|
Οι χριστιανοί Τούρκοι κάτοικοι της Ελλάδας στην απογραφή του 1928 Δημήτρη Λιθοξόου Ιανουάριος 2016 |
 Στην απογραφή του 1928, εκτός των άλλων, υπήρξε
καταγραφή της θρησκείας και της γλώσσας του πληθυσμού. Τα σχετικά στοιχεία
που δημοσιεύτηκαν, όπως έχω αναλύσει σε παλαιότερα κείμενά μου, αλλοιώθηκαν
για «εθνικούς λόγους». Ο αριθμός των μη ελληνόφωνων ορθοδόξων
μειώθηκε από τη Στατιστική Υπηρεσία σε τέτοιο βαθμό, ώστε
εξαφανίστηκαν ολόκληρα τμήματα του πληθυσμού της χώρας. Για παράδειγμα,
φαίνεται πως στη χώρα κατοικούσαν τότε μόνο 95 ορθόδοξοι Αρβανίτες! Παρά τη στατιστική μείωση, ωστόσο εμφανίζεται
απογραφικά μια κατηγορία εξαιρετικά πολυπληθής. Πρόκειται για τους ορθόδοξους
χριστιανούς, τουρκικής γλώσσας. Η μεγάλη πλειοψηφία των οποίων, ήταν
πρόσφυγες που ήρθαν από την Τουρκία, κυρίως μετά το 1922. Πρόκειται για τουρκόφωνο πληθυσμό που
εκχριστιανίστηκε στα χρόνια της ακμής του Βυζαντίου. Και παρέμεινε έτσι για
αιώνες (κομμάτι του Ρουμ Μιλέτ, υπό τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως),
υπήκοος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στη Μακεδονία χριστιανοί Τούρκοι κατοικούσαν από
παλιά στους καζάδες Ζίχνας και Σερρών. Οι Τούρκοι χριστιανοί πρόσφυγες έγιναν γνωστοί στην
Ελλάδα ως Μπαφραλήδες, Γκαγκα(β)ούζηδες, Καραμανλήδες κ.α. Το Πατριαρχείο
Κωνσταντινουπόλεως προσπάθησε ανεπιτυχώς να εξαιρεθούν της υποχρεωτικής
ανταλλαγής, λόγω της τουρκικής γλώσσας. Υπήρξαν μάλιστα εκείνη την εποχή και
επώνυμα δημοσιεύματα μητροπολιτών στις εφημερίδες. Ο επίσημος λοιπόν αριθμός αυτών των χριστιανών
Τούρκων το 1928 ήταν 103.642 άτομα (46.696 άρρενες και 56.946 θήλεις). Η
κατανομή τους κατά γεωγραφικό διαμέρισμα είχε ως εξής: Μακεδονία 70.032,
Στερεά 17.752, Θράκη 9.121, Θεσσαλία 2.830, Ήπειρος 1.796, Πελοπόννησος 932,
Κρήτη 621, Νήσοι Αιγαίου 234, Ιόνιοι Νήσοι 164 και Κυκλάδες 107. Αναλυτικά ο πληθυσμός των χριστιανών Τούρκων, κατά
νομό, επαρχία και δήμο (ή μεγάλη κοινότητα) στην απογραφή του 1928 ήταν: |
|
a |
b |
νομός |
επαρχία |
δήμος ή κοινότητα άνω των 10.000 κατοίκων |
πραγματικός πληθυσμός 1928 |
ορθόδοξοι
τουρκικής |
|
a |
1 |
Αιτωλίας και Ακαρνανίας |
Βάλτου |
|
21.424 |
3 |
|
a |
1 |
Αιτωλίας και Ακαρνανίας |
