Λεξικό θεματικό της λαογραφίας -- γεωργία

 

 

Λεξικό θεματικό της λαογραφίας

15. γεωργία

 

Δημήτρης Λιθοξόου

 

 

Για εισαγωγικά και επιμέρους βλ.

Πελοπόννησος: Ρωμαίικα του Μοριά ή διαλεκτικά της Πελοποννήσου

Ρούμελη: Η ρωμαίικη γλώσσα μεταξύ Κορινθιακού και Καστοριάς

Κρήτη: Κρητική Διάλεκτος ή Ρωμαίικα της Κρήτης

 

 

 

αγκαθόσκουπα / θάμνος για το σκούπισμα του αλωνιού || Πελοπόννησος: η αγκαθόσκουπα [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: η αγκαθόσκουπα [Πάργα].

άζα / σκόνη στο λίχνισμα || Πελοπόννησος: η άζα [Βρέσθενα].

ακροδούχοι / οι όρθιες πέτρες που βρίσκονται κυκλικά γύρω από το αλώνι || Κρήτη: οι ακροδούχοι [Ανατολή].

ακροσταβαρά / εξάρτημα του αλετριού - έχει δυο καρφιά από μπρος και πιάνουν στα λούρα || Κρήτη: η ακοσταβαρά [Άγιος Γεώργιος] | το κατακλείδι [Άγιος Βασίλειος].

άλεσμα || Πελοπόννησος: το άλεσμα [Αγία Άννα, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Ελάτη, Κανδήλα, Καρυά, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το άλεσμα [Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του άλισμα [Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Δομνίστα, Κανάλια, Καρίτσα, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μεσούντα, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το άλεσμα [Ανώγεια, Αποδούλου, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Τύλισος].

αλέτρι (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: το αλέτρι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | το λέτρι [Προάστιο] | το έρατσε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αλέτρι [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του αλέτρ [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Ραψάνη, Στροφυλιά, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του αλιέτρ [Αγιά, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Σιάτιστα] | η άλιτρα [Στυλίδα]. || Κρήτη: το αλέτρι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].

αλετριά / αυλάκι || Πελοπόννησος: η αλετριά [Προάστιο]. || Κρήτη: η αλετριά [Ανώγεια, Θεοδώρα].

αλετρικά / σύνεργα || Πελοπόννησος: τα αλετρικά [Κανδήλα, Λεβίδι].

αλετροπόδι / η βάση του αλετριού || Πελοπόννησος: το αλετροπόδι [Τρόπαια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | η αλετροπόδα [Αμπελιώνα, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πιάνα, Προάστιο, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | η λετροπόδα [Προάστιο] | το αλετροπόιδι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το κουντούρι [Δροσοπηγή, Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το καντούρι [Κανδήλα] | η κουντούρα [Βρέσθενα, Ρούτσι] | το κουντούζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η αλετρουπόδα [Γουριά] | το κουντούρι [Μέγαρα] | το γκουντούρι [Μέγαρα] | του κουντούρ [Άγιος, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Μηλίνα, Σταγιάδες, Στροφυλιά]. || Κρήτη: το ποδάρι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος].

αλετρόχερο / το χερούλι του αλετριού || Πελοπόννησος: το αλετρόχερο [Προάστιο, Στεμνίτσα] | το λετρόχερο [Προάστιο] | η αλετροχερίδα [Κανδήλα, Πιάνα] | η χερίδα [Κανδήλα, Λεβίδι] | το χερούλι [Άγιος Δημήτριος, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τρόπαια] | το κουντουρόχερο [Βρέσθενα] | το αλετρόχερε [Πραστός] | α αλετροχέρα [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α χερολάβα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α μακίσα [Πέρα Μέλανα] | α κισοχέρα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η αλατροχέρη [Θαρούνια] | η χερίτρα [Μέγαρα] | η χιρουλάδα [Στυλίδα] | η χιρολάβα [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | η χερολάβδα [Τσαμαντάς] | η χιρουλάβα [Δραμεσιοί, Κανάλια]. || Κρήτη: η έχερη [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βραχάσι, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος] | η όχερη [Εμπρόσνερος, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | η νεχέρη [Μιαμού].

αλώνι (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: το αλώνι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το λώνι [Προάστιο] | α άωνα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α άουνα [Πέρα Μέλανα, Πραστός]. || Ρούμελη: το αλώνι [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του αλών [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το αλώνι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].

αλωνιά || Κρήτη: η αλωνιά [Άγιος Γεώργιος].

αλωνικό / τα άχυρα και ο καρπός που βρίσκεται στο αλώνι || Κρήτη: το αλωνικό [Αποδούλου].

αλώνισμα || Πελοπόννησος: το αλώνισμα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Παραδείσια, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | το λώνισμα [Προάστιο] | το αώνιμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το αώναμα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το αλώνισμα [Άγιος, Μέγαρα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του αλώνσμα [Αγιά, Αμφίκλεια, Βράχα, Κανάλια, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του αλώντζμα [Γέρμας, Σταγιάδες] | του αλώντσμα [Δραμεσιοί, Έλατος] | ι αλουνισμός [Μικρό Βουνό]. || Κρήτη: το αλώνισμα [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Βώροι, Τύλισος] | ο αλωνισμός [Παλαιοχώρα] | το αλώνεμα [Λαμπιώτες].

αλωνιστής || Πελοπόννησος: ο αλωνιστής [Προάστιο] | ο αλωνιάτης [Θαλάμες, Ρούτσι] | ο λωνιστής [Προάστιο] | ο αλωνάρης [Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: ου αλουνιστής [Αμφίκλεια, Γουριά] | ου αλωνάρς [Ραψάνη] | ου αλουνάρς [Βράχα] | ου αλουνιάρς [Κουμαρίτσι] | οι αλωναραίοι [Μέγαρα] | ου αλουνιάτς [Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: ο αλωνάρης [Άγιος Γεώργιος, Θεοδώρα] | οι αλωνευτάδες [Τύλισος].

αλωνιστικό / η αμοιβή του αλογάρη για το αλώνισμα || Πελοπόννησος: το αλωνιστικό [Καλούσι]. || Ρούμελη: το αλωνιάτικο [Θαρούνια].

αμόλια / άδεια τρύγου από το δραγάτη || Πελοπόννησος: αμόλια [Ρούτσι].

αμπελοτσάπι || Ρούμελη: του αμπιλουτσάπ [Στροφυλιά].

αμπελοχώραφα || Ρούμελη: τα αμπιλουχώραφα [Αγία Ευθυμία]. || Κρήτη: τα αμπελοχώραφα [Εμπρόσνερος].

ανεμολόγος / ενώνει τη θηλειά του ζώου με το στιχερό στο αλώνι || Πελοπόννησος: ο ανεμολόγος [Κανδήλα].

αντένα / του γερανιού || Κρήτη: η αντένα [Άγιος Γεώργιος].

αξινιά || Πελοπόννησος: η αξινιά [Αλποχώρι, Βαλύρα]. || Κρήτη: η σκαπεθιά [Άγιος Βασίλειος].

αποθέρι / τα λίγα στάχυα που απομένουν αθέριστα στο χωράφι μετά το θερισμό || Ρούμελη: του απουθέρ [Άγιος, Κουμαρίτσι].

αραίωμα / φυτών || Πελοπόννησος: το άριεμα [Σκεπαστό].

αρίλογος / κόσκινο για το στάρι || Πελοπόννησος: ο αρίλογος [Μάλη, Ρούτσι] | το αριολόι [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Κρέστενα]. || Ρούμελη: ο αρίλογος [Μέγαρα] | ου αρίλουγους [Γουριά] | ου νιριάρς [Δραμεσιοί].

αρμακάς / λιθοσωρός με πέτρες βγαλμένες από το χωράφι || Πελοπόννησος: ο αρμακάς [Δροσοπηγή, Προάστιο, Στεμνίτσα] | α αρμακά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο αρμακάς [Μέγαρα] | λιθοσουριά [Τσαμαντάς] | η λθουσουριά [Σταγιάδες] | η γκουλουμαρά [Σιάτιστα] | η γκουμαράτα [Σταγιάδες]. || Κρήτη: ο τρόχαλος [Θεοδώρα] | το τροχάλι [Βρύσες].

αστάκι / η ρόκα του καλαμποκιού, με τον καρπό και τα φλούδια || Ρούμελη: το αστάκι [Δελβινάκι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο].

αυλαγάς / χωράφι κοντά στο σπίτι || Ρούμελη: ου αυλαγάς [Αγία Παρασκευή, Έλατος, Σταγιάδες]. || Κρήτη: το σώχωρο [Αποδούλου, Βρύσες, Μιαμού].

αυλάκι (Buck list) || Πελοπόννησος: το αυλάκι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το αυλάτσι [Λαγκάδια, Τσέρια] | το βλάκι [Προάστιο] | το αβάτσι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αυλάκι [Δελβινάκι, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | το αυλάτσι [Θαρούνια, Μέγαρα] | του αυλάκ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μηλίνα, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το αυλάκι [Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος] | ο αύλακας [Θεοδώρα].

αυλακιά || Πελοπόννησος: η αυλακιά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Θαλάμες, Κανδήλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | η αυλατσιά [Τρόπαια, Τσέρια] | η βλακιά [Προάστιο] | α αβατσία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η αυλακιά [Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Δολό, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Πηγή, Ραψάνη, Σταυροδρόμι, Τιθορέα, Τσαμαντάς]. || Κρήτη: η αυλακιά [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Βραχάσι, Λαμπιώτες, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες].

αχυράδες / δεμάτια λιναριού || Ρούμελη: οι αχυράδις [Μηλίνα]. || Κρήτη: το απλίδι [Παλαιοχώρα].

άχυρο (ALE) || Πελοπόννησος: το άχυρο [Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Καστρί, Νεοχώρι, Πηγαδάκια] | το άχερο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Καρυά, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα] | το άχιουρο [Θαλάμες, Κανδήλα, Λεβίδι, Τρόπαια, Τσέρια] | το άχουρε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το άχυρο [Πηγή, Τσαμαντάς] | το άχερο [Δελβινάκι, Δολό, Σταυροδρόμι, Φαρκαδόνα, Ωραιόκαστρο] | το άχιουρο [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Μέγαρα] | του άχυρου [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | του άχρου [Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το άχερο [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βώροι, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος].

αχυρόμπαλα || Πελοπόννησος: η μπάλα [Αλποχώρι].

αχυρόσακο / σακί για άχυρο || Ρούμελη: οι αχυρόσακις [Λιλαία].

βαντάκι / πολλές αρμαθιές καπνού μαζί || Ρούμελη: του βαντάκ [Γουριά, Γραμματικού, Χρυσοβίτσα] | το φαντάκ [Γουριά].

βαντακολόγος / είδος πρέσας για να γίνονται βαντάκι τα φύλλα καπνού || Ρούμελη: ου βαντακουλόγους [Χρυσοβίτσα].

βαρικό / για χωράφι ή τόπο που το έδαφος κρατά υγρασία || Πελοπόννησος: το βαρικό [Αγία Άννα, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Προάστιο, Τρόπαια] | το βαρκό [Άγιος Δημήτριος, Παραδείσια, Πιάνα, Σκεπαστό, Φενεός] | το βαζικό [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το βαρικό [Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του βαρκό [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Μακρινή, Μέγαρα, Μασχολούρι, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πάργα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του βάλτιου [Μακρινή] | του μπατόκ [Έλατος]. || Κρήτη: το βαρικό [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή].

βατσέλι / σάκος χωρητικότητας 70 οκάδων σταριού || Πελοπόννησος: το βατσέλι [Αγία Άννα].

βεντέμα / καλή σοδειά || Κρήτη: η βεντέμα [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βραχάσι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μιαμού, Τύλισος] | η βεδέμα [Σάσαλος].

βιρός / είδος κλειστής πήλινης δεξαμενής μέσα στη γη – εκεί φύλαγαν νερό οι αγρότες για να έχουν για τα καλοκαιρινά ποτίσματα || Ρούμελη: ο βιρός [Τσαμαντάς].

βολάρισμα / βγάλσιμο των λιθαριών από το χωράφι || Πελοπόννησος: το βολάρισμα [Δροσοπηγή].

βοτανίδια / ζιζάνια || Πελοπόννησος: τα βοτανίδια [Βρέσθενα, Πέρα Μέλανα].

βοτάνισμα || Πελοπόννησος: το βοτάνισμα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Λεβίδι, Μάλη, Προάστιο, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο βότανος [Βρέσθενα, Λαγκάδια, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Τρόπαια] | το ξεβοτάνισμα [Κανδήλα]. || Ρούμελη: το βοτάνισμα [Δολό, Θαρούνια] | του βουτάνσμα [Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ο βότανος [Σταυροδρόμι] | ου βότανους [Στροφυλιά] | του ξιβουτάνσμα [Γέρμας] | του ξιβουτάντσμα [Έλατος].

βουιδόπαχο / απόστημα που βγάζουν τα βόδια στο λαιμό από τον ζυγό, στο όργωμα || Κρήτη: το βουιδόπαχο [Βραχάσι].

βουκέντρα || Πελοπόννησος: η βουκέντρα [Άγιος Δημήτριος, Δροσοπηγή, Λεβίδι, Σκεπαστό] | το φουτσιέντρι [Κανδήλα] | η φκέντρα [Πιάνα, Ρούτσι] | ο βάτα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το βουκέντρι [Πηγή, Τσαμαντάς] | η βκέντρα [Γουριά, Κουμαρίτσι, Χουλιαράδες] | η δικέντρι [Δολό, Σταυροδρόμι] | η φκέντρα [Αμφίκλεια, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Χουλιαράδες] | το φούτσεντρο [Μέγαρα] | η φουτσέντρα [Μέγαρα] | το φουτσέντρι [Μέγαρα] | του ξιαλ [Σιάτιστα] | η αξιάλ [Σταγιάδες] | του μπουντέτς [Σταγιάδες]. || Κρήτη: το βουκέντρι [Ανατολή, Σέλλες] | το νηματερό [Ανατολή, Μιαμού] | ο κάτσουνας [Σέλλες].

