Λεξικό θεματικό της λαογραφίας -- αμπελουργία

 

 

Λεξικό θεματικό της λαογραφίας

16. αμπελουργία

 

Δημήτρης Λιθοξόου

 

 

Για εισαγωγικά και επιμέρους βλ.

Πελοπόννησος: Ρωμαίικα του Μοριά ή διαλεκτικά της Πελοποννήσου

Ρούμελη: Η ρωμαίικη γλώσσα μεταξύ Κορινθιακού και Καστοριάς

Κρήτη: Κρητική Διάλεκτος ή Ρωμαίικα της Κρήτης

 

 

 

ακλαδούρες / τα ακλάδευτα κλήματα || Πελοπόννησος: οι ακλαδούρες [Στεμνίτσα].

αλουσά / νερό με λάδι και ποτάσα μέσα σε δοχείο - βούταγαν στην αλουσά τα σταφύλια πριν τα απλώσουν για να γίνουν σταφίδα || Κρήτη: η αλουσά [Τύλισος].

αλουσιστής / αυτός που βούταγε τα σταφύλια στην αλουσά || Κρήτη: ο αλουσιστής [Τύλισος].

αμπέλι (Buck list) || Πελοπόννησος: το αμπέλι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Καλούσι, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | α άμπελε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αμπέλι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του αμπέλ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Ραψάνη, Σταγιάδες, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το αμπέλι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].

αμπελουργός || Πελοπόννησος: ο αμπελουργός [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: ο αμπελουργός [Θαρούνια].

αμπελόφυλλο || Πελοπόννησος: το αμπελόφυλλο [Λεβίδι, Λεχαινά, Μυγδαλιά, Σκεπαστό] | το αμπεόφυλε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αμπελόφυλλο [Μέγαρα] | του αμπιλόφλου [Αγιά, Ραψάνη].

αποτρυγίδια || Πελοπόννησος: τα τσέκουρα [Καστρί]. || Ρούμελη: τα απότρυγα [Μέγαρα].

βαρέλι (ALE) || Πελοπόννησος: το βαρέλι [Αγία Άννα, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | η βαρέλα [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Ελληνίτσα, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λυγουριό, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Προάστιο, Ρούτσι] | το βαγένι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λεβίδι, Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το βαένι [Βρέσθενα, Δολιανά, Παραδείσια, Πιάνα, Ρούτσι] | το βουτσί [Βαλύρα, Δολιανά, Κανδήλα, Καρυά, Πιάνα, Ροεινό, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | η βουτσιά [Στεμνίτσα] | η βουτσέλα [Βρέσθενα, Κρέστενα, Ρούτσι] | η αφορά [Στεμνίτσα] | η αναφορά [Στεμνίτσα] | α βαγένα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α βαρέλα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το βαρέλι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Τσαμαντάς] | του βαρέλ [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η βαρέλα [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Δαύλεια, Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Κανάλια, Καρίτσα, Λιλαία, Μακρινή, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η βαλέρα [Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο] | η βτσέλα [Κανάλια, Καρίτσα, Μασχολούρι] | η φσέλα [Αμφίκλεια] | η φτσέλα [Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Κανάλια, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η φτσιέλα [Ραψάνη] | του φτσελ [Μηλίνα, Σταγιάδες] | το βαγένι [Πάργα] | το βαένι [Δελβινάκι, Δολό, Πηγή, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο] | του βαέν [Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Γραμματικού, Δράκεια, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρολίβαδο, Ραψάνη, Σταγιάδες, Χρυσή] | του βαϊέν [Σιάτιστα] | του βαέλ [Ραψάνη] | το βουτσί [Μέγαρα, Πάργα] | η βούτσα [Μέγαρα] | η μπούντενα [Δελβινάκι, Δολό, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η μπούτινα [Πηγή]. || Κρήτη: το βαρέλι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βρύσες, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος] | τα βαρέλα [Σέλλες] | το βουτσί [Σάσαλος].

βαρελοθήκη || Πελοπόννησος: η βαρελοθήκη [Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: η βαρελοθήκη [Τσαμαντάς] | το βαραλοστάσι (τρύπα στον τοίχο) [Ωραιόκαστρο] | ου βαριλολόγους [Καρίτσα] | ου βτσιλουλόγους [Καρίτσα].

βαρελοστάσι || Πελοπόννησος: το βαρελοστάσι [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: το βαρελοστάσι [Δελβινάκι].

βαρνάτσα / είδος ποτού από τσίπουρα || Ρούμελη: η βαρνάτσα [Γραμματικού].

βατσέλι / ξύλινο δοχείο χωρητικότητας 25 οκάδων || Πελοπόννησος: το βατσέλι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι].