Βονίτσης και Ξηρομέρου |
|
36.419 |
6 |
|
a |
1 |
Αιτωλίας και Ακαρνανίας |
Ευρυτανίας |
|
44.217 |
1 |
|
a |
1 |
Αιτωλίας και Ακαρνανίας |
Μεσολογγίου |
Μεσολογγίου |
9.635 |
15 |
|
a |
1 |
Αιτωλίας και Ακαρνανίας |
Μεσολογγίου |
|
38.762 |
44 |
|
a |
1 |
Αιτωλίας και Ακαρνανίας |
Ναυπακτίας |
|
29.639 |
|
|
a |
1 |
Αιτωλίας και Ακαρνανίας |
Τριχωνίδος |
Αγρινίου |
16.735 |
136 |
|
a |
1 |
Αιτωλίας και Ακαρνανίας |
Τριχωνίδος |
|
49.594 |
163 |
|
a |
1 |
Αιτωλίας και Ακαρνανίας |
|
|
220.055 |
217 |
|
a |
2 |
Αττικής και Βοιωτίας |
Αιγίνης |
|
|
5 |
|
a |
2 |
Αττικής και Βοιωτίας |
Αττικής |
Αθηναίων |
|
5.739 |
|
a |
2 |
Αττικής και Βοιωτίας |
Αττικής |
Καλλιθέας |
|
196 |
|
a |
2 |
Αττικής και Βοιωτίας |
Αττικής |
Λαυρεωτικής |
|
21 |
|
a |
2 |
Αττικής και Βοιωτίας |
Αττικής |
Πειραιώς |
|
8.899 |
|
a |
2 |
Αττικής και Βοιωτίας |
Αττικής |
|
|
15.081 |
|
a |
2 |
Αττικής και Βοιωτίας |
Θηβών |
|
|
25 |
|
a |
2 |
Αττικής και Βοιωτίας |
Λεβαδείας |
Λεβαδείας |
|
2 |
|
a |
2 |
Αττικής και Βοιωτίας |
Λεβαδείας |
|
|
8 |
|
a |
2 |
Αττικής και Βοιωτίας |
Μεγαρίδος |
Μεγαρέων |
|
1 |
|
a |
2 |
Αττικής και Βοιωτίας |
Μεγαρίδος |
Σαλαμίνος |
|
11 |
|
a |
2 |
Αττικής και Βοιωτίας |
Μεγαρίδος |
|
|
114 |
|
a |
2 |
Αττικής και Βοιωτίας |
Τροιζηνίας |
|
|
27 |
|
a |
2 |
Αττικής και Βοιωτίας |
|
|
|
16.160 |
|
a |
3 |
Ευβοίας |
Ιστιαίας |
|
|
225 |
|
a |
3 |
Ευβοίας |
Καρυστίας |
|
|
9 |
|
a |
3 |
Ευβοίας |
Σκοπέλου |
|
|
1 |
|
a |
3 |
Ευβοίας |
Χαλκίδος |
Χαλκιδέων |
|
775 |
|
a |
3 |
Ευβοίας |
Χαλκίδος |
|
|
1.005 |
|
a |
3 |
Ευβοίας |
|
|
|
1.240 |
|
a |
4 |
Φθιώτιδος και Φωκίδος |
Δομοκού |
|
|
117 |
|
a |
4 |
Φθιώτιδος και Φωκίδος |
Δωρίδος |
|
|
|
|
a |
4 |
Φθιώτιδος και Φωκίδος |
Λοκρίδος |
|
|
|
|
a |
4 |
Φθιώτιδος και Φωκίδος |
Παρνασίδος |
|
|
2 |
|
a |
4 |
Φθιώτιδος και Φωκίδος |
Φθιώτιδος |
Λαμιέων |
|
9 |
|
a |
4 |
Φθιώτιδος και Φωκίδος |
Φθιώτιδος |
|
|
15 |
|
a |
4 |
Φθιώτιδος και Φωκίδος |
|
|
|
135 |
|
b |
1 |
Λαρίσης |
Αγιάς |
|
|
1 |
|
b |
1 |
Λαρίσης |
Αλμυρού |
|
|
63 |
|
b |
1 |
Λαρίσης |
Βόλου |
Παγασών (Βόλου) |
|
693 |
|
b |
1 |
Λαρίσης |
Βόλου |
|
|
800 |
|
b |
1 |
Λαρίσης |
Ελασσόνος |
|
|
311 |
|
b |
1 |
Λαρίσης |
Λαρίσης |
Λαρίσης |
|
242 |
|
b |
