Λεξικό θεματικό της λαογραφίας -- 29. δοξασίες

 

 

Λεξικό θεματικό της λαογραφίας

29. δοξασίες

 

Δημήτρης Λιθοξόου

 

 

Για εισαγωγικά και επιμέρους βλ.

Πελοπόννησος: Ρωμαίικα του Μοριά ή διαλεκτικά της Πελοποννήσου

Ρούμελη: Η ρωμαίικη γλώσσα μεταξύ Κορινθιακού και Καστοριάς

Κρήτη: Κρητική Διάλεκτος ή Ρωμαίικα της Κρήτης

 

 

 

αδερφοδιώχτης / σημάδι στη μύτη (ανάμεσα στα φρύδια) ή δυο κορφές στο κεφάλι - η γυναίκα που κάνει παιδί με έχει αδερφοδιώχτη, όσα παιδιά κάνει μετά πεθαίνουν || Πελοπόννησος: ο αδερφοδιώχτης [Λεβίδι]. || Κρήτη: ο αδερφοδιώχτης [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Θεοδώρα].

Άδης || Πελοπόννησος: ο Άδης [Βαλύρα, Δολιανά, Κρέστενα, Λεβίδι] | ο Άιδης [Λεβίδι] | ο Άδη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο Άιδη [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ο Άδης [Αμφίκλεια, Γουριά, Δελβινάκι, Κουμαρίτσι, Μέγαρα] | ου Αδς [Χρυσοβίτσα] | ι Άδης [Αγιά, Μικρό Βουνό] | του Ανάδ [Λιλαία]. || Κρήτη: ο Άδης [Βραχάσι, Σέλλες, Σιρίλι] | ο Κάτω Κόσμος [Άγιος Γεώργιος, Κελλάρια].

αερικά || Πελοπόννησος: τα αερικά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δροσοπηγή, Ελάτη, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σπαρτιά, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | τα αγερικά [Ρούτσι, Σκεπαστό] | τα αεζικά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: τα αερικά [Άγιος, Άγιος Λουκάς, Μέγαρα, Πάργα, Σταυροδρόμι] | τα αερκά [Πηγή] | τα αϊρκά [Αγία Ευθυμία, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Ραψάνη, Σιάτιστα, Τσουκαλάδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | τα αγερικά [Πάργα] | τα αγιρκά [Δραμεσιοί]. || Κρήτη: τα ανεμικά [Κελλάρια].

αμαντινάτες / τραγούδια του κλήδονα || Ρούμελη: οι αμαντινάτις [Φαρκαδόνα].

αμπόδεμα / μάγια που έκανε κάποιος την ώρα του στεφανώματος, για να μη μπορέσει ο γαμπρός να ολοκληρώσει ερωτικά με τη νύφη || Πελοπόννησος: το αμπόδεμα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Ελάτη, Λυγουριό, Πάκια, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το δέσιμο [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: του αμπόδιμα [Έλατος, Κανάλια, Μελισσουργοί, Σταγιάδες] | του μπόδιμα [Δαύλεια] | το δέσιμο [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια]. || Κρήτη: ο αμποδισμός [Βραχάσι] | το δέσιμο [Άγιος Γεώργιος, Κελλάρια, Λαμπιώτες] | η δεσά [Μάρθα] | τα δεματικά [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα] | το δέσιμο [Βουλγάρω] | τα δεσίματα [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα].

ανασκελάς / ξωτικό που βγάζει σπίθες || Κρήτη: ο ανασκελάς [Αποδούλου].

απόφωνο / στοιχειό || Πελοπόννησος: το απόφωνο [Λεβίδι].

αραπάκι / ξωτικό || Κρήτη: το αραπάκι [Ανώγεια].

αράπης / ξωτικό || Πελοπόννησος: ο αράπης [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αρχαία Φενεός, Δολιανά, Κανδήλα, Καστρί, Κρέστενα, Λεχαινά, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | ο αράκη [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ο αράπης [Θαρούνια, Μέγαρα] | ου αράπς [Γέρμας, Γραμματικού, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι]. || Κρήτη: ο αράπης [Άγιος Βασίλειος, Βουλγάρω, Θεοδώρα, Κελλάρια, Σέλλες] | ο αράπακας [Κελλάρια].

αρμυροκουλούρα / την έτρωγαν οι ανύπαντρες την Καθαρά Δευτέρα, για να δουν στον ύπνο τους ποιον θα παντρευτούν || Πελοπόννησος: η αρμυροκουλούρα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Στεμνίτσα] | το αρμοκολιούρι [Πέρα Μέλανα] | το αρμοκολιούζι [Τυρός]. || Ρούμελη: η αρμυρουκλούρα [Άγιος, Άγιος Λουκάς, Αμφίκλεια, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μηλίνα, Πρέβεζα, Χουλιαράδες] | η αρμυρόκλουρα [Αγιά, Δομνίστα, Πλατύστομο, Στυλίδα, Χρυσοβίτσα] | η μυρόκλουρα [Στυλίδα] | του αρμυρουκούλουρου [Μακρολίβαδο, Μεσούντα].

αρμυροπιτοπούλι / το έτρωγαν οι ανύπαντρες του Αη Γιαννιού του Κλιδόνου, στις 24 Ιουνίου, για να δουν στον ύπνο τους ποιον θα παντρευτούν || Κρήτη: το αρμυροπιτοπούλι [Άγιος Βασίλειος].

αστρικό / τύχη || Πελοπόννησος: το αστρικό [Αλποχώρι].

βασκαντούρα / φυλαχτό για το μάτιασμα || Πελοπόννησος: η βασκαντούρα [Κανδήλα] | η αβασκαντούρα [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: η βασκαντούρα [Ραψάνη, Σιάτιστα] | η αβασκαντούρα [Κουμαρίτσι] | η αβασκαντήρα [Πρέβεζα]. || Κρήτη: η φταρμόπετρα [Άγιος Βασίλειος] | η θιαρμόπετρα [Θεοδώρα].

βιστιριά / δαιμονοπληξία || Κρήτη: η βιστιριά [Θεοδώρα].