βλαστόκομα / του αμπελιού || Ρούμελη: το βλαστόκομα [Θαρούνια] | του βλαστουλόι [Έλατος, Ραψάνη]. || Κρήτη: το κουτσοκάβισμα [Ανατολή] | το κουτσοτρούλισμα [Μιαμού, Τύλισος].

γιδιά / ασκί από τομάρι γίδας για μεταφορά μούστου || Πελοπόννησος: η γιδιά [Αλποχώρι, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η γιδιά [Αμφίκλεια, Λιλαία, Τιθορέα].

γιοματάρι / βαρέλι κρασιού που μόλις ανοίχτηκε || Ρούμελη: του γιουματάρ [Δαύλεια, Κουμαρίτσι].

γράδα / οι βαθμοί || Κρήτη: τα γράδα [Τύλισος].

γράδο / το όργανο || Πελοπόννησος: το γράδο [Μελιγού, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: ο γράδος [Πάργα] | ου γράδους [Γουριά, Μακρινή]. || Κρήτη: το γράδο [Ανατολή].

γρανί / μέσα σε αυτό βάζουν την κληματόβεργα || Πελοπόννησος: το γρανί [Μυγδαλιά].

γυάλισμα της ρώγας / ο περκασμός || Ρούμελη: του γυάλισμα τς ρώγας [Γουριά].

δισκάφισμα / διπλό σκάψιμο του αμπελιού || Κρήτη: το δισκάφισμα [Ανώγεια, Μιαμού, Τύλισος] | το αντισκάφισμα [Μιαμού].

δόγα / σανίδα βαρελιού (ALE) || Πελοπόννησος: η δόγα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Μυγδαλιά] | α δόγα [Πέρα Μέλανα] | α δούγα [Πέρα Μέλανα] | α ντούγα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η δόγα [Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα, Χρυσή] | η δούγα [Αγία Ευθυμία, Πάργα, Πρέβεζα] | η ντούγα [Μέγαρα]. || Κρήτη: η ντόγα [Λαμπιώτες].

ζαμπέλα / τσίπουρο φτιαγμένο από την άμπελο Vitis Lamprusca || Ρούμελη: η ζαμπέλα [Μεσούντα].

θυμός / οι αναθυμιάσεις του μούστου || Ρούμελη: ι θμος [Μηλίνα].

καζανιά / κατά την απόσταξη || Πελοπόννησος: η καζανιά [Καλούσι]. || Ρούμελη: η καζανιά (το περιεχόμενο ενός καζανιού) [Γέρμας, Έλατος, Σταγιάδες, Χρυσή]. || Κρήτη: η καζανιά [Παλαιοχώρα, Τύλισος].

καζανόβγαρμα / η απόσταξη στο ρακοκάζανο || Κρήτη: το καζανόβγαρμα [Ανατολή].

κάθερος / του αμπελιού || Πελοπόννησος: ο κάθερος [Άγιος Δημήτριος].

καλικούνι / πώμα του βαρελιού || Κρήτη: το καλικούνι [Παλαιοχώρα].

κάνουλα || Πελοπόννησος: η κάνουλα [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Λυγουριό, Μυγδαλιά] | α κάνουλα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η κάνουλα [Γουριά, Γραμματικού, Μακρινή, Μηλίνα, Πάργα, Τσαμαντάς, Χρυσοβίτσα] | η καρνέλα [Λιλαία] | η κανέλα [Αγία Ευθυμία, Δελβινάκι] | κανέλ [Κουμαρίτσι] | το μουσλούκι [Πάργα] | ου μπουρμάς [Σιάτιστα].

καρτέλι / καλάθι καλαμένιο για τρύγο || Πελοπόννησος: το καρτέλι [Λυγουριό].

κατσούνι / γυριστό μαχαίρι τρύγου || Ρούμελη: το κατσούνι [Θαρούνια]. || Κρήτη: το τσιτρέτο [Ανώγεια, Μιαμού] | το τσαπράζι [Ανώγεια].

κλαδιές / φύτεμα κληματόβεργων (μοσχεύματα) || Ρούμελη: οι κλαδιές [Τσαμαντάς].

κλαδοκάτσουνο / για το κλάδεμα του κλήματος || Κρήτη: το κλαδοκάτσουνο [Παλαιοχώρα].

κλήμα || Πελοπόννησος: το κλήμα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το κράμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το κλήμα [Άγιος, Άγιος Λουκάς, Γουριά, Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του κλήμα [Άγιος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το κλήμα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].