1 |
Λαρίσης |
Λαρίσης |
|
|
335 |
|
b |
1 |
Λαρίσης |
Τυρνάβου |
|
|
13 |
|
b |
1 |
Λαρίσης |
Φαρσάλων |
|
|
662 |
|
b |
1 |
Λαρίσης |
|
|
|
2.185 |
|
b |
2 |
Τρικκάλων |
Καλαμπάκας |
|
|
1 |
|
b |
2 |
Τρικκάλων |
Καρδίτσης |
Καρδίτσης |
|
3 |
|
b |
2 |
Τρικκάλων |
Καρδίτσης |
|
|
687 |
|
b |
2 |
Τρικκάλων |
Τρικκάλων |
Τρικκαίων |
|
5 |
|
b |
2 |
Τρικκάλων |
Τρικκάλων |
|
|
7 |
|
b |
2 |
Τρικκάλων |
|
|
|
695 |
|
c |
1 |
Ζακύνθου |
Ζακύνθου |
Ζακυνθίων |
|
9 |
|
c |
1 |
Ζακύνθου |
Ζακύνθου |
|
|
11 |
|
c |
1 |
Ζακύνθου |
|
|
|
11 |
|
c |
2 |
Κερκύρας |
Κερκύρας |
Κερκυραίων |
|
129 |
|
c |
2 |
Κερκύρας |
Κερκύρας |
|
|
129 |
|
c |
2 |
Κερκύρας |
Παξών |
|
|
1 |
|
c |
2 |
Κερκύρας |
|
|
|
130 |
|
c |
3 |
Κεφαλληνίας |
Ιθάκης |
|
|
5 |
|
c |
3 |
Κεφαλληνίας |
Κραναίας |
|
|
17 |
|
c |
3 |
Κεφαλληνίας |
Πάλης |
|
|
1 |
|
c |
3 |
Κεφαλληνίας |
Σάμης |
|
|
|
|
c |
3 |
Κεφαλληνίας |
|
Αργοστολίου |
|
17 |
|
c |
3 |
Κεφαλληνίας |
|
|
|
23 |
|
d |
1 |
Κυκλάδων |
Άνδρου |
|
|
14 |
|
d |
1 |
Κυκλάδων |
Θήρας |
|
|
|
|
d |
1 |
Κυκλάδων |
Κέας |
|
|
1 |
|
d |
1 |
Κυκλάδων |
Μήλου |
|
|
|
|
d |
1 |
Κυκλάδων |
Νάξου |
|
|
30 |
|
d |
1 |
Κυκλάδων |
Σύρου |
Ερμουπόλεως |
|
58 |
|
d |
1 |
Κυκλάδων |
Σύρου |
|
|
62 |
|
d |
1 |
Κυκλάδων |
Τήνου |
|
|
|
|
d |
1 |
Κυκλάδων |
|
|
|
107 |
|
e |
1 |
Αργολίδος και Κορινθίας |
Άργους |
Αργείων |
|
23 |
|
e |
1 |
Αργολίδος και Κορινθίας |
Άργους |
|
|
23 |
|
e |
1 |
Αργολίδος και Κορινθίας |
Κορινθίας |
|
|
162 |
|
e |
1 |
Αργολίδος και Κορινθίας |
Κυθήρων |
|
|
|
|
e |
1 |
Αργολίδος και Κορινθίας |
Ναυπλίας |
Ναυπλιέων |
|
60 |
|
e |
1 |
Αργολίδος και Κορινθίας |
Ναυπλίας |
|
|
61 |
|
e |
1 |
Αργολίδος και Κορινθίας |
Σπετσών και Ερμιονίδος |
|
|
45 |
|
e |
1 |
Αργολίδος και Κορινθίας |
Ύδρας |
|
|
1 |
|
e |
1 |
Αργολίδος και Κορινθίας |
|
|
|
292 |
|
e |
2 |
Αρκαδίας |
Γορτυνίας |
|
|
|
|
e |
2 |
Αρκαδίας |
Κυνουρίας |
|
|
1 |
|
e |
2 |
Αρκαδίας |
Μαντινείας |
Τριπόλεως |
|
2 |
|
e |
2 |
Αρκαδίας |
Μαντινείας |
|
|
4 |
|
e |
2 |
Αρκαδίας |
Μεγαλοπόλεως |
|
|
|
|
e |
2 |
Αρκαδίας |
|
|
|
5 |
|
e |
3 |
Αχαΐας-Ηλίδος |
Αιγιαλείας |
Αιγιέων |
|
4 |
|
e |
3 |
Αχαΐας-Ηλίδος |
Αιγιαλείας |
|
|
5 |
|
e |
3 |
Αχαΐας-Ηλίδος |
Ηλείας |