βουρλόδεμα / δέσιμο με βουρλίδι || Πελοπόννησος: το βουρλόδεμα [Αλποχώρι].

βούτα / τενεκές που χωράει 11 οκάδες στάρι || Πελοπόννησος: η βούτα [Αμπελιώνα, Κρέστενα] | η σιδεριά [Κρέστενα].

βραγιά || Πελοπόννησος: η βραγιά [Αμπελιώνα, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Πιάνα, Προάστιο, Σκεπαστό] | η πεζούλα [Αμπελιώνα, Κανδήλα, Λαγκάδια] | η αβραγιά [Βρέσθενα] | το πετσούρι [Βρέσθενα] | α πρασία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α δάμακα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το δαμάτσι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η βραγιά [Γουριά, Γραμματικού, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η αβραγιά [Γέρμας, Κανάλια, Σιάτιστα] | η αβραϊα [Έλατος, Σταγιάδες] | η βραγέα [Μέγαρα] | η φραγιά [Γουριά] | το γιμάρι [Τσαμαντάς] | η πεζούλα [Θαρούνια, Πάργα] | του πιζούλ [Σιάτιστα] | του πζουλ [Βράχα]. || Κρήτη: η πρασά [Άγιος Γεώργιος] | οι πρασιές [Παλαιοχώρα] | οι πρασές [Μάρθα] | το πεζούλι [Παλαιοχώρα] | η πεζούλα [Ανώγεια, Αποδούλου, Παλαιοχώρα].

βριζάχυρο / άχυρο βρίζας (σίκαλης) || Ρούμελη: του βριζάχυρου [Έλατος, Τσαμαντάς] | του βριζάχρου [Σταγιάδες].

βριζόνια / δίχτυα από σπάγγο για τη μεταφορά του άχυρου || Ρούμελη: τα βριζόνια [Χρυσοβίτσα].

βρομίστρα / το άχυρο της βρόμης || Πελοπόννησος: η βρομίστρα [Αμπελιώνα, Καλούσι, Μάλη, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του βρουμάρ [Στροφυλιά].

γαλαζόπετρα / θειικός χαλκός || Πελοπόννησος: η γαλαζόπετρα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Κρέστενα, Μελιγού, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό] | η αλογόπετρα [Αγία Άννα, Αλποχώρι, Δολιανά, Λεβίδι, Μυγδαλιά, Σκεπαστό, Σπαρτιά]. || Ρούμελη: η γαλαζόπετρα [Δολό, Θαρούνια, Τσαμαντάς] | η γαλαζόπιτρα [Αγιά, Άγιος, Αμφίκλεια, Γουριά, Δράκεια, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Τιθορέα] | η γυαλόπετρα [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | η γιαλόπιτρα [Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: η μπλάβη πέτρα [Ανατολή, Μιαμού, Παλαιοχώρα].

γέννημα (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: το γέννημα [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Καλούσι, Κανδήλα, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | πληθυντικός: τα γεννήματα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Γυμνό, Ελληνίτσα, Καλούσι, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια]. || Ρούμελη: το γέννημα [Δελβινάκι, Δολό, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι] | του γέννημα [Αγία Παρασκευή] | του γένμα [Γέρμας, Έλατος, Μακρινή, Στυλίδα, Χουλιαράδες] | πληθυντικός: τα γεννήματα [Δολό, Πάργα] | τα γινήματα [Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Δραμεσιοί, Έλατος, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | τα ινήματα [Σιάτιστα]. || Κρήτη: τα γεννήματα [Παλαιοχώρα].

γεράνι / μηχανισμός για την άντληση νερού από το πηγάδι || Κρήτη: το γεράνι [Άγιος Γεώργιος].

γκάβος / εξάρτημα αλετριού || Πελοπόννησος: ο γκάβος [Άγιος Δημήτριος].

γκριτζιάλα / για τρίψιμο καλαμποκιού || Πελοπόννησος: η γκριτζιάλα [Παραδείσια].

γόνι / εξάρτημα που συνδέει το ζυγό με το αλέτρι || Ρούμελη: του γον [Κουμαρίτσι].

γουζί / του αλετριού, είναι στην άκρη του σταβαριού || Πελοπόννησος: το γουζί [Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα].

γουζόλερα / του αλετριού, δένουν του γουζί με το σταβάρι || Πελοπόννησος: τα γουζόλερα [Στεμνίτσα].

γροθάρι / φυτό έτοιμο για μεταφύτευση || Πελοπόννησος: το γροθάρι [Βαλύρα, Βρέσθενα, Εξωχώρι, Παραδείσια, Τσέρια]. || Ρούμελη: το γροθάρι [Μέγαρα].

γυράλωνα / ο χώρος γύρω από το αλώνι || Κρήτη: τα γυράλωνα [Σέλλες] | αλωνιόστρα [Παλαιοχώρα] | η αλωνίστρα [Θεοδώρα].

γυραύλακο / για αποστράγγιση του χωραφιού από τα βροχόνερα || Κρήτη: το γυραύλακο [Ανατολή].

δάμακας / το πλάι της βραγιάς || Κρήτη: ο δάμακας [Θεοδώρα].

δάρτια / ένα κοντό ξύλο (για χερούλι) και ένα μακρύ ξύλο (για το χτύπημα ) ενωμένα με μια πιθαμή σκοινί - σύνεργο για το αλώνισμα || Ρούμελη: τα δάρτια [Τσαμαντάς] | οι δάρτις [Δραμεσιοί] | του λιουράβ [Άγιος Νικόλαος, Λιλαία].

δέκατο / η δεκάτη (αγροτικός φόρος) || Ρούμελη: το δέκατο [Δελβινάκι, Πηγή, Ωραιόκαστρο] | του δέκατου [Δραμεσιοί, Έλατος] | η δικάτ [Ραψάνη]. || Κρήτη: ο μουκατάς [Τύλισος].

δεμάτι / αποτελείται από 20-35 περίπου χερόβολα (ALE) || Πελοπόννησος: το δεμάτι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το δεμάκι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το δεμάτι [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του διμάτ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ου δόμους [Κουμαρίτσι] | η αγκαλία [Μέγαρα] | του διλίμαρου [Τιθορέα] | του τριλίμαρου [Τιθορέα]. || Κρήτη: το δεμάτι (ίσο με δέκα αγκαλιές) [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Μιαμού, Σέλλες] | το δέματο [Σιρίλι] | η δεμαθιά [Μιαμού] | τα δεμάθια [Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Θεοδώρα, Μάρθα, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | η κουντούρα [Παλαιοχώρα].

δεματικό / χλωρές βέργες, βρεγμένα στάχυα ή ψαθί - για το δέσιμο του δεματιού || Πελοπόννησος: το δεματικό [Βρέσθενα, Κανδήλα, Λεβίδι, Μελιγού, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το δεμακικό [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το δεματικό [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα] | του διματκό [Αγιά, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Έλατος, Μακρινή, Μηλίνα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χρυσή] | του δματκό [Τιθορέα]. || Κρήτη: το δεματικό [Ανατολή, Σέλλες, Τύλισος] | το βουρλίδι [Ανατολή] | ο λυγοδέτης [Λαμπιώτες].

δεματοστάσι || Πελοπόννησος: το δεματοστάσι [Ρούτσι].

δεντροπερίβολο || Πελοπόννησος: το δεντροπερίβολο [Άγιος Δημήτριος].

δεσά / ξερολιθιά που στηρίζει αναβαθμίδα || Κρήτη: η δεσά [Λαμπιώτες].

διβόλι / το διβόλισμα - το δεύτερο όργωμα || Ρούμελη: το διβόλο [Τσαμαντάς].

δικέλι / ξινάρι με δυο δόντια μπροστά || Ρούμελη: το δικέλι [Δολό, Ωραιόκαστρο] | το διτσέλι [Θαρούνια] | το δκέλι [Δελβινάκι, Πηγή] | του δικέλ [Βράχα] | του δκελ [Έλατος, Μηλίνα] | η δικέλα [Δελβινάκι] | του φκελ [Δραμεσιοί, Ραψάνη, Σιάτιστα] | του φκουλ [Άγιος] | του θκελ [Έλατος].

δικράνι (Buck list) || Πελοπόννησος: το δικράνι [Αγρίδι, Κρέστενα, Στεμνίτσα] | το δικριάνι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Δολιανά, Ελάτη, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Προάστιο, Σκεπαστό, Τρόπαια, Τσέρια, Πέρα Μέλανα] | το δεκριάνι [Βρέσθενα, Γυμνό, Δροσοπηγή, Παραδείσια, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι] | το δεκράνι [Πηγαδάκια] | το δικριγιάνι [Καρυά, Σκεπαστό] | το δικζάνι [Πέρα Μέλανα] | ο σίνακα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το δικράνι [Δολό, Μέγαρα, Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο] | το δικριάνι [Μέγαρα] | του δικράν [Γραμματικού, Έλατος, Μακρινή, Σιάτιστα, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | του δκραν [Χουλιαράδες] | του δικριάν [Άγιος Νικόλαος, Γουριά, Δραμεσιοί, Χρυσοβίτσα] | το δικούλι [Θαρούνια, Μέγαρα] | του δικούλ [Κιλελέρ, Σταγιάδες] | του δκουλ [Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μηλίνα] | του τιχούλ [Αμφίκλεια] | του τκουλ [Μακρολίβαδο] | του θκουλ [Σταγιάδες] | του φκουλ [Τιθορέα].

δικρανιά || Πελοπόννησος: η δικριανιά [Προάστιο].

δραγάτα / η καλύβα του δραγάτη || Πελοπόννησος: η δραγάτα [Αλποχώρι] | η δραγασούρα [Κανδήλα] | η δεργασούρα [Στεμνίτσα] | το δραγασίε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το φουρτζιάτο [Ρούτσι]. || Ρούμελη: η δραγασιά [Λιλαία, Τιθορέα] | η ντραγασά [Έλατος] | η τραγασιά [Κανάλια] | η ντραγασιά [Σιάτιστα].

δραγάτης / αγροφύλακας || Πελοπόννησος: ο δραγάτης [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κρέστενα, Πηγαδάκια, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια] | ο δεργάτης [Σκεπαστό] | ο ντραγάτης [Αλποχώρι] | ο τραγάτης [Βρέσθενα] | ο βεργάτης [Κρέστενα, Προάστιο] | ο δραγατσούλας [Ρούτσι] | ο δεργάτα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο δραγάτης [Πάργα, Σταυροδρόμι, Μέγαρα] | ου δραγάτς [Αμφίκλεια, Λιλαία, Μακρινή, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στυλίδα, Σταγιάδες, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες] | ο ντραγάτης [Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς] | ου ντραγάτς [Δραμεσιοί, Έλατος, Ραψάνη, Μασχολούρι, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χρυσή] | ο μπεξής [Δελβινάκι, Σταυροδρόμι] | ι μπικτσής [Μηλίνα] | ου πιρδάρς [Γουριά]. || Κρήτη: ο δραγάτης (φύλακας των αμπελιών) [Λαμπιώτες] | ο ντραγάτης [Άγιος Βασίλειος] | ο βλεπές [Παλαιοχώρα, Σιρίλι] | ο χωραφάς [Τύλισος].

δρεπάνι (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: το δρεπάνι [Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Καλούσι, Καστρί, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Νεοχώρι, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το δραπάνι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Γυμνό, Δολιανά, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Μυγδαλιά, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Τρόπαια, Τσέρια] | το δερπάνι [Βρέσθενα, Παραδείσια]. || Ρούμελη: το δρεπάνι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | το δραπάνι [Θαρούνια, Μέγαρα] | του δριπάν [Αγιά, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες] | του δραπάν [Αμφίκλεια, Γουριά, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | του διρπάν [Γέρμας, Έλατος, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Σιάτιστα] | του λιλέκ (πιο μακρύ) [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Κιλελέρ, Μηλίνα, Ραψάνη, Σιάτιστα] | του λιουλέκ [Σιάτιστα] | ι λέλικας [Έλατος, Μικρό Βουνό, Σταγιάδες]. || Κρήτη: το δραπάνι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Θεοδώρα, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος].

δρεπανιά || Πελοπόννησος: η δρεπανιά [Δροσοπηγή] | η δραπανιά [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Πιάνα, Προάστιο, Σκεπαστό] | α δρεπανία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η δριπανιά [Στροφυλιά].

δριμόνι / κόσκινο για το στάρι μετά το αλώνισμα - μεγαλύτερο από τον αρίλογο || Πελοπόννησος: το δριμόνι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μαγούλα, Μελιγού, Παραδείσια, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | η δριμόνα [Αγία Άννα] | η ντριμόνα [Προάστιο] | το δερμόνι [Πέρα Μέλανα, Πραστός] | το δρεμόνι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το δριμόνι [Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα] | το ντριμόνι [Δελβινάκι, Δολό, Ωραιόκαστρο] | του ντριμόν [Χρυσή] | του δριμόν [Γραμματικού, Γραμματικού, Μασχολούρι, Ραψάνη, Στυλίδα, Σταγιάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του διρμόν [Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Μηλίνα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά] | του ριμόν [Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Τιθορέα] | του ρουμόν [Βράχα] | το σταροντρίμονο (για το στάρι) [Δελβινάκι] | το κριθαροντρίμονο (για το κριθάρι) [Δελβινάκι]. || Κρήτη: ο βολιστής [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Μάρθα, Σέλλες] | το βολίστρι [Ανατολή] | η βολίστα [Τύλισος].

