Λεξικό θεματικό της λαογραφίας -- 28. θρησκεία

 

Λεξικό θεματικό της λαογραφίας

28. θρησκεία

 

Δημήτρης Λιθοξόου

 

 

Για εισαγωγικά και επιμέρους βλ.

Πελοπόννησος: Ρωμαίικα του Μοριά ή διαλεκτικά της Πελοποννήσου

Ρούμελη: Η ρωμαίικη γλώσσα μεταξύ Κορινθιακού και Καστοριάς

Κρήτη: Κρητική Διάλεκτος ή Ρωμαίικα της Κρήτης

 

 

  

άγγελος (Buck list) || Πελοπόννησος: ο άγγελος [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Νεοχώρι, Ρούτσι, Σκεπαστό] | ο άντζελε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο άγγελος [Δελβινάκι, Πηγή] | ο άτζελος [Μέγαρα] | ου άγγιλους [Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μελισσουργοί, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι άγγιλους [Κανάλια, | ι βρικόλακας [Μηλίνα] | άγγιλους [Ραψάνη]. || Κρήτη: ο άγγελος [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι].

αγίασμα / πηγής || Κρήτη: το αγιόνερο [Κελλάρια].

αγιασμός || Πελοπόννησος: ο αγιασμός [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το άγιασμα [Κανδήλα] | ο γιασμός [Προάστιο] | ο αγιασμό [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο αγιασμός [Άγιος Λουκάς, Γουριά, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου αγιασμός [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μεσούντα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι αγιασμός [Αγιά, Δράκεια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | αγιασμός [Ραψάνη] | το αγίασμα [Δελβινάκι, Πηγή] | του αγίασμα [Αγία Παρασκευή, Δομνίστα, Κιλελέρ, Πλατύστομο, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: ο αγιασμός [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Λαμπιώτες, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | το αγίασμα [Σέλλες].

αγιαστούρα || Πελοπόννησος: η αγιαστούρα [Βρέσθενα, Στεμνίτσα] | η αγιαστήρα [Καλούσι] | α βρεχτούρα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η αγιαστούρα [Αμφίκλεια, Γραμματικού, Έλατος, Μακρινή, Σταγιάδες, Τσαμαντάς] | η αγιαστήρα [Αγία Ευθυμία, Κουμαρίτσι] | η βριχτούρα [Μακρινή].

αγιοθύριδο / το παραθυράκι στην εκκλησία, πίσω από την Αγία Τράπεζα || Κρήτη: το αγιοθύριδο [Άγιος Γεώργιος].

αγιοκέρι || Πελοπόννησος: το αγιοκέρι [Ελληνίτσα, Καστρί].

άγιος || Κρήτη: ο άγιος [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι].

αγρύπνια / της μεγάλης Παρασκευής || Κρήτη: η αγρυπνιά [Άγιος Γεώργιος].

αμαρτία (Buck list) || Πελοπόννησος: η αμαρτία [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Ελάτη, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πηγαδάκια, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Τσέρια] | α αμαρκία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α αρμακία [Πέρα Μέλανα, Πραστός]. || Ρούμελη: η αμαρτία [Αγιά, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η αμαρτίγια [Ωραιόκαστρο] | η αμαρτσία [Σιάτιστα] | του αμάρτημα [Αγιά]. || Κρήτη: η αμαρτία [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].

ανάθεμα || Ρούμελη: του ανάθιμα [Άγιος Νικόλαος, Έλατος, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το ανάθεμα [Αποδούλου, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα, Σέλλες].

αντίδερο / αντίδωρο || Πελοπόννησος: το αντίδερο [Αλποχώρι, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το αντίδερε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το αντίβερε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το αντίδερο [Μέγαρα, Πάργα] | το αντέδερο [Μέγαρα] | του αντίδουρου [Γέρμας, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κανάλια, Σιάτιστα, Χρυσοβίτσα] | του αντίδιρου [Έλατος]. || Κρήτη: το αντίδερο [Άγιος Γεώργιος, Θεοδώρα] | το αντίντερο [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βραχάσι, Σάσαλος, Σέλλες].

ασκητής || Πελοπόννησος: ο ασκητής [Λεβίδι] | ο ασκετής [Αγία Άννα].

αφορισμός || Πελοπόννησος: ο αφορεσμός [Καρυά, Ρούτσι]. || Ρούμελη: ου αφουρισμός [Γέρμας, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι] | ι αφουρισμός [Μηλίνα]. || Κρήτη: ο αφορεσμός [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Θεοδώρα, Μάρθα, Σέλλες] | η αφορεστήρα [Ανώγεια].

βαγγέλιο / ευαγγέλιο || Πελοπόννησος: το βαγγέλιο [Αμπελιώνα, Δολιανά, Καρυά, Λυγουριό, Παραδείσια, Ρούτσι]. || Ρούμελη: το βαγγέλιο [Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του βαγγέλιου [Αγιά, Γέρμας, Γουριά, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Χουλιαράδες] | του ιβαγγέλιου [Κουμαρίτσι, Μελισσουργοί]. || Κρήτη: το βαγγέλιο [Βώροι, Θεοδώρα, Σάσαλος].

βαγιά / φύλλα φοίνικα || Κρήτη: τα βαγιά [Σάσαλος].

βακούφικα / εκκλησιαστική κτηματική περιουσία || Ρούμελη: τα βακούφικα [Δελβινάκι, Πάργα, Ωραιόκαστρο] | τα βακούφκα [Κουμαρίτσι] | το βακούφι [Πάργα].

γουμένισσα, ηγουμένισσα || Ρούμελη: η γουμέντσα [Γουριά].

γούμενος / ηγούμενος || Πελοπόννησος: ο γούμενος [Προάστιο]. || Ρούμελη: γούμενος [Πάργα, Τσαμαντάς] | ου γούμινους [Γουριά]. || Κρήτη: ο γούμενος [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Αποδούλου, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα].