Αμαλιάδος |
|
19 |
|
e |
3 |
Αχαΐας-Ηλίδος |
Ηλείας |
Λετρινών (Πύργου) |
|
105 |
|
e |
3 |
Αχαΐας-Ηλίδος |
Ηλείας |
|
|
367 |
|
e |
3 |
Αχαΐας-Ηλίδος |
Καλαβρύτων |
|
|
|
|
e |
3 |
Αχαΐας-Ηλίδος |
Πατρών |
Πατρέων |
|
199 |
|
e |
3 |
Αχαΐας-Ηλίδος |
Πατρών |
|
|
215 |
|
e |
3 |
Αχαΐας και Ηλίδος |
|
|
|
587 |
|
e |
4 |
Λακωνίας |
Γυθείου |
|
|
2 |
|
e |
4 |
Λακωνίας |
Επιδαύρου Λιμηράς |
|
|
7 |
|
e |
4 |
Λακωνίας |
Λακεδαίμονος |
Σπαρτιατών |
|
|
|
e |
4 |
Λακωνίας |
Λακεδαίμονος |
|
|
5 |
|
e |
4 |
Λακωνίας |
Οιτύλου |
|
|
|
|
e |
4 |
Λακωνίας |
|
|
|
14 |
|
e |
5 |
Μεσσηνίας |
Καλαμών |
Καλαμών |
|
12 |
|
e |
5 |
Μεσσηνίας |
Καλαμών |
|
|
12 |
|
e |
5 |
Μεσσηνίας |
Μεσσήνης |
|
|
16 |
|
e |
5 |
Μεσσηνίας |
Ολυμπίας |
|
|
1 |
|
e |
5 |
Μεσσηνίας |
Πυλίας |
|
|
|
|
e |
5 |
Μεσσηνίας |
Τριφυλίας |
Φιλιατρών |
|
4 |
|
e |
5 |
Μεσσηνίας |
Τριφυλίας |
|
|
5 |
|
e |
5 |
Μεσσηνίας |
|
|
|
34 |
|
f |
1 |
Δράμας |
Δράμας |
Δράμας |
|
2.496 |
|
f |
1 |
Δράμας |
Δράμας |
|
|
10.077 |
|
f |
1 |
Δράμας |
Ζυρνόβου |
|
|
2.779 |
|
f |
1 |
Δράμας |
|
|
|
12.856 |
|
f |
2 |
Θεσσαλονίκης |
Βεροίας |
Βεροίας |
|
1.420 |
|
f |
2 |
Θεσσαλονίκης |
Βεροίας |
Ναούσης |
|
35 |
|
f |
2 |
Θεσσαλονίκης |
Βεροίας |
|
|
1.909 |
|
f |
2 |
Θεσσαλονίκης |
Θεσσαλονίκης |
Θεσσαλονίκης |
|
6.452 |
|
f |
2 |
Θεσσαλονίκης |
Θεσσαλονίκης |
|
|
8.391 |
|
f |
2 |
Θεσσαλονίκης |
Κιλκίς |
|
|
2.892 |
|
f |
2 |
Θεσσαλονίκης |
Λαγκαδά |
|
|
1.429 |
|
f |
2 |
Θεσσαλονίκης |
Παιονίας |
|
|
1.485 |
|
f |
2 |
Θεσσαλονίκης |
Πιερίας |
Κατερίνης |
|
1.224 |
|
f |
2 |
Θεσσαλονίκης |
Πιερίας |
|
|
1.473 |
|
f |
2 |
Θεσσαλονίκης |
|
|
539.986 |
17.579 |
|
f |
3 |
Καβάλλας |
Θάσου |
|
|
2 |
|
f |
3 |
Καβάλλας |
Καβάλλας |
Καβάλλας |
|
1.893 |
|
f |
3 |
Καβάλλας |
Καβάλλας |
|
|
4.662 |
|
f |
3 |
Καβάλλας |
Νέστου |
|
|
2.252 |
|
f |
3 |
Καβάλλας |
Παγγαίου |
|
|
1.497 |
|
f |
3 |
Καβάλλας |
|
|
|
8.413 |
|
f |
4 |
Κοζάνης |
Ανασελίτσης |
|
|
917 |
|
f |
4 |
Κοζάνης |
Γρεβενών |
|
|
1.883 |
|
f |
4 |
Κοζάνης |
Εορδαίας |
|
|
1.656 |
|
f |
4 |
Κοζάνης |
Κοζάνης |
Κοζάνης |
|
102 |
|
f |
4 |
Κοζάνης |
Κοζάνης |
|
|
4.221 |
|
f |
4 |
Κοζάνης |
|
|
166.523 |
8.677 |
|
f |
5 |
Πέλλης |
Αλμωπίας |
|
|
2.395 |