βρικόλακας || Πελοπόννησος: ο βρικόλακας [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Κανδήλα, Λεβίδι, Λεχαινά, Πηγαδάκια, Ρούτσι, Σκεπαστό] | ο βρουκόλακας [Κρέστενα, Μάλη] | ο βουρκόλακας [Παραδείσια] | ο βρικόακα [Πέρα Μέλανα] | ο βρουκόακα [Πέρα Μέλανα] | ο βουρκόακα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ο βρικόλακας [Άγιος, Πάργα, Σιάτιστα, Τσαμαντάς] | ι βρικόλακας [Μηλίνα] | ο βρουκόλακας [Κουμαρίτσι, Πάργα] | ου βρουκόλακας [Γέρμας, Καρίτσα, Μακρινή, Μέγαρα, Τιθορέα, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τσουκαλάδες, Χρυσή] | ο βουρκόλακας [Μέγαρα, Πάργα] | ο βουρδούλακας [Μέγαρα] | ο βορδόλακας [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια] | ου βουρδόλακας [Τσουκαλάδες]. || Κρήτη: ο καταχανάς [Ανώγεια, Βουλγάρω, Λαμπιώτες] | οι καταχανάδες [Αποδούλου, Εμπρόσνερος] | κακαθρωπισμένος [Άγιος Γεώργιος] | ο ξεκουκούλωτος [Βουλγάρω].

βρικολάκιασμα || Ρούμελη: του βρικουλάκιασμα [Ραψάνη].

γαλόχαντρα / για να μη ματιάζεται το γάλα της λεχώνας || Πελοπόννησος: η γαλόχαντρα [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: ου γαλαχτήρας (δαχτυλίδι με καφέ πέτρα) [Μελισσουργοί]. || Κρήτη: η γαλατούσα [Άγιος Γεώργιος, Μιαμού, Σέλλες] | η γαλόπετρα [Βραχάσι, Βρύσες, Παλαιοχώρα] | η γαλατόπετρα [Άγιος Βασίλειος, Βουλγάρω, Βώροι, Μάρθα].

γήτεμα || Πελοπόννησος: το γήτεμα [Λεχαινά, Ρούτσι] | η γήτεια [Κρέστενα] | το γήτειο [Λεχαινά]. || Ρούμελη: του ήτιμα [Λιλαία] | η γητειά [Γουριά, Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: το γήτεμα [Βρύσες, Παλαιοχώρα] | η γητειά [Βρύσες, Βώροι, Κελλάρια, Λαμπιώτες] | η γηθειά [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Θεοδώρα, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].

γητεύτρα || Κρήτη: η γητεύτρα [Τύλισος].

γιαλούδες / πίστευαν πως τσιμπούσαν τη νύχτα τα λεχούδια || Κρήτη: οι γιαλούδες [Κελλάρια] | οι γιλούδες [Κελλάρια].

γιορτόπιασμα / ανάπηρο παιδιά που η σύλληψη του έγινε σε μέρα μεγάλης θρησκευτικής γιορτής (τότε απαγορεύεται η ερωτική συνεύρεση) || Ρούμελη: το γιορτόπιασμα [Πάργα, Τσαμαντάς].

γλωσσοφάγωμα || Πελοπόννησος: το γλωσσοφάγωμα [Λαγκάδια]. || Ρούμελη: η γλωσσοφαγιά [Πάργα] | η γλουσουφαγιά [Γουριά] | η γλουσουφαϊά [Μηλίνα]. || Κρήτη: η γλωσσοφαγιά [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Θεοδώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].

γοργόνα || Ρούμελη: η γουργόνα [Στυλίδα, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: η γοργόνα [Θεοδώρα].

γούρι || Πελοπόννησος: το γούρι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Πάκια, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το γούρι [Δελβινάκι, Θαρούνια, Πάργα] | το αγούρι [Μέγαρα, Πάργα] | του γουρ [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Δράκεια, Λιλαία, Μεσούντα, Μηλίνα, Ραψάνη, Στροφυλιά, Τιθορέα, Φαρκαδόνα] | του ζγουρ [Κανάλια]. || Κρήτη: το γούρι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Τύλισος].

γουρλής || Κρήτη: ο χερικάρης [Κελλάρια].

γράντισμα / δαιμονισμός || Κρήτη: το γράντισμα [Άγιος Γεώργιος] | το βιστίρισμα [Σάσαλος].

γραφτό / μοιραίο || Πελοπόννησος: το γραφτό [Αλποχώρι, Κρέστενα]. || Ρούμελη: το γραφτό [Γέρμας, Γραμματικού, Αγία Ευθυμία, Τσαμαντάς].

γρουσουζιά || Πελοπόννησος: η γρουσουζιά [Ελάτη, Θαλάμες, Κανδήλα, Προάστιο] | η γρουσουζά [Δολιανά, Προάστιο] | η γρουσιουζιά [Κρέστενα] | η χρουσουζιά [Αμπελιώνα] | η αμουριά [Καρυά]. || Ρούμελη: η γρουσουζιά [Γραμματικού, Δομνίστα, Μακρινή, Ραψάνη, Τιθορέα, Τσαμαντάς] | η γρουσουζά [Αμφίκλεια, Γουριά, Πρέβεζα] | η γρουσουζλιά [Δελβινάκι] | η χρουσουζιά [Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του ουρσουζλίκ [Σταγιάδες]. || Κρήτη: η γρουσουζά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βραχάσι] | η αγρουσουζά [Βραχάσι, Κελλάρια] | ατσιποδιά [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα, Σάσαλος].

δαίμονας (Buck list) || Πελοπόννησος: ο δαίμονας [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Δολιανά, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Πιάνα, Σκεπαστό] | ο δαίμονα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο δαίμονας [Δελβινάκι, Πάργα] | ου δαίμουνας [Αγία Ευθυμία, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: ο δαίμονας [Ανώγεια, Βρύσες, Κελλάρια, Μάρθα, Σέλλες].