γυναικωνίτης || Πελοπόννησος: ο γυναικωνίτης [Άγιος Δημήτριος, Ελληνίτσα, Καστρί, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το γουναικίτσι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο γουναιτσίτα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ο γυναικωνίτης [Δολό, Τσαμαντάς] | ου γυνικουνίτς [Μελισσουργοί] | του γναίκιου [Χουλιαράδες] | ο άρτηκας [Μέγαρα].

Δεκαπενταύγουστος || Ρούμελη: ο Δεκαπενταύγουστος [Δελβινάκι, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου Δικαπινταύγουστους [Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Μελισσουργοί, Σιάτιστα] | ι Δικαπινταύγουστους [Δράκεια, Μηλίνα] | του Βαγγελισμού [Άγιος Λουκάς] | του Βαγγιλισμού [Γουριά, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Μηλίνα] | του Βαγγιλσμού [Λιλαία] | του Ιβαγγιλισμού [Μελισσουργοί]. || Κρήτη: ο Δεκαπενταύγουστος [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Σάσαλος].

δεσπότης / μητροπολίτης || Πελοπόννησος: ο δεσπότης [Άγιος Δημήτριος, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Καρυά, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια] | ο δεσπόκη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο δεσπότης [Τσαμαντάς] | ου δισπότς [Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Έλατος, Καρίτσα, Κιλελέρ, Σιάτιστα, Ραψάνη, Χουλιαράδες] | ι δισπότς [Κανάλια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό]. || Κρήτη: ο δεσπότης [Άγιος Βασίλειος, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βρύσες, Λαμπιώτες, Μάρθα, Σέλλες].

διαβαστικά / ευχές ή ξόρκια που διαβάζει ο παπάς || Κρήτη: τα διαβαστικά [Άγιος Γεώργιος, Βρύσες, Σέλλες].

διάβολος (Buck list) || Πελοπόννησος: ο διάβολος [Αγία Άννα, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Ελάτη, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Λεβίδι, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | ο διάολος [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Καρυά, Λυγουριό, Μάλη, Προάστιο, Σκεπαστό] | ο διάτανος [Αλποχώρι, Βρέσθενα, Λυγουριό, Στεμνίτσα] | ο διάργιρος [Βρέσθενα] | ο διάγιρος [Στεμνίτσα] | ο σατανάς [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά, Κανδήλα, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Προάστιο, Στεμνίτσα] | ο σαϊτανάς [Άγιος Δημήτριος, Σκεπαστό] | ο οξαποδώ [Άγιος Δημήτριος, Βαλύρα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Λεβίδι, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο οξαποδός [Δροσοπηγή] | ο εξαποδώ [Λυγουριό] | ο σκατογένης [Άγιος Δημήτριος, Στεμνίτσα] | ο τραγογένης [Στεμνίτσα] | ο σκατόφωλος [Άγιος Δημήτριος, Ελάτη, Μυγδαλιά] | ο κοτσονούρης [Αλποχώρι] | ο ζερζεβούλης [Αρχαία Φενεός, Βαλύρα] | ο ξορκισμένος [Δολιανά] | ο τρισκατάρατος [Σκεπαστό] | ο τρίβολος [Στεμνίτσα] | ο άνεμο [Πέρα Μέλανα] | ο διάβολε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο ιδάβολε [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | ο διάτανε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο μπερτσεβούλη [Πέρα Μέλανα] | ο ντιντή [Πέρα Μέλανα] | ο κισιντζή [Πέρα Μέλανα] | ο σατανά [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ο διάβολος [Δελβινάκι, Μέγαρα, Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο] | ου διάβουλους [Αμφίκλεια, Βράχα, Σιάτιστα] | ο διάολος [Άγιος Λουκάς, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς] | ου διάουλους [Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μασχολούρι, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | ι διάουλους [Δράκεια, Κανάλια, Μεσούντα, Μηλίνα] | ο διάτανος [Μέγαρα, Πάργα, Τσαμαντάς] | ου διάτανους [Γέρμας, Έλατος, Μεσούντα, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | ι διάτανους [Κανάλια] | ο ζαρζαβούλης [Πηγή] | ο διάτσος [Πάργα | ο σατανάς [Πάργα] | ου σατανάς [Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι, Σιάτιστα, Χρυσοβίτσα] | ι σατανάς [Μηλίνα] | σατανάς [Ραψάνη] | ου σαϊτανάς [Αμφίκλεια, Τσουκαλάδες] | ου σαϊτάνους [Χουλιαράδες] | ου σιαϊτάντς [Σιάτιστα, Χρυσή] | ο εξωαποδώ [Πηγή, Σταυροδρόμι] | ο εξαποδώς [Άγιος Λουκάς] | ο οξαποδώ [Μέγαρα, Τσαμαντάς] | ο οξαπεδώ [Τσαμαντάς] | ο οξαπόδω [Πάργα] | ου όξου απουδώς [Τιθορέα] | ου οξ απουδώ [Γουριά, Γραμματικού, Χουλιαράδες] | ου όξου απουδώ [Μασχολούρι] | ου ουξαπουδώ [Λιλαία] | ο ξαπόδος [Πάργα] | ο οξαποδός [Πάργα] | ο εξαποδός [Πάργα] | ο ξορκισμένος [Σταυροδρόμι] | ου ξουρκσμένους [Πλατύστομο] | ο βερζεβούλης [Τσαμαντάς] | ο ζερζεβούλης [Δελβινάκι, Μέγαρα] | ο ζελζεβούλης [Μέγαρα] | ο αλιχούτης [Μέγαρα] | ο αμελέτητος [Τσαμαντάς] ο ντιλιαβέρης [Μέγαρα] | ο πειρασμός [Τσαμαντάς] | ο γκιντής [Ωραιόκαστρο] | ο καταραμένος [Σταυροδρόμι] | ο ζαρζαβούλης [Πηγή] | ου γαμουγόντς [Σιάτιστα] | ου τριουκέρατους [Σιάτιστα] | ου τρισκατάρατους [Λιλαία]. || Κρήτη: ο διάβολος [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Μάρθα] | ο διάολος [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | ο διάτανος [Κελλάρια] | ο πειρασμός [Άγιος Βασίλειος, Βραχάσι, Βρύσες, Σέλλες] | ο όξω από πα [Βραχάσι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα] | ο όξω από παέ [Άγιος Βασίλειος] | ο οξαποδώ [Βρύσες, Παλαιοχώρα] | ο κιονοσάς [Σέλλες] | ο πατασμός [Σέλλες] | το κακό πράμα [Σέλλες] | ο χεϊτάνης [Κελλάρια] | ο σεϊτάνης [Βρύσες] | ο σατανάς [Βρύσες, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα] | το τρικέρι [Άγιος Βασίλειος] | ο ζερζεβούλης [Βρύσες] | ο παράωρος [Βρύσες].

