Λεξικό θεματικό της λαογραφίας -- 46. φυτολογικά

 

 

Λεξικό θεματικό της λαογραφίας

46. φυτολογικά

 

Δημήτρης Λιθοξόου

 

 

Για εισαγωγικά και επιμέρους βλ.

Πελοπόννησος: Ρωμαίικα του Μοριά ή διαλεκτικά της Πελοποννήσου

Ρούμελη: Η ρωμαίικη γλώσσα μεταξύ Κορινθιακού και Καστοριάς

 

 

 

άγανο || Πελοπόννησος: το άγανο [Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα] | το άγανε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το άγανο [Δολό, Πάργα] | ο άγανας [Μέγαρα] | η άγανη [Τσαμαντάς] | του άγανου [Αγία Παρασκευή, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χουλιαράδες] | του αγάν [Κανάλια].

αγκίδα || Πελοπόννησος: το αγκίθρι [Βρέσθενα] | α αντζίδα [Πέρα Μέλανα, Πραστός] | το αντζίδι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η αγκίδα [Γέρμας, Κανάλια, Πάργα, Σιάτιστα].

αγκιναρόφυλλα || Πελοπόννησος: τα αγκιναρόφυλλα [Βρέσθενα] | τα αντζιναρόφυα [Πέρα Μέλανα].

αγουρίδα || Πελοπόννησος: η αγουρίδα [Βρέσθενα, Μυγδαλιά]. || Ρούμελη: η αγουρίδα [Γέρμας, Μέγαρα, Πάργα, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η αγρίδα [Αμφίκλεια, Κανάλια, Μηλίνα].

αγριολάχανα || Πελοπόννησος: τα αγριολάχανα [Καστρί].

αγριολούλουδο || Πελοπόννησος: το αγριολούλουδο [Ελληνίτσα, Κέρτεζη]. || Ρούμελη: το αγριολούλουδο [Πηγή] | του αγριουλούλουδου [Αμφίκλεια, Μεσούντα, Χουλιαράδες] | του αγρουλούλουδου [Μασχολούρι].

αγριόχορτα || Πελοπόννησος: τα αγριόχορτα [Στεμνίτσα] | οι αγριάδες [Παραδείσια] | τα αγζόχοντα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα αγριόχουρτα [Δραμεσιοί, Μικρό Βουνό, Τιθορέα, Χουλιαράδες].

απόκλαρα / κομμένα - μαδημένα κλαριά || Πελοπόννησος: τα απόκλαρα [Βρέσθενα, Λαγκάδια].

βατόκλαρα || Πελοπόννησος: τα βατόκλαρα [Κρέστενα].

βατοκορφάδες || Πελοπόννησος: οι βατοκορφάδες [Αλποχώρι].

βατόριζα || Πελοπόννησος: η βατόριζα [Στεμνίτσα].

βατουκλιά / φράχτης από βάτα || Πελοπόννησος: η βατουκλιά [Κρέστενα] | η πατουκλιά [Κρέστενα].

βατόφυλλα || Πελοπόννησος: τα βατόφυλλα [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: τα βατσουνόφυλλα [Σταυροδρόμι] | τα βατσνόφλα [Σταγιάδες].

βελανιδόκουπα || Πελοπόννησος: η βελανιδόκουπα [Μελιγού] | η βελανόκουπα [Ρούτσι]. || Ρούμελη: το τσόφλι [Τσαμαντάς].

γαρίφαλο / λουλούδι || Πελοπόννησος: το γαρίφαλο [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Γυμνό, Καρυά, Λυγουριό, Ροζενά, Στεμνίτσα, Τσέρια] | το γαρούφαλο [Δροσοπηγή] | το γαρούφαλε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το γαρούφαλο [Θαρούνια] | του γαρέφαλου [Δαύλεια] | το γαρίφαλου [Γουριά] | το γαρέφαλο [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα] | του καρουφύλ [Σιάτιστα].

δεντρόφλουδα || Πελοπόννησος: η δεντρόφλουδα [Σκεπαστό].

ελατόκλαρες || Πελοπόννησος: οι ελατόκλαρες [Πιάνα, Ροεινό, Στεμνίτσα] | οι φουντούλες [Ροεινό]. || Ρούμελη: οι μπάτσις [Αμφίκλεια] | τα λατσούδια [Αγία Ευθυμία, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Τιθορέα] | οι λατσούδις [Καρίτσα].