δαιμονικά || Πελοπόννησος: τα δαιμονικά [Άγιος Δημήτριος, Αρχαία Φενεός, Δολιανά, Εξωχώρι, Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Ροζενά, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | τα σαϊτανικά [Σκεπαστό] | τα σεράιτα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα δαιμονικά [Πάργα] | τα διμουνκά [Αμφίκλεια, Δομνίστα, Μακρινή, Πλατύστομο, Τιθορέα] | τα διμουνικά [Άγιος, Γραμματικού, Τσουκαλάδες] | τα δαιμόνια [Αγία Παρασκευή, Δελβινάκι] | τα διμόνια [Δομνίστα, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Στροφυλιά, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | οι διμόν [Στυλίδα, Χρυσοβίτσα] | τα σαϊτανκά [Χουλιαράδες] | τα κακούδια [Τσαμαντάς]. || Κρήτη: τα δαιμονικά [Θεοδώρα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | οι δαιμόνοι [Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Σιρίλι] | τα κακά πράματα [Κελλάρια] | οι πονηροί [Κελλάρια] | οι πατασμοί [Κελλάρια] | οι χεϊτάνηδες [Κελλάρια] | οι σατανάδες [Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια] | οι ξαποδίτες [Σιρίλι] | οι αλάργο από πα [Αποδούλου].

διαβολιά || Ρούμελη: η διαολιά [Δελβινάκι] | η δαουλιά [Έλατος, Σιάτιστα] | δαιμόνου πείραξη [Δελβινάκι].

δράκος || Πελοπόννησος: ο δράκος [Πιάνα, Ροεινό, Σκεπαστό] | ο δράκουλας [Κέρτεζη, Στεμνίτσα] | ο δράκοντας [Μάλη, Πιάνα] | ο δράκο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ου δράκους [Γέρμας, Μασχολούρι, Χουλιαράδες] | ι δράκους [Κανάλια, Μηλίνα].

δρίματα / αποφράδες μέρες || Πελοπόννησος: τα δρίματα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Ελάτη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μελιγού, Πιάνα, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό] | οι δρίμες [Λαγκάδια] | οι δρίμιες [Βρέσθενα] | οι δρίμες [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα δρίματα [Άγιος Νικόλαος] | οι δρίμες [Τσαμαντάς] | οι δρίμις [Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Μικρό Βουνό] | οι δρούμες [Μέγαρα] | οι ντρίμις [Μηλίνα] | οι ντρούμες [Μέγαρα] | οι γριές [Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: οι δρίμες [Βραχάσι, Εμπρόσνερος, Σάσαλος, Σέλλες].

ευχή || Πελοπόννησος: η ευχή [Αγρίδι, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Γυμνό, Δολιανά, Ελάτη, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Λυγουριό, Μαγούλα, Πάκια, Ροζενά] | η ευκή [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Θαλάμες, Καρυά, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά] | η ευτσή [Εξωχώρι, Κανδήλα, Τσέρια] | α ευτσή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ευχή [Δολό, Θαρούνια, Πηγή, Σταυροδρόμι] | η ευκή [Άγιος Λουκάς, Γουριά, Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Μέγαρα, Μεσούντα, Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η ιφχή [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η ιφκή [Γέρμας, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Μασχολούρι, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Στυλίδα, Τιθορέα]. || Κρήτη: η ευχή [Ανατολή, Κελλάρια, Λαμπιώτες] | η ευκή [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].

ζουδιάρης / που έβλεπε τα ξωτικά || Πελοπόννησος: ο ζουδιάρης [Λεχαινά].

θάμα / θαύμα || Πελοπόννησος: το θάμα [Αγία Άννα, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Εξωχώρι, Κανδήλα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Νεοχώρι, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το θάμα [Μέγαρα, Πάργα, Τσαμαντάς] | του θάμα [Γουριά, Κανάλια, Δομνίστα, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στυλίδα] | το θιάμα [Πάργα] | του θιάμα [Γέρμας, Χρυσή] | το θιάμιασμα [Πάργα]. || Κρήτη: το θάμασμα [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βώροι] | τα θαμάσματα [Ανώγεια].

ίσκιωμα / κακό πνεύμα || Ρούμελη: το ίσκιωμα [Ωραιόκαστρο] | του ίσκιουμα [Δραμεσιοί, Έλατος, Μεσούντα, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στυλίδα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ου ίσκιους [Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Γουριά, Καρίτσα, Ραψάνη, Χρυσοβίτσα] | ι ίσκιους [Μηλίνα] | τα ισκιωτικά [Ωραιόκαστρο].

κακογλωσσιά || Πελοπόννησος: η κακογλωσσιά [Αμπελιώνα, Καρυά].

κακοτυχιά || Ρούμελη: του άντισμα [Έλατος] | του ντέσμου [Έλατος]. || Κρήτη: το κακοριζικό [Εμπρόσνερος] | οι κακοτυχίες [Σέλλες].

κακοχρονιά / πίστευαν πως ήταν κάθε δεκαπέντε χρόνια || Κρήτη: η κακοχρονιά [Σέλλες] | ο κακός χρόνος [Σέλλες].

καλαμοδόντα / φανταστικό ον για να φοβίζουν τα παιδιά || Ρούμελη: η καλαμοδόντα [Τσαμαντάς].