κληματαριά || Πελοπόννησος: η περγουλιά [Αγία Άννα] | η κρεβατίνα [Δολιανά] | η κρεβάτα [Λυγουριό] | α κραματία [Πέρα Μέλανα] | α κραματαζία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η κληματαριά [Άγιος, Βράχα, Γέρμας, Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Κανάλια, Μασχολούρι, Μεσούντα, Πάργα, Πηγή, Ραψάνη, Σιάτιστα, Χρυσοβίτσα] | η κρεβάτα [Τσαμαντάς] | η κριβατίνα [Άγιος Νικόλαος, Βράχα, Γουριά, Δομνίστα, Χουλιαράδες] | η κριβατιά [Δράκεια, Κανάλια, Μηλίνα] | η πιργουλιά [Γέρμας, Έλατος] | η περγουλέα [Μέγαρα] | η περγουλιά [Πάργα, Σταυροδρόμι] | η πέργουλα [Πάργα] | η πιρουγλιά [Σιάτιστα] | η πιργλιά [Δραμεσιοί] | το φραντζάτο [Πάργα]. || Κρήτη: η κληματσία [Παλαιοχώρα] | οι κληματσιές [Παλαιοχώρα] | η κρεβατίνα [Ανατολή, Αποδούλου, Σιρίλι, Τύλισος].

κληματόβεργα || Πελοπόννησος: η κληματόβεργα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Μυγδαλιά, Ροεινό, Σκεπαστό, Φενεός] | α κραματόσαμντα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η κληματόβεργα [Πηγή, Τσαμαντάς] | η κληματόβιργα [Αμφίκλεια, Βράχα] | η κληματσίδα [Άγιος Νικόλαος, Δομνίστα, Έλατος, Θαρούνια, Καρίτσα, Μηλίνα, Σταυροδρόμι, Σταγιάδες]. || Κρήτη: η κληματόβεργα [Ανατολή, Παλαιοχώρα].

κοκκινέλι / για κρασί || Ρούμελη: του κουκινέλ [Μηλίνα, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το κοκκινέλι [Εμπρόσνερος, Τύλισος].

κούρβουλο / κορμός αμπελιού || Πελοπόννησος: το κούρβουλο [Βρέσθενα, Κρέστενα, Μάλη, Προάστιο, Ρούτσι] | η κουρβούλα [Κρέστενα] | το κουτσουμπέλι [Κανδήλα]. || Ρούμελη: η κτσούρα [Γουριά]. || Κρήτη: η κουρμούλα [Ανατολή, Ανώγεια, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Τύλισος].

κουτρούλι / σωρός χώμα από το σκάλισμα γύρω από το αμπέλι || Πελοπόννησος: το κουτρούλι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Κρέστενα, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το κουτρούφι [Βρέσθενα, Ρούτσι] | το σκουτρούλι [Ελληνίτσα] | το κουτρούθι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το κουτρούιθι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το κουρκούλι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: του κουτρούλ [Γουριά] | το κουμούλι [Μέγαρα] | η κουμούλα [Αμφίκλεια] | του κμουλ [Λιλαία] | τα κλούμπια [Χρυσοβίτσα].

κουφοτύλι / ξύλινη κάνουλα βαρελιού || Ρούμελη: του κουφουτύλ [Ραψάνη].

κόφτης /αυτός που έκοβε τα σταφύια στον τρύγο || Κρήτη: ο κόφτης [Τύλισος].

κρασάμπελο / αμπέλι για παραγωγή κρασιού || Κρήτη: το κρασάμπελο [Ανατολή, Λαμπιώτες].

κρασάσκι / για τον τρύγο || Πελοπόννησος: το κρασάσκι [Βρέσθενα].

κρασί (Buck list) || Πελοπόννησος: το κρασί [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το κρασί [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του κρασί [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το κρασί [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | τα κρασά [Ανατολή, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Σέλλες, Τύλισος].

κρασιά / μια ποσότητα κρασιού || Κρήτη: η κρασιά [Σιρίλι].

κρασοβάρελο || Πελοπόννησος: το κρασοβάρελο [Αμπελιώνα]. || Ρούμελη: του κρασουβάριλου [Λιλαία, Χρυσοβίτσα].

κρασοζούμι || Πελοπόννησος: το κρασοζούμι [Δροσοπηγή].

κρασόσταμνο / για μεταφορά μούστου από το πατητήρι στο βαρέλι ή στο πιθάρι || Κρήτη: το κρασόσταμνο [Ανατολή].

κρασοστάφυλα / σταφύλια για παραγωγή κρασιού || Κρήτη: τα κρασοστάφυλα [Ανατολή, Τύλισος].

λάσπινο / δυνατό ποτό που βγαίνει μετά από απόσταξη της λάσπης των κρασοβάρελων || Πελοπόννησος: το λάσπινο [Στεμνίτσα].