καβούκι / το αγκαθωτό περίβλημα του κάστανου || Πελοπόννησος: το καβούκι [Δολιανά].

κακατσίδα / η κούπα του βελανιδιού || Ρούμελη: η κακατσίδα [Γουριά].

καλαμιές / μέρος με καλάμια || Ρούμελη: οι καλαμιές [Γουριά].

καλαμποκόσπορος (ALE) || Πελοπόννησος: το καλαμποκόσπυρο [Λαγκάδια] | το αραποσιτόσπυρο [Λαγκάδια] | οι ντούντες [Λυγουριό]. || Ρούμελη: του αραποπουστόσπυρου [Λιλαία].

καλαμποκόφυλλα || Πελοπόννησος: τα αραποσιτόφυλλα [Δολιανά]. || Ρούμελη: τα καλαμπουκόφλα [Μηλίνα, Ραψάνη] | τα καλαμπκόφλα [Σταγιάδες] | τα καλαμκόφλα [Έλατος, Μηλίνα, Σιάτιστα] | τα φλέστρια [Κουμαρίτσι] | τα φόκια [Χρυσή, Ωραιόκαστρο] | τα φλόσαρα [Σταγιάδες] | τα ρουκόφλα [Μελισσουργοί] | τα μπλούτσια [Κουμαρίτσι].

καπνόφυλλο || Ρούμελη: του καπνόφλου [Γουριά].

καρποκλάρι / το οπωροφόρο δέντρο || Ρούμελη: του καρπουκλάρ [Χουλιαράδες].

καρυδότσουφλο / ο ξυλώδης φλοιός του καρυδιού || Πελοπόννησος: το καρυδότσουφλο [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα].

καρυδόφλουδα / ο εξωτερικός πράσινος φλοιός του καρυδιού || Πελοπόννησος: η καρυδόφλουδα [Κανδήλα, Μελιγού, Προάστιο, Ροεινό, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | η καρυδόφλυδα [Αμπελιώνα, Δολιανά]. || Ρούμελη: η καρυδόφλουδα [Αμφίκλεια] | η κουκουσόφλουδα [Σταγιάδες] | του καριόφλουδου [Λιλαία] | του ντύμα [Αμφίκλεια].

καρυδόφυλλα || Πελοπόννησος: τα καρυδόφυλλα [Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Κρέστενα, Λυγουριό, Ροεινό, Στεμνίτσα] | τα καριόφυλλα [Κανδήλα, Λαγκάδια] | τα καζόφυα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: τα καρυδόφυλλα [Θαρούνια, Σταυροδρόμι] | τα καρυδόφλα [Αγιά] | τα καρδόφλα [Δράκεια] | τα καριόφυλλα [Άγιος, Δελβινάκι] | τα καριόφλα [Αμφίκλεια, Τιθορέα] | τα καρόφλα [Μηλίνα, Ραψάνη].

καρυδόψιχα || Ρούμελη: ο γκούτζιος [Δολό].

καστανόφυλλο || Ρούμελη: του καστανόφλου [Δραμεσιοί].

κικκίδια / παράσιτο της βελανιδιάς – έδινε κόκκινο χρώμα βαφής || Πελοπόννησος: τα κικκίδια [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Σκεπαστό] | το κικκίδι [Κάτω Λουσοί, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: η σιόπλικα [Σιάτιστα] | η κακατσίδα [Μεσούντα] | η κλόντσκα [Χρυσή].

κλαμός / κορμός της καλαμποκιάς || Πελοπόννησος: ο κλαμός [Λεβίδι].

κληματόφυλλα || Πελοπόννησος: τα κληματόφυλλα [Βρέσθενα, Προάστιο] | τα κραματόφυα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα κληματόφλα [Κανάλια, Μηλίνα, Στροφυλιά].

κλιδέρα / καλάμι καλαμποκιού || Πελοπόννησος: η κλιδέρα [Τρόπαια].