δριμόνισμα || Πελοπόννησος: το δριμόνισμα [Βρέσθενα, Λεβίδι, Παραδείσια, Σκεπαστό] | το δρεμόνισμα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του διρμόντζμα [Σταγιάδες] | του ρουμόνσμα [Βράχα]. || Κρήτη: το βόλισμα [Ανατολή].

εμιρί / φόρος του δημοσίου || Κρήτη: το εμιρί [Τύλισος].

ζευγάρι / ζώων για όργωμα || Πελοπόννησος: το ζευγάρι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κανδήλα, Λεβίδι, Μαγούλα, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | το ζευγάζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το ζοβγάζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το ζευγάρι [Δελβινάκι, Δολό, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του ζιβγάρ [Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Γουριά, Δαύλεια, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του ζιουβγάρ [Λιλαία, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το ζευγάρι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].

ζευγαριά / η έκταση της οργωμένης γης, σε μία μέρα, με ένα ζευγάρι ζώων || Κρήτη: η ζευγαριά [Θεοδώρα] | το ζευγαρικό [Θεοδώρα].

ζευγάρισμα / όργωμα με ένα ζευγάρι ζώων || Ρούμελη: το ζευγάρισμα [Άγιος Λουκάς].

ζευγόκαιρος / η χρονική περίοδος που οργώνουν || Κρήτη: ο ζευγόκαιρος [Σέλλες].

ζευγολάτης (ALE) || Πελοπόννησος: ο ζευγολάτης [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Μάλη, Μελιγού, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | ο ζευγολάτρης [Βαλύρα] | ο ζευγάς [Δροσοπηγή, Κανδήλα, Μάλη, Παραδείσια, Ροεινό] | ο ζευγίτα [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | ο ζευγάτα [Πέρα Μέλανα] | ο ζοβγάτα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ο ζευγολάτης [Θαρούνια] | ο ζευγίτης [Θαρούνια, Πηγή, Τσαμαντάς] | ο ζευγολάτης [Θαρούνια, Σταυροδρόμι] | ου ζιβγουλάτς [Γουριά, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | ου ζιβγαράς [Έλατος] | ου ζιβγίτς [Άγιος, Δραμεσιοί, Μακρολίβαδο, Χουλιαράδες] | ι ζιβγίτς [Αγιά, Μηλίνα] | ου ζιφκλής [Σιάτιστα] | ου τσιφτσής [Γέρμας, Έλατος] | ου τιφτσής [Αγία Παρασκευή, Έλατος]. || Κρήτη: ο ζευγολάτης [Θεοδώρα] | ο ζευγάς [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Τύλισος] | ο ζευγάρης [Εμπρόσνερος] | ο ρεσπέρης [Ανώγεια, Θεοδώρα].

ζεύλα / στο ζυγό του αλετριού || Πελοπόννησος: η ζεύλα [Βεργαδαίικα, Δροσοπηγή, Ελάτη, Κανδήλα, Λεβίδι, Πηγαδάκια, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | η ζεύγλα [Βαλύρα] | το ζευλί [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Κρέστενα]. || Ρούμελη: η ζεύλα [Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Έλατος, Θαρούνια, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Μέγαρα, Πηγή, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η ζεύγλα [Δελβινάκι, Μασχολούρι, Μηλίνα] | η ζευγκλίνα [Δολό]. || Κρήτη: η ζεύλα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βραχάσι, Θεοδώρα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος].

ζευλόσκοινα / στο αλέτρι || Πελοπόννησος: τα ζευλόσκοινα [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: τα ζευλόσχοινα [Θαρούνια, Μέγαρα] | τα ζιβλόσκνα [Δραμεσιο, Σταγιάδεςί] | τα ζιβγλόσκνα [Μηλίνα]. || Κρήτη: ο ζεύτης [Ανατολή, Τύλισος].

ζέψιμο || Πελοπόννησος: το ζέψιμο [Βρέσθενα, Ρούτσι, Πέρα Μέλανα] | το ζέξιμο [Λαγκάδια]. || Ρούμελη: του ζέψμου [Ραψάνη].

ζημιωτής / αυτός που προκαλούσε αγροτική ζημιά σε κάποιον (σύμφωνα με το δραγάτη) || Κρήτη: ο ζημιωτής [Λαμπιώτες].

ζυγάλετρα / τα σύνεργα για το όργωμα || Πελοπόννησος: τα ζυγάλετρα [Λαγκάδια, Προάστιο, Τσέρια]. || Κρήτη: τα ζυγάλετρα [Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα] | τα ζυγόλετρα [Άγιος Βασίλειος] | τα νιόλουρα [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Τύλισος].

ζυγός / για ζώα (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: ο ζυγός [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Λεβίδι, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | το τιμόνι [Βρέσθενα] | ο ζυγό [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ζυγός [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Κιλελέρ, Πηγή, Σταυροδρόμι] | ου ζγος [Άγιος, Βράχα, Γέρμας, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Σταγιάδες, Χουλιαράδες] | ου ζυγός [Αγία Παρασκευή, Στροφυλιά] | ι ζυγός [Μηλίνα]. || Κρήτη: ο ζυγός [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].

θειάφι || Πελοπόννησος: το θειάφι [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά, Εξωχώρι, Λεχαινά, Λυγουριό, Πηγαδάκια, Προάστιο, Σκεπαστό] | το τιάφι [Βρέσθενα, Λαγκάδια, Μελιγού, Μυγδαλιά] | το κιάφι [Αμπελιώνα, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Λεβίδι, Παραδείσια, Ρούτσι] | το κιάθι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το κιάιθι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το θειάφι [Δελβινάκι, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του θιαφ [Αμφίκλεια, Γουριά, Ραψάνη, Τιθορέα] | του κιαφ [Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Μεσούντα] | του διαφ [Λιλαία] | το τιάφι [Μέγαρα] | του τιαφ [Αγία Παρασκευή, Γέρμας] | η τσιαφ [Σιάτιστα] | η τιαφ [Σταγιάδες] | η ταφ [Έλατος]. || Κρήτη: το θειάφι [Παλαιοχώρα] | το απύρι [Ανατολή, Ανώγεια, Μάρθα, Τύλισος].

θειάφισμα || Πελοπόννησος: το θειάφισμα [Καλούσι, Σκεπαστό] | το διάφισμα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι] | το κιάφισμα [Αμπελιώνα, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Ρούτσι] | το τιάφισμα [Βρέσθενα, Λαγκάδια]. || Ρούμελη: το θειάφισμα [Θαρούνια] | του θιάφσμα [Γουριά, Ραψάνη] | του θκιάφσμα [Χρυσοβίτσα] | του κιάφσμα [Δραμεσιοί] | το τιάφισμα [Μέγαρα] | του τάφσμα [Έλατος]. || Κρήτη: το πύριασμα [Τύλισος].

θειαφιστήρι || Πελοπόννησος: το κιαφιστήρι [Δροσοπηγή, Λαγκάδια] | το τιαφιστήρι [Βρέσθενα] | ο τιαφολόγος [Λαγκάδια]. || Ρούμελη: του θιαφστήρ [Τιθορέα] | του θιαφουλόι [Αμφίκλεια]. || Κρήτη: ο απυρολόγος [Μιαμού].

θέρισμα (Buck list) || Πελοπόννησος: το θέρισμα [Γυμνό, Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Προάστιο, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | ο θέρος [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | το σέρι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το σέζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το σέζιμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το θέρισμα [Θαρούνια] | ο θέρος [Δελβινάκι, Δολό, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | ου θέρους [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Γουριά, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η θέρση [Ωραιόκαστρο] | ο θερισμός [Θαρούνια] | ο θερσμός [Πηγή] | ου θιρσμός [Μακρινή, Μεσούντα, Σιάτιστα] | ου θιρισμός [Αμφίκλεια, Βράχα] | ι θιρισμός [Μικρό Βουνό] | ι θέρους [Αγιά, Κανάλια] | του θέρσμα [Γέρμας, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κιλελέρ, Λιλαία, Στροφυλιά, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το θέρισμα [Άγιος Γεώργιος, Σιρίλι] | το θέρος [Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | ο θερισμός [Άγιος Βασίλειος, Λαμπιώτες, Τύλισος].

θεριστής || Πελοπόννησος: ο θεριστής [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Κανδήλα, Λυγουριό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια]. || Ρούμελη: ο θεριστής [Θαρούνια] | ου θιρστής [Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Ραψάνη, Στυλίδα, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | ι θιρσής [Αγιά] | ου κουφτάς (αυτός που θέριζε) [Αγία Παρασκευή] | ου μπακλατζής (αυτός που έδενε τα δεμάτια) [Αγία Παρασκευή] | ου μπαγλαδόρς (αυτός που έδενε τα δεμάτια) [Λιλαία]. || Κρήτη: ο θεριστής [Ανατολή] | οι θεριστάδες [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Βραχάσι] | οι θερίστρες (θηλυκό) [Παλαιοχώρα].

θημωνιά (ALE) || Πελοπόννησος: η θημωνιά [Βαλύρα, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Καρυά, Λυγουριό, Μελιγού, Νεοχώρι] | η θεμωνιά [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δροσοπηγή, Ελάτη, Καλούσι, Κανδήλα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Προάστιο, Ροεινό, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | η θεμωνία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η θημωνιά [Πάργα, Πηγή, Θαρούνια] | η θημουνιά [Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Γέρμας, Βράχα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | η αθημουνιά [Γουριά, Κανάλια, Χρυσοβίτσα] | η θεμωνέα [Μέγαρα] | η θεμωνία [Μέγαρα] | η θεμωνιά [Δελβινάκι, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του τσιρέν [Μικρό Βουνό]. || Κρήτη: η θεμωνιά [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βραχάσι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Σέλλες, Τύλισος].

θημωνοστάσι || Πελοπόννησος: το θεμωνοστάσι [Βρέσθενα] | το θεμωνοτόκι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ο θεμωνότοπος [Μέγαρα] | η χιροβουλίστρα [Γουριά].

ισώματα / για χωράφια || Πελοπόννησος: τα ισιώματα [Ροεινό, Ρούτσι] | τα ισώματα [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Σκεπαστό] | η ισοτοπιά [Μάλη]. || Ρούμελη: τα ισώματα [Άγιος] | τα ισιώματα [Κανάλια, Μηλίνα].

καβάλι / χωματένιο ανάχωμα πλάι στο χωράφι || Πελοπόννησος: το καβάλι [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: ο τράφος [Μέγαρα]. || Κρήτη: η παραβολή [Ανατολή].

καβελαρούδια / μέρος του αλετριού || Πελοπόννησος: τα καβελαρούδια [Ελάτη, Τρόπαια] | ο καβελάρης [Λυγουριό] | η κουρούνα [Λυγουριό].

κάβος / ο βλαστός των αναρριχόμενων φυτών (όπως αμπελιού, φασολιάς, κολοκυθιάς) || Κρήτη: ο κάβος [Ανατολή].

καζίκι / ξύλινο ή σιδερένιο - με αυτό άνοιγαν τρύπα για να φυτέφουν καπνό || Πελοπόννησος: το καζίκι [Λυγουριό].

καλαμιά / το στέλεχος των δημητριακών || Πελοπόννησος: η καλαμιά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Ελάτη, Καλούσι, Κανδήλα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | ο αποκάλαμος [Βρέσθενα] | α καλαμία [Πέρα Μέλανα] | α τσαφία [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η καλαμιά [Αγία Ευθυμία, Βράχα, Γέρμας, Κανάλια, Κιλελέρ, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Στροφυλιά, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η καλαμνιά [Έλατος] | η καλαμέα [Μέγαρα] | οι καλαμές [Μικρό Βουνό] | του σάλουμα [Αμφίκλεια, Βράχα, Έλατος, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Ραψάνη, Στυλίδα, Τιθορέα]. || Κρήτη: η καλαμιά [Ανατολή, Μιαμού] | η ράπη [Βραχάσι, Θεοδώρα, Μιαμού].

καλλουργιά / όργωμα για να βγουν τα ζιζάνια και να ποτιστεί καλά το χωράφι από τις βροχές του χειμώνα - δεν σπέρνουν το χωράφι για να ξεκουραστεί || Κρήτη: η καλλουργιά [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Ανώγεια, Τύλισος] | το καλλούργισμα [Παλαιοχώρα].

κάμπος (Buck list) || Πελοπόννησος: ο κάμπος [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Μυγδαλιά, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | ο κάμπο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο κάμπος [Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου κάμπους [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες] | ι κάμπους [Δράκεια, Κανάλια]. || Κρήτη: ο κάμπος [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Μάρθα].

καπνοσκούτια / παλιόρουχα που φορούν για το μάζεμα του καπνού (λερώνονται πολύ) || Ρούμελη: τα καπνουσκούτια [Γουριά].

καρίκια / τμήματα του σπαρμένου χωραφιού || Κρήτη: τα καρίκια [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή].

κάρο (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: το κάρο [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Δολιανά, Κρέστενα, Λεχαινά, Σκεπαστό, Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το κάρο [Δελβινάκι, Μέγαρα] | του κάρου [Αγιά, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Κανάλια, Κιλελέρ, Μασχολούρι, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | ο αραμπάς [Μασχολούρι, Πάργα] | ου αραμπάς [Φαρκαδόνα] | του διπλόκαρου (με δύο ζώα) [Φαρκαδόνα]. || Κρήτη: το κάρο [Βώροι, Τύλισος].