καλικάντζαροι || Πελοπόννησος: οι καλικάντζαροι [Ελάτη, Λεβίδι, Μαγούλα] | οι καλικάτζαροι [Βρέσθενα, Καλούσι, Μάλη] | οι καλικατζάροι [Μυγδαλιά, Παραδείσια] | οι καλικαντζαρέοι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Δολιανά, Νεοχώρι] | οι καλικατζαρέοι [Άγιος Δημήτριος] | οι καλικατζόνοι [Πιάνα, Ρούτσι] | οι σκαλικάτζαροι [Λυγουριό] | οι καρκαντζαρέοι [Δολιανά] | οι καρκατζέλοι [Λαγκάδια] | οι κατσιμπουχέροι [Άγιος Δημήτριος] | οι σκαρτσιμπουχιαρέοι [Λεχαινά] | τα καλικαντζάρια [Αμπελιώνα, Δολιανά, Καστρί, Μελιγού] | τα καλικατζάρια [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Ελάτη, Κέρτεζη, Λεβίδι] | τα καλικαντζέρια [Κρέστενα] | τα κουλικάντζαρα [Λεβίδι] | τα καλικατζόνια [Ρούτσι] | τα καλκατζόνια [Ρούτσι] | τα καρκαντζέλια [Στεμνίτσα] | τα καρκατζέλια [Λαγκάδια, Σαρακίνι] | τα καρκατσέλια [Λαγκάδια] | τα χαρχαντζέλια [Στεμνίτσα] | τα λυκοκαντζάρια [Βρέσθενα] | τα λυκοκάντζαρα [Λεβίδι] | τα λυκοκατζάρια [Βαλύρα] | τα κατσιντρέλια [Άγιος Δημήτριος] | τα κατσιμπουχέρια [Αλποχώρι, Κέρτεζη, Κρέστενα, Μαγούλα] | τα κατσιμπούλια [Σαρακίνι] | τα κατζούνια [Σκεπαστό] | τα σκατζιμπουχέρια [Καλούσι] | τα σκατσιμπουχέρια [Σκεπαστό] | τα γκριτζόνια [Αρχαία Φενεός] | τα γκριτζόγια [Αρχαία Φενεός] | τα γκατζόνια [Κανδήλα] | τα γκατζιόνια [Κανδήλα, Ροεινό] | τα τσιρικλοτά [Προάστιο, Τσέρια] | οι σκαλιτσοί [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: οι καλικάντζαροι [Μέγαρα, Τσαμαντάς] | οι καλικάτζαροι [Δελβινάκι] | οι καλικάντζαρ [Καρίτσα, Μηλίνα, Χρυσοβίτσα] | τα καλκαντζούρια [Αγία Ευθυμία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Πάργα] | τα καλκαντούρια [Μακρολίβαδο] | τα καλκαντζάρια [Μηλίνα] | τα καλκαντζόιρα [Καρίτσα] | τα καρκαντζόιρα [Καρίτσα] | τα καρκαντζέλια [Έλατος, Μικρό Βουνό] τα καρκαντζάλια [Αγιά] | οι καλικαντζαρέοι [Δραμεσιοί, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Πάργα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Χρυσοβίτσα] | οι καλκατζαρέοι [Κιλελέρ, Μακρινή] | οι καλκαντζαρέοι [Αγία Ευθυμία, Λιλαία, Πλατύστομο, Στυλίδα, Χουλιαράδες] | οι καρκαντζαλιέοι [Μασχολούρι] | οι καλκάντζαρ [Αμφίκλεια, Γραμματικού] | οι καρκάντζαλ [Γουριά Σταγιάδες] | οι σκαλκάντζαρ [Αμφίκλεια] | οι σκαλκάτζαρ [Στροφυλιά] | οι σκαλικαντζαρέοι [Άγιος Λουκάς] | οι σκαλκαντζαρέοι [Λιλαία, Τιθορέα] | οι σκαλκανταρέοι [Κουμαρίτσι] | τα σκαλκαντζούρια [Άγιος, Κουμαρίτσι, Λιλαία] | τα σκαλκατζούρια [Στροφυλιά] | οι κακαντζαρέοι [Αμφίκλεια] | τα κάντζια [Βράχα] | τα παγανά [Αγία Ευθυμία, Δομνίστα, Καρίτσα, Σταγιάδες, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πλατύστομο] | τα πάγανα [Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γουριά, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Πάργα, Χρυσοβίτσα] | οι κοκκινογέλεκοι [Τσαμαντάς]. || Κρήτη: οι καλικάτζαροι [Ανατολή] | οι καλικαντζάροι [Άγιος Βασίλειος, Θεοδώρα, Τύλισος] | οι καλικάτζαροι [Σιρίλι] | οι κάουδοι [Κελλάρια] | οι κατσικαντάροι [Σάσαλος].

καλορίζικα || Πελοπόννησος: τα καλορίζικα [Λυγουριό] | το καλορίζικο [Ελάτη]. || Ρούμελη: τα καλορίζικα [Θαρούνια] | τα καλουρίζκα [Δαύλεια, Δράκεια]. || Κρήτη: τα καλορίζικα [Βουλγάρω, Κελλάρια, Παλαιοχώρα] | το καλορίζικο [Βραχάσι].

καλοτυχιά || Ρούμελη: η βιτόρα [Πάργα].

καλοχρονιά / πίστευαν πως υπήρχαν "σημάδια" που έδειχναν αν ο επόμενος χρόνος θα ήταν καλός (καλοχρονιά) || Κρήτη: η καλοχρονιά [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Θεοδώρα, Μάρθα, Σέλλες].

κατάρα || Πελοπόννησος: η κατάρα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | α κατάρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α αρή [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η κατάρα [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος Λουκάς, Άγιος Νικόλαος, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δελβινάκι, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πηγή, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | το λιανέτι [Πάργα]. || Κρήτη: η κατάρα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σιρίλι, Τύλισος].

κλήδονας || Πελοπόννησος: ο κλήδονας [Καρυά, Κρέστενα, Λεβίδι] | τα ριζακάρια [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: ο κλήδονας [Μέγαρα, Πάργα] | ου κλήδουνας [Άγιος, Βράχα, Γουριά, Μασχολούρι, Σταγιάδες, Φαρκαδόνα] | ι κλήδουνας [Αγιά] | τα ριζκάρια [Μακρινή] | τα ριζικάρια [Άγιος, Αμφίκλεια, Τιθορέα]. || Κρήτη: ο κλήδονας [Άγιος Βασίλειος, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Σάσαλος, Τύλισος].

κληδονικά / φρούτα με μυστικά σημάδια πού έριχνα μέσα στον κλήδονα || Κρήτη: τα κληδονικά [Βραχάσι].

λάβωμα / αερικό, που "πειράζει τα ζα" || Πελοπόννησος: το λάβωμα [Κανδήλα, Λυγουριό, Μυγδαλιά].

λάμια || Πελοπόννησος: η λάμια [Αγία Άννα, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Προάστιο, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η λάμια [Κουμαρίτσι, Μέγαρα, Πάργα, Ραψάνη, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες] | η λάμνια [Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Σταγιάδες].

λιόκρινο / κέρατο φανταστικού φιδιού || Πελοπόννησος: το λιόκρινο [Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Κρέστενα, Λαγκάδια, Ροεινό, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Φενεός] | το λιόκρανο [Φενεός]. || Κρήτη: το λιόκρουνο [Παλαιοχώρα] | το λιόκουρνο [Βώροι, Τύλισος].

