Λεξικό θεματικό της λαογραφίας
21. το κυνήγι
Δημήτρης Λιθοξόου
Για εισαγωγικά και επιμέρους βλ.
Πελοπόννησος: Ρωμαίικα του Μοριά ή διαλεκτικά της Πελοποννήσου
Ρούμελη: Η ρωμαίικη γλώσσα μεταξύ Κορινθιακού και Καστοριάς
Κρήτη: Κρητική Διάλεκτος ή Ρωμαίικα της Κρήτης
αλουπόσκυλο ||
Πελοπόννησος: το αλουπόσκυλο [Κανδήλα].
δόκανο || Πελοπόννησος: το δόκανο [Αγία Άννα, Αγρίδι, Αλποχώρι, Δολιανά, Κανδήλα,
Καρυά, Κρέστενα, Σκεπαστό] | ο δόκανος [Αμπελιώνα, Κρέστενα] | το δοκάνι [Άγιος Δημήτριος, Λυγουριό] | το δόκανε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το δόκανο [Θαρούνια, Τσαμαντάς] | του δόκανου [Καρίτσα, Μεσούντα, Τιθορέα].
καραμπίνα || Πελοπόννησος: η καραμπίνα [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Λυγουριό,
Ρούτσι, Σκεπαστό, Τρόπαια] | α καραμπίνα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η καραμπίνα [Αμφίκλεια, Δομνίστα, Λιλαία, Μηλίνα, Ραψάνη,
Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | η γκαραμπίνα [Κιλελέρ] | του καραμπίν
[Μακρινή].
καρτέρι (Buck list) || Πελοπόννησος: το καρτέρι [Δολιανά, Κανδήλα, Λυγουριό,
Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το καρτέζι [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: το καρτέρι
[Πηγή, Τσαμαντάς] | του καρτέρ [Άγιος, Αμφίκλεια, Γέρμας,
Έλατος, Σταγιάδες, Τιθορέα] | η φυλάχτρα [Μέγαρα] | το τσιλίκι [Δελβινάκι]. ||
Κρήτη: το καρτέρι [Μάρθα].
καψούλι || Πελοπόννησος: το καψούλι [Μυγδαλιά, Ρούτσι]. || Ρούμελη: το καψούλι [Πάργα] | του καψούλ
[Αμφίκλεια, Λιλαία, Φαρκαδόνα] | του καψίλ
[Κιλελέρ].
κρούκα /
ξύλο που κρατάει την πλάκα σε παγίδα πουλιών || Πελοπόννησος: η κρούκα [Δολιανά].
κυνήγι || Πελοπόννησος: το κυνήγι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή,
Ελάτη, Καστρί, Κρέστενα, Μάλη, Νεοχώρι, Προάστιο, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα] | το τσυνήγι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το κυνήγι [Δελβινάκι, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο]
| του κυνήγ [Άγιος, Βράχα, Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος,
Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Ραψάνη, Φαρκαδόνα] | του κνηγ [Αμφίκλεια, Δομνίστα, Μεσούντα, Μηλίνα, Πρέβεζα,
Τιθορέα] | του κνήι [Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Λιλαία] | το τσυνήγι [Άγιος Λουκάς]. ||
Κρήτη: το κυνήγι [Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού,
Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Τύλισος].
κυνηγός (ALE) || Πελοπόννησος: ο κυνηγός [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα,
Κανδήλα, Κρέστενα, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | ο τσυνηγός [Εξωχώρι] | ο τσυνηγό [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο κυνηγός [Πηγή,
Τσαμαντάς] | ο τσυνηγός [Θαρούνια] | ου κυνγός [Δομνίστα, Δραμεσιοί, Λιλαία, Μακρινή] | ι κνηγός [Μηλίνα] | ου κυνηγός
[Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Βράχα, Γέρμας, Κιλελέρ, Σιάτιστα, Στροφυλιά] | κυνηγός [Ραψάνη] | ο αβτζής [Πάργα,
Σιάτιστα]. || Κρήτη: ο κυνηγός [Θεοδώρα,
Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες].
κυνηγόσκυλο || Πελοπόννησος: το κυνηγόσκυλο [Κανδήλα, Σκεπαστό] | το ζαγάρι [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Καστρί, Λεβίδι,
Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το ζαγάζι [Πέρα
Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του κυνγόσκλου [Μακρινή] | του κνγόσκλου [Λιλαία] | το ζαγάρι
[Πάργα, Τσαμαντάς] | το ζαγαρόσκυλο [Πάργα, Τσαμαντάς] | του ζαγάρ [Κουμαρίτσι, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χρυσή]. || Κρήτη: το κυνηγόσκυλο [Τύλισος] | ο κυνηγαρόσκυλος [Θεοδώρα,
Παλαιοχώρα] | το σκουντί [Σάσαλος].