λετούρα / στόκος από ασβέστη και λάδι για το κλείσιμο του κρασοβάρελου || Πελοπόννησος: η λετούρα [Βρέσθενα].

λούκι / του ληνού || Πελοπόννησος: το λούκι [Ρούτσι].

λουλάς / του ρακοκάζανου || Πελοπόννησος: ο λουλάς [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Δροσοπηγή] | ο λουλές [Κανδήλα, Μυγδαλιά, Τρόπαια]. || Ρούμελη: ο λουλάς [Δελβινάκι, Πηγή] | ου λουλάς [Κουμαρίτσι] | ου γλας [Σιάτιστα]. || Κρήτη: ο λουλάς [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Παλαιοχώρα].

μασούρη / σωλήνα του ρακοκάζανου || Ρούμελη: η μασούρ [Ραψάνη].

μάτι / στο κλήμα || Πελοπόννησος: το μάτι [Βρέσθενα, Καλούσι, Μυγδαλιά, Παραδείσια]. || Ρούμελη: το μάτι [Θαρούνια, Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του ματ [Βράχα, Γουριά, Λιλαία, Χρυσοβίτσα] | ο κόμπος [Τσαμαντάς]. || Κρήτη: το μάτι [Άγιος Βασίλειος, Τύλισος] | τα μάθια [Ανατολή, Βώροι, Σέλλες] | τα αμάθια [Μιαμού, Παλαιοχώρα].

μελούρα / ή καπνιά - αρρώστια του αμπελιού από νύμφες του εντόμου Aleurocanthus spiniferus || Ρούμελη: η μελούρα [Τσαμαντάς].

μέτρα / μονάδα μέτρησης όγκου μούστου ή κρασιού, ίσο με 3 μπότσες || Πελοπόννησος: η μέτρα [Λεβίδι].

μονοβέργισμα / κλάδεμα και κράτημα μιας βέργας στο κλήμα || Πελοπόννησος: το μονοβέργισμα [Κανδήλα].

μοσχάτο / είδος αμπελιού || Κρήτη: το μοσχάτο [Λαμπιώτες].

μούστος || Πελοπόννησος: ο μούστος [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το μούστι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το τρυγοπάκι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο μούστος [Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου μούστους [Αγία Παρασκευή, Άγιος Λουκάς, Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Ραψάνη, Σιάτιστα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | ι μούστους [Δράκεια, Κανάλια, Μηλίνα]. || Κρήτη: ο μούστος [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Τύλισος].

μπαζούδι / πάτος βαρελιού || Πελοπόννησος: το μπαζούδι [Δροσοπηγή].

μπότσα / δοχείο-μονάδα μέτρησης όγκου μούστου ή κρασιού, ίσο με δύο οκάδες || Πελοπόννησος: η μπότσα [Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Λυγουριό, Παραδείσια, Πιάνα, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | η μποτσιάρα [Ρούτσι] | α μπότσα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η μπότσα [Γέρμας] | η μπότσα (μπουκάλα) [Λιλαία, Σιάτιστα].

μπούμπουνοι / έντομα || Πελοπόννησος: οι μπούμπουνοι [Βρέσθενα].

ξεφύλλισμα / του αμπελιού || Πελοπόννησος: το ξεφύλλισμα [Βρέσθενα, Παραδείσια] | ο ξέφυλλος [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: του ξιφίλσμα [Τιθορέα] | του ξέφλτζμα [Γέρμας] | του ξέβλτζμα [Γέρμας] | ου ξιφίλους [Λιλαία].

ξεχέρσωμα || Ρούμελη: του ξιχέρσουμα [Ραψάνη].

ξίδι (Buck list) || Πελοπόννησος: το ξίδι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Κανδήλα, Καστρί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Προάστιο, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το ξούδι [Προάστιο] | το γλυκάδι [Καστρί, Σκεπαστό, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το γλυκάιδι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το ξίδι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του ξιδ [Αγιά, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | το ξούδι [Μέγαρα] | το γλυκάδι [Μέγαρα] | του γλυκάδ [Μακρινή] | η λιμιρίδα [Κανάλια] | το αμίλητο [Μέγαρα]. || Κρήτη: το ξίδι [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βώροι, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος].

ούζο || Πελοπόννησος: το ούζο [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Καλούσι, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: το ούζο [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πάργα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του ούζου [Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Δραμεσιοί, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η ρακή [Μελισσουργοί].

οψυγιάς / επίπεδο και καθαρό έδαφος για λιάσιμο της σταφίδας || Κρήτη: ο οψυγιάς [Τύλισος] | η αψυγιά [Ανώγεια].