λυκόδοντο / φυλαχτό για να μην αποβάλουν οι γκαστρωμένες || Πελοπόννησος: το λυκόδοντο [Πάκια].

μάγια (Buck list) || Πελοπόννησος: τα μάγια [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δολιανά, Καλούσι, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | τα μαγιλίκια [Ελάτη] | τα μαγικά [Ελληνίτσα, Παραδείσια]. || Ρούμελη: τα μάγια [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος Λουκάς, Αμφίκλεια, Γουριά, Δαύλεια, Δελβινάκι, Θαρούνια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μέγαρα, Πηγή, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | τα μάια [Αγιά, Γέρμας, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Ραψάνη, Σιάτιστα] | τα μαγικά [Τσαμαντάς, Χρυσοβίτσα] | τα μαϊκά [Μακρινή] | τα μαϊλίκια [Γουριά, Κανάλια] | τα μαγιλίκια [Γουριά] | τα μαϊκλίκια [Ραψάνη] | τα γήτια [Τιθορέα] | το κάμωμα [Μέγαρα]. || Κρήτη: τα μάγια [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βραχάσι, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα, Τύλισος] | τα μαϊκά [Ανατολή, Βουλγάρω, Κελλάρια, Παλαιοχώρα, Σιρίλι] | τα μαγικά [Άγιος Βασίλειος, Βραχάσι] | οι μαγιές [Αποδούλου].

μάγισσα (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: η μάγισσα [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Δολιανά, Ελάτη, Εξωχώρι, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Μάλη, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | α μαγέστρο [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η μάγισσα [Άγιος Λουκάς, Βράχα, Δελβινάκι, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες] | η μάισα [Καρίτσα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | η μαΐστρα [Γέρμας, Έλατος, Λιλαία, Πάργα, Σιάτιστα] | η μαγίστρα [Κουμαρίτσι, Πάργα] | η μαΐστρισα [Πάργα]. || Κρήτη: η μάισα [Αποδούλου, Βραχάσι].

μανόγαλο / ανακατεμένο γάλα και από μάνα και από κόρη || Πελοπόννησος: το μανόγαλο [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Κανδήλα, Λαγκάδια, Σπαρτιά] | το μανόγαλα [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: το μανόγαλο [Πάργα] | το μανόγαλα [Μέγαρα] | του μανόγαλου [Έλατος, Κουμαρίτσι, Πλατύστομο, Σταγιάδες]. || Κρήτη: το μανόγαλο [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Κελλάρια].

μάντεμα || Πελοπόννησος: το μάντεμα [Κρέστενα].

μάρτης / το έθιμο να βάζουν δίχρωμο νήμα στο χέρι την πρώτη του Μάρτη || Ρούμελη: ου μαρτς [Άγιος Νικόλαος, Γουριά, Δαύλεια, Μακρολίβαδο, Σιάτιστα, Τσουκαλάδες] | ι μαρτς [Μηλίνα] | το μαρτίτσι [Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του μαρτίτς [Χουλιαράδες] | τα μαρτίτσια [Δραμεσιοί].

μάτιασμα || Πελοπόννησος: το μάτιασμα [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κρέστενα, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Πάκια, Προάστιο, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τσέρια, Φενεός] | το μάτι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Ελάτη, Εξωχώρι, Κανδήλα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τσέρια] | η βασκανιά [Στεμνίτσα] | ο βασκαμός [Αγία Άννα, Θαλάμες] | ο αβασκαμός [Αλποχώρι, Νεοχώρι, Σπαρτιά] | το βάσκαμα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Λεχαινά] | η βάσκανος [Προάστιο] | το αβάσκαμα [Άγιος Δημήτριος] | ο ψιλέ [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το μάτιασμα [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς] | του μάτιασμα [Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Πρέβεζα, Ραψάνη, Στροφυλιά, Χουλιαράδες] | του μάθιασμα [Κιλελέρ] | το μάτι [Δελβινάκι, Δολό, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του ματ (του κακό του ματ) [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δράκεια, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Ραψάνη, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ου αβασκαμός [Αμφίκλεια, Γουριά, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Στυλίδα] | του αβάσκαμα [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή] | του βάσκαμα [Δομνίστα, Χρυσοβίτσα] | ου βασκαμός [Άγιος Νικόλαος, Μακρολίβαδο, Τιθορέα] | η αβασκανία [Γουριά, Μακρινή] | η αβασκανιά [Πάργα] | η βασκανιά [Μηλίνα, Στροφυλιά, Τσουκαλάδες] | η μπασκανία [Δελβινάκι] | το χούγιαγμα [Ωραιόκαστρο] | του απούκρουγμα [Έλατος] | του απουμάτ [Καρίτσα]. || Κρήτη: το μάτιασμα [Λαμπιώτες] | το μάθιασμα [Θεοδώρα, Σέλλες, Τύλισος] | το μάτι [Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Εμπρόσνερος, Σέλλες] | το αμάτι [Ανώγεια, Βουλγάρω, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | το λάβωμα [Εμπρόσνερος, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | το φτάρμισμα [Βραχάσι, Κελλάρια, Μιαμού] | ο φταρμός [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βραχάσι, Βώροι, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Τύλισος] | ο φθιαρμός [Λαμπιώτες] ο εφταρμός [Κελλάρια] | ο θαρμός [Ανώγεια, Βρύσες] | ο θιαρμός [Θεοδώρα] | το θιάρμισμα [Θεοδώρα].

ματοστάτης / δαχτυλίδι || Πελοπόννησος: ο ματοστάτης [Στεμνίτσα] | η ματοστάσα [Σπαρτιά].

ματόχαντρα / φυλαχτό || Πελοπόννησος: η ματόχαντρα [Άγιος Δημήτριος, Πιάνα, Ροεινό]. || Ρούμελη: η ματόχαντρα [Θαρούνια, Τσουκαλάδες]. || Κρήτη: το τοντίνι [Άγιος Γεώργιος].