|
f |
5 |
Πέλλης |
Γιαννιτσών |
Γιαννιτσών |
|
538 |
|
f |
5 |
Πέλλης |
Γιαννιτσών |
|
|
1.959 |
|
f |
5 |
Πέλλης |
Εδέσσης |
Εδέσσης |
|
1.723 |
|
f |
5 |
Πέλλης |
Εδέσσης |
|
|
2.130 |
|
f |
5 |
Πέλλης |
|
|
97.167 |
6.484 |
|
f |
6 |
Σερρών |
Ζίχνης |
|
|
2.700 |
|
f |
6 |
Σερρών |
Νιγρίτης |
|
|
1.170 |
|
f |
6 |
Σερρών |
Σερρών |
Σερρών |
|
3.345 |
|
f |
6 |
Σερρών |
Σερρών |
|
|
5.185 |
|
f |
6 |
Σερρών |
Σιντικής |
|
|
4.004 |
|
f |
6 |
Σερρών |
|
|
|
13.059 |
|
f |
7 |
Φλωρίνης |
Καστορίας |
Καστορίας |
|
20 |
|
f |
7 |
Φλωρίνης |
Καστορίας |
|
|
1.012 |
|
f |
7 |
Φλωρίνης |
Φλωρίνης |
Φλωρίνης |
|
513 |
|
f |
7 |
Φλωρίνης |
Φλωρίνης |
|
|
700 |
|
f |
7 |
Φλωρίνης |
|
|
125.722 |
1.712 |
|
f |
8 |
Χαλκιδικής |
Αρναίας |
|
|
|
|
f |
8 |
Χαλκιδικής |
Χαλκιδικής |
Πολυγύρου |
|
|
|
f |
8 |
Χαλκιδικής |
Χαλκιδικής |
|
|
34 |
|
f |
8 |
Χαλκιδικής |
|
|
|
34 |
|
g |
1 |
Άρτης |
Άρτης και Τζουμέρκων |
Αρταίων |
|
8 |
|
g |
1 |
Άρτης |
Άρτης και Τζουμέρκων |
|
|
8 |
|
g |
1 |
Άρτης |
|
|
|
8 |
|
g |
2 |
Ιωαννίνων |
Ιωαννίνων |
Ιωαννιτών |
|
675 |
|
g |
2 |
Ιωαννίνων |
Ιωαννίνων |
|
|
721 |
|
g |
2 |
Ιωαννίνων |
Κονίτσης |
|
|
1 |
|
g |
2 |
Ιωαννίνων |
Μετσόβου |
|
|
|
|
g |
2 |
Ιωαννίνων |
Παραμυθίας |
|
|
|
|
g |
2 |
Ιωαννίνων |
Πωγωνίου |
|
|
|
|
g |
2 |
Ιωαννίνων |
Φιλιατών |
|
|
488 |
|
g |
2 |
Ιωαννίνων |
|
|
|
1.210 |
|
g |
3 |
Πρεβέζης |
Λευκάδος |
|
|
17 |
|
g |
3 |
Πρεβέζης |
Μαργαριτίου |
|
|
26 |
|
g |
3 |
Πρεβέζης |
Πρεβέζης |
Πρεβέζης |
|
50 |
|
g |
3 |
Πρεβέζης |
Πρεβέζης |
|
|
533 |
|
g |
3 |
Πρεβέζης |
Φιλιππιάδος |
|
|
2 |
|
g |
3 |
Πρεβέζης |
|
|
|
578 |
|
h |
1 |
Λέσβου |
Λήμνου |
|
|
63 |
|
h |
1 |
Λέσβου |
Μηθύμνης |
|
|
7 |
|
h |
1 |
Λέσβου |
Μυτιλήνης |
Μυτιλήνης |
|
58 |
|
h |
1 |
Λέσβου |
Μυτιλήνης |
|
|
80 |
|
h |
1 |
Λέσβου |
Πλωμαρίου |
Πλωμαρίου |
|
|
|
h |
1 |
Λέσβου |
Πλωμαρίου |
|
|
|
|
h |
1 |
Λέσβου |
|
|
|
150 |
|
h |
2 |
Σάμου |
Ικαρίας |
|
|
2 |
|
h |
2 |
Σάμου |
Σάμου |
Λιμένος Βαθέος |
|
14 |
|
h |
2 |
Σάμου |
Σάμου |
|
|
30 |
|
h |
2 |
Σάμου |
|
|
|
32 |
|
h |
3 |
Χίου |
Χίου |
Βροντάδων |
|
1 |
|
h |
3 |
Χίου |
Χίου |
Χίου |
|
43 |
|
h |
3 |
Χίου |
Χίου |
|
|
52 |
|
h |
3 |
Χίου |
|
|
|
52 |
|
i |
1 |