παραπούλια / αμπελιού, λάχανου || Πελοπόννησος: τα παραπούλια [Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Παραδείσια, Σκεπαστό]. || Κρήτη: τα τσιμούλια (παραπούλια του λάχανου) [Σέλλες].

πατησιά / ποσότητα μούστου στο πατητήρι || Πελοπόννησος: η πατησιά [Κρέστενα].

πατητήρι || Πελοπόννησος: το πατητήρι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Νεοχώρι] | η πατητήρα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Καλούσι, Λαγκάδια, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | ο ληνός [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Καρυά, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το σκαφόνι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι] | το σταφυλοπάτι [Λαγκάδια] | το πακηκήζι [Πέρα Μέλανα] | α πακηκήρα [Πέρα Μέλανα] | ο ληνέ [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το πατητήρι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα] | του πατητήρ [Δραμεσιοί, Μασχολούρι, Μηλίνα] | του πατήρ [Αμφίκλεια, Λιλαία, Μακρινή, Ραψάνη, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | η πατήρα [Γουριά, Κανάλια] | ο πατητής [Ωραιόκαστρο] | ου κουφνέλους [Μακρινή] | ου κάδους [Γραμματικού] | η καδ [Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γουριά, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα, Ραψάνη] | η τραπιζουνιά [Αμφίκλεια, Κουμαρίτσι] | του πουστάφ [Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η καρούτα [Κιλελέρ] | η ανέμ [Μακρολίβαδο] | του στουμπιστήρ [Λιλαία]. || Κρήτη: το πατητήρι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σιρίλι, Τύλισος].

πάτωση / το τμήμα του ληνού για το πάτημα των σταφυλιών || Πελοπόννησος: η πάτωση [Στεμνίτσα] | η πατητήρα [Στεμνίτσα].

πετιμέζι || Πελοπόννησος: το πετιμέζι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Κανδήλα, Καστρί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Ροζενά, Σκεπαστό] | πιτιμέζι [Βρέσθενα] | πετουμέζι [Προάστιο] | το πετμέζι [Ροεινό] | το μπετιμέζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το πετιμέζι [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα, Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο] | του πιτμέζ [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δράκεια, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μηλίνα, Πρέβεζα, Σταγιάδες, Ραψάνη, Τιθορέα] | του πιτσμέζ [Σιάτιστα] | το πεκουμέζι [Ωραιόκαστρο] | το πικουμέζι [Δελβινάκι] | το πετμέζι [Πάργα] | του ριτσέλ [Σιάτιστα]. || Κρήτη: πετιμέζι [Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βραχάσι, Βώροι, Μιαμού, Τύλισος] | πετουμέζι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Εμπρόσνερος, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Τύλισος].

πήγμα / για τους μούστους || Πελοπόννησος: το πήγμα [Ελληνίτσα].

πίρος / βαρελιού || Πελοπόννησος: ο πίρος [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Μυγδαλιά] | το πιράφι [Ρούτσι] | ο πίρο [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ο πίρος [Μέγαρα] | ου πίρους [Άγιος Νικόλαος, Γουριά, Λιλαία, Πρέβεζα, Χρυσή] | το πιρί [Δελβινάκι] | του κουφουτίλ [Έλατος].

πλάντρα / σκαφίδι-πατητήρι || Πελοπόννησος: η πλάντρα [Αγία Άννα].

πολίμι / στέρνα στο ληνό για το μούστο || Πελοπόννησος: το πολίμι [Δολιανά, Κανδήλα, Μελιγού, Πιάνα, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το πολίνι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η κάδ (τσιμεντένια ή ξύλινη) [Μακρινή]. || Κρήτη: ο ντοχιός [Τύλισος].

ποτάσα / για την αποξήρανση της σταφίδας || Κρήτη: η ποτάσα [Τύλισος].

πρωτοστάλαγμα / τσίπουρου || Ρούμελη: το πρωτοστάλαγμα [Πηγή] | του προυτουστάλαγμα [Μασχολούρι] | του πουρτουράκ [Γουριά, Μακρινή] | του χάμκου [Ραψάνη] | η σκούμπα [Έλατος, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το πρωτοράκι [Παλαιοχώρα].

ρακοκάζανο || Πελοπόννησος: το καζανόρακο [Στεμνίτσα] | η τσιπουριά [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: το ρακοκάζανο [Πάργα] | του ρακουκάζανου [Δράκεια, Έλατος, Κουμαρίτσι] | του τσιπρουκάζανου [Μηλίνα]. || Κρήτη: το καζάνι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή] | το ρακολάβετζο [Παλαιοχώρα] | το ρακιδοκάζανο [Τύλισος] | το καμίνι [Ανώγεια].