μερομήνια / οι πρώτες μέρες του Αυγούστου - για την πρόβλεψη του καιρού όλου του χρόνου || Πελοπόννησος: τα μερομήνια [Αγρίδι, Βρέσθενα, Δολιανά, Καλούσι, Κανδήλα, Λεβίδι, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | τα ημερομήνια [Άγιος Δημήτριος, Μελιγού, Παραδείσια]. || Ρούμελη: τα μερομήνια [Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | τα ημιρουμήνια [Λιλαία, Μακρινή] | τα μιρουμήνια [Άγιος Νικόλαος, Βράχα, Γουριά, Δραμεσιοί, Έλατος, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα, Μασχολούρι, Μεσούντα, Τσουκαλάδες, Χρυσοβίτσα] | τα μουρουμήνια [Ραψάνη] | οι μπάμπες (μέρες του Μάρτη) [Πηγή]. || Κρήτη: τα μερομήνια [Λαμπιώτες, Σάσαλος, Σέλλες].

μοίρα / πεπρωμένο (Buck list) || Πελοπόννησος: η μοίρα [Δολιανά, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Μάλη, Μυγδαλιά, Πιάνα, Φενεός] | το ριζικό [Αλποχώρι, Λεχαινά, Νεοχώρι, Προάστιο, Πέρα Μέλανα] | τα μοιρινά [Λαγκάδια] | το αναραχό [Αμπελιώνα, Σαρακίνι] | α μοίρα [Πέρα Μέλανα] | το ζιζικό [Πέρα Μέλανα] | το ανάραχο [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η μοίρα [Άγιος, Άγιος Λουκάς, Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Έλατος, Θαρούνια, Κανάλια, Κιλελέρ, Μακρινή, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες, Ωραιόκαστρο] | το ριζικό [Άγιος Λουκάς, Τσαμαντάς] | το κισμέτι [Μηλίνα, Πάργα] | του κασμέτς [Σιάτιστα]. || Κρήτη: η μοίρα [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Βρύσες, Εμπρόσνερος, Σέλλες] | το ριζικό [Βραχάσι] | το κισμέτι [Παλαιοχώρα, Σέλλες] | το γραφτό [Παλαιοχώρα, Σέλλες].

μοίραμα / του μωρού από τις μοίρες - γίνεται το τρίτο βράδυ μετά τη γέννα || Ρούμελη: του μοίραμα [Αγία Παρασκευή].

μοίρες / είναι τρεις || Πελοπόννησος: οι μοίρες [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Μάλη, Μυγδαλιά, Πάκια, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | οι μοίρε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: οι μοίρες [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | οι μοίρις [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: οι μοίρες [Βουλγάρω, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα] | η μοίρα [Άγιος Γεώργιος, Θεοδώρα, Κελλάρια].

μονομερίδα / φανταστικό φίδι με δυο κεφάλια || Πελοπόννησος: η μονομερίδα [Κρέστενα]. || Ρούμελη: η μονομερίδα [Τσαμαντάς] | η μουνουιμιρίδα [Κουμαρίτσι, Λιλαία].

μόρα / δαίμονας || Πελοπόννησος: η μόρα [Αρχαία Φενεός, Λεχαινά]. || Ρούμελη: η μόρα [Γραμματικού].

μούντζα || Πελοπόννησος: η μούντζα [Αμπελιώνα] | η μούτζα [Αλποχώρι] | η μουτζιά [Κρέστενα] | η μόντζα [Στεμνίτσα] | α μούντζα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η μούντζα [Γέρμας, Πάργα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Χουλιαράδες, Ωραιόκαστρο] | η μουντζουφλιά [Πάργα, Χρυσή] | ο μούντζουφλος [Πάργα] | του φάσκιλου [Δράκεια, Μακρινή]. || Κρήτη: η σφακελιά [Σάσαλος] | η σφακελιέ [Αποδούλου, Εμπρόσνερος] | τα σφάκελα [Βώροι] | ο πούλος [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βραχάσι, Μιαμού, Τύλισος] | η πίτα [Ανατολή] | η πιτοπούλα [Ανατολή].

μούντζωμα || Ρούμελη: το μούντζωμα [Πάργα, Πηγή].

μουσαμπιά / κακό πνεύμα που προκαλεί αποβολή στην έγκυο και αρπάζει τα ασαράντιστα μωρά || Κρήτη: η μουσαμπιά [Άγιος Γεώργιος] | η μουσουμπιά [Ανατολή].

μούτζωμα || Πελοπόννησος: το μούτζωμα [Κανδήλα] | το μούντζωμα [Αμπελιώνα] | το μούντζουμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Κρήτη: το μούτζωμα [Βρύσες].

μπαμπούλας || Ρούμελη: ο μπαμπούλας [Τσαμαντάς]. || Κρήτη: ο μπαμπούλας [Ανατολή].

μπουγάδες / ξωτικά || Πελοπόννησος: οι μπουγάδες [Άγιος Δημήτριος] | τα βουβάλια [Άγιος Δημήτριος].

μπούμπα / θηλυκός μπαμπούλας || Ρούμελη: η μπούμπα [Τσαμαντάς].

μπραγκανέλια / για το μάτιασμα - πολύχρωμα μάλλινα στρογγυλά φυλαχτά κρεμασμένα στο λαιμό των ζώων || Ρούμελη: τα μπραγκανέλια [Χουλιαράδες].

νεράιδες || Πελοπόννησος: οι νεράιδες [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καστρί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια, Φενεός] | οι ανεράιδες [Προάστιο] | τα νεραϊδικά [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βαλύρα, Βρέσθενα, Κρέστενα, Μαγούλα, Πηγαδάκια, Σκεπαστό] | οι ξωθιές [Νεοχώρι] | οι αβούζες [Καρυά] | οι απόξες [Καρυά] |οι αναραΐδε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | οι αραΐδε [Πέρα Μέλανα] | οι νεράιδε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: οι νεράιδες [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα, Τσαμαντάς] | οι νιράιδις [Αγία Ευθυμία, Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Δομνίστα, Πλατύστομο, Ραψάνη, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | οι ξουθκές [Στυλίδα] | οι ξουδκές [Μηλίνα] | οι καλές τσυράδες [Άγιος Λουκάς] | οι κυράδις [Αγία Ευθυμία] | οι καλότχις [Μελισσουργοί, Μικρό Βουνό, Σταγιάδες, Τσουκαλάδες] | οι ξωτικές [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | οι ξωδικιές [Πάργα] | οι παγανές [Μελισσουργοί]. || Κρήτη: οι νεράιδες [Αποδούλου, Θεοδώρα] | οι ανεράιδες [Άγιος Βασίλειος, Βραχάσι, Βώροι, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Σέλλες] | οι αναράιδες [Σέλλες] | οι νεράγδες [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | τα νεραϊδικά [Άγιος Βασίλειος].