διάκος || Κρήτη: ο διάκος [Άγιος Γεώργιος, Βώροι].

δωδεκαήμερο / οι μέρες από τα Χριστούγεννα ως τα Θεοφάνια || Ρούμελη: το δωδεκάημερο [Πηγή, Σταυροδρόμι] | τα δωδεκάημερα [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | του δουδικαήμιρου [Άγιος Νικόλαος, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι] | του δουδικάημιρου [Μελισσουργοί, Μηλίνα, Σιάτιστα] | τα δουδικάμιρα [Κιλελέρ].

Εβραία || Κρήτη: η Εβραίισα [Άγιος Γεώργιος].

Εβραίος || Ρούμελη: ο Εβραίος [Σταυροδρόμι] | ο Οβραίος [Άγιος Λουκάς, Πάργα] | ου Ουβραίους [Γουριά, Κουμαρίτσι, Μεσούντα] | ο Οβριός [Πάργα] | ου Ουβρός [Έλατος] | ου Ιβραίους [Κουμαρίτσι, Στροφυλιά]. || Κρήτη: ο Οβραίος [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα] | ο Βραίος [Βραχάσι] | οι Γεβραίοι [Παλαιοχώρα] | οι Γιοβραίοι [Θεοδώρα].

εικόνισμα (Buck list) || Πελοπόννησος: το εικόνισμα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια, Πέρα Μέλανα] | το κόνισμα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Ελληνίτσα, Κρέστενα, Λεχαινά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Προάστιο, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σπαρτιά, Πέρα Μέλανα] | η εικόνα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Ελάτη, Καλούσι, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το κόγκισμα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το εικόνισμα [Δολό, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Τσαμαντάς] | του εικόνσμα [Άγιος, Μακρινή, Ραψάνη] | του εικόντζμα [Γέρμας] | του εικόντσμα [Αγιά] | το κόνισμα [Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς] | του κόνισμα [Γουριά, Δομνίστα, Κιλελέρ, Μεσούντα, Πλατύστομο, Ωραιόκαστρο] | του κόνσμα [Δραμεσιοί, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Μεσούντα, Πρέβεζα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του αϊκόντζμα [Γέρμας] | του ακόντζμα [Σταγιάδες] | του ακόντσμα [Έλατος] | η εικόνα [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Λουκάς, Άγιος Νικόλαος, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δελβινάκι, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Θαρούνια, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πηγή, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Πλατύστομο, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | η κόνα [Κιλελέρ]. || Κρήτη: το εικόνισμα [Ανώγεια, Βραχάσι, Βρύσες, Κελλάρια, Σέλλες], Σιρίλι | το κόνισμα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος] | η εικόνα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Σέλλες, Τύλισος].

εικονισματοποδιά || Πελοπόννησος: η εικονισματοποδιά [Αγία Άννα] | το εικονόπανο [Δολιανά].

εικονοστάσι || Πελοπόννησος: το εικονοστάσι [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Δολιανά, Ελάτη, Εξωχώρι, Καλούσι, Κανδήλα, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το κονοστάσι [Μέγαρα] | του εικουνουστάς [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Δαύλεια, Δράκεια, Μακρινή, Σιάτιστα] | του κουνουστάς [Κανάλια, Κιλελέρ, Μεσούντα] | του ντλαπ [Σιάτιστα].

εκκλησιά / εκκλησία (Buck list) || Πελοπόννησος: η εκκλησιά [Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | η εκλησά [Αγία Άννα, Αλποχώρι, Λεχαινά, Σπαρτιά] | η εγκλησιά [Προάστιο] | η κλησιά [Προάστιο] | η γκλησά [Προάστιο] | ο άγιε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο άιγε [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η εκκλησιά [Δελβινάκι, Δολό, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η εκκλησά [Δαύλεια, Έλατος, Θαρούνια] | η ικλησία [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η ικλησιά [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Λιλαία, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Στυλίδα Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η ισκλησίγια [Τιθορέα] | η ικλησά [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Δαύλεια, Έλατος, Πρέβεζα, Στυλίδα, Χουλιαράδες] | η ινγκλισά [Χρυσή] | η κλησία [Άγιος Λουκάς, Κουμαρίτσι] | η κλησιά [Δελβινάκι, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Μικρό Βουνό] | η κλησά [Άγιος Λουκάς] | η ακλησιά [Μηλίνα, Στροφυλιά]. || Κρήτη: η εκκλησιά [Αποδούλου, Εμπρόσνερος, Μιαμού, Σάσαλος] | η εκκλησά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Σέλλες, Τύλισος].

εξωμονάστηρο || Κρήτη: το εξωμονάστηρο [Κελλάρια] | το ξωμονάστηρο [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Βρύσες] | το ξωνομανάστηρο [Μάρθα].

εσπερινός || Ρούμελη: ο εσπερινός [Άγιος Λουκάς].

ευχολονέρι / αγιασμένο νερό από τον παπά για το πλύσιμο των χεριών της λεχώνας και της μαμής || Ρούμελη: του ιφχουλουνέρ [Μελισσουργοί].