ρακόλαδο / το πάνω-πάνω του λάσπινου || Πελοπόννησος: το ρακόλαδο [Στεμνίτσα].

ρετσίνα / το κρασί || Πελοπόννησος: η ρετσίνα [Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: η ριτσίνα [Γέρμας, Λιλαία, Μηλίνα, Σιάτιστα, Σταγιάδες].

ρετσίνι / από πεύκο || Πελοπόννησος: το ρετσίνι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | η τρεμιντίνα [Πάκια]. || Ρούμελη: το ρετσίνι [Τσαμαντάς] | του ριτσίν [Γουριά, Γραμματικού, Έλατος, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Λιλαία, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στυλίδα, Τιθορέα] | η ρετσίνα [Θαρούνια] | η ριτσίνα [Άγιος, Γέρμας, Μέγαρα, Στροφυλιά, Χρυσοβίτσα] | του πιφκουρέτσνου [Στυλίδα].

ρετσίνωμα / του κρασιού || Ρούμελη: του ριτσίνουμα [Μακρινή].

ροζακί / είδος αμπελιού || Κρήτη: το ραζακί [Λαμπιώτες].

ρούμπα / δοχείο με νερό για να ψύχει τη σωλήνα με τον ατμό που βγαίνει από το ρακοκάζανο || Κρήτη: η ρούμπα [Άγιος Γεώργιος].

ρώγα / σταφυλιού || Πελοπόννησος: η ρώγα [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Εξωχώρι, Καλούσι, Κανδήλα, Κρέστενα, Μυγδαλιά, Πηγαδάκια, Ρούτσι, Τσέρια] | α ρώγα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ρώγα [Γουριά, Έλατος, Πηγή, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η ράγα [Θαρούνια, Κανάλια, Λιλαία, Μασχολούρι] | η ρούγα [Θαρούνια] | η αράτα [Τσαμαντάς]. || Κρήτη: η ρώγα [Ανατολή, Ανώγεια, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα].

σαβατιανό / είδος αμπελιού || Κρήτη: το σαβατιανό [Λαμπιώτες].

σέκιο / μεγάλος κουβάς για το μούστο || Πελοπόννησος: το σέκιο [Βρέσθενα, Δολιανά Μελιγού].

σήτα / στην κάνουλα του βαρελιού || Ρούμελη: η σήτα [Χρυσοβίτσα].

σιδερόφτυαρο / σιδερένιο φτυάρι || Ρούμελη: του σιδηρόφκιαρου [Χρυσοβίτσα].

σιρίμι / σταφιδόχαρτο που πάνω του ξέραιναν το σταφύλι στον οψυγιά || Κρήτη: το σιρίμι [Τύλισος].

σουλτανίνα / είδος σταφυλιού || Κρήτη: το σουλτανί [Λαμπιώτες].

σούμα / η πρώτη απόσταξη που βγαίνει από το ρακοκάζανο - τη σούμα την ξαναβράζουν και βγαίνει καθαρό τσίπουρο || Ρούμελη: η σούμα [Μηλίνα].

σπίρτο / το οινόπνευμα || Πελοπόννησος: το σπίρτο [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του σπίρτου [Άγιος, Κιλελέρ, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το σπίρτο [Βουλγάρω].

σταφίδα || Πελοπόννησος: η σταφίδα [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Προάστιο, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Φενεός] | α σταφίδα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η σταφίδα [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πηγή, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | η στραφίδα [Κιλελέρ]. || Κρήτη: η σταφίδα [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Σάσαλος, Τύλισος].

σταφυδάμπελο / αμπέλι για παραγωγή σουλτανίνας || Κρήτη: το σταφυδάμπελο [Ανατολή].

σταφυλαρμιά / γλυκό από σταφύλια και πετιμέζι || Ρούμελη: η σταφυλαρμιά [Αγία Παρασκευή] | η σταφλαρμιά [Κιλελέρ, Μασχολούρι].

σταφύλι (Buck list) || Πελοπόννησος: το σταφύλι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κρέστενα, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο βότσε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το σταφύλι [Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του σταφύλ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δράκεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το σταφύλι [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Ανώγεια, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σιρίλι, Τύλισος].

στάχτιασμα / ή μπάστρα, αρρώστια του αμπελιού γνωστή σαν ωίδιο, οφείλεται στο μύκητα Uncinula necator || Ρούμελη: το στάχτιασμα [Τσαμαντάς]. || Κρήτη: η χολέρα [Μιαμού, Τύλισος].