λαγούμι /
φωλιά λαγού || Πελοπόννησος: λαγούμι [Λαγκάδια, Ρούτσι]. || Ρούμελη: το λαούμι (υπόνομος) [Πάργα] | του λαγούμ [Έλατος, Κουμαρίτσι, Μηλίνα, Σιάτιστα, Χρυσή].
λαγωνικό || Πελοπόννησος: το
λαγωνικό [Σκεπαστό] | το λαγόσκυλο [Αμπελιώνα]. || Ρούμελη: του λαγόσκλου
[Γραμματικού] | του λαγουνκό [Έλατος, Κιλελέρ, Μηλίνα,
Σιάτιστα] | του λαγουνικό [Μασχολούρι] | η λαγουνίκα [Σταγιάδες].
μπαρούτι (Buck list) || Πελοπόννησος: το μπαρούτι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Κανδήλα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεχαινά, Μαγούλα,
Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το μπαρούκι [Πέρα
Μέλανα, Τυρός] | α μπαρούκη [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το μπαρούτι [Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα,
Ωραιόκαστρο] | η μπαρούτη [Άγιος Λουκάς] | η μπαρούτ [Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού,
Δομνίστα, Έλατος, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μασχολούρι, Μηλίνα,
Πλατύστομο, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες] | του μπαρούτ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Στροφυλιά]
| του μπαρούτς [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: το μπαρούτι [Θεοδώρα].
ξόβεργα || Πελοπόννησος: η ξόβεργα [Αμπελιώνα] | η οξόβεργα
[Καστρί]. || Ρούμελη: η ξόβεργα
[Τσαμαντάς] | η αξόβεργα [Πάργα] | η ξόβιργα [Αμφίκλεια, Μεσούντα].
παγανιά /
παγάνα || Πελοπόννησος: η παγανιά [Καστρί, Προάστιο, Στεμνίτσα] | α παγανία [ Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η παγανιά [Άγιος Νικόλαος, Πάργα, Χρυσή] | η παγάνα [Αμφίκλεια, Βράχα, Μασχολούρι, Πάργα, Σταγιάδες,
Τιθορέα, Χρυσή] | το ντέβρι [Μέγαρα].
παγίδα || Πελοπόννησος: η παγίδα [Δολιανά, Λεχαινά, Λυγουριό, Προάστιο] | α παγίδα [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η παγίδα [Αμφίκλεια, Δομνίστα, Λιλαία, Μακρινή, Πηγή,
Ραψάνη] | η παΐδα [Άγιος, Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Μασχολούρι,
Μηλίνα, Σιάτιστα]. || Κρήτη: η παγίδα
[Μάρθα].
πουλόσκυλο || Πελοπόννησος: το πουλόσκυλο [Αμπελιώνα, Κανδήλα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του πουλόσκλου [Αμφίκλεια, Γραμματικού] | η φέρμα [Δραμεσιοί].
σημάδι /
στόχος || Πελοπόννησος: το σημάδι [Άγιος Δημήτριος, Δροσοπηγή,
Καρυά, Παραδείσια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το σημάιδι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του σμαδ [Αμφίκλεια, Γέρμας, Γραμματικού, Σιάτιστα,
Τιθορέα] | του ντσιαν [Σιάτιστα] | του νισάν
[Χρυσή]. || Κρήτη: το σημάδι [Ανώγεια,
Βρύσες].
σκάγια || Πελοπόννησος: τα σκάγια [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Δροσοπηγή, Κανδήλα,
Μυγδαλιά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | τα ασκάγια [Προάστιο]. || Ρούμελη: τα σκάγια [Άγιος, Θαρούνια, Μασχολούρι, Πάργα, Τιθορέα,
Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Ωραιόκαστρο]. ||
Κρήτη: τα σκάγια [Λαμπιώτες].
σκανταλιά /
παγίδα για πουλιά || Ρούμελη: η σκανταλιά [Μακρινή].
σμπάρος /
πυροβολισμός || Πελοπόννησος: ο σμπάρος [Αγρίδι, Αλποχώρι, Λυγουριό] | το σμπάρο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Κρέστενα, Μαγούλα]. || Κρήτη: η μπαλοτιά [Κελλάρια, Παλαιοχώρα, Τύλισος] | η μπαλοτέ [Σάσαλος] | η μπαλοθιά [Άγιος
Βασίλειος, Ανώγεια, Θεοδώρα] | οι μπαλοτές
[Βουλγάρω, Εμπρόσνερος, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σάσαλος].
σφεντόνα (Buck list) || Πελοπόννησος: η σφεντόνα [Άγιος Δημήτριος] | το σαϊτάρι [Λαγκάδια]. ||
Ρούμελη: η σφεντόνα [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | η σφιντόνα [Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος, Σιάτιστα] | του τσιγκστάρ [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: η σφεντόνα [Ανώγεια, Μιαμού] | η ασφεντόνα [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Αποδούλου, Βραχάσι] | η χαρχάλα [Σάσαλος] | η πεταχτήρα
[Εμπρόσνερος] | το λάστιχο [Τύλισος] | το λαστιχόξυλο [Ανώγεια].