καρπολόι / ξύλινη πιρούνα λιχνίσματος, μικρότερη από το δικράνι || Πελοπόννησος: το καρπολόι [Σκεπαστό] | ο καρπολόγος [Λυγουριό]. || Ρούμελη: το καρπολόι [Μέγαρα] | του καρπουλόι [Αγιά, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | του καρπιλόι [Κουμαρίτσι] | του καρπουλόγ [Στροφυλιά, Τιθορέα].

καρπουζές / καλαμποκιές με κομμένες κορφάδες || Πελοπόννησος: οι καρπουζές [Σκεπαστό].

κασάρι / μικρή κόσα || Πελοπόννησος: το κασάρι [Άγιος Δημήτριος, Μαγούλα]. || Ρούμελη: το κασάρι [Πάργα] | η κοσόρα [Μέγαρα].

καταβολάδα || Πελοπόννησος: η καταβολάδα [Βρέσθενα, Καλούσι, Ρούτσι] | α καταβολάδα [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α καταβοά [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η καταβολάδα [Πηγή] | η καταβουλάδα [Μηλίνα, Σιάτιστα] | η καταβλάδα [Σταγιάδες]. || Κρήτη: η καταβολάδα [Τύλισος].

καταβόλιασμα / το βάλσιμο καταβολάδων || Ρούμελη: του καταβόλιασμα [Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το κοίμισμα (του κλαδιού μέσα στο χώμα) [Άγιος Βασίλειος].

καταπότης / άνοιγμα αυλακιού || Πελοπόννησος: ο καταπότης [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: ου καταπότς [Λιλαία] | καταπότ [Μηλίνα].

κατσούλα / σαν θημωνιά με δέκα δεμάτια || Ρούμελη: η κατσούλα [Γουριά].

καψαλίδες / στάχτες στο χωράφι, για λίπασμα, από καμένα κλαδιά, φύλλα και χορτάρια || Κρήτη: οι καψαλίδες [Σέλλες].

κεντράδι || Πελοπόννησος: το κεντράδι [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά]. || Ρούμελη: το κεντράδι [Πάργα] | το αμπόλι [Πηγή] | του αμπόλ [Γέρμας, Έλατος].

κεντρί / βουκέντρας || Πελοπόννησος: το κεντρί [Λεβίδι] | το ιλάρι [Σκεπαστό] | το τσεντζί [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του κιντρί [Κουμαρίτσι] | ου μπόντους [Σιάτιστα] | η λόθρα [Δραμεσιοί].

κέντρωμα || Πελοπόννησος: το κέντρωμα [Άγιος Δημήτριος, Λυγουριό] | το μπόλιασμα [Λυγουριό] | το τσέντρουμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το κέντρωμα [Πάργα] | το μπόλιασμα [Θαρούνια, Πηγή] | του μπόλιασμα [Γουριά] | του αμπόλσμα [Γέρμας].

κεφαλάρηδες / αποστραγγιστικά αυλάκια || Πελοπόννησος: οι κεφαλάρηδες [Καλούσι].

κεφαλιά / θηλιά στην άκρη της σαμαροτριχιάς για να περάσει το κεφάλι του αλόγου στο αλώνισμα || Ρούμελη: η κιφαλιά [Γουριά].

κλάδεμα || Πελοπόννησος: το κλάδεμα [Αγία Άννα, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κανδήλα, Σκεπαστό] | ο κλάδος [Ρούτσι, Στεμνίτσα] | ο κάθερος [Αλποχώρι] | το κάδεμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το καθερίδι [Πέρα Μέλανα] | το καθεζίδι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το καθεζίιδι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το κλάδεμα [Σταυροδρόμι] | του κλάδιμα [Άγιος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Κιλελέρ, Λιλαία, Μηλίνα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Χρυσοβίτσα] | ο κλάδος [Δελβινάκι, Πηγή] | ο κλάδους [Έλατος, Ραψάνη, Σταγιάδες] | ο φλαστολόγος [Δελβινάκι]. || Κρήτη: το κλάδεμα [Ανατολή, Μιαμού] | ο κλάδος [Τύλισος].

κλαδευτήρι || Πελοπόννησος: το κλαδευτήρι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καστρί, Μαγούλα, Πηγαδάκια, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | η κλαδευτήρα [Άγιος Δημήτριος, Στεμνίτσα] | το καδευκήρι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το καδευκήζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το κλαδευτήρι [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | η κλαδευτήρα [Άγιος Λουκάς] | του κλαδιφτίρ [Γέρμας, Δράκεια, Έλατος, Λιλαία, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Φαρκαδόνα]. || Κρήτη: ο τραχάς [Σέλλες].

κλαροτσάπι || Ρούμελη: του κλαρουτσάπ [Στροφυλιά] | η κλαρουτσάπα [Στροφυλιά].

κλειδί / του αλετριού || Πελοπόννησος: κλειδί [Προάστιο, Ρούτσι]. || Ρούμελη: του κλειδί [Κουμαρίτσι].

κοκαλίτης / ο αργάτης που ακολουθεί τον πρωταργάτη στο θερισμό || Κρήτη: ο κοκαλίτης [Ανατολή].

κολίγας || Ρούμελη: ου κουλίγας [Κιλελέρ, Λιλαία] | ι κουλίγας [Μηλίνα].

κολιγιά || Ρούμελη: η κολιγιά [Θαρούνια] | η κουλιγιά [Μηλίνα] | η κουλγιά [Άγιος, Αμφίκλεια, Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: η ορταγιά [Σέλλες].

κόμπια / κομμάτια στάχυα που έμεναν απάτητα στο αλώνι || Πελοπόννησος: τα κόμπια [Σκεπαστό, Τρόπαια].

κονάκι / αποθήκη που μάζευαν το στάρι οι δεκατηστάδες || Ρούμελη: το κονάκι [Δελβινάκι] | του κουνάκ [Δραμεσιοί] | το κουτσέκι [Πηγή].

κοντούρης / ο τελευταίος αργάτης στη σειρά, στο θερισμό || Κρήτη: ο κουντούρης [Ανατολή] | ο ουραδάρης [Άγιος Βασίλειος].

κοντύλια / τα χοντροκομμένα άχυρα || Κρήτη: τα κοντύλια [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Τύλισος].

κόπρισμα || Κρήτη: το κόπρισμα [Άγιος Βασίλειος].

κορφάδα / κλάρα καλαμποκιάς || Πελοπόννησος: η κορφάδα [Άγιος Δημήτριος, Δροσοπηγή, Σκεπαστό].

κορφολόγημα || Πελοπόννησος: το κορφολόγημα [Άγιος Δημήτριος, Άγιος Δημήτριος, Κανδήλα, Ρούτσι, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το κορφόκομα [Αλποχώρι] | το κορφόγημα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του κουρφουλόγημα [Γουριά, Δραμεσιοί, Κιλελέρ] | του κουρφουλόγμα [Τιθορέα] | του κουρφουλόι [Ραψάνη] | του ξικόρφιασμα [Γουριά] | του ξικλούκιασμα [Γουριά].

κορφόφυλλα / τα κάτω φύλλα σε φυτό καπνού || Ρούμελη: τα κουρφόφλα [Γουριά, Γραμματικού, Χρυσοβίτσα] | τα γουτσάκια [Χρυσοβίτσα].

κόσα (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: η κόσα [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Λυγουριό, Μαγούλα] | η γκόσα [Δολιανά]. || Ρούμελη: η κόσα [Γέρμας, Δελβινάκι, Πηγή, Χουλιαράδες] | η κόζα [Πάργα] | η κόσια [Πάργα] | η κόζια [Πάργα] | η κουσιά [Δομνίστα, Κανάλια, Μηλίνα, Στυλίδα, Τιθορέα] | η κουσά [Αμφίκλεια, Γουριά, Έλατος, Σταγιάδες, Χρυσή] | η χουσιά [Στροφυλιά].

κότσα / βρίσκεται στη μέση του ζυγού - εκεί κρεμιέται η κουλούρα του αλετριού || Ρούμελη: η κότσα [Θαρούνια].

κότσιαλα / τα κομμάτια του άχυρου || Πελοπόννησος: τα κότσιαλα [Ροεινό, Ρούτσι] | τα κότσελα [Καρυά]. || Ρούμελη: τα κότσιαλα [Τιθορέα] | τα κότσαλα [Γέρμας, Σιάτιστα, Στροφυλιά] | τα κότσιαλα [Αγιά] | τα κότσιλα [Μηλίνα] | η χνουμ [Σιάτιστα, Χρυσή].

κουβέλι / ογκομετρικό δοχείο || Πελοπόννησος: το κουβέλι [Δολιανά, Ελάτη, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Πηγαδάκια, Πιάνα, Ροεινό, Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το κουβέλι (22-24 οκάδες) [Μέγαρα] | του κβελ [Αμφίκλεια, Στροφυλιά] | του κβερτ [Αγία Ευθυμία] | του κουβέλ [Βράχα, Κανάλια, Σταγιάδες].

κουκουγέρια / ασβεστωμένες πέτρες η μία πάνω στην άλλη, που δήλωναν απαγόρευση βοσκής στο χωράφι || Πελοπόννησος: τα κουκουγέρια [Λυγουριό] | τα κουκουέρια [Ροεινό] | οι κουτσακάδες [Λυγουριό] | ο κουκούγερας [Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: τα κουκουέρια [Μακρινή].

κοψόνα / κόφτης νερού στο αυλάκι || Ρούμελη: η κοψόνα [Σταυροδρόμι].

κράτης / η μέση του αλωνιού || Κρήτη: ο κράτης [Σέλλες].

κρεμμυδομάνα / την αφήνουν για σπόρο || Ρούμελη: η κρουμυδουμάνα [Σταγιάδες].

κριθαριά / άχυρο κριθαριού || Πελοπόννησος: η κριθαριά [Αρχαία Φενεός, Καλούσι, Σκεπαστό] | το κρισοάχουρε [Πέρα Μέλανα] | το κζισοάχουρε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η κριθαριά [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια] | η κθαριά [Μακρινή] | η κθαρίστρα [Γέρμας].

κρικέλι / στο κέντρο του ζυγού του αλετριού || Πελοπόννησος: το κριτσέλι [Κανδήλα].

κύλισμα / το βαθύ σκάψιμο του χωραφιού || Κρήτη: το κύλισμα [Ανώγεια].

λαγανιά / σκούπα για το αλώνι || Πελοπόννησος: η λαγανιά [Κρέστενα].

λαζά / χέρσα χωράφια || Πελοπόννησος: τα λαζά [Σκεπαστό].

λαιμαριά / για προστασία των ζώων στο όργωμα || Πελοπόννησος: η λαιμαριά [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Πιάνα, Ροεινό, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α λαιμαριά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α λαιμαζά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η λαιμαριά [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πάργα] | η λιμαριά [Κανάλια, Λιλαία, Μέγαρα, Στυλίδα, Τιθορέα] | η λιμαρά [Σιάτιστα] | η αλιμαριά [Γουριά, Χρυσοβίτσα] | τα σκιαδούκλια [Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Σταυροδρόμι] | οι σκεδούκλες [Πηγή] | τα σκεπάσματα [Δολό]. || Κρήτη: η λαιμουδαρέ [Παλαιοχώρα].

λάκκα / για χωράφι || Πελοπόννησος: η λάκκα [Αγρίδι, Βρέσθενα, Λαγκάδια, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Ροεινό, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | α άκα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η λάκκα [Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γουριά, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μεσούντα, Πάργα]. || Κρήτη: το λακκούδι [Παλαιοχώρα] | το λακκί [Θεοδώρα].

λάκκος || Πελοπόννησος: ο λάκκος [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μαγούλα, Νεοχώρι, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Φενεός] | ο λάκο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο λάκκος [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς] | ου λάκους [Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Λιλαία, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα] | ι λάκους [Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | η λάκα [Μασχολούρι] | του λακούδ [Τιθορέα]. || Κρήτη: ο λάκκος [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Αποδούλου, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].

λαμνί / ο σωρός του σταριού μετά το λίχνισμα || Πελοπόννησος: το λαμνί [Μελιγού]. || Ρούμελη: του λαμνί [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Θαρούνια, Κανάλια, Κιλελέρ, Λιλαία, Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα] | του λαμί [Αγιά]. || Κρήτη: το λαμνί [Άγιος Γεώργιος, Παλαιοχώρα] | το λαμί [Τύλισος].

λαχίδια / χωράφια που μοιράστηκαν με λαχνό || Πελοπόννησος: τα λαχίδια [Εξωχώρι, Προάστιο, Τσέρια] | οι λαχίδες [Στεμνίτσα, Τσέρια]. || Ρούμελη: οι λαχνοί [Θαρούνια, Λιλαία].

λιάστρα / άπλωναν πάνω της προϊόντα για να ξεραθούν στον ήλιο || Πελοπόννησος: η λιάστρα [Βρέσθενα, Εξωχώρι] | η ηλιάστρα [Σκεπαστό] | α λιάσα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η λιάστρα [Γουριά, Χρυσοβίτσα] | η ηλιάστρα [Έλατος, Κανάλια, Σιάτιστα] | η γηλιάστρα [Σιάτιστα] | η κριβατουσιά [Μηλίνα].

λιμάρι / μερικά λιμάρια ήταν ένα δεμάτι || Ρούμελη: το λιμάρι [Θαρούνια] | του λιμάρ [Αμφίκλεια, Λιλαία, Μακρινή, Στροφυλιά, Τιθορέα]. || Κρήτη: το λιμάρι [Παλαιοχώρα].

λιχνίδια / όσα ξεχώριζαν από τον καρπό, στο λίχνισμα || Ρούμελη: τα λιχνίδια [Κουμαρίτσι] | η λιχνίδα [Έλατος].