στούμπος / ξύλο με τσατάλια για το στούμπισμα των σταφυλιών μέσα στο μαστέλο || Πελοπόννησος: ο στούμπος [Δροσοπηγή]. || Ρούμελη: ο στούμπος [Πηγή] | ου στούμπους [Κουμαρίτσι].

στρατόνια / διάδρομοι ανάμεσα στα αμπέλια || Πελοπόννησος: τα στρατόνια [Στεμνίτσα].

στρίφλα / σταφυλοπιεστήριο || Πελοπόννησος: η στρίφλα [Μαγούλα] | το τρόκολο [Σκεπαστό] | η τσιφιλιά [Ρούτσι] | η τσιφλιά [Ελληνίτσα]. || Ρούμελη: ο στίφτης [Θαρούνια] | τα στύφτια [Μακρινή] | του τρόκουλου [Γουριά].

στρίφουλας / της τσιπουριάς || Πελοπόννησος: ο στρίφουλας [Βρέσθενα] | το αδράχτι [Βρέσθενα].

σύρσιμο / φιλτράρισμα και μετάγγιση του καινούριου κρασιού σε άλλο βαρέλι || Ρούμελη: το σύρσιμο [Τσαμαντάς].

σφυρίδες / στο λιοτρίβι - στρογγυλές πλεγμένες από βούρλα || Ρούμελη: οι σφρίδις [Πρέβεζα].

τάπα / βαρελιού || Πελοπόννησος: η τάπα [Κανδήλα, Καρυά, Μελιγού, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η τάπα [Μακρινή, Σιάτιστα] | η όκνα [Κανάλια] | ι τίλους [Κανάλια].

τέσα / μεταλλικό δοχείο για κρασί ίση με 3-4 μπότσες || Πελοπόννησος: η τέσα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Δολιανά, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λυγουριό, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | η ντέσα [Τρόπαια] | α τέστα [Πέρα Μέλανα, Τυρός].

τζουνάρα / η έξοδος μούστου από το πατητήρι || Πελοπόννησος: η τζουνάρα [Καλούσι]. || Κρήτη: το κουτσουνάρι [Τύλισος] | ο κάραβος [Τύλισος].

τουράκι / ο μικρός τοίχος του ληνού, σαν πεζούλι || Πελοπόννησος: το τουράκι [Βρέσθενα, Λαγκάδια] | το τουράτσι [Στεμνίτσα].

τρυγητάδες || Πελοπόννησος: οι τρυγητάδες [Κανδήλα]. || Κρήτη: οι τρυγητάδες [Ανατολή] | ο τρυγητής [Τύλισος].

τρυγοκόφινο || Πελοπόννησος: το τρυγοκόφινο [Αγία Άννα, Αλποχώρι] | το τζιγικό [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το τζινικό [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: του τρυγουκόφνου [Μακρινή].

τρυγολόγος / μαχαίρι για το κόψιμο των σταφυλιών || Ρούμελη: τρυγουλόγους [Ραψάνη] | του τρυουμάχιρου [Μηλίνα] | τα τρυγουλόια [Άγιος].

τρύγος || Πελοπόννησος: ο τρύγος [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | ο τρυγητός [Δολιανά] | ο αμπελότρυγος [Αλποχώρι] | ο τσύγο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το τσύγημα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο τρύγος [Δελβινάκι, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | ου τρύγους [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Ραψάνη, Σιάτιστα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | ι τρύγους [Κανάλια, Μηλίνα] | ο τρυγητός [Σιάτιστα, Τσαμαντάς] | ου τρυγτός [Ραψάνη, Τιθορέα] | του τρύγμα [Γέρμας, Έλατος] | το τρύγισμα [Θαρούνια]. || Κρήτη: ο τρύγος [Άγιος Βασίλειος, Παλαιοχώρα] | το τρύγος (sic) [Ανατολή, Ανώγεια, Βώροι, Λαμπιώτες, Σιρίλι, Τύλισος] | ο τρυγητός [Άγιος Βασίλειος].

τσαμπί || Πελοπόννησος: το τσαμπί [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Δολιανά, Εξωχώρι, Λυγουριό, Παραδείσια, Ρούτσι] | το τσαγκί [Πέρα Μέλανα] | το τσαγκίδι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το τσαμπί [Δελβινάκι, Πάργα] | του τσαμπί [Δραμεσιοί, Μακρινή, Τιθορέα] | του αυτί [Κανάλια] | του αυτάκ [Κανάλια] | η κλαμπούρα [Σταγιάδες].

τσάμπουρο / το τσαμπί δίχως τις ρώγες || Ρούμελη: του τσάμπουρου [Σταγιάδες] | του τσάμπρου [Γουριά, Κανάλια, Τιθορέα]. || Κρήτη: οι τζαμπούρες [Τύλισος].