ζώσιμο / εκκλησιάς με νήμα κερωμένο – σε τάμα || Πελοπόννησος: το ζώσιμο [Αμπελιώνα, Κανδήλα, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: του ζώσμου [Αγία Ευθυμία, Δομνίστα] | του ζώσμα (το κερωμένο νήμα) [Μηλίνα]. || Κρήτη: το ζώσιμο [Σέλλες].

ζώστρα / κουβάρι κερωμένης κλωστής για ζώσιμο εκκλησιάς σε τάμα || Πελοπόννησος: η ζώστρα [Στεμνίτσα].

θεός (Buck list) || Πελοπόννησος: ο θεός [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | ο θιος [Προάστιο, Ρούτσι] | ο θεό [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο θο [Πέρα Μέλανα] | ο γεραμπή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο θεός [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου θιός [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | ι θιός [Αγιά, Κανάλια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | θιός [Ραψάνη] | ου θιος [Γέρμας, Τσουκαλάδες] | ο θος [Σιάτιστα] | ο διός [Θαρούνια] | ο γιαραμπής [Μέγαρα, Πάργα] | ο γεραμπής [Πάργα]. || Κρήτη: ο θεός [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βώροι, Βρύσες, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | ο θιος [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βραχάσι, Κελλάρια, Μάρθα, Σέλλες, Τύλισος].

θυμιατό || Πελοπόννησος: το θυμιατό [Άγιος Δημήτριος, Βαλύρα, Λυγουριό, Πάκια, Σκεπαστό] | το θυμιατήρι [Αλποχώρι, Βαλύρα, Λυγουριό] | το θυνιατέ [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το θυμιατό [Πάργα] | του θυμνιατό [Μακρινή] | του θυμιατό [Αγιά, Δράκεια, Σιάτιστα, Στυλίδα, Χουλιαράδες] | ου θυμνιατός [Γέρμας, Έλατος] | ου θυμιατός [Γέρμας] | το θυμιατήρι [Πάργα]. || Κρήτη: το θυμιατό [Βραχάσι, Βρύσες, Σέλλες] | το θυμνιατό [Βώροι] | το θυμιατήρι [Βραχάσι, Σάσαλος].

κάλαντα || Πελοπόννησος: τα κάλαντα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεχαινά, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | τα κάλαντρα [Λεβίδι]. || Ρούμελη: τα κάλαντα [Άγιος Λουκάς, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δελβινάκι, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μηλίνα, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | τα κόλιντα [Πηγή, Ραψάνη] | τα κόλιαντα [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Σιάτιστα] | τα κόλιντρα [Έλατος] | τα κόλντρα [Σταγιάδες] | η σούρουβα (τα πρωτοχρονιάτικα) [Σιάτιστα] | η σούρβα (τα πρωτοχρονιάτικα) [Ραψάνη] | τα σούρβα [Αγία Παρασκευή]. || Κρήτη: τα κάλαντα [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Σέλλες] | τα κάλαντρα [Εμπρόσνερος, Σάσαλος, Σιρίλι] | τα αποκάλαντρα (το τελευταίο μέρος) [Σάσαλος] | τα αποκαλαντίδια (το τελευταίο μέρος) [Ανώγεια].

καλαντιστάδες / όσοι λένε τα κάλαντα || Κρήτη: οι καλαντιστάδες [Θεοδώρα] | οι καλαντριστάδες [Σάσαλος].

καλόγερος (Buck list) || Πελοπόννησος: ο καλόγερος [Αγρίδι, Αλποχώρι, Βαλύρα, Γυμνό, Δολιανά, Ελάτη, Εξωχώρι, Λυγουριό, Προάστιο, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο καλόερος [Ροεινό] | ο καόγερε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο καλόγερος [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα] | ου καλόγιρους [Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Γουριά, Κουμαρίτσι, Μακρινή] | ου καλόιρους [Σιάτιστα] | ι καλόγιρους [Μηλίνα] | ι καλόιρους [Κανάλια]. || Κρήτη: ο καλόγερος [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Αποδούλου, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα].

καλόγρια (Buck list) || Πελοπόννησος: η καλόγρια [Αρχαία Φενεός, Λυγουριό, Μάλη, Μυγδαλιά, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό] | η καλόγριγια [Προάστιο] | α καογρία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α καογζία [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η καλόγρια [Γουριά, Κουμαρίτσι, Τσαμαντάς] | η καλογριά [Μέγαρα] | η καλόγρα [Σιάτιστα] | η καλουγριά [Κιλελέρ]. || Κρήτη: η καλογριά [Ανώγεια] | η καλογρά [Τύλισος].

καλορίζικα / τα λουλούδια που στολίζουν τον επιτάφιο || Κρήτη: τα καλορίζικα [Θεοδώρα].

καμπάνα (ALE) || Πελοπόννησος: η καμπάνα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πιάνα, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τσέρια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η καμπάνα [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δελβινάκι, Δολό, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πηγή, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: η καμπάνα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].

καμπαναριό || Πελοπόννησος: το καμπαναριό [Άγιος Δημήτριος] | το καμπαναρίο [Τσέρια]. || Ρούμελη: το καμπαναριό [Δελβινάκι, Μέγαρα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του καμπαναριό [Γουριά, Λιλαία, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το καμπαναριό [Βώροι].

καντηλανάφτης || Πελοπόννησος: ο καντηλανάφτης [Καρυά] | ο καντηλανάφτα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ο καντηλανάφτης [Ωραιόκαστρο] | ου καντζηλανάφτς [Κιλελέρ, Σιάτιστα]. || Κρήτη: ο καντηλανάφτης [Βραχάσι].

