λεξικό των διαλέκτων
γλωσσογεωγραφικά της ρωμαίικης λαογραφίας
ν - π
Δημήτρης
Λιθοξόου
Οκτώβριος 2024
Για εισαγωγικά και επιμέρους βλ.
Πελοπόννησος: Ρωμαίικα του Μοριά ή διαλεκτικά της Πελοποννήσου
Ρούμελη: Η ρωμαίικη γλώσσα μεταξύ Κορινθιακού και Καστοριάς
Κρήτη: Κρητική Διάλεκτος ή Ρωμαίικα της Κρήτης
νάζι || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: το νάζι [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: το νάζι [Πάργα] | του ναζ
[Σιάτιστα, Σταγιάδες].
νάκα /
φορητή κρεμαστή κούνια - με αυτή έπαιρναν οι γονείς το μωρό μαζί τους στις
αγροτικές δουλειές || η γέννα - το μωρό ||
Πελοπόννησος: η νάκα [Αγρίδι, Αμπελιώνα,
Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα,
Λυγουριό, Μάλη, Πηγαδάκια, Πιάνα, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | α νάκα [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α νανάκα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νάκα [Αμφίκλεια] | η μελούτη
(από γίδινο τομάρι) [Θαρούνια].
νάμα /
το κρασί της μετάληψης || θρησκεία ||
Πελοπόννησος: το άναμα [Αμπελιώνα]. || Ρούμελη: του ανάμα [Γραμματικού, Μέγαρα, Πάργα, Χουλιαράδες,
Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: το νάμα
[Θεοδώρα, Μιαμού].
νάνος || ο
άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: ο νάνος [Άγιος Δημήτριος, Λαγκάδια]. || Ρούμελη: ου νάνους [Μακρινή].
νανουρίσματα || η
γέννα - το μωρό || Πελοπόννησος: τα νανουρίσματα [Γυμνό, Δροσοπηγή, Κανδήλα,
Πάκια]. || Ρούμελη: τα νανουρίσματα [Δελβινάκι,
Σιάτιστα, Στροφυλιά]. || Κρήτη: τα ναναρίσματα
[Άγιος Βασίλειος].
ναπολεόνια /
παλιά γαλλικά χρυσά νομίσματα || πλούτος-χρήματα ||
Ρούμελη: ναπολεόνια [Τσαμαντάς]. ||
Κρήτη: τα ναπολεόνια [Παλαιοχώρα].
ναργιλές || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: ου αργιλές [Κιλελέρ].
νάχτι /
τα μετρητά της προίκας || ο γάμος ||
Πελοπόννησος: το νάχτι [Ελληνίτσα, Καστρί, Λαγκάδια,
Λυγουριό, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: το νάχτι
[Μέγαρα] | του ναχτς [Σιάτιστα] | του τράχουμα [Γέρμας].
νεκροκέρι ||
ο θάνατος || Πελοπόννησος: το νεκροκέρι [Παραδείσια].
νεκροκρέβατο || ο
θάνατος || Πελοπόννησος: το νεκροκρέβατο [Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα,
Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Φενεός]. ||
Ρούμελη: το νεκροκρέβατο [Πάργα] | του νικρουκρέβατου [Λιλαία,
Μακρινή] | ο κράβατος [Μέγαρα, Πάργα] | ο κρέβατος
[Μέγαρα]. || Κρήτη: ο κρέβατος
[Βουλγάρω, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | το καθελέτο (είναι
της εκκλησίας - για τη μεταφορά του νεκρού) [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια,
] | το καδελέτο [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Αποδούλου, Θεοδώρα,
Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα] | το καθεγλέτο [Βραχάσι] | το κασελέτο [Ανώγεια].
νεκροπάνι || ο
θάνατος || Ρούμελη: το νεκροπάνι [Ωραιόκαστρο].
νεκροπάπουτσα /
φτηνά παπούτσια για τους νεκρούς || ο θάνατος ||
Ρούμελη: τα νεκροπάπουτσα [Ωραιόκαστρο].
νεκρόσκουτα /
τα ρούχα του νεκρού || ο θάνατος ||
Πελοπόννησος: τα νεκρόσκουτα [Αμπελιώνα, Κανδήλα, Σαρακίνι,
Σκεπαστό] | τα θανατήκια [Άγιος Δημήτριος] | τα θανακίτσα [Πέρα Μέλανα] | τα θανατίτσα [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: τα ξιψυχάρια
[Κιλελέρ].