τσιούρναρης / τρύπα εξόδου της τσιπουριάς || Πελοπόννησος: ο τσιούρναρης [Βρέσθενα].

τσίπουρα / τα στέμφυλα, τα υπολείμματα στο πατητήρι || Πελοπόννησος: τα τσίπουρα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Καλούσι, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | τα κλάμπουρα [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: τα τσίπουρα [Δελβινάκι, Έλατος, Λιλαία, Πηγή, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Σταυροδρόμι] | τα τσίμπουρα [Μέγαρα] | τα τσίπρα [Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γουριά, Γραμματικού, Δελβινάκι, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα, Ραψάνη, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | τα τσάμπρα [Μασχολούρι, Τιθορέα, Τσουκαλάδες] | τα στίματα [Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: τα στράφυλα [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Παλαιοχώρα, Σέλλες] | τα τσίκουδα [Ανώγεια, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Τύλισος].

τσιπουριά / πιεστήριο || Πελοπόννησος: η τσιπουριά [Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δολιανά, Λυγουριό] | η τσιπουρήθρα [Καρυά] | η στρίφλα [Αλποχώρι] | α τσιπουραρία [Πέρα Μέλανα] | α τσιπουζαζία [Πέρα Μέλανα].

τσιπούρισμα || Πελοπόννησος: το τσιπούρισμα [Βρέσθενα].

τσιπουρίτης / κρασί κακής ποιότητας || Πελοπόννησος: ο τσιπουρίτης [Λυγουριό, Σκεπαστό].

τσίπουρο / ποτό || Πελοπόννησος: το τσίπουρο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Μαγούλα, Παραδείσια, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | η τσιπούρα [Βρέσθενα] | το ρακί [Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Καστρί, Λεβίδι, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | η ρακή [Αλποχώρι, Σκεπαστό] | η ρατσή [Τρόπαια] | το ρατσί [Πέρα Μέλανα] | η σούμα [Αμπελιώνα] | το λάσπινο [Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: το τσίπουρο [Δελβινάκι, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του τσίπρου [Αγιά, Άγιος Νικόλαος, Γραμματικού, Δράκεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες] | του τσίπουρου [Αγία Παρασκευή, Λιλαία, Μεσούντα, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | το ρακί [Δελβινάκι, Δολό, Πάργα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του ρακί [Γέρμας, Γουριά, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Πρέβεζα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η ρακή [Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Δελβινάκι, Έλατος, Μηλίνα, Πηγή, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Χρυσή, Ωραιόκαστρο] | η λιόρου [Σιάτιστα] | η σούμα [Σταγιάδες]. || Κρήτη: η ρακή [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος] | η τσικουδιά [Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Θεοδώρα, Κελλάρια, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σιρίλι, Τύλισος].

τσιπροκράσι / τσίπουρα μαζί με κρασί που βράζουν μέσα στο βαρέλι || Ρούμελη: το τσιπροκράσι [Δελβινάκι].

τσίτωμα / υποστήριξη με τσίτες σε κληματόβεργα με πολλά σταφύλια || Πελοπόννησος: το τσίτωμα [Αλποχώρι].

φεγγίτης / βαρελιού || Πελοπόννησος: ο φεγγίτης [Καρυά, Μυγδαλιά]. || Ρούμελη: η βιγλ [Χρυσοβίτσα].

φουρκάδα / καλάμι στηρίγματος της κληματόβεργας || Πελοπόννησος: η φουρκάδα [Αλποχώρι].

φυσερό / για θειάφισμα αμπελιού || Πελοπόννησος: το φουσερό [Σκεπαστό] | το φυσούνι [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: το φυσερό [Τσαμαντάς] | του φσουν [Γουριά, Σιάτιστα] | του μχαν [Σιάτιστα].

φυτιά / το αμπέλι ως και έξι χρόνια μετά το φύτεμα || Πελοπόννησος: η φυτιά [Βρέσθενα, Κανδήλα, Μελιγού] | το φύτεμα [Αγία Άννα] | α θυτία [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η φυτέα [Μέγαρα] | η φτια [Γέρμας, Έλατος]. || Κρήτη: η φυθιά [Ανατολή].

χαράκι / χαράκωμα του κλήματος με φαλτσέτα || Πελοπόννησος: το χαράκι [Αλποχώρι].

χεροκόφινο || Πελοπόννησος: το χεροκόφινο [Βρέσθενα, Ελληνίτσα, Καστρί, Μελιγού, Παραδείσια, Ρούτσι] | το χεροκόθινε [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το χεροκόιθινε [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του χιρουκόφνου [Μακρινή] | του χιρουκάλαθου [Χρυσοβίτσα].