καντήλι || Πελοπόννησος: το καντήλι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τσέρια, Φενεός] | η καντήλα [Νεοχώρι] | το καγκήλι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το καντήλι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του καντήλ [Αγιά, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πρέβεζα, Ραψάνη, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η καντήλα [Αγιά, Γέρμας, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Ραψάνη] | του καντζήλ [Σιάτιστα]. || Κρήτη: το καντήλι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].

καντηλόκουπα || Κρήτη: η καντηλόκουπα [Κελλάρια].

κελί / μοναστηριού || Πελοπόννησος: το κελί [Προάστιο]. || Ρούμελη: του κιλί [Γέρμας]. || Κρήτη: το κελί [Αποδούλου].

Κοκκινοπέφτη / η Μεγάλη Πέμπτη, επειδή τότε βάφουν τα κόκκινα αβγά || Ρούμελη: η Κιτσινοπέφτη [Άγιος Λουκάς].

κόλαση || Ρούμελη: η κόλας [Λιλαία, Ραψάνη, Στροφυλιά, Τσουκαλάδες]. || Κρήτη: η κόλαση [Ανατολή, Βρύσες] | η πίσσα [Θεοδώρα, Σέλλες].

κολιαντίνες / κουλούρια που έδιναν στα παιδιά πού έλεγαν τα κάλαντα των Χριστουγέννων || Ρούμελη: οι κολιαντίνες [Ωραιόκαστρο] | τα κόλιαντα [Δολό].

κουρμπάνι / το έθιμο του ψησίματος αρνιού τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου || Ρούμελη: του κουρμπάν [Μικρό Βουνό].

κρυφολειτουργιές / γίνονταν βράδυ, σε ξωκλήσι και μυστικά, μόνο με τον παπά κι αυτόν που είχε κάνει το τάξιμο - για να λυθούν τα μάγια || Κρήτη: οι κρυφολειτουργιές [Άγιος Γεώργιος] | οι χωστές λειτρουγιές [Βραχάσι].

λαμπάδα || Πελοπόννησος: η λαμπάδα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | α αμπάδα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η λαμπάδα [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Λουκάς, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δελβινάκι, Δολό, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Θαρούνια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πηγή, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: η λαμπάδα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].

λιβάνι || Πελοπόννησος: το λιβάνι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το λιβάνι [Δελβινάκι, Θαρούνια, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του λβαν [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Γραμματικού, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μεσούντα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | του λιβάν [Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Μελισσουργοί, Μικρό Βουνό, Πρέβεζα] | το θυμιάμα [Κουμαρίτσι, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του θυμιάμα [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Βράχα, Γέρμας, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κιλελέρ, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Τσουκαλάδες] | του θμιάμα [Χουλιαράδες] | του θυμνιάμα [Γέρμας, Έλατος, Σταγιάδες]. || Κρήτη: το λιβάνι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι].

λιβάνισμα || Πελοπόννησος: το λιβάνισμα [Κρέστενα, Ρούτσι, Φενεός] | το λιβάνι [Τσέρια]. || Ρούμελη: το λιβάνισμα [Άγιος Λουκάς] | του θυμιάτσμα [Γέρμας, Σιάτιστα] | του θυμνιάτσμα [Γέρμας].

λιβανιστήρι || Πελοπόννησος: το λιβανιστήρι [Βρέσθενα, Θαλάμες, Κανδήλα, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο λιβανολόγος [Λαγκάδια]. || Ρούμελη: το λιβανιστήρι [Μέγαρα] | του λιβανιστήρ [Γουριά] | του λβανστήρ [Τιθορέα]. || Κρήτη: το καψί (πήλινο δοχείο που μέσα καίνε λιβάνι) [Άγιος Γεώργιος].

λουμίνι / για το καντήλι || Πελοπόννησος: το λουμίνι [Δροσοπηγή, Πέρα Μέλανα] | το λουμπίνι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το λουμίνι [Πάργα].

μανουάλι || Πελοπόννησος: το μανουάλι [Λυγουριό] | το μανάλι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το μανουάλι [Πηγή] | το μανάλι [Πάργα] του μανάλ [Αγιά, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το μανουάλι [Άγιος Γεώργιος, Σάσαλος].

Μεγαλοβδόμαδο / η Μεγάλη Εβδομάδα || Ρούμελη: η Μεγαλοβδομάδα [Δελβινάκι] | του Μιγαλουβδόμαδου [Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: η Μεγαλοβδομάδα [Άγιος Γεώργιος, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Σέλλες, Τύλισος].

μεταλαβιά / μετάληψη || Ρούμελη: η μιταλαβιά [Άγιος Νικόλαος, Δραμεσιοί, Μηλίνα, Πρέβεζα, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | η μιταλαβσά [Έλατος] | η πασκαλίτσα [Έλατος].

μετάνοια || Ρούμελη: η μετάνοια [Άγιος Λουκάς, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η μιτάνια [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κιλελέρ, Μικρό Βουνό, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: η μετάνοια [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βώροι].

μοναστήρι || Πελοπόννησος: το μοναστήρι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Δολιανά, Εξωχώρι, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Μυγδαλιά, Προάστιο, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τσέρια] | το μαναστήρι [Βαλύρα, Βρέσθενα, Καλούσι, Σκεπαστό] | το μοναστήζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το μονασήζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το μοναστήρι [Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του μουναστήρ [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μεσούντα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τσουκαλάδες] | του μαναστήρ [Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Έλατος, Μηλίνα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το μοναστήρι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βώροι, Παλαιοχώρα, Σέλλες] | το μαναστήρι [Ανώγεια, Αποδούλου, Θεοδώρα].

μπακράτσι / μεταλλικό δοχείο που βάζει ο παπάς τον αγιασμό || Ρούμελη: το μπαγκράτσι [Δελβινάκι] | του μπακράτς [Λιλαία] | ου παγκράτς [Βράχα].

μπουρμάς / εξωμότης || Κρήτη: ο μπουρμάς [Αποδούλου].

μύρο / το άγιο μύρο || Ρούμελη: του μύρου [Γραμματικού]. || Κρήτη: το μύρο [Θεοδώρα].