νεράγκαθο /
το φυτό Dipsacus fullonum || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το νεράγκαθο [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: του νιράγκαθου [Ραψάνη].
νεράιδες || δοξασίες
|| Πελοπόννησος: οι νεράιδες [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καστρί, Κέρτεζη, Κρέστενα,
Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Ρούτσι,
Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια, Φενεός] | οι ανεράιδες [Προάστιο]
| τα νεραϊδικά [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βαλύρα, Βρέσθενα,
Κρέστενα, Μαγούλα, Πηγαδάκια, Σκεπαστό] | οι ξωθιές [Νεοχώρι]
| οι αβούζες [Καρυά] | οι απόξες [Καρυά]
|οι αναραΐδε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | οι αραΐδε [Πέρα Μέλανα] | οι νεράιδε [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: οι νεράιδες [Άγιος
Λουκάς, Μέγαρα, Τσαμαντάς] | οι νιράιδις [Αγία Ευθυμία, Γουριά,
Γραμματικού, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή,
Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Δομνίστα, Πλατύστομο, Ραψάνη, Στυλίδα, Τιθορέα,
Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | οι ξουθκές [Στυλίδα] | οι ξουδκές [Μηλίνα] | οι καλές τσυράδες
[Άγιος Λουκάς] | οι κυράδις [Αγία Ευθυμία] | οι καλότχις [Μελισσουργοί, Μικρό Βουνό, Σταγιάδες,
Τσουκαλάδες] | οι ξωτικές [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | οι ξωδικιές [Πάργα] | οι παγανές [Μελισσουργοί]. || Κρήτη: οι νεράιδες [Αποδούλου, Θεοδώρα] | οι ανεράιδες [Άγιος Βασίλειος, Βραχάσι, Βώροι, Κελλάρια,
Μάρθα, Μιαμού, Σέλλες] | οι αναράιδες [Σέλλες] | οι νεράγδες [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | τα νεραϊδικά [Άγιος Βασίλειος].
νεραϊδόπαιδα ||
δοξασίες || Πελοπόννησος: τα νεραϊδόπαιδα [Κρέστενα].
νεράσκι /
ασκί για νερό || έπιπλα - αναχρικά ||
Πελοπόννησος: το νεράσκι [Λεβίδι].
νερατζαθοί || φυτολογικά
|| Κρήτη: οι νερατζαθοί [Σάσαλος].
νεράτζι || καρποί
|| Πελοπόννησος: το νεράτζι [Προάστιο] | το νεράντζι [Λυγουριό]. ||
Ρούμελη: το νεράντζι [Πάργα] | του νιράτζ
[Μηλίνα]. || Κρήτη: το νεράτζι [Βώροι].
νερατζιά /
το δέντρο Citrus aurantium || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η νερατζιά [Κανδήλα]. || Ρούμελη: η νιραντζιά [Σταγιάδες].
νερατζόφυλλα || φυτολογικά
|| Κρήτη: τα νερατζόφυλλα [Ανατολή, Σιρίλι].
νερό (Swadesh list, Buck list)
|| η φύση || Πελοπόννησος: το νερό [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι,
Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια,
Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό,
Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το ιό
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το νερό
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του νιρό [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία
Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά,
Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα,
Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί,
Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα,
Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες,
Χρυσή, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το νερό
[Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι,
Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού,
Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].
νεροβάρελο ||
έπιπλα - αναχρικά ||
Πελοπόννησος: το νεροβάρελο [Δολιανά, Καρυά, Κρέστενα,
Λυγουριό, Μελιγού, Ροεινό].
νεροβούτσι /
δοχείο για το διαχωρισμό λαδιού και νερού στο λιοτρίβι || ελαιοκομία
|| Κρήτη: το νεροβούτσι [Παλαιοχώρα].
νεροκάλαμο /
το φυτό Phragmites australis || χλωρίδα ||
Ρούμελη: του νιρουκάλαμου [Μικρό Βουνό].
νεροκάρδαμο /
το φυτό Nasturtium officinale || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το νεροκάρδαμο [Λυγουριό].