λίχνισμα || Πελοπόννησος: το λίχνισμα [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Κρέστενα, Λυγουριό, Μελιγού, Πιάνα, Ροεινό, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το λίγνισμα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Καρυά, Λαγκάδια, Παραδείσια, Ρούτσι] | το λίγνιασμα [Προάστιο]. || Ρούμελη: του λίχνσμα [Τιθορέα, Χουλιαράδες] | του λίχντζμα [Γέρμας] | του λίχνισμα [Αγία Παρασκευή, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Μασχολούρι, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Χρυσοβίτσα] | το ανέμισμα [Δολό] | το ξανέμισμα [Θαρούνια] | του ξανέμσμα [Τιθορέα]. || Κρήτη: το λίχνισμα [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή] | το λιχνισό [Σέλλες] | το ξεχέρισμα (το πρώτο χέρι, στο λίχνισμα) [Σέλλες].

λιχνιστής || Ρούμελη: ου λιχνιστής [Λιλαία]. || Κρήτη: ο λιχνιστής [Άγιος Βασίλειος, Τύλισος].

λιώμα / το πατημένο στάχυ μαζί με τον καρπό στο αλώνι || Πελοπόννησος: το λιώμα [Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Κανδήλα, Λεβίδι, Μελιγού, Παραδείσια, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τρόπαια] | το λιμάρι [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: το λιώμα [Θαρούνια, Μέγαρα] | του λιώμα [Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Στροφυλιά, Τιθορέα].

λούρα / εξάρτημα του αλετριού - μια χονδρή αλυσίδα με τρείς μεγάλους κρίκους || Κρήτη: τα λούρα [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βώροι, Θεοδώρα, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες].

λουριδόξυλο / αλέτρι || Πελοπόννησος: το λουριδόξυλο [Προάστιο].

μάλαμα / τα αλωνισμένα σιτηρά πριν το λίχνισμα (από το χρυσαφί χρώμα που έχουν) || Κρήτη: το μάλαμα [Ανατολή, Λαμπιώτες, Σέλλες].

μαναροσκαλίδα / γεωργικό εργαλείο που από τη μια άκρη του είναι σκαλιστήρι και από την άλλη τσεκούρι || Κρήτη: η μαναροσκαλίδα [Σέλλες].

μαξέλες / οι κοιλότητες του ζυγού || Κρήτη: οι μαξέλες [Σέλλες].

μαξούλι / ο αποξηραμένος καπνός πρώτης ποιότητας || Ρούμελη: του μαξούλ [Σιάτιστα].

ματέρες / φυτώριο κρεμμυδομάνας για κρεμμυδόσπορο || Πελοπόννησος: οι ματέρες [Βρέσθενα].

μελίγκρα / αφίδα || Ρούμελη: η μελίγρα [Θαρούνια]. || Κρήτη: ο μελίτσουρας [Θεοδώρα].

μεσόφυλλα / τα μεσαία φύλλα σε φυτό καπνού || Ρούμελη: τα μισόφλα [Χρυσοβίτσα].

μετόχι || Κρήτη: το μετόχι [Παλαιοχώρα].

μίκιλο / μεταλλικό δοχείο μέτρησης σταριού, ίσο με 12 οκάδες || Πελοπόννησος: το μίκιλο [Δροσοπηγή, Ελάτη, Κανδήλα, Λεβίδι, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το μίτσιλο [Τρόπαια].

μισακάρης || Κρήτη: ο σημισάτορας [Άγιος Γεώργιος] | ο σημισάρης [Μιαμού].

μόδι / μέτρο χωρητικότητας για τα σιτηρά || Πελοπόννησος: το μόδι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Μυγδαλιά, Προάστιο, Τρόπαια, Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του μοδ [Μακρινή].

μπαγλατζής / αυτός που δένει τα δεμάτια στο θερισμό || Ρούμελη: ου μπαγλατζής [Μασχολούρι] | ι μπαγλατζής [Αγιά] | ου μαγλατζής [Κουμαρίτσι].

μπαΐρι / ακαλλιέργητο χωράφι || Ρούμελη: του μπαΐρ [Έλατος, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες].

μπάλα / αχυρόμπαλα || Πελοπόννησος: η μπάλα [Αμπελιώνα, Δολιανά, Λυγουριό]. || Ρούμελη: η μπάλα [Άγιος Λουκάς, Μασχολούρι, Μηλίνα]. || Κρήτη: η μπάλα [Βώροι].

μπάρκουλιες / ποδιές θερισμού από γιδοτόμαρο || Πελοπόννησος: οι μπάρκουλιες [Παραδείσια].

μπάσιμο / της σοδειάς || Πελοπόννησος: το μπάσιμο [Βρέσθενα].

μπασκί / σωρός από αρμάθες καπνού στο πάτωμα || Ρούμελη: του μπασκί [Γουριά] | του πασκί [Σιάτιστα].

μπατάλικο / ο αποξηραμένος καπνός τρίτης ποιότητας || Ρούμελη: του μπατάλικου [Σιάτιστα].

μπάτσα / εξάρτημα του αλετριού || Πελοπόννησος: η μπάτσα [Άγιος Δημήτριος].

μπιζέβλι / σίδερο που στερεώνει τη ζεύλα || Πελοπόννησος: το μπιζέβλι [Ρούτσι] | η μπιζέβλα [Στεμνίτσα] | το πιζέβλι [Δροσοπηγή]. || Ρούμελη: του πιζέβλ [Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: το πανωζεύλι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Παλαιοχώρα, Τύλισος] | το απανωζεύλι [Άγιος Βασίλειος] | κερκίδα [Σέλλες].

μπλάνα / μεγάλος σβόλος χώματος στο οργωμένο χωράφι || Ρούμελη: η μπλάνα [Βράχα, Γουριά].

μποστάνι || Πελοπόννησος: το μποστάνι [Κρέστενα, Παραδείσια, Ρούτσι, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το μποστάνι [Πάργα] | του μπουστάν [Αγιά, Γουριά, Έλατος, Κανάλια, Κιλελέρ, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το μποστάνι [Θεοδώρα].

μποστανικά || Πελοπόννησος: τα μποστανικά [Ρούτσι]. || Ρούμελη: τα μποστανικά [Πάργα, Σταυροδρόμι] | τα μπουστανικά [Μικρό Βουνό].

μύλος / ανεμόμυλος για άντληση νερού από πηγάδι - αντικατέστησε το γεράνι || Κρήτη: ο μύλος [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι].

νηροκόσκινο / κόσκινο για το διαχωρισμό της νήρας (ήρας) από το στάρι || Κρήτη: το νηροκόσκινο [Ανατολή].

ντοντόνα / πέτρα-αντίβαρο του γερανιού || Κρήτη: η ντοντόνα [Άγιος Γεώργιος].

ντουγένι / σανίδα ή σιδερένια πλάκα αλωνίσματος || Πελοπόννησος: το ντουγένι [Δροσοπηγή, Φενεός] | το ντουένι [Γυμνό, Δολιανά, Κανδήλα, Καρυά, Λεβίδι, Μελιγού, Πηγαδάκια]. || Ρούμελη: το ντουγένι [Μέγαρα] | του ντουγέν [Τιθορέα] | του δουκάν [Ραψάνη] | η αδουκάν [Αγιά, Κανάλια, Κιλελέρ, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό] | η δουκάν [Μηλίνα, Σταγιάδες] | η αλουνόσβαρνα [Λιλαία]. || Κρήτη: ο βολόσυρος [Ανώγεια, Λαμπιώτες, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος].

ξεκολόγιασμα / το τέλος της κολιγιάς || Ρούμελη: το ξεκολίγιασμα [Θαρούνια].

ξεκοπή / ο καλλιεργητής έπαιρνε τα 2/3 της σοδιάς || Ρούμελη: η ξικουπή [Κουμαρίτσι, Πρέβεζα].

ξελάκωμα || Πελοπόννησος: το ξελάκωμα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Λυγουριό, Ρούτσι] | το ξελάκουμα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του ξιλάκουμα [Κιλελέρ, Ραψάνη] | του ξιλάκισμα [Γουριά]. || Κρήτη: το ξελάκισμα [Μιαμού, Τύλισος].

ξεστάχυασμα || Πελοπόννησος: το ξεστάχυασμα [Λεβίδι].

ξεφλίτσισμα / του καλαμποκιού || Πελοπόννησος: το ξεφλίτσισμα [Παραδείσια]. || Ρούμελη: ο ξέφλος [Πηγή, Σταυροδρόμι] | ου ξέφλους [Δραμεσιοί].

ξεφλούδισμα (ALE) || Πελοπόννησος: το ξεφλούδισμα [Λεβίδι, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του ξιφλούδισμα [Δομνίστα, Μεσούντα] | του ξιφλούδσμα [Βράχα, Τιθορέα] | του ξέφλιμα [Έλατος].

ξινά / τα εσπεριδοειδή || Πελοπόννησος: τα ξινά [Αμπελιώνα, Δολιανά]. || Ρούμελη: τα ξινά [Πηγή].

ξιναράς || Πελοπόννησος: ο ξιναράς [Πιάνα, Στεμνίτσα].

ξινάρι || Πελοπόννησος: το ξινάρι [Αγία Άννα, Αγρίδι, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Κάτω Λουσοί, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Προάστιο, Σκεπαστό, Τρόπαια, Τσέρια] | το ξινιάρι [Γυμνό, Δολιανά, Κανδήλα, Καρυά, Λεβίδι, Λυγουριό, Ροεινό, Ρούτσι]. || Ρούμελη: του αξνάρ [Βράχα]. || Κρήτη: το ξινάρι [Άγιος Γεώργιος].

ξιόνι / το κάτω μέρος της βουκέντρας || Πελοπόννησος: το ξιόνι [Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού] | το ξόνι [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η ξιάλη [Μέγαρα] | η αξάλ [Άγιος, Έλατος] | η αξιάλ [Αγία Παρασκευή, Κανάλια] | η ξαλ [Γουριά] | του ξαλ [Κουμαρίτσι] | του αξιαλουσίδηρου [Σταγιάδες] | η γκέλμπουρη [Μέγαρα] | ο γκέλμπουρης [Μέγαρα].

ξυλάλετρο || Πελοπόννησος: το ξυλάλετρο [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά, Νεοχώρι, Τρόπαια]. || Ρούμελη: του ξυλάλιτρου [Δραμεσιοί, Ραψάνη] | του ξλάλιτρου [Αμφίκλεια, Κανάλια] | του ξλιάλιτρου [Σιάτιστα].

ξυλόσβαρνα || Ρούμελη: η ξυλόσβαρνα [Μασχολούρι].

ξυλόφτυαρο / αλωνίσματος || Πελοπόννησος: το ξυλόφτυαρο [Σκεπαστό]. || Κρήτη: το ξυλόφκιαρο [Βουλγάρω].

ξύστρα / αλετριού || Πελοπόννησος: η ξύστρα [Προάστιο] | η ξάλη [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: η ξύστρα [Δραμεσιοί, Λιλαία, Μέγαρα].

ξωμαχιά / οι αγροτικές δουλειές || Πελοπόννησος: η ξωμαχιά [Μελιγού] | το ξωμαχιλίκι [Αμπελιώνα].

ξωμάχος || Ρούμελη: ι ξουμιρίτς [Μηλίνα].

όργος / λουρίδα χωραφιού στο θερισμό || Πελοπόννησος: ο όργος [Αλποχώρι, Λαγκάδια, Σκεπαστό] | ο έργος [Βρέσθενα, Δολιανά, Ελάτη, Λεβίδι, Παραδείσια]. || Ρούμελη: το έργος [Θαρούνια, Μέγαρα] | ου έργους [Χρυσή] | ου όργους [Λιλαία, Σταγιάδες, Τιθορέα] | ι όργους [Κανάλια] | ου όλγους [Σιάτιστα]. || Κρήτη: το όργο [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Παλαιοχώρα] | τα όργατα [Άγιος Βασίλειος, Βραχάσι, Λαμπιώτες].

όργωμα || Πελοπόννησος: το όργωμα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Θαλάμες, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Προάστιο, Ρούτσι] | το οργωτό [Μάλη] | το καμάτι [Κανδήλα, Λαγκάδια, Λεβίδι] | το καματίκι [Αμπελιώνα] | το ζευγάρωμα [Βαλύρα] | το έργουμα [Πέρα Μέλανα] | το όργουμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το καμάκι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το όργωμα [Δελβινάκι, Δολό, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | το όργουμα [Θαρούνια] | του όργουμα [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κιλελέρ, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του κάμουμα [Κανάλια] | το ζευγάρι [Θαρούνια] | του ζιβγάρ [Μηλίνα]. || Κρήτη: το όργωμα [Άγιος Βασίλειος] | το κάμωμα [Βραχάσι] | το ζευγάρι [Σάσαλος, Σέλλες].

οργώματα / χωράφια σε αγρανάπαυση || Ρούμελη: τα ουργώματα [Μικρό Βουνό].

οψιμίδια / τα όσπρια || Ρούμελη: τα ουψιμίδια [Σιάτιστα] | οι ουψμιές [Δραμεσιοί] | οι τσουρβάδις [Κιλελέρ]. || Κρήτη: τα ψιμικά [Τύλισος] | τα λοϊσίματα [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Σέλλες] | τα μαγερέματα [Ανώγεια, Αποδούλου, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | τα μαγερεψίδια [Ανατολή] | τα μαγεροψίματα [Μιαμού] | τα μαγεριούλια [Ανώγεια] | η μαγεριά [Αποδούλου, Βώροι, Θεοδώρα, Μάρθα, Τύλισος].