κοκκάρι || Πελοπόννησος: το κοκκάρι [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το κοκάζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το κορκάρι [Δελβινάκι] | του κουρκάρ [Έλατος, Κανάλια, Μακρινή, Σταγιάδες, Χρυσή] | το κροκάρι [Μέγαρα] | του κρουκάρ [Γέρμας, Σιάτιστα].

κολοκυθόσπορος || Πελοπόννησος: ο κολοκυθόσπορος [Βρέσθενα] | οι μπιθάμες [Κρέστενα].

κολοκυθόφυλλο || Πελοπόννησος: το κολοκυθόφυλλο [Βρέσθενα, Προάστιο].

κοτσάνι || Πελοπόννησος: το κοτσάνι [Αλποχώρι, Βρέσθενα, Σκεπαστό, Πέρα Μέλανα] | το πουγένι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το κοτσάνι [Πάργα] | του κουτσάν [Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του κουτσιάν [Σιάτιστα].

κουκόδαφνα / οι σπόροι της δάφνης || Ρούμελη: τα κουκόδαφνα [Τσαμαντάς].

κουκόφυλλα || Πελοπόννησος: τα κουκόφυλλα [Τρόπαια].

κουμπουρέλια / σπόροι δάφνης || Ρούμελη: τα κομπουρέλια [Δομνίστα].

κουτσιουμπέλι / κούτσουρο αμπελιού || Ρούμελη: το κουτσιουμπέλι [Δολό].

κουτσουπόφυλλα || Ρούμελη: τα κουτσπόφλα [Μακρινή].

κρεμμυδάκι / χλωρό || Πελοπόννησος: το κρεμμυδάκι [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το κρεμμυδόπουλο [Λαγκάδια, Στεμνίτσα] | το κρεμούνι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το κρεμυδάτσι [Άγιος Λουκάς] | του κριμιδάκ [Κιλελέρ] | του κριμδάκ [Μακρινή, Στυλίδα] | του κρουμδάκ [Δραμεσιοί] | του κρουμυδούλ [Σταγιάδες].

κρεμμυδόσπορος || Πελοπόννησος: ο κρεμμυδόσπορος [Βρέσθενα].

κρεμμυδόφλουδα || Πελοπόννησος: η κρεμμυδόφλουδα [Αρχαία Φενεός, Μυγδαλιά, Ροεινό, Στεμνίτσα].

κρεμμυδόφυλλα || Πελοπόννησος: τα κρεμμυδόφυλλα [Βρέσθενα, Λυγουριό, Σαρακίνι] | τα κρεμουδόφυα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα κριμδόφλα [Γουριά, Πρέβεζα].

κυπαρισσόμηλο || Πελοπόννησος: το κυπαρισσόμηλο [Αρχαία Φενεός, Κανδήλα, Λυγουριό, Προάστιο] | το τσυπαρισόμαλε [Πέρα Μέλανα] | το τσυπαζισόμαλε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα μπούμπουλα [Πρέβεζα].

κυπαρισσόξυλο || Πελοπόννησος: το κυπαρισσόξυλο [Βρέσθενα].

κωλορίζι / παραφυάδα || Πελοπόννησος: το κωλορίζι [Βρέσθενα] | το κωλοζίζι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: του κουλουρίζ [Έλατος, Κανάλια, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | το κωλόριζο [Μέγαρα, Πάργα] | του κουλουφούς [Λιλαία].

λαχανόφυλλο || Πελοπόννησος: το λαχανόφυλλο [Βρέσθενα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του λαχανόφλου [Μακρινή].

λεμονόφυλλα || Πελοπόννησος: τα λεμονόφυλλα [Αλποχώρι, Μάλη] | τα λεϊμονόφυλλα [Κρέστενα]. || Ρούμελη: τα λιεμουνόφλα [Πρέβεζα].

λουβί / περικάρπιο || Ρούμελη: του λβι [Κουμαρίτσι].

λούκια / καλαμποκιού || Πελοπόννησος: τα λούκια [Παραδείσια].

λουμπουκόφυλλο || Πελοπόννησος: το λουμπουκόφυλλο [Βρέσθενα].

μαραθόσπορος || Πελοπόννησος: ο μαραθόσπορος [Κανδήλα].

μαρουλόφυλλα || Πελοπόννησος: τα μαρουλόφυλλα [Βρέσθενα] | τα μαρουλόφυα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός].