νάμα / το κρασί της μετάληψης || Πελοπόννησος: το άναμα [Αμπελιώνα]. || Ρούμελη: του ανάμα [Γραμματικού, Μέγαρα, Πάργα, Χουλιαράδες, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: το νάμα [Θεοδώρα, Μιαμού].

ξαγοράρης / εξομολογητής || Κρήτη: ο ξαγοράρης [Αποδούλου, Σάσαλος].

ξαμόνι / λειτουργία σε ξωκλήσι || Πελοπόννησος: το ξαμόνι [Βρέσθενα].

ξεφτέρι / εξαπτέρυγο || Κρήτη: το ξεφτέρι [Άγιος Γεώργιος] | τα εξαφτέρυγα [Κελλάρια, Σέλλες] | τα ξεφτέρυγα [Ανατολή] | τα ξαφτέρυγα [Σάσαλος] | τα ξεφτέρια [Βραχάσι] | τα ξαφτέρια [Σέλλες].

ξόρκισμα / εξορκισμός || Πελοπόννησος: το ξόρκισμα [Κανδήλα].

ξωκλήσι || Πελοπόννησος: το ξωκλήσι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Καλούσι, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Παραδείσια, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το εξωκλήσι [Αλποχώρι] | το ερημοκλήσι [Θαλάμες, Κάτω Λουσοί, Προάστιο, Σκεπαστό] | το ρημοκλήσι [Βρέσθενα, Κανδήλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Ρούτσι] | το αγιούτσι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ξωκλήσι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | το εξωκλήσι [Δελβινάκι, Σταυροδρόμι] | του ξουκλής [Γουριά, Δαύλεια, Δράκεια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μηλίνα, Τιθορέα] | του ιξουκλής [Δαύλεια, Δραμεσιοί, Λιλαία, Μακρινή, Σιάτιστα, Τιθορέα] | το ρημοκλήσι [Μέγαρα] | του βακούφ [Ραψάνη]. || Κρήτη: το εξωκλήσι [Τύλισος] | το ερημοκλήσι [Τύλισος].

ξώστρι / περιστύλιο εκκλησίας || Ρούμελη: το ξώστρι [Τσαμαντάς].

παγκάρι /της εκκλησίας || Ρούμελη: του παγκαρό [Αμφίκλεια].

Παναγιά || Κρήτη: η Παναγιά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βώροι, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα] | η Παναγία [Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος].

παπαδάκι || Κρήτη: το παπαδάκι [Άγιος Γεώργιος].

παπάς (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: ο παπάς [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | ο παπούλης [Καρυά, Παραδείσια, Ρούτσι] | ο παπά [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ο παπάς [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου παπάς [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι παπάς [Αγιά, Δράκεια, Κανάλια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | ου παπούλς [Στυλίδα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: ο παπάς [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | ο γέροντας [Παλαιοχώρα].

παράδεισος || Ρούμελη: ου παράδεισους [Άγιος, Στροφυλιά, Τσουκαλάδες] | ου παράδσους [Κουμαρίτσι, Λιλαία, Ραψάνη]. || Κρήτη: ο παράδεισος [Ανατολή, Ανώγεια, Βρύσες] | η παράδεισος [Βραχάσι, Θεοδώρα, Σέλλες].

παρεκκλήσι || Ρούμελη: το παρεκκλήσι [Τσαμαντάς] | του παρικλής [Δραμεσιοί, Χουλιαράδες].

πασκαλογιόρτια / η μέρα του Πάσχα και η Δευτέρα του Πάσχα || Ρούμελη: τα πασκαλογιόρτια [Τσαμαντάς].

Πάσχα (ALE) || Ρούμελη: το Πάσκα [Μεσούντα, Πηγή, Τσαμαντάς] | του Πάσκα [Αγία Παρασκευή, Δράκεια, Κιλελέρ] | του Πάσχα [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | η Λαμπρή [Άγιος Λουκάς, Άγιος Νικόλαος, Γουριά, Δαύλεια, Θαρούνια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Σιάτιστα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η Πασχαλιά [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Δελβινάκι, Δολό, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πάργα, Ραψάνη, Τσαμαντάς] | η Πασκαλιά [Δραμεσιοί, Έλατος, Σταγιάδες, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: το Πάσχα [Άγιος Βασίλειος, Βώροι, Θεοδώρα, Τύλισος] | το Πάσκα [Παλαιοχώρα] | η Λαμπρή [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].

πετραχήλι || Ρούμελη: το πετραχήλι [Δολό] | του πιτραχήλ [Μακρινή] | του πατραχήλ [Έλατος]. || Κρήτη: το πετραχήλι [Άγιος Γεώργιος, Κελλάρια, Σέλλες].

πίστη || Κρήτη: η πίστη [Αποδούλου].

πνέμα / πνεύμα || Κρήτη: το πνέμα [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Παλαιοχώρα].

πολύγυαλο / πολυέλαιος || Ρούμελη: του πουλιόγιαλου [Χουλιαράδες].

προσευχή || Πελοπόννησος: η προσευχή [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά, Ελάτη, Λεβίδι, Προάστιο] | η προσευκή [Βρέσθενα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η προσευχή [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | η προυσιφχή [Γέρμας, Γουριά, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Σιάτιστα] | η προυσιφκή [Καρίτσα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: η προσευχή [Ανατολή] | η προσευκή [Θεοδώρα, Παλαιοχώρα].

προσκυνητάρι || Πελοπόννησος: το προσκυνητάρι [Αρχαία Φενεός, Δολιανά, Σκεπαστό] | το προστσυνητάρι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το προστσυνητάζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός].