Ηρακλείου |
Καινουρίου |
|
|
1 |
|
i |
1 |
Ηρακλείου |
Μαλεβυζίου |
|
|
2 |
|
i |
1 |
Ηρακλείου |
Μονοφατσίου |
|
|
233 |
|
i |
1 |
Ηρακλείου |
Πεδιάδος |
|
|
1 |
|
i |
1 |
Ηρακλείου |
Πυργιωτίσσης |
|
|
|
|
i |
1 |
Ηρακλείου |
Τεμένους |
Ηρακλείου |
|
199 |
|
i |
1 |
Ηρακλείου |
Τεμένους |
|
|
201 |
|
i |
1 |
Ηρακλείου |
|
|
|
438 |
|
i |
2 |
Λασιθίου |
Βιάννου |
|
|
|
|
i |
2 |
Λασιθίου |
Ιεράπετρας |
|
|
1 |
|
i |
2 |
Λασιθίου |
Λασηθίου |
|
|
|
|
i |
2 |
Λασιθίου |
Μεραμβέλλου |
Αγίου Νικολάου |
|
1 |
|
i |
2 |
Λασιθίου |
Μεραμβέλλου |
|
|
1 |
|
i |
2 |
Λασιθίου |
Σητείας |
|
|
15 |
|
i |
2 |
Λασιθίου |
|
|
|
17 |
|
i |
3 |
Ρεθύμνης |
Αγίου Βασιλείου |
|
|
|
|
i |
3 |
Ρεθύμνης |
Αμαρίου |
|
|
|
|
i |
3 |
Ρεθύμνης |
Μυλοποτάμου |
|
|
1 |
|
i |
3 |
Ρεθύμνης |
Ρεθύμνης |
Ρεθύμνου |
|
21 |
|
i |
3 |
Ρεθύμνης |
Ρεθύμνης |
|
|
25 |
|
i |
3 |
Ρεθύμνης |
|
|
|
26 |
|
i |
4 |
Χανίων |
Αποκορώνου |
|
|
|
|
i |
4 |
Χανίων |
Κισάμου |
|
|
|
|
i |
4 |
Χανίων |
Κυδωνίας |
Χανίων |
|
133 |
|
i |
4 |
Χανίων |
Κυδωνίας |
|
|
140 |
|
i |
4 |
Χανίων |
Σελίνου |
|
|
|
|
i |
4 |
Χανίων |
Σφακίων |
|
|
|
|
i |
4 |
Χανίων |
|
|
|
140 |
|
k |
1 |
Έβρου |
Αλεξανδρουπόλεως |
Αλεξανδρουπόλεως |
|
75 |
|
k |
1 |
Έβρου |
Αλεξανδρουπόλεως |
|
|
476 |
|
k |
1 |
Έβρου |
Διδυμοτείχου |
Διδυμοτείχου |
|
249 |
|
k |
1 |
Έβρου |
Διδυμοτείχου |
|
|
1.037 |
|
k |
1 |
Έβρου |
Ορεστιάδος |
|
|
2.766 |
|
k |
1 |
Έβρου |
Σαμοθράκης |
|
|
|
|
k |
1 |
Έβρου |
Σουφλίου |
Σουφλίου |
|
29 |
|
k |
1 |
Έβρου |
Σουφλίου |
|
|
33 |
|
k |
1 |
Έβρου |
|
|
|
4.312 |
|
k |
2 |
Ροδόπης |
Κομοτινής |
Κομοτινής |
|
662 |
|
k |
2 |
Ροδόπης |
Κομοτινής |
|
|
1.611 |
|
k |
2 |
Ροδόπης |
Ξάνθης |
Ξάνθης |
|
1.403 |
|
k |
2 |
Ροδόπης |
Ξάνθης |
|
|
2.988 |
|
k |
2 |
Ροδόπης |
Σαπών |
|
|
213 |
|
k |
2 |
Ροδόπης |
|
|
|
4.812 |
|
l |
|
σύνολο δήμων και μεγάλων κοινοτήτων |
|
|
|
40.770 |
|
m |
|
σύνολο υπαίθρου χώρας |
|
|
|
62.872 |
|
n |
|
γενικό σύνολο |
|
|
|
103.642 |
|
Οι πραγματικοί αριθμοί για τον πληθυσμό των Ποντίων (1907-1922) Δημήτρη
Λιθοξόου 19 Μαΐου 2015 |
 |
Η 19η Μαΐου έχει ανακηρυχθεί από το ελληνικό κοινοβούλιο
[1] ως «ημέρα μνήμης για τη γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού».