μαστίχι / το ρετσίνι || Πελοπόννησος: το μαστίχι [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η μαστίχα [Αγιά].

μολοχάνθια / τα λουλούδια της μολόχας || Ρούμελη: τα μουλουχάνθια [Μελισσουργοί, Χουλιαράδες] | τα μουλουχάνθ [Γουριά].

μονοσκέλιδο / σκόρδο || Πελοπόννησος: το μονοσκέλιδο [Μάλη]. || Ρούμελη: το μονοσκίλιδο [Δελβινάκι] | του μουνουσκίλιδου [Χουλιαράδες] | το μονόσκορδο [Τσαμαντάς].

μουρόφυλλα || Πελοπόννησος: τα μουρόφυλλα [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Προάστιο] | τα μουρόφυα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: τα μουρόφλα [Αγιά].

μπαρμπούνια / ποικιλία φασολιών || Ρούμελη: τα μπαρμπούνια [Τσαμαντάς] | τα μπαρμούνια [Ωραιόκαστρο].

ξερόκλαδα || Πελοπόννησος: τα ξερόκλαδα [Παραδείσια, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: τα ξηρόκλαδα [Δαύλεια].

πατουλιά / συστάδα θάμνων || Πελοπόννησος: η πατουλιά [Γυμνό, Λεβίδι] | η πατουκλιά [Μυγδαλιά]. || Ρούμελη: η πατιλιά [Τσουκαλάδες] | η πατλιά [Έλατος, Κανάλια, Ραψάνη, Σιάτιστα].

πέτσα / ρεβιθιών || Πελοπόννησος: η πέτσα [Σκεπαστό].

πλατανόξυλο || Πελοπόννησος: το πλατανόξυλο [Τρόπαια]. || Ρούμελη: η πλατανουφλάδα (λεπτή σανίδα από πλάτανο) [Μηλίνα].

πορτοκαλόφλουδα || Πελοπόννησος: η πορτοκαλόφλουδα [Βρέσθενα, Δολιανά, Λεβίδι, Σκεπαστό, Τσέρια].

πορτοκαλόφυλλα || Πελοπόννησος: τα πορτοκαλόφυλλα [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: τα πουρτουκαλόφλα [Μηλίνα, Πρέβεζα].

πουρίθρα / ένα κεφάλι σκόρδου || Ρούμελη: η πουρίθρα [Μακρολίβαδο].

πουρναροβέλανο || Πελοπόννησος: το πουρναροβέλαγκο [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: του πουρναρουβέλαγκου [Μακρινή].

πουρναρόξυλο || Πελοπόννησος: το πουρναρόξυλο [Μυγδαλιά] | το δεντρόξυλο [Μυγδαλιά].

πουρναρόριζα || Πελοπόννησος: η πουρναρόριζα [Λεβίδι]. || Ρούμελη: η πουρναρόρζα [Δαύλεια].

πουρναρόφυλλο || Πελοπόννησος: το πουρναρόφυλλο [Κρέστενα, Σκεπαστό] | το πιρνόφυλλο [Λαγκάδια].

πρασινάδα || Πελοπόννησος: η πρασινάδα [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά, Προάστιο] | η χλωρασιά [Κανδήλα]. || Ρούμελη: η πρασινάδα [Γραμματικού, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Μέγαρα, Μικρό Βουνό, Πηγή, Σιάτιστα, Τσαμαντάς] | η πρασνάδα [Γέρμας, Καρίτσα, Χουλιαράδες] | η χλουρασιά [Δομνίστα, Στυλίδα].

πρασόφυλλο || Πελοπόννησος: το πρασόφυλλο [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: το πρασόφυλλο [Τσαμαντάς] | του πρασόφλου [Αμφίκλεια].

ριγανόλαδο || Πελοπόννησος: το ριγανόλαδο [Σκεπαστό].

ριγανόξυλο || Πελοπόννησος: το ριγανόξυλο [Αλποχώρι].

ρόζος || Ρούμελη: ου ρόζους [Σιάτιστα, Σταγιάδες] | ου ρόιζους [Κουμαρίτσι] | ι ρόζους [Δράκεια] | ο ζόγκος [Σταυροδρόμι] | ου ζόνγκους [Έλατος].