πρόσφορο || Πελοπόννησος: το πρόσφορο [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Στεμνίτσα, Τσέρια, Φενεός] | η προσφορά [Αγρίδι, Κανδήλα, Καρυά, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Ροεινό, Σαρακίνι] | η λειτουργιά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Καλούσι, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Σκεπαστό, Σπαρτιά] | το πρόσφορε [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το πρόσφορο [Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι] | του πρόσφουρου [Δράκεια, Κανάλια, Μασχολούρι] | η προυσφουρά [Μικρό Βουνό] | η λειτρουγιά [Αμφίκλεια, Γουριά, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πλατύστομο, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η λειτουργιά [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Γουριά, Δελβινάκι, Έλατος, Κουμαρίτσι, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στυλίδα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες] | η λουτρουγιά [Πάργα] | η καρβέλα [Δολό, Ωραιόκαστρο] | η βλογιά [Δελβινάκι] | η βλουγιά [Αγιά, Αγία Ευθυμία] | το πιτάρι [Δελβινάκι] | η αναφουρά [Βράχα] | η μπαμπούκα [Σταγιάδες]. || Κρήτη: το πρόσφορο [Άγιος Βασίλειος, Βώροι, Θεοδώρα,Κελλάρια, Μιαμού] | το προσφορίδι [Ανατολή, Κελλάρια, Παλαιοχώρα] | η προσφορά [Βραχάσι, Τύλισος] | η λειτουργιά [Θεοδώρα] | η λειτρουγιά [Βραχάσι, Σέλλες].

πρωτόπαπας || Κρήτη: ο πρωτόπαπας [Μάρθα].

σαρακοστή / νηστεία σαράντα ημερών || Ρούμελη: η σαρακοστή [Δελβινάκι, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η σαρακουστή [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Βράχα, Γουριά, Δαύλεια, Δράκεια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Σταγιάδες, Στροφυλιά]. || Κρήτη: η σαρακοστή [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες].

σαρανταρά / η σαρακοστή πριν τα Χριστούγενννα || Κρήτη: η σαρανταρά [Μάρθα].

σήμαντρο || Πελοπόννησος: το σήμαντρο [Κρέστενα, Μάλη, Ρούτσι]. || Ρούμελη: του σήμαντρου [Έλατος] | ου σήμαντρους [Γέρμας]. || Κρήτη: το σημαντήρι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Αποδούλου, Βραχάσι, Βρύσες].

σούρουβα / στρογγυλά ψωμάκια - τα έδιναν στα παιδιά στα χριστουγεννιάτικα κάλαντα || Ρούμελη: τα σούρουβα [Σιάτιστα].

σουφραΐδα / σφραγίδα για τα πρόσφορα || Ρούμελη: η σουφραΐδα [Γουριά, Τιθορέα] | η σφραΐδα [Μηλίνα] | του φλαστερό [Ραψάνη] | ου φλάστουρας [Έλατος] | του φλάστηρας [Σταγιάδες] | ου φραστιρό [Μασχολούρι] | ου βλόγυρους [Μακρινή] | ου βλόγιαρους [Λιλαία] | του βλόυρου [Αγία Ευθυμία, Κουμαρίτσι] | ου γλάφτσιρας [Σιάτιστα] | του γραφτσίρ [Σιάτιστα].

στασίδι / εκκλησίας || Πελοπόννησος: το στασίδι [Κανδήλα]. || Ρούμελη: του στασίδ [Αμφίκλεια, Μηλίνα, Σιάτιστα].

σταυρός (Buck list) || Πελοπόννησος: ο σταυρός [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | ο σταυρέ [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο σταυρός [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου σταυρός [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στυλίδα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι σταυρός [Αγιά, Δράκεια, Κανάλια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | σταυρός [Ραψάνη]. || Κρήτη: ο σταυρός [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].

συχώρεση || Πελοπόννησος: η συχώρεση [Καστρί, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | α συχώρεση [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η σχιώρεση [Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: η συχώρεση [Ανατολή, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Λαμπιώτες, Μάρθα, Σάσαλος] | η σχώρεση [Σέλλες] | ο συχωρεμός [Μιαμού].

συχώριο || Πελοπόννησος: το συχώριο [Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Κανδήλα, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι, Παραδείσια, Ρούτσι, Τσέρια]. || Ρούμελη: του συχώριου [Πλατύστομο] | το σχώριο [Γουριά, Πηγή] | του σχώριου [Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Γραμματικού, Κανάλια, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Ραψάνη, Σταγιάδες, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το συχώριο [Παλαιοχώρα] | ο συχωρεμός [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα, Σάσαλος].

τάμα || Πελοπόννησος: το τάμα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Θαλάμες, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το τάμα [Δελβινάκι, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του τάμα [Αγιά, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες] | το τάγμα [Ωραιόκαστρο] | τα ταξίματα [Ραψάνη]. || Κρήτη: το τάμα [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βρύσες, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος].

τάξιμο || Πελοπόννησος: το τάξιμο [Αλποχώρι, Λυγουριό, Ρούτσι] | το τάτσιμο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το τάξιμο [Άγιος Λουκάς, Σταυροδρόμι] | του τάξιμου [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Μακρινή, Σιάτιστα, Χρυσοβίτσα] | του τάξμου [Γέρμας, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος] | του τάγμα [Γέρμας]. || Κρήτη: το τάξιμο [Ανατολή, Αποδούλου, Βρύσες, Παλαιοχώρα, Σέλλες] | το τάσιμο [Άγιος Γεώργιος, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μιαμού].

τελατίνι / μοσχαρίσιο δέρμα για παπούτσια || Ρούμελη: η τιλατίν [Καρίτσα, Μελισσουργοί].

τέμπλο || Πελοπόννησος: το τέμπλο [Αλποχώρι, Γυμνό, Δολιανά, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Σκεπαστό] | το τέμπλι [Γυμνό] | το τέμπλε [Πέρα Μέλανα] | το τέμπο [Πραστός]. || Ρούμελη: του τέμπλου [Αγία Παρασκευή, Βράχα, Σιάτιστα, Χουλιαράδες].