Τη φετινή επέτειο επιχειρώ να επαναφέρω στη συλλογή μνήμη
μερικούς «άγνωστους» αριθμούς.
Το ερώτημα είναι: ποιος ο αριθμός των «ομογενών» του
Πόντου και πόσοι από αυτούς σκοτώθηκαν την περίοδο 1914-1922;
Στο βιβλίο Ιστορίας της Γ’ Λυκείου, του υπουργείου
«Εθνικής Παιδείας», διαβάζουμε στο σχετικό απόσπασμα της διδακτέας ύλης:
«Από τους 697.000 Πόντιους που ζούσαν το 1913 στον Πόντο,
περισσότεροι από 353.000, δηλαδή ποσοστό μεγαλύτερο από το 50%, θανατώθηκαν
μέχρι το 1923» [2].
Συμφωνούν ωστόσο οι αριθμοί της «εθνικής ιστορίας» με
τους αριθμούς των ιστορικών πηγών;
Η οθωμανική απογραφή του 1907, εμφανίζει στα τρία
βιλαέτια που περιλαμβάνουν την περιοχή του Πόντου (Sivas, Trabzon, Kastamonu),
ένα πληθυσμό 305.909 Ρωμιών (Rum). Στην ίδια περιοχή κατοικούν επίσης 203.920
χριστιανοί Αρμένιοι και 3.123.913 μουσουλμάνοι [3].
|
Vilayet |
Müslüman |
Rum |
Ermeni |
|
Sivas (Σεβάστεια) |
972.788 |
67.374 |
144.056 |
|
Trabzon (Τραπεζούντα) |
1.071.988 |
215.474 |
50.055 |
|
Kastamonu (Κασταμονή) |
1.088.137 |
23.061 |
9.809 |
|
σύνολο |
3.132.913 |
305.909 |
203.920 |
Το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, δημοσιεύει δώδεκα
χρόνια αργότερα (σε εποχή ελληνικών εδαφικών διεκδικήσεων κατά της Τουρκίας) τη
δική του στατιστική. Σύμφωνα με αυτή ο αριθμός των «ομογενών» που ζουν το 1919
στις 891 κοινότητες, των έξι εκκλησιαστικών επαρχιών του Πόντου, είναι 408.796
άτομα [4]. Συγκρίνοντας τη στατιστική με την οθωμανική απογραφή του 1906 το
πατριαρχικό μιλέτι (: η ορθόδοξη κοινότητα) εμφανίζεται εδώ κατά 33,6%
μεγαλύτερο. Αναλυτικά τα νούμερα έχουν ως εξής:
|
εκκλησιαστική επαρχία |
κοινότητες |
ομογενής πληθυσμός |
σελ. |
|
ΚΟΛΩΝΙΑΣ |
91 |
52.855 |
235 |
|
ΧΑΛΔΙΑΣ |
145 |
77.845 |
241 |
|
ΡΟΔΟΠΟΛΕΩΣ |
47 |
20.657 |
264 |
|
ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΟΣ |
73 |
58.734 |
273 |
|
ΑΜΑΣΕΙΑΣ |
340 |
131.181 |
289 |
|
ΝΕΟΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ |
195 |
67.424 |
307 |
|
σύνολο |
891 |
408.696 |
|
Ας έρθουμε τώρα στον αριθμό των ποντίων προσφύγων.