ρούγκλαβο / κουκουνάρι έλατου || Πελοπόννησος: το ρούγκλαβο [Λαγκάδια, Στεμνίτσα] | το κουλούκι [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: του ρούμπαλου [Αγία Ευθυμία, Κουμαρίτσι] | η ντότσκα [Χρυσή].

σάλιμα / άχυρο σίκαλης || Ρούμελη: το σάλιμα [Ωραιόκαστρο] | σάλμα [Δραμεσιοί].

σιταρόσπορος || Ρούμελη: ου σταρόσπουρους [Πλατύστομο, Στυλίδα].

σκλήθρα || Πελοπόννησος: η σκλήθρα [Άγιος Δημήτριος, Κανδήλα]. || Ρούμελη: η σκλήθρα [Πάργα].

σπορόφυτα || Πελοπόννησος: οι φυτάδες [Σκεπαστό].

σπυρί / καλαμποκιού || Πελοπόννησος: το σπυρί [Παραδείσια].

στρουπίνες / λεπτοί κορμοί έλατου || Ρούμελη: οι στρουπίνις [Αμφίκλεια, Δομνίστα] | τα στρουπίνια [Κουμαρίτσι] | οι αστρουπίνις [Τιθορέα].

συκόγαλο || Πελοπόννησος: το συκόγαλο [Άγιος Δημήτριος, Σκεπαστό] | το σκιόγαλο [Λαγκάδια].

συκόφυλλα || Πελοπόννησος: τα συκόφυλλα [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Μελιγού, Ρούτσι] | τα συντζόφυα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα συκόφλα [Δελβινάκι] | τα σκόφλα [Κανάλια] | τα σουτσόφυλα [Άγιος Λουκάς].

σχίζα || Πελοπόννησος: η σφλέντζα [Κανδήλα]. || Ρούμελη: η σκίζα [Αμφίκλεια, Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες].

τζιούφα / η τούφα του καλαμποκιού || Ρούμελη: η τζιούφα [Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο].

τίλιο / ή φλαμούρι - άνθη του δέντρου Tilia platyphyllos || Πελοπόννησος: το τίλιο [Άγιος Δημήτριος, Λυγουριό]. || Ρούμελη: το φλαμούρι [Σταυροδρόμι] | η φιλουριά [Σταγιάδες] | του τίλιου [Δράκεια, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Ραψάνη].

τριαντάφυλλο / λουλούδι (Buck list) || Πελοπόννησος: το τριαντάφυλλο [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Κανδήλα, Λεχαινά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | το τζαντάφυλε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το τριαντάφυλλο [Άγιος Λουκάς, Πηγή] | το τραντάφυλο [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια] | του τραντάφλου [Άγιος, Γέρμας, Κανάλια, Σιάτιστα, Τιθορέα] | του τραντάφυλου [Αγία Παρασκευή, Άγιος] | του τριαντάφλου [Αμφίκλεια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Πρέβεζα, Στυλίδα, Χρυσοβίτσα] | του τριαντάφυλου [Πρέβεζα] | του τριαντόφλου [Χουλιαράδες].

τριβόλια / αγκαθωτά ζιζάνια || Ρούμελη: τα τριβόλια [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Λιλαία].

τρουμπούκι / κορμός δίχως κλαδιά || Πελοπόννησος: το τρουμπούκι [Βρέσθενα].

φιντάνι || Πελοπόννησος: το φιντάνι [Άγιος Δημήτριος, Λυγουριό]. || Ρούμελη: του φιντάν [Γραμματικού] | του φνταν [Γουριά] | του φουντάν [Σταγιάδες].

φλέσουρα / τα ξερά φύλλα || Πελοπόννησος: τα φλέσουρα [Λαγκάδια, Ρούτσι] | τα φρούσαλα [Λαγκάδια].

φρύγανα || Πελοπόννησος: τα φρύγανα [Κρέστενα, Προάστιο] | τα φρύγκανα [Λαγκάδια] | τα φσούγανα [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | τα φρούσα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: τα φρύγανα [Δαύλεια, Χρυσοβίτσα].

φύλλωμα || Πελοπόννησος: το φύλλωμα [Βρέσθενα].