τζόπλινα /
παγίδα για πιάσιμο πουλιών - με πλάκα που στηρίζεται σε δεμένα με σπάγκο
ξυλαράκια || Ρούμελη: η τζόπλινα [Χουλιαράδες].
τουφέκι (Buck list) || Πελοπόννησος: το τουφέκι [Νεοχώρι, Πηγαδάκια, Σκεπαστό]
| το ντουφέκι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία
Φενεός, Γυμνό, Δολιανά, Καρυά, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά,
Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Φενεός] | το ντουφέτσι [Εξωχώρι,
Κανδήλα, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: το ντουφέκι [Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | το τουφέτσι [Θαρούνια] | του ντουφέκ [Μακρινή]
| του τφεκ [Αγία Ευθυμία, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα,
Γουριά, Γραμματικού, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μηλίνα, Πλατύστομο,
Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του ντφεκ [Μηλίνα]. ||
Κρήτη: το τουφέκι [Άγιος Γεώργιος, Αποδούλου, Θεοδώρα, Μιαμού,
Παλαιοχώρα] | το ντουφέκι [Παλαιοχώρα, Τύλισος].
τουφεκιά || Πελοπόννησος: η τουφεκιά [Νεοχώρι, Σκεπαστό] | η ντουφεκιά [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Καρυά, Καστρί, Κέρτεζη, Λυγουριό,
Μελιγού, Πάκια, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι] | το ντουφέκι [Αγία
Άννα, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό, Ελάτη, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη,
Λυγουριό, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι] | το ντουφέτσι [Εξωχώρι,
Κανδήλα] | η ντουφετσιά [Τρόπαια, Τσέρια] | το ντουφεκόριμα [Βρέσθενα] | α ντουφετσία [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η τουφεκιά
[Πηγή] | η τουφικιά [Δαύλεια] | η ντουφεκιά [Άγιος, Δολό, Πάργα] | η ντουφικιά [Αγιά] | η τουφετσέα
[Μέγαρα] | η τουφετσά [Άγιος Λουκάς] | η τφικιά [Αγία Ευθυμία, Βράχα, Γουριά, Δαύλεια, Δομνίστα,
Δράκεια, Λιλαία, Μακρινή, Πλατύστομο] | του τφεκ
[Άγιος Νικόλαος, Καρίτσα, Μακρολίβαδο, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | το ντουφέκι [Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | το ντουφέτσι [Άγιος Λουκάς] | του ντφεκ
[Μελισσουργοί, Χουλιαράδες] | η ντουφικιά [Γέρμας, Δραμεσιοί, Πρέβεζα] | η ντφικιά [Δαύλεια]. ||
Κρήτη: η τουφεκιά [Σέλλες] | η ντουφεκιά
[Σιρίλι].
τουφεκίδι || Πελοπόννησος: το ντουφεκίδι [Ελληνίτσα, Κρέστενα] | το ντουφέτσι [Κανδήλα]. ||
Ρούμελη: το ντουφεκίδι [Πάργα, Τσαμαντάς] | του τφικίδ [Αμφίκλεια].
τουφεκόβεργα ||
Πελοπόννησος: η ντουφεκόβεργα [Αμπελιώνα, Τρόπαια].
τσιάγκρα /
παλιό μονόκανο όπλο || Πελοπόννησος: η τσιάγκρα [Τρόπαια].
τσιφτές /
δίκανο || Κρήτη: ο τσιφτές [Ανώγεια, Μάρθα] | ο τσεφτές [Μιαμού].
φισέκι || Ρούμελη: του φσεκ
[Έλατος, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το φισέκι
[Αποδούλου, Τύλισος].
φύλαμα /
καρτέρι κυνηγού || Πελοπόννησος: το φύλαμα [Ρούτσι].
χνάρι || Πελοπόννησος: το αχνάρι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Βρέσθενα, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Κρέστενα, Λεβίδι, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο ντορός [Αλποχώρι, Κανδήλα, Σκεπαστό] | ο τορός [Κρέστενα] | το αγνάρι [Λαγκάδια,
Ρούτσι] | το αχνάζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] |
το χνάζι [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: του χναρ [Μηλίνα] | το αγνάρι
[Μέγαρα] | του αχνάρ [Σιάτιστα] | ου ντουρός [Άγιος, Γουριά, Δομνίστα, Μακρινή, Ραψάνη] | ι ντουρός [Μηλίνα] | ο τορός [Τσαμαντάς]
| ου τουρός [Άγιος, Γέρμας, Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες,
Τιθορέα, Χρυσή] | ι τουρός [Κανάλια]. || Κρήτη: το αχνάρι [Μάρθα, Κελλάρια] | το ζάλο [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι,
Θεοδώρα, Μάρθα] | η ζαλιά [Θεοδώρα, Κελλάρια, Μιαμού].