παλαμαριά / ξύλινο γάντι για την προστασία του θεριστή από το δρεπάνι || Ρούμελη: η παλαμαριά [Αγιά, Έλατος, Μικρό Βουνό, Σταγιάδες] | η παλαμαρά [Σιάτιστα].

παλαντζόξυλο / πάνω του συνδέονται τα παλατζόνια του αλετριού || Ρούμελη: του παλαντζόξλου [Λιλαία].

πάνες / τις έστρωναν στη γη για να περάσουν το στάρι από το δριμόνι || Ρούμελη: οι πάνες [Δελβινάκι].

παπαδικό / πληρωμή του παπά σε είδος στο αλώνι || Πελοπόννησος: το παπαδικό [Δροσοπηγή]. || Ρούμελη: του παπαδκό [Έλατος, Λιλαία].

παράβολο / τμήμα του αλετριού, πριν από το υνί || Ρούμελη: του παράβουλου [Κουμαρίτσι].

παστάλι / στοίβα αποξηραμένων φύλλων καπνού ίδιου μεγέθους || Ρούμελη: του παστάλ [Σιάτιστα].

παστάλιασμα / των φύλλων του καπνού || Ρούμελη: του παστάλιασμα [Σιάτιστα].

πατόφυλλα / τα κάτω φύλλα σε φυτό καπνού || Ρούμελη: τα πατόφλα [Γουριά, Μασχολούρι, Χρυσοβίτσα].

πελετζόνι / εξάρτημα του αλετριού - συνδέεται με το ζυγό || Πελοπόννησος: το πελετζόνι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι] | το παλατζόνι [Μαγούλα]. || Ρούμελη: τα παλαντζέτα [Γουριά].

πέπελη / μελίγκρα || Πελοπόννησος: η πέπελη [Αμπελιώνα, Πιάνα]. || Ρούμελη: η μελούρα [Δελβινάκι].

περιβόλι (Buck list) || Πελοπόννησος: το περιβόλι [Αγρίδι, Βαλύρα, Δολιανά, Κανδήλα, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός, Πιάνα, Τσέρια] | το περβόλι [Αμπελιώνα, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό] | ο μπαξές [Αγία Άννα] | ο μπαξέ [Πέρα Μέλανα] | το πεζιβόλι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το περιβόλι [Άγιος Λουκάς, Τσαμαντάς] | το περβόλι [Άγιος Λουκάς] | του πιριβόλ [Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Κανάλια, Μακρινή, Μασχολούρι, Τιθορέα, Τσουκαλάδες] | του πιρβόλ [Κουμαρίτσι] | ο μπαξές [Πάργα] | ου μπαξές [Άγιος] | μπακτσιές [Ραψάνη] | ου μπαχτσές [Σιάτιστα, Φαρκαδόνα] | ι μπακτσές [Μηλίνα] | τα μπαχτσέδια [Μικρό Βουνό, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το περβόλι [Ανώγεια, Βρύσες, Θεοδώρα, Μιαμού, Τύλισος] | το πρεβόλι [Ανατολή, Σέλλες] | ο μπαξές [Θεοδώρα].

περιβολικά || Πελοπόννησος: τα περιβολικά [Λυγουριό, Σκεπαστό] | τα περβολικά [Ρούτσι].

πετράλωνο / αλώνι στρωμένο με πλάκες || Πελοπόννησος: το πετράλωνο [Αλποχώρι, Βρέσθενα, Ελάτη]. || Ρούμελη: του πιτράλουνου [Γραμματικού, Μηλίνα].

πισωσφίγγι / αλετριού || Πελοπόννησος: το πισωσφίγγι [Λαγκάδια, Τρόπαια].

πίτουρα || Πελοπόννησος: τα πίτουρα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καστρί, Λεβίδι, Λυγουριό, Παραδείσια, Πιάνα, Στεμνίτσα, Τσέρια] | τα κίτουρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: τα πίτουρα [Λιλαία, Πάργα, Τσαμαντάς] | τα πίτρα [Κανάλια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Πλατύστομο, Στυλίδα, Τιθορέα] | τα πίτιρα [Γέρμας] | τα πίτσιρα [Μηλίνα, Σιάτιστα] | τα σνάδια [Χουλιαράδες] | τα πουσνάδια [Κανάλια]. || Κρήτη: τα πίτερα [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βώροι, Μιαμού, Τύλισος].

πλαγιά || Πελοπόννησος: η πλαγιά [Δροσοπηγή, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η πλαγιά [Αγία Ευθυμία, Γέρμας, Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Μακρινή, Πηγή, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το πλαγούρι [Ανατολή].

πλακωτάρι / η ξύλινη βάση του μύλου μέσα στο πηγάδι || Κρήτη: το πλακωτάρι [Άγιος Γεώργιος].

πλατυτσάπι | πλατύ τσαπί || Ρούμελη: του πλατσάπ [Δραμεσιοί].

πλεύρα / χωράφι ή πλαγιά || Ρούμελη: τα γίρματα [Άγιος]. || Κρήτη: η πλευρά [Άγιος Βασίλειος, Παλαιοχώρα] | οι τσούρες [Ανώγεια].

πληγαδούρι / μυτερή βέργα για το κέντρωμα των δέντρων || Κρήτη: το πληγαδούρι [Παλαιοχώρα].

πόστα / στρώση κομμένων φύλλων καπνού || Πελοπόννησος: η πλεύρα [Βρέσθενα, Κανδήλα, Λεβίδι, Παραδείσια, Ροεινό, Ρούτσι, Φενεός] | η πλεύρη [Λαγκάδια] | το πλεύρωμα [Αμπελιώνα, Λεβίδι] α πλεύρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πόστα [Γουριά].

πότες / μεγάλα αυλάκια δίπλα σε ρέματα || Πελοπόννησος: οι πότες [Βρέσθενα].

πότισμα || Πελοπόννησος: το πότισμα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Κανδήλα, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Σκεπαστό] | το πόκισμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: του πότσμα [Γέρμας, Δράκεια, Έλατος, Κανάλια, Λιλαία, Μασχολούρι, Στυλίδα, Τιθορέα] | πότο [Πηγή]. || Κρήτη: το πότισμα [Παλαιοχώρα].

ποτιστήρι || Πελοπόννησος: το ποτιστήρι [Καρυά]. || Ρούμελη: του πουτιστήρ [Δράκεια, Σιάτιστα, Τιθορέα] | η πουτίστρα [Γουριά, Γραμματικού, Χρυσοβίτσα] | ι ριντές [Κανάλια].

πούσια / ξεραμένα καλαμποκόφυλλα || Πελοπόννησος: τα πούσια [Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καρυά, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μυγδαλιά] | τα πούσα [Αλποχώρι, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: τα φλέστρα [Τσαμαντάς].

πόχα / φίμωτρο βοδιού || Ρούμελη: η πόχα [Αγία Παρασκευή]. || Κρήτη: η μουστούχα [Άγιος Γεώργιος, Μάρθα] | η μουστρούχα [Ανώγεια] | η μουρίδα [Εμπρόσνερος] | η μουστρουχίνα [Αποδούλου, Μιαμού, Τύλισος] | η στουμούχα [Ανατολή, Κελλάρια, Σέλλες] | το στουμούχι [Βραχάσι] | η καλαθίνα [Σάσαλος].

πραχάλια / τα δόντια του δικρανιού || Πελοπόννησος: τα πραχάλια [Θαλάμες, Ρούτσι] | τα παραχάλια [Τσέρια].

πρόγκα / συνδέει το σταβάρι του αλετριού με το ζυγό || Πελοπόννησος: η πρόγκα [Λεβίδι, Μαγούλα, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | η πρόκα [Κανδήλα] | ο προσκός [Κανδήλα] | η προγκίδα [Κανδήλα] | ο μπρογκός [Λυγουριό].

πρωϊμιά / η πρωϊμότητα ( για ωρίμανση καρπών) || Ρούμελη: η πρωϊμιά [Δραμεσιοί, Τσαμαντάς].

πρωταργάτης / ο πρώτος αργάτης στο θερισμό || Πελοπόννησος: π πρωτεργάτης [Άγιος Βασίλειος] || Ρούμελη: ου προυταργάτς [Μικρό Βουνό, Σιάτιστα] | ου προυτιργάτς [Μασχολούρι]. || Κρήτη: ο πρωταργάτης [Βραχάσι, Παλαιοχώρα] | ο πρωσαργάτης [Ανατολή].

πρωτοσπόρι || Κρήτη: το πρωτοσπόρι [Θεοδώρα].

ράβδισμα || Πελοπόννησος: το ράβδισμα [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: το ράβδισμα [Θαρούνια]. || Κρήτη: το ντεϊνέκι [Κελλάρια].

ραματιά / των φύλλων του καπνού || Ρούμελη: η ραματιά [Σιάτιστα].

ράντισμα || Πελοπόννησος: το ράντισμα [Πέρα Μέλανα] | το ρέντισμα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Κανδήλα, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα] | το ρέντι [Αγρίδι, Αλποχώρι, Κανδήλα, Λαγκάδια, Μελιγού, Πηγαδάκια, Πέρα Μέλανα] | ο ρέντος [Λαγκάδια]. || Ρούμελη: το ράντισμα [Τσαμαντάς] | του ράντζμα [Γουριά, Τιθορέα] | του ράντσμα [Κιλελέρ] | του ρέντζμα [Γουριά] | η πρατσάλα [Έλατος] | του παρτσάλτσμα [Έλατος] | του ψιχάρου [Λιλαία]. || Κρήτη: το ράντισμα [Μιαμού] | το ρέντισμα [Τύλισος].

ραντιστήρα || Πελοπόννησος: η ρεντιστήρα [Βρέσθενα, Κρέστενα, Λαγκάδια] | το ρεντιστήρι [Λαγκάδια] | ο ρεντιστήρας [Κανδήλα].

ριξιά / ίση με 5-6 χερόβολα || Πελοπόννησος: η ριξιά [Τρόπαια].

ρίξιμο || Πελοπόννησος: το ρίξιμο [Κρέστενα]. || Ρούμελη: του ρίξμου [Γέρμας].

ρόγκια / ζιζάνια χωραφιου || Πελοπόννησος: τα ρόγκια [Θαλάμες].

ρουφούζι / ο αποξηραμένος καπνός δεύτερης ποιότητας || Ρούμελη: του ρουφούζ [Σιάτιστα].

σάλμη / χοντροκομμένο άχυρο || Πελοπόννησος: η σάλμη [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Λαγκάδια, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Ροεινό, Στεμνίτσα] | το σάλμα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το σάλιμα [Σταυροδρόμι] | του σάλμα [Γέρμας, Πηγή] | του σάλουμα [Τσουκαλάδες, Πρέβεζα, Σταγιάδες].

σβανάς / πριόνι κλαδέματος || Πελοπόννησος: ο σβανάς [Στεμνίτσα].

σβάρνα (Buck list) || Πελοπόννησος: η σβάρνα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Καρυά, Λεβίδι, Λυγουριό, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Φενεός] | η σβαρνίστρα [Μαγούλα] | α σβάρνα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α ζιβάρνα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η σβάρνα [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δελβινάκι, Έλατος, Κιλελέρ, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Ραψάνη, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα] | η σβαρν [Βράχα] | η σβάρα [Δραμεσιοί, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες] | η σβόρνα [Μέγαρα] | η ασβάρνα [Σταγιάδες]. || Κρήτη: ο βολόσυρος [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Μάρθα].

σβάρνισμα || Πελοπόννησος: το σβάρνισμα [Καρυά]. || Ρούμελη: του σβάρνισμα [Άγιος, Αμφίκλεια, Γουριά, Δαύλεια].

σεμπριά / η σχέση μεταξύ των σέμπρων || Πελοπόννησος: η σεμπριά [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Προάστιο] | α σεμπρία [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α σεμπζία [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η σεμπριά [Τσαμαντάς] | η σιμπριά [Κανάλια] | ου σέμπρους [Σταγιάδες]. || Κρήτη: η ορταγιά [Σέλλες].

σέμπροι / συνέταιροι σε αγροτικές ή κτηνοτροφικές εργασίες || Πελοπόννησος: οι σέμπροι [Αγία Άννα, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καστρί, Κρέστενα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Μελιγού, Μυγδαλιά, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Τσέρια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: οι σέμπροι [Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο] | οι σεπμρ [Γουριά, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Πρέβεζα, Σταγιάδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: οι ορτάκηδες [Αποδούλου, Θεοδώρα, Κελλάρια, Σέλλες].

σηκωματαρά / δέντρο που είναι σε χτήμα άλλου ιδιοκτήτη || Κρήτη: η σηκωματαρά [Ανατολή].

σιδεράλετρο / σιδερένιο αλέτρι || Πελοπόννησος: το σιδεράλετρο [Δολιανά] | η σιδεριά [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: του σιδηράλιτρου [Κανάλια, Ραψάνη] | γιρμανός [Ραψάνη].

σιδερόσβαρνα || Ρούμελη: σιδηρόσβαρνα [Μασχολούρι] | η μπουρόνα [Μασχολούρι].

σινίκι / ίσης χωρητικότητας με μισό κουβέλι σταριού || Πελοπόννησος: το σινίκι [Θαλάμες]. || Ρούμελη: το σινίκι (ξύλινο δοχείο χωρητικότητας δέκα οκάδων) [Τσαμαντάς].

σιρίμι / επίπεδο μακρόστενο κομμάτι αγρού || Κρήτη: το σιρίμι [Ανώγεια].

σίρκος / το ωίδιο - μυκητολογική αρρώστια των κηπευτικών || Κρήτη: ο σίρκος [Λαμπιώτες] | η χολέρα [Λαμπιώτες].