Οι χριστιανοί πρόσφυγες που ήρθαν στην Ελλάδα από τον
Πόντο, τα επόμενα χρόνια, ήταν 182.169 άτομα. Από τους πρόσφυγες αυτούς 17.528
(8.979 άρρενες και 8.549 θήλεις) ήρθαν «προ της μικρασιατικής καταστροφής» και
164.641 (79.292 άρρενες και 85.349 θήλεις) «μετά την μικρασιατική καταστροφή».
Πρόκειται για τα επίσημα στοιχεία της απογραφή πληθυσμού του 1928 [5].
Ας αφαιρέσουμε τώρα (στρογγυλοποιώντας) τον αριθμό των
182 χιλιάδων πόντιων προσφύγων, α) από τον αριθμό των 306 χιλιάδων κατοίκων του
Πόντου της οθωμανικής απογραφής του 1906 και β) από τους 409 χιλιάδες της
πατριαρχικής στατιστικής του 1919. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε ένα υπόλοιπο 124
χιλιάδες και στη δεύτερη ένα υπόλοιπο 227 χιλιάδες.
Ο Τάσος Κωστόπουλος [6] σημειώνει σωστά πως εκτός των
Ποντίων που απογράφηκαν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα το 1928, πρέπει να
υπολογιστούν «όσοι πέθαναν μετά την άφιξή τους στην Κωνσταντινούπολη και την
Ελλάδα (που δεν ήταν λίγοι) κι όσοι έφυγαν στη Ρωσία (τουλάχιστον 85.000 το
1917-1918), συν ένας άγνωστος - αλλά όχι αμελητέος – αριθμός αργότερα ή
απευθείας στην Αμερική και τη Δυτική Ευρώπη».
Αν όλοι αυτοί είναι γύρω στις 100 χιλιάδες, τότε ο
αριθμός που απομένει, οι Πόντιοι δηλαδή που πέθαναν ή σκοτώθηκαν την περίοδο
1914-1922 είναι περίπου 75 χιλιάδες (συνεκτιμώντας τα στοιχεία της οθωμανικής
απογραφής και της πατριαρχικής στατιστικής).
Αριθμός που σε κάθε περίπτωση είναι πολύ διαφορετικός από
τον επίσημο αριθμό των 353.000.
Και ο νοών νοείτω...
[1] Στις 24 Φεβρουαρίου του 1994.
[2] Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και θρησκευμάτων –
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Θέματα νεοελληνικής Ιστορίας, Γ’ Τάξη Γενικού Λυκείου
(θεωρητική κατεύθυνση), Οργανισμός Εκδόσεων Ελληνικών Βιβλίων, Αθήνα, σ. 253.
[3] Τα στοιχεία υπάρχουν στο βιβλίου του έγκυρου ιστορικού Kemal H. Karpat, Demographic and Social
Characteristics 1830-1914, The University of Wisconsin Press, 1985, σελ. 168. Τον Karpat έχουν
χρησιμοποιήσει οι έλληνες πανεπιστημιακοί για να δείξουν το μέγεθος των ορθόδοξων
χριστιανών της Μακεδονίας, κατά την ίδια περίοδο.
[4] Οικουμενικόν Πατριαρχείον, Μαύρη Βίβλος διωγμών και
μαρτυριών του εν Τουρκία Ελληνισμού (1914-1918), εν Κωνσταντινουπόλει, εκ του
πατριαρχικού τυπογραφείου, 1919.
[5] Ελληνική Δημοκρατία – Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας –
Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Στατιστικά αποτελέσματα της απογραφής
πληθυσμού της Ελλάδος της 15-16 Μαίου 1928, εν Αθήναις, εκ του Εθνικού
Τυπογραφείου 1933, σελ. 411.
[6] Τάσος Κωστόπουλος, Πόλεμος και Εθνοκάθαρση – Η ξεχασμένη
πλευρά μιας δεκαετούς εθνικής εξόρμησης (1912-1922), Βιβλιόραμα, Αθήνα 2007,
σελ. 254