νεραϊδόπαιδα || Πελοπόννησος: τα νεραϊδόπαιδα [Κρέστενα].

ντάσκα / φυλοχτό για το μάτιασμα || Ρούμελη: η ντάσκα [Μακρινή].

ντεβέτι / μαγική τελετή για το κάλεσμα πνευμάτων || Κρήτη: το νταβέτι [Μάρθα, Σέλλες].

ξεμάτιασμα || Πελοπόννησος: το ξεμάτιασμα [Άγιος Δημήτριος, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό, Κανδήλα, Κέρτεζη, Ρούτσι, Φενεός]. || Ρούμελη: το ξεμάτιασμα [Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του ξιμάτιασμα [Δράκεια, Κιλελέρ, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του ξιβάσκαμα [Κουμαρίτσι, Ραψάνη]. || Κρήτη: το ξεμάτιασμα [Λαμπιώτες] | ο σαραντισμός [Ανώγεια].

ξεματιάστρα || Πελοπόννησος: η ξεματιάστρα [Βρέσθενα, Γυμνό]. || Ρούμελη: η σαραντίστρα [Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: η σαραντίστρα [Θεοδώρα[.

ξόρκια || Πελοπόννησος: τα ξόρκια [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Δολιανά, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Προάστιο, Σκεπαστό, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: τα ξόρκια [Αγία Ευθυμία, Γουριά, Δομνίστα, Μακρινή, Μηλίνα, Πάργα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | το ξόρτσι [Μέγαρα]. || Κρήτη: τα ξόρκια [Άγιος Γεώργιος, Βουλγάρω].

ξορκίστρα || Πελοπόννησος: η ξορκίστρα [Κρέστενα]. || Ρούμελη: η ξορκίστρα [Πάργα] | η ξουρκίστρα [Γουριά, Πρέβεζα, Χρυσοβίτσα].

ξυλόσκαρα / ξύλα στα θεμέλια || Πελοπόννησος: τα ξυλόσκαρα [Βρέσθενα].

ξωτέρες || Πελοπόννησος: οι ξωτέρες [Γυμνό].

ξωτικά || Πελοπόννησος: τα ξωτικά [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Δολιανά, Κρέστενα, Λυγουριό, Μαγούλα, Παραδείσια, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | τα ξωτερικά [Ρούτσι, Πέρα Μέλανα] | τα συνεπαρτικά [Βεργαδαίικα, Ρούτσι] | τα ζούδια [Δολιανά] | τα ξωτεζικά [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα ξωτικά [Δελβινάκι] | τα ξουτκά [Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χρυσή] | τα ξοδικά [Πάργα] | τα ξουδκά [Πλατύστομο] | τα ξουθκά [Κουμαρίτσι] | τα ζούζλα [Μακρινή]. || Κρήτη: τα ξωτικά [Παλαιοχώρα] | οι ξωτικοί [Παλαιοχώρα] | τα κακά πράματα [Άγιος Βασίλειος].

όρκος (Buck list) || Πελοπόννησος: ο όρκος [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Σκεπαστό] | ο όρκο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο όρκος [Δελβινάκι, Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου όρκους [Γέρμας, Έλατος, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Σιάτιστα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: ο όρκος [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Σέλλες].

πειρασμός / κακό πνεύμα || Ρούμελη: ο πειρασμός [Τσαμαντάς] | ου πειρασμός [Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: ο πειρασμός [Κελλάρια].

περπερίτσα / έθιμο για να βρέξει σε περίοδο αναβροχιάς || Πελοπόννησος: περπερίτσα [Δολιανά] | η πιπερίτσα [Κανδήλα, Ρούτσι]. || Ρούμελη: η πιρπιρούνα [Αγία Παρασκευή, Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η βιρβιρίτσα [Βράχα, Πλατύστομο] | η μπιρμπιρίτσα [Μακρολίβαδο, Ραψάνη, Χουλιαράδες] | η πιρπιρίτσα [Αγιά, Μικρό Βουνό] | η πιρπιλίτσα [Φαρκαδόνα].

ποδαρικό / πρωτοχρονιάς ή πρωτομηνιάς || Πελοπόννησος: το ποδαρικό [Αγία Άννα, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Κανδήλα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το προποδικό [Λαγκάδια] | το μποδικό [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το ποδαρικό [Άγιος Λουκάς, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του πουδαρκό [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | του πουδαρικό [Αμφίκλεια] | το ποδάρι [Μέγαρα] | του αμπουδιακό [Πρέβεζα]. || Κρήτη: το ποδαρικό [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | το ποδαρκιό [Σάσαλος] | τα ποδαρικά [Άγιος Γεώργιος].

σαράντα φτύματα / μαζεμένα φτύματα από σαράντα ανθρώπους – πότιζαν το μωρό για προστασία από το μάτιασμα || Πελοπόννησος: σαράντα φτύματα [Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Λεβίδι, Σκεπαστό].

σημάδι / οιωνός (Buck list) || Πελοπόννησος: το σημάδι [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Κανδήλα, Καστρί, Κρέστενα, Πάκια, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι] | το σημείε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το σημάδι [Άγιος Λουκάς, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του σημάδ [Αγία Παρασκευή, Τσουκαλάδες] | του σμαδ [Αγιά, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Ραψάνη, Σταγιάδες, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το σημάδι [Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βρύσες, Λαμπιώτες, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | το σημείο [Άγιος Βασίλειος] | το παρατήρημα [Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος].