σκάλισμα || Πελοπόννησος: το σκάλισμα [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά, Θαλάμες, Κανδήλα Παραδείσια, Προάστιο, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | ο σκάλος [Άγιος Δημήτριος, Λαγκάδια, Στεμνίτσα] | το σκαλίδι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το σκαλίιδι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του σκάλισμα [Κουμαρίτσι, Πρέβεζα] | του σκάλσμα [Γραμματικού, Λιλαία, Στροφυλιά, Τιθορέα] | του σκάλτζμα [Γέρμας] | του σκάλτσμα [Έλατος] | ο σκάλος [Δελβινάκι, Πηγή, Ωραιόκαστρο] | ου σκάλους [Αμφίκλεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κιλελέρ, Σταγιάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι σκάλους [Κανάλια].

σκαλίσματα || Πελοπόννησος: τα σκαλίσματα [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: τα σκαλίσματα [Τσαμαντάς] | τα σκαλίδια [Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: τα σκαλίσματα [Κελλάρια, Παλαιοχώρα] | η μαναροσκαλίδα [Σέλλες].

σκαλιστάδες / στη σπορά || Πελοπόννησος: οι σκαλιστάδες [Βρέσθενα, Σαρακίνι].

σκαλιστήρι (Buck list) || Πελοπόννησος: το σκαλιστήρι [Άγιος Δημήτριος, Ελληνίτσα, Κρέστενα, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Τρόπαια]. || Ρούμελη: το σκαλιστήρι [Δελβινάκι, Δολό, Τσαμαντάς] | του σκαλιστήρ [Μηλίνα] | του σκαλστήρ [Δομνίστα, Λιλαία, Χρυσοβίτσα] | του σκαλτστήρ [Γέρμας]. || Κρήτη: το σκαλίδι [Κελλάρια, Λαμπιώτες].

σκατζίλα / κοπριά γουρουνιού || Πελοπόννησος: η σκατζίλα [Λαγκάδια] | η γουρνοσκατζίλα [Λαγκάδια].

σκάψιμο || Πελοπόννησος: το σκάψιμο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Θαλάμες, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Παραδείσια, Προάστιο, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τσέρια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το σκαψίδι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: του σκάψμου [Αγία Ευθυμία, Γέρμας, Δραμεσιοί, Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Ραψάνη] | του σκάψιμου [Κιλελέρ]. || Κρήτη: το σκάψιμο [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Μιαμού, Τύλισος].

σκεδούκλι / ένα κομμάτι τομάρι που ήταν πάνω από τη ζεύλα || Ρούμελη: το σκεδούκλι [Τσαμαντάς].

σκιάχτρο || Πελοπόννησος: το σκιαζάρι [Λαγκάδια] | το σκιάζαρο [Βρέσθενα] | ο σκιάζαρος [Λαγκάδια] | ο κουκούγερας [Λαγκάδια] | το στσάζαρε [Πέρα Μέλανα] | το στσάχτρε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: του σκιάχτρου [Γέρμας, Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά] | το στσιάτζαρο [Μέγαρα] | ο στσιάτζαρος [Μέγαρα] | ο μπαούτης [Μέγαρα] | ου μπούμπαρους [Χρυσή]. || Κρήτη: τα μπάμπαλα (φτιαχμένα από κουρέλια) [Ανατολή].

σκορδοπλεξίδα || Πελοπόννησος: η σκορδοπλεξίδα [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Κρέστενα, Ρούτσι] | η πλεξίδα [Αλποχώρι, Λεβίδι] | η πλεξούδα [Λυγουριό, Ρούτσι] | το τσιντζινάρι [Πέρα Μέλανα] | το τσιντζινάζι [Πέρα Μέλανα] | α πλεξίδα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η σκορδαρμάθα [Δελβινάκι]. || Κρήτη: οι σκορδοπλεχτές [Θεοδώρα].

σοδειά || Πελοπόννησος: η σοδειά [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | α σοδεία [Πέρα Μέλανα] | α εσοδεία [Πέρα Μέλανα] | α εσοϊδεία [Πέρα Μέλανα].. || Ρούμελη: η σοδειά [Δελβινάκι, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς] | η σουδιά [Αγιά, Άγιος, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δράκεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η ισουδιά [Μασχολούρι] | του μαξούλ [Άγιος, Έλατος, Κανάλια]. || Κρήτη: η σοδειά [Άγιος Βασίλειος, Εμπρόσνερος, Παλαιοχώρα, Σέλλες] | η εσοδειά[Ανώγεια] | το μαξούλι [Ανώγεια, Τύλισος] | η καρπέ [Λαμπιώτες].

σπάθη / συνδέει το σταβάρι με το αλετροπόδι || Πελοπόννησος: η σπάθη [Αμπελιώνα, Ελάτη, Κανδήλα, Καρυά, Λυγουριό, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | α σπάθα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η σπαθ [Κανάλια, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: η σπάθη [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος].

σπάθη / του αργαλειού || Πελοπόννησος: η σπάθη [Μαγούλα]. || Κρήτη: η σπάθη [Τύλισος].

σπαρτά / σιτηρά || Πελοπόννησος: τα σπαρτά [Βρέσθενα, Δολιανά, Ελάτη, Θαλάμες, Κανδήλα, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μάλη, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Στεμνίτσα] | τα πιρτά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: τα σπαρτά [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Βράχα, Δαύλεια, Δελβινάκι, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κανάλια, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Μέγαρα, Πηγή, Ραψάνη, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή]. || Κρήτη: τα σπαρτά [Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μιαμού, Παλαιοχώρα] | τα σπαρμένα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σέλλες] | το σπαρτό [Εμπρόσνερος, Θεοδώρα].

σπορά || Πελοπόννησος: η σπορά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Θαλάμες, Κανδήλα, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Στεμνίτσα] | το σπάρσιμο [Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Λεβίδι, Λυγουριό, Προάστιο] | το σπαρτό [Καλούσι, Κανδήλα, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Σαρακίνι, Τρόπαια] | το σπόρι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το πίρσιμο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η σπορά [Δελβινάκι, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | η σπουρά [Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μεσούντα, Μηλίνα, Γραμματικού, Μασχολούρι, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | του σπάρσιμου [Χρυσοβίτσα] | του σπάρσμου [Μακρινή, Ραψάνη, Τιθορέα] | του σπίρσιμου [Μασχολούρι] | η σπαρμουδιά [Μασχολούρι] | ο σπαρμός [Δολό] | ου σπαρμός [Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Έλατος, Σταγιάδες] | ι σπαρμός [Αγιά] | ι σπαρτός [Μικρό Βουνό] | του σπαρτό [Μικρό Βουνό] | ο σπόρος [Μέγαρα] | ου σπόρους [Λιλαία] | το σπόριασμα [Σταυροδρόμι] | το σπύρσιμο [Θαρούνια]. || Κρήτη: η σπορά [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σιρίλι, Τύλισος].

σποριά / κομμάτι χωραφιού κατά τη σπορά || Πελοπόννησος: η σποριά [Άγιος Δημήτριος, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Ελάτη, Κανδήλα, Λεβίδι, Μελιγού, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | α πουρία [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α πουζία [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η σποριά [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια] | η σπορία [Άγιος Λουκάς] | η σπουριά [Άγιος, Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μασχολούρι, Πηγή, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η σπουρά [Αγία Παρασκευή, Ραψάνη, Σιάτιστα] | του κέντσμα [Λιλαία]. || Κρήτη: η σποριά [Μιαμού] | η σπορά [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Βραχάσι, Σέλλες] | οι σπορές [Λαμπιώτες].

σποριάς / σπορέας || Πελοπόννησος: ο σποριάς [Κρέστενα]. || Κρήτη: οι σποριάδες [Θεοδώρα].

σπόρισμα / οι σπόροι για τη σπορά || Πελοπόννησος: το σπόρισμα [Σκεπαστό]. || Κρήτη: το σπορικό [Βραχάσι].

σπόρος (Swadesh list, Buck list) || Πελοπόννησος: ο σπόρος [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το σπόρι [Αγία Άννα, Λεβίδι, Λεχαινά, Προάστιο, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το σπυρί [Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σπαρτιά] | ο πούρε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το πουρί [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το πράμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο σπόρος [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου σπόρους [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Έλατος, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πάργα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι σπόρους [Αγιά, Κανάλια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | σπόρους [Ραψάνη] | το σπυρί [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του σπυρί [Γέρμας, Δαύλεια, Λιλαία, Τιθορέα] | του σπρι [Δραμεσιοί, Μακρινή, Χουλιαράδες] | του σπορ [Αγιά, Βράχα, Γέρμας, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Τιθορέα]. || Κρήτη: ο σπόρος [Ανατολή, Ανώγεια, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα] | το σπυρί [Άγιος Βασίλειος, Σέλλες].

σπορόσακος || Πελοπόννησος: ο σπορόσακος [Μελιγού]. || Ρούμελη: του σπουρουσάκλου [Γουριά]. || Κρήτη: η σποροσακούλα [Άγιος Βασίλειος] | το σποροσάκι [Μιαμού] | η σπορόβουρια [Αποδούλου].

σποροχώραφα / για δημητριακά || Κρήτη: τα σποροχώραφα [Ανατολή].

σταβάρι / το μακρύ ξύλο του αλετριού || Πελοπόννησος: το σταβάρι [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Λεβίδι, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το αλετρόξυλο [Τρόπαια] | το σταβάζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το σταβάρι [Μέγαρα] | του σταβάρ [Αγία Παρασκευή, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μηλίνα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το σταβάρι [Βραχάσι, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος] | η γούλα (το γυριστό ξύλο) [Ανατολή] | η ακροσταβαρά (ματισμένο ξύλο στην άκρη της γούλας) [Ανατολή, Τύλισος].

σταλίκι / ορόσημο μεταξύ αγρών || Κρήτη: το σταλίκι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Αποδούλου, Βραχάσι, Τύλισος] | το στραλίκι [Βουλγάρω, Εμπρόσνερος, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | το σύνορο [Ανώγεια, Μιαμού].

σταράμπαρο / αμπάρι για το στάρι || Ρούμελη: το σταράμπαρο [Δελβινάκι].

σταρόφτυαρο || Πελοπόννησος: το σταρόφκιαρο [Βρέσθενα].

σταχολόγημα / μετά το θερισμό || Ρούμελη: του σταχολόημα [Δομνίστα].

στάχυ (ALE) || Πελοπόννησος: το στάχυ [Αγία Άννα, Δολιανά, Θαλάμες, Καστρί, Λεβίδι, Λυγουριό, Πιάνα, Ροεινό, Στεμνίτσα] | το αστάχυ [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Ελάτη, Κανδήλα, Κρέστενα, Μυγδαλιά, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό] | ο τάχο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το στάχυ [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Πηγή] | του αστάχ [Βράχα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή] | του σταχ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Γουριά, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | τα στάκια [Δολό]. || Κρήτη: το στάχυ [Άγιος Βασίλειος, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μιαμού].

στειλιάρι || Πελοπόννησος: το στειλιάρι [Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Ελάτη, Προάστιο, Ρούτσι, Τσέρια, Πέρα Μέλανα] | το στειλιάζι [Πέρα Μέλανα] | το σιλιάρι [Πέρα Μέλανα] | το τσιλιάρι [Πέρα Μέλανα] | το τστιλιάζι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το στειλιάρι [Δολό, Μέγαρα, Ωραιόκαστρο] | το στελιάρι [Θαρούνια] | του στλιαρ [Κανάλια, Λιλαία, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή] | του σλιαρ [Άγιος, Γέρμας, Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χρυσή] | του στίλιουμα [Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: το στελιάρι [Άγιος Γεώργιος, Μάρθα].

στενοτσάπι / στενό τσαπί || Ρούμελη: του στινουτσάπ [Δραμεσιοί] | η σκεπαρίδα [Δολό].

στιχερό / ο πάσσαλος στη μέση του αλωνιού || Πελοπόννησος: το στιχερό [Αμπελιώνα, Δροσοπηγή, Ελάτη, Λαγκάδια, Παραδείσια, Πιάνα] | το στιγερό [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Κανδήλα, Λαγκάδια, Τρόπαια] | το στιερό [Βρέσθενα, Πηγαδάκια, Ρούτσι] | ο στιχερός [Αλποχώρι, Λαγκάδια, Μυγδαλιά, Στεμνίτσα] | ο στιγερός [Κανδήλα, Λαγκάδια, Μελιγού] | το αστίχερο [Πιάνα] | το στιρό [Ροεινό]. || Ρούμελη: το στιχερό [Θαρούνια] | του στιχιρό [Άγιος, Στροφυλιά] | του στιγιρού [Γουριά] | ο στρόερας [Δολό, Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο] | ο στρόιρας [Δελβινάκι] | ου στρίαρους [Δραμεσιοί, Μακρινή, Χουλιαράδες] | το στρόερο [Δελβινάκι] | του στριάρ [Δραμεσιοί] | του στριαρό [Μακρολίβαδο] | ου στρίουρας [Λιλαία] | στρίουρου [Γραμματικού] | του στραϊρόξλου [Αγία Ευθυμία] | του στρουμπλάρ [Χρυσή] | ου στέντζιαρους [Γέρμας] | ου στέζιρους [Σιάτιστα] | το στραμπουλάρι [Μέγαρα] | ο στραμπουλάρης [Μέγαρα] | ο αλωνόστυλος [Μέγαρα].

στρώση / σιδερένια και ήταν κάτω από το υνί, στο αλέτρι || Ρούμελη: η στρως [Άγιος].

συζευτάδες / βάζουν από ένα ζώο ο καθένας, στο όργωμα των χωραφιών και των δύο || Κρήτη: ο συζευτάδες [Λαμπιώτες].