τετραβάγγελο || Ρούμελη: το τετραβάγγελο [Πάργα] | του τιτραβάγγιλου [Γουριά, Καρίτσα, Μικρό Βουνό, Στυλίδα] | του τραβάγγιλου [Δραμεσιοί]. || Κρήτη: το τετραβάγγελο [Θεοδώρα, Λαμπιώτες].

τζιουμάκα / ραβδί με τη μια άκρη πιο χοντρή - με αυτή την άκρη χτυπούσαν τα παιδιά τις πόρτες των σπιτιών, για να πουν τα κόλιαντα (κάλαντα) των Χριστουγέννων || Ρούμελη: η τζιουμάκα [Σιάτιστα].

Τουρκάλα / μουσουλμάνα || Ρούμελη: η Τουρκάλα [Πρέβεζα, Σιάτιστα]. || Κρήτη: η Τουρκάλα [Ανατολή] | η Τούρκισα [Αποδούλου, Θεοδώρα].

Τουρκιά || Ρούμελη: η Τουρκιά [Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: η Τουρκιά [Αποδούλου, Σέλλες].

Τουρκόγυφτοi / μουσουλμάνοι Γύφτοι || Ρούμελη: οι Τουρκόυφτοι [Δελβινάκι].

Τούρκοι / οι μουσουλμάνοι || Ρούμελη: οι Τούρκοι [Δελβινάκι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | οι Τουρκ [Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Σιάτιστα]. || Κρήτη: οι Τούρκοι [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Αποδούλου, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος].

τρίμερο / από την Καθαρή Δευτέρα έκαναν τριήμερη αυστηρή νηστεία (ούτε λάδι) || Κρήτη: το τρίμερο [Άγιος Γεώργιος].

τροπάρι / τροπάριο || Ρούμελη: του τρουπάρ [Άγιος Νικόλαος, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Καρίτσα]. || Κρήτη: το τροπάρι [Κελλάρια, Σάσαλος].

τσουρούλια / κομματάκια πρόσφορο || Πελοπόννησος: τα τσουρούλια [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος] | τα ψυχούδια [Άγιος Δημήτριος].

φουνάρα / μεγάλη πυρά στο προαύλιο της εκκλησίας, το βράδυ της Ανάστασης, όπου έκαιγαν ομοίωμα του Ιούδα, μόλις ο παπάς έλεγε το Χριστός Ανέστη || Κρήτη: η φουνάρα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Σέλλες] | ο ορφανός [Ανώγεια, Λαμπιώτες] & ορφανόξυλα (τα ξύλα που άναβαν τον αρφανό) [Ανώγεια].

Φώτα / τα Θεοφάνια || Κρήτη: τα Φώτα [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Αποδούλου, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια] | τω Φωτώ [Αποδούλου, Βώρο, Μάρθαι, Σιρίλι].

χατζής || Κρήτη: ο χατζής [Αποδούλου].

χριστιανοί || Ρούμελη: οι χριστιανοί [Άγιος Λουκάς, Κιλελέρ, Τσαμαντάς]. || Κρήτη: οι χριστιανοί [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Αποδούλου, Βώροι, Κελλάρια, Τύλισος] | οι χρισθιανοί [Αποδούλου, Θεοδώρα, Σέλλες].

Χριστός || Κρήτη: ο Χριστός [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι].

Χριστούγεννα (ALE) || Ρούμελη: τα Χριστούγεννα [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | τα Χριστούγινα [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Βράχα, Γουριά, Δράκεια, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μεσούντα, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Φαρκαδόνα] | τα Χριστούινα [Μακρολίβαδο] | τα Χρστούινα [Σιάτιστα] | τα Χστούγινα [Μεσούντα, Πρέβεζα] | τα Ξτούγινα [Γουριά] | τα Ξτούινα [Χρυσοβίτσα] | του Ξτούγιανα [Λιλαία] | του Ξτου [Γουριά] | ου Χριστός [Σιάτιστα]. || Κρήτη: τα Χριστούγεννα [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βώροι, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Σιρίλι, Τύλισος] | τα Χριστόγεννα [Ανώγεια, Βρύσες, Θεοδώρα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος].

ψαλμουδιά / ψαλμωδία || Ρούμελη: η ψαλμουδιά [Ωραιόκαστρο].

ψάλσιμο || Πελοπόννησος: το ψάλσιμο [Καρυά, Λυγουριό, Μάλη, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ψάλσιμο [Τσαμαντάς] | του ψάλσιμου [Γουριά] | του ψάλσμου [Μελισσουργοί].

ψαλτήρι || Πελοπόννησος: το ψαλτήρι [Κανδήλα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του ψαλτήρ [Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος, Ραψάνη]. || Κρήτη: το ψαλιτήρι [Σάσαλος, Σέλλες].

ψάλτης || Πελοπόννησος: ο ψάλτης [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Καλούσι, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Λεβίδι, Μάλη, Παραδείσια, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια, Φενεός] | ο ψάλτα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ψάλτης [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Τσαμαντάς] | ου ψαλτς [Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Γουριά, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι ψαλτς [Αγιά, Μηλίνα, Μικρό Βουνό]. || Κρήτη: ο ψάλτης [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Μάρθα] | οι ψαλτάδες [Σέλλες].

ψυχή (Buck list) || Πελοπόννησος: η ψυχή [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | α ψούχα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ψυχή [Άγιος Λουκάς, Δολό, Θαρούνια, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μικρό Βουνό, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η ψχη [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Μακρολίβαδο, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χρυσοβίτσα] | η ψη [Χουλιαράδες]. || Κρήτη: η ψυχή [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι] | η ψη [Ανώγεια].

ψυχούδια / στρογγυλά ψωμάκια που μοίραζαν στις κηδείες και το ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων || Πελοπόννησος: τα ψυχούδια [Αμπελιώνα, Κρέστενα, Πιάνα]. || Ρούμελη: τα ψχούδια [Άγιος, Βράχα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μεσούντα, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | κουμούτσα [Θαρούνια].