σμερδάκι / πίστευαν πως ήταν μεταμορφωμένο έκτρωμα ή νεκρό αβάπτιστο παιδί που ενοχλούσε το βράδυ τα ζώα || Πελοπόννησος: το σμερδάκι [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Κρέστενα, Μάλη, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το σμιρδάκι [Αλποχώρι, Στεμνίτσα] | το σμιρθάκι [Λαγκάδια] [ το σμιρνάκι [Άγιος Δημήτριος] | το μπαράκι [Ροεινό] | το ζιμιρδάτσι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το ζιρμιδάτσι [Πέρα Μέλανα].

σουλουμάκι / γυμνό παιδάκι που κράταγε ο αράπης || Πελοπόννησος: το σουλουμάκι [Αλποχώρι].

σταύρωμα / για προστασία || Πελοπόννησος: το σταύρωμα [Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το σταύρουμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το σταύρωμα [Τσαμαντάς] | του σταύρουμα Γέρμας, Δομνίστα, Δράκεια, Έλατος]. || Κρήτη: το σταύρωμα [Θεοδώρα].

στηθάμι / κόκαλο της κότας- για μαντεία || Πελοπόννησος: το στηθάμι [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: το στηθάμι [Τσαμαντάς].

στοιχειό (Buck list) || Πελοπόννησος: το στοιχειό [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Γυμνό, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μαγούλα, Μάλη, Νεοχώρι, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός] | το στοιχείε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το τελεσίμι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το στοιχειό [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι] | του στοιχειό [Βράχα, Γουριά, Δομνίστα, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Φαρκαδόνα] | του στχιο [Αγία Ευθυμία, Γέρμας, Έλατος, Λιλαία, Σιάτιστα] | του στσιο [Σιάτιστα]. || Κρήτη: το στοιχειό [Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Παλαιοχώρα].

στρίγκλες / ανθρωποφάγες - άρπαζαν τα μωρά || Πελοπόννησος: οι στρίγκλες [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Εξωχώρι, Κρέστενα, Προάστιο, Τσέρια] | οι σίντζε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: οι στρίγκλις [Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: η στρίγκλα [Ανατολή].

τελώνιο || Κρήτη: τελώνι [Σιρίλι] | τα τελώνια [Βρύσες].

τζουλμπένι / φυλαχτό που έβαζαν στα μωρά για το μάτιασμα || Ρούμελη: του τζουλμπέν [Χουλιαράδες].

τρυποπέρασμα || Πελοπόννησος: το τρυποπέρασμα [Κάτω Λουσοί].

τσούλος / κάτι σαν σκυλί, που πίστευαν πως "έκανε κακό στα ζα" || Πελοπόννησος: ο τσούλος [Δροσοπηγή].

τυχερό || Ρούμελη: του τυχιρό [Αγία Παρασκευή, Έλατος, Σταγιάδες] | του χαϊρλίδκου [Αγία Παρασκευή]. || Κρήτη: το τυχερό [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Βώροι, Θεοδώρα, Μάρθα, Σιρίλι, Τύλισος].

τύχη (Buck list) || Πελοπόννησος: η τύχη [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Δολιανά, Εξωχώρι, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Τσέρια] | α τύχη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η τύχη [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Τσαμαντάς] | η τυχ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: η τύχη [Ανατολή, Αποδούλου, Θεοδώρα, Μιαμού, Σέλλες].

φάντιασμα / φάντασμα (Buck list) || Πελοπόννησος: το φάντιασμα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Κανδήλα, Παραδείσια, Σκεπαστό, Τσέρια] | το φάγκιασμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το φάγκισμα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του φάντιασμα [Μακρολίβαδο] | του φάνταγμα [Γέρμας, Έλατος, Σταγιάδες] | το ίσκιωμα [Τσαμαντάς] | του ίσκιουμα [Χουλιαράδες] | τα κρούγματα [Ραψάνη]. || Κρήτη: το σφαντακτό [Εμπρόσνερος] | η αφανταξά [Ανατολή] | τα σφαντάματα [Σέλλες] | το έντιμα [Παλαιοχώρα].

φυλαχτό || Πελοπόννησος: το φυλαχτό [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Εξωχώρι, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Φενεός] | το φυλαχτάρι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι Δολιανά, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά] | το φυλαχτικό [Ρούτσι] | το φυλαχτρό [Τσέρια] | το φυαχτέ [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το φυαχκήρι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το φυαχκήζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το φυλαχτό [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Πηγή] | του φυλαχτό [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες] | του φυλακτικό [Μηλίνα] | του φυλαχτκό [Γουριά, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Πρέβεζα] | του φλαχτό [Αγία Ευθυμία, Δομνίστα] | του φυλαχτάρ [Γραμματικού] | το ξόμπλι [Δελβινάκι | του αγκόλφ [Δραμεσιοί]. || Κρήτη: το φυλαχτό [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα, Σέλλες, Σιρίλι] | το φυλαχτάρι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βραχάσι] | το φλαχτάρι [Κελλάρια, Σέλλες] | το φυλακτό [Ανατολή, Λαμπιώτες] | το φυλαχτήρι [Ανατολή].

χαϊμαλί || Πελοπόννησος: το χαϊμαλί [Άγιος Δημήτριος, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Πιάνα, Ροεινό, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του χαϊμαλί [Άγιος, Βράχα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πάργα, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στυλίδα, Φαρκαδόνα] | του χαμαϊλί [Αγία Παρασκευή, Γέρμας]. || Κρήτη: το χαϊμαλί [Βουλγάρω, Βώροι, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | το χαμαΐλι [Μιαμού].

Χάρος || Πελοπόννησος: ο Χάρος [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Μάλη, Μελιγού, Νεοχώρι, Πάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Στεμνίτσα] | ο Χάροντας [Στεμνίτσα] | ο Χάρο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο Χάρος [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου Χάρους [Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι χάρους [Μηλίνα, Μικρό Βουνό]. || Κρήτη: ο Χάρος [Ανώγεια, Βρύσες, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Σάσαλος, Σέλλες].

χερικό / καλή τύχη για ζύμωμα ή ύφανση || Πελοπόννησος: το χερικό [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Λαγκάδια, Σκεπαστό, Πέρα Μέλανα] | το χεζικό [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του χιρκό [Τιθορέα].