συναυλακάρης || Πελοπόννησος: ο συναυλακάρης [Αμπελιώνα].

τέγκι / μεγάλο καλούπι για να γίνουν δέμα τα φύλλα του καπνού || Ρούμελη: τα τέγκια [Γουριά] | τα ντέγκια [Δελβινάκι, Σιάτιστα].

τέμπλα / ξύλο ραβδίσματος || Πελοπόννησος: η τέμπλα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Καλούσι, Κανδήλα, Καστρί, Λαγκάδια, Λυγουριό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | η δέμπλα [Μάλη] | α τέπλα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η τέμπλα [Κανάλια]. || Κρήτη: η τέμπλα [Εμπρόσνερος, Θεοδώρα] | η δέμπλα [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] |.

τζίφα / καλαμιές καλαμποκιού || Πελοπόννησος: η τζίφα [Ρούτσι].

τιμόνι / αλετριού || Πελοπόννησος: το τιμόνι [Άγιος Δημήτριος] | η σταλίδα [Θαλάμες]. || Ρούμελη: το τιμόνι [Μέγαρα].

τραβηχτά / εξαρτήματα του αλετριού || Πελοπόννησος: τα τραβηχτά [Κανδήλα, Πιάνα, Ροεινό]. || Ρούμελη: τα τραβηχτά [Θαρούνια].

τραγάνα / χωράφι με πέτρες || Πελοπόννησος: η τραγάνα [Κανδήλα, Παραδείσια, Πιάνα] | α τραγάνα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η τραγάνα [Αγία Παρασκευή, Σταγιάδες] | η καψούρα [Σταγιάδες] | τα τσιακονόια [Αγία Παρασκευή]. || Κρήτη: οι πετραδιάδες [Ανώγεια].

τραχάς / μεγάλο καμπυλωτό μαχαίρι για κλάδεμα || Κρήτη: το σαρακομάχαιρο [Κελλάρια].

τριβιά / για το τρίψιμο του σταριού || Πελοπόννησος: η τριβιά [Άγιος Δημήτριος].

τρικούλι / ξύλινο σύνεργο σαν το δικράνι, αλλά με τρία δόντια - για το αλώνισμα || Ρούμελη: το τρικούλι [Δελβινάκι, Δολό, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: το θρινάκι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Λαμπιώτες, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Τύλισος] | το θιρνάκι [Σέλλες].

τρουμπούκι / η ρόκα καλαμποκιού που έχει πάνω τον καρπό || Πελοπόννησος: το τρουμπούκι [Άγιος Δημήτριος, Λαγκάδια, Μυγδαλιά] | το ντρουμπούκι [Αλποχώρι, Λαγκάδια] | η κούκλα [Αμπελιώνα, Προάστιο] | το καρούμπαλο [Λεβίδι] | το κότσαλο [Σκεπαστό] | το λουμπούκι [Βρέσθενα] | το λουμπούσι [Αμπελιώνα] | το λουμπούτσι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: του ρούμπαλου [Αμφίκλεια] | η ρόκα [Έλατος, Κανάλια, Μεσούντα, Πηγή, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χουλιαράδες] | ρουκιά [Μεσούντα] | τα ρουκιά [Μελισσουργοί] | η κούκλα [Γέρμας] | του σιόχαλου [Γέρμας] | το κόρτσαλο [Πάργα] | το κρότσαλο [Πάργα] | του κότσιαλου [Κανάλια] | το τσιόκαλο [Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | το τσόκαλου [Δραμεσιοί] | του κούτσαλου [Γουριά] | η καλαμπόκα [Γουριά] | του καρπούζ [Γουριά, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή]. || Κρήτη: το ξενικόσταρο [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Αποδούλου, Τύλισος] | το ξενικό [Μιαμού] | η κεχροκεφαλή [Ανατολή] | ο πάβλος [Εμπρόσνερος, Σάσαλος].

τσάκια / από μαλλί πρόβατου, έβαζαν μέσα το σπόρο όταν έσπερναν || Ρούμελη: τα τσάκια [Δραμεσιοί].

τσάλμα / η ρόκα του καλαμποκιού χωρίς τον καρπό || Ρούμελη: το τσάλμα [Πάργα] | του τσόκαλου [Χρυσή] | του ρουμπουσίτ [Έλατος] | του κουκλί [Σταγιάδες].

τσάπα (Buck list) || Πελοπόννησος: η τσάπα [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Μελιγού, Προάστιο] | το τσαπί [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βαλύρα, Μαγούλα, Ρούτσι, Τσέρια] | η τζάπα [Προάστιο] | η τσαπόνα [Άγιος Δημήτριος] | α μάτουκα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η τσάπα [Γέρμας, Δελβινάκι, Θαρούνια, Κιλελέρ, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες] | η τσιάπα [Ραψάνη] | η τσιαπ [Σιάτιστα] | η τσαπ [Αγία Παρασκευή, Έλατος] | το τσαπί [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς] | του τσαπί [Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του τσιαπί [Σιάτιστα] | το σταπί [Θαρούνια]. || Κρήτη: η τσάπα [Σέλλες] | το σκαπέτι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βουλγάρω, Μάρθα, Σάσαλος, Τύλισος] | τα σκαπέθια [Θεοδώρα, Μιαμού].

τσαπέλα / με σύκα || Πελοπόννησος: η τσαπέλα [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Θαλάμες, Λεβίδι, Προάστιο, Ρούτσι] | η τσιαπέλα [Κρέστενα] | α τσαπέα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η τσαπέλα [Μέγαρα, Μηλίνα] | η τσιαπέλα [Τσαμαντάς] | η τσουπέλα [Τιθορέα].

τσιοντάλια / δόντια δικρανιού || Πελοπόννησος: τα τσιοντάλια [Παραδείσια].

υνί / του αλετριού (ALE) || Πελοπόννησος: το υνί [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Ελάτη, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το ενί [Κρέστενα, Ρούτσι] | το γνι [Προάστιο]. || Ρούμελη: το υνί [Θαρούνια, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του υνί [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Έλατος, Κανάλια, Μηλίνα, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Στυλίδα, Φαρκαδόνα] | το γυνί [Δελβινάκι] | του γυνί [Γέρμας, Δολό, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του γνι [Έλατος, Μασχολούρι, Χουλιαράδες] | το ενί [Μέγαρα] | του ζυνκί [Έλατος]. || Κρήτη: το υνί [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Λαμπιώτες, Μιαμού, Τύλισος] | ενί [Σέλλες] | το γυνί [Παλαιοχώρα].

φαλάγκι / για να ζεύεται το άλογο στο αλέτρι || Ρούμελη: του φαλάγκ [Κιλελέρ].

φλέβα / νερού || Ρούμελη: η φλέβα [Τσαμαντάς]. || Κρήτη: η φλέγα [Μάρθα].

φλίτσια / οι φλούδες του καλαμποκιού || Πελοπόννησος: τα φλίτσια [Αμπελιώνα, Λαγκάδια, Παραδείσια, Ρούτσι] | τα λουμπουκόφυλλα [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: τα μπούλτσα [Μακρινή] | τα φλούστιρια [Τιθορέα] | τα φίκια [Τιθορέα].

φοτιαστής / φυτευτής αμπελιού || Πελοπόννησος: ο φοτιαστής [Δροσοπηγή, Κανδήλα].

φουσκί / κοπριά χωνεμένη || Πελοπόννησος: το φουσκί [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Βρέσθενα, Θαλάμες, Καστρί, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | η φουσκή [Προάστιο] | η φουστσή [Τσέρια] | τα φουσκιά [Αλποχώρι, Δολιανά, Καρυά, Ροεινό, Ρούτσι] | τα φουστσιά [Κανδήλα]. || Ρούμελη: η φουσκή [Δελβινάκι, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η βουσκή [Δραμεσιοί]. || Κρήτη: το αγκουανό [Ανατολή] | το γκουανό [Τύλισος].

φτενούρι / για χωράφι με λίγο χώμα || Κρήτη: το φτενούρι [Ανατολή] | η φτενούρα [Παλαιοχώρα].

φτερά / του αλετριού, που ανοίγουν τα αυλάκια || Πελοπόννησος: τα φτερά [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Ελάτη, Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Νεοχώρι, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός]. || Ρούμελη: τα φτιρά [Γουριά, Τιθορέα]. || Κρήτη: τα παρούθια [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος].

φύτεμα || Πελοπόννησος: το φύτεμα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Κρέστενα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το φτίμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το φύτεμα [Θαρούνια] | του φύτιμα [Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι, Σταυροδρόμι, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το φύτεμα [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια].

φυτίστρα / φυτώριο || Πελοπόννησος: η φυτίστρα [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: η φυντανίστρα [Χρυσοβίτσα].

φύτρωμα || Ρούμελη: του φύτρουμα [Τιθορέα].

χαλιάς / χωράφι με χαλίκι || Πελοπόννησος: ο χαλιάς [Σκεπαστό].

χαλός / βαρύ κλαδευτήρι || Ρούμελη: ου χαλός [Αμφίκλεια].

χαμηλάδες / τα πεδινά || Κρήτη: οι χαμηλάδες [Τύλισος].

χαντάκι || Πελοπόννησος: το χαντάκι [Αγρίδι, Κανδήλα, Κρέστενα, Ρούτσι] | το χαντάτσι [Τσέρια] | η χαντακιά [Ρούτσι]. || Ρούμελη: του χαντάκ [Γέρμας, Γουριά, Κανάλια, Χρυσή] | η χαντακιά [Πλατύστομο]. || Κρήτη: το χαντάκι [Βώροι].

χαρδαβέλα / κρίκος στο πελατζόνι του αλετριού || Πελοπόννησος: η χαρδαβέλα [Αλποχώρι].

χεριά / όσα στάχυα πιάνει το χέρι για να κόψει το δρεπάνι στο θερισμό - μικρότερη του χερόβολου || Πελοπόννησος: η χεριά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Ελάτη, Καλούσι, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Νεοχώρι, Πιάνα, Ροεινό, Σκεπαστό, Τρόπαια] | η χεράδα [Λαγκάδια, Λυγουριό] | το λημάρι [Θαλάμες, Τσέρια] | α χερία [Πέρα Μέλανα] | α χεζία [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η χεριά [Δελβινάκι, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | η χιριά [Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η χιρά [Αγία Παρασκευή, Σιάτιστα] | η χεράδα [Μέγαρα] | η χιρά [Σιάτιστα] | τα κουλουτσά [Θαρούνια]. || Κρήτη: ο μάτσος [Ανατολή].

χερόβολο / ίσο με 4-5 χεριές || Πελοπόννησος: το χερόβολο [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Γυμνό, Δολιανά, Ελάτη, Εξωχώρι, Καλούσι, Κανδήλα, Κρέστενα, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | το χειρόβολο [Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Φενεός] | η χειροβολιά [Μελιγού] | η χεράδα [Δολιανά] | το χειρόβολε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το χειροβόλι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α χειροβόα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το χιρόβολο [Δελβινάκι, Δολό, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του χιρόβουλου [Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Λιλαία, Μηλίνα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: η αγκαλιά (5-6 μάτσους) [Ανατολή].

χνούμη / αυτά που παίρνει ο αέρας στο λίχνισμα του σταριού || Ρούμελη: η χνούμη [Δελβινάκι, Δολό] | οι χνούμες [Δελβινάκι].

χοντράδια / αυτά που έμεναν στο δριμόνι || Πελοπόννησος: τα χοντράδια [Άγιος Δημήτριος, Ρούτσι] | τα κοτσαλίδια [Άγιος Δημήτριος] | τα κότσαλα [Βρέσθενα] | τα κότσενα [Δολιανά]. || Ρούμελη: τα χουντράδια [Λιλαία] | τα χουντρίδια [Κουμαρίτσι, Τιθορέα] | τα κότσιαλα [Αγιά, Τιθορέα] | τα κότσαλα [Αγία Ευθυμία, Γουριά, Έλατος, Σταγιάδες].

χτήμα || Πελοπόννησος: το χτήμα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Κρέστενα, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πιάνα, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός].. || Ρούμελη: το χτήμα [Δελβινάκι, Μηλίνα, Πάργα, Τσαμαντάς] | του χτήμα [Δαύλεια, Δράκεια, Λιλαία] | το μούλκι [Πάργα] | του μουλκ [Έλατος, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το χτήμα [Ανώγεια].

χωματάλωνο || Πελοπόννησος: το χωματάλωνο [Βρέσθενα, Ελάτη].

χωράφι (Buck list) || Πελοπόννησος: το χωράφι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το χουράφι [Ελληνίτσα] | το χωράθι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το χωράιθι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το χουράθι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το χουράιθι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το χουζάθι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το χουζάιθι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α χούρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το χωράφι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | το χωράφ [Δελβινάκι] | του χουράφ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το χωράφι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].

χωραφιάτικα / αμοιβή του δραγάτη || Πελοπόννησος: τα χωραφιάτικα [Δροσοπηγή] | τα αμπελιάτικα [Δροσοπηγή].

χωραφοσκέπαση / ο ενοικιαστής του χωραφιού, έδινε στον ιδιοκτήτη τόσο σπόρο όσο ήθελε και για τη σπορά του || Κρήτη: η χωραφοσκέπαση [Λαμπιώτες].

ψαλίδα / κλαδέματος || Πελοπόννησος: η ψαλίδα [Αγρίδι, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Μαγούλα, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α ψαλία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός].

ψάνα / χλωρό μεστωμένο στάρι || Πελοπόννησος: η ψάνα [Κανδήλα, Καστρί, Ρούτσι] | η ψάνη [Λεβίδι, Πιάνα]. || Ρούμελη: η ψαν [Άγιος] | η ούστρα [Μέγαρα].