νεροκολοκύθα / φυτά
του γένους Lagenaria || καρποί ||
Πελοπόννησος: η νεροκολοκύθα [Βρέσθενα, Δολιανά, Κρέστενα,
Μαγούλα, Προάστιο] | α θιά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] |
α ιθά [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νιρουκουλόκθα [Καρίτσα] | η νιρουκλόθκα
[Γέρμας]. || Κρήτη: ο τζούκος
[Άγιος Γεώργιος] | ο τσούκος [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι,
Μιαμού] | η τζουκιά [Άγιος Γεώργιος].
νερόκοτα /
τα πουλιά τα πουλιά Gallinula chloropus, Rallus aquaticus, Fulica atra || πανίδα
|| Πελοπόννησος: η νερόκοτα [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η νιρόκουτα [Κουμαρίτσι, Λιλαία].
νερολόγος /
μοιράζει με τη σειρά στα αυλάκια το νερό για το πότισμα των χωραφιών || επαγγέλματα
|| Πελοπόννησος: ο νερολόγος [Κανδήλα, Στεμνίτσα, Φενεός] | ο νεροκράτης [Καρυά] | ο νεροπούλος [Σκεπαστό]
| ο ποτιστής [Βρέσθενα]. ||
Ρούμελη: ο νερουλάς [Πάργα] | ο νεροπούλος [Πάργα]
| ου νιρουλόους [Γραμματικού] | ι νιρουκράτς
[Μηλίνα] | ο αυλακάς [Πηγή].
νερόμυλος || ο
μύλος || Πελοπόννησος: ο νερόμυλος [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καστρί,
Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πιάνα, Προάστιο,
Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Φενεός]. ||
Ρούμελη: ο νερόμυλος [Δολό, Θαρούνια, Πηγή, Τσαμαντάς] | ου νιρόμλους [Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Ραψάνη,
Στροφυλιά, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ου νιρόμπλους
[Στυλίδα] | ου νιρόμυλους [Αγία Παρασκευή, Κουμαρίτσι,
Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Σιάτιστα] | ι νιρόμυλους
[Μηλίνα] | ου νιρόμλς [Λιλαία] | ι νιρόμλους [Αγιά] | του νιρουμύλ
[Αμφίκλεια, Γουριά, Σιάτιστα]. || Κρήτη: ο νερόμυλος
[Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα].
νεροποντή || η
φύση || Πελοπόννησος: το θεοπόντι [Αμπελιώνα] | το κοκόρογο [Κανδήλα] | α πογκή
[Πέρα Μέλανα] | το θεοπόγκι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α ρέφα [Πέρα Μέλανα, Πραστός] | το ζιπάδι [Πέρα Μέλανα] α ζική
[Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νεροποντιά [Τσαμαντάς]
| του νιρουπόντ [Χρυσή] | του γκαζέπ
[Κανάλια, Χρυσή] | η νταραχάριτση [Μέγαρα] | το ντουφάνι [Τσαμαντάς] | ου δρόλαπας
[Στροφυλιά] | ι δόρλαπας [Μηλίνα]. || Κρήτη: η τσίκνη [Θεοδώρα].
νεροπρίονο || ο
οικισμός || Ρούμελη: του νιρουπρίουνου [Κουμαρίτσι].
νεροσυρμή ||
η φύση || Πελοπόννησος: η νεροσουρμή [Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα].
νεροτήγανο ||
μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: το νεροτήγανο [Βρέσθενα, Λεβίδι].
νεροτριβή || ο
οικισμός || Πελοπόννησος: η νεροτριβή [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Καστρί, Κάτω
Λουσοί, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα,
Ρούτσι, Σαρακίνι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | η νεροτρουβή [Αλποχώρι, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Προάστιο, Ροεινό, Σκεπαστό] | η νεροτρεβή [Αλποχώρι] | η νερουτριβή [Μάλη]
| το νεροτριβιό [Ελληνίτσα] | α νεροτριβή [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α νεροτριδή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] |
α νεροτζιδή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α αλιοτριβή [Πέρα Μέλανα] | α αλιοτζιδή [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: η νεροτριβή
[Δελβινάκι] | το νεροτρουβιό [Τσαμαντάς] | η νεροτρουβιά [Δελβινάκι, Πάργα, Ωραιόκαστρο] | η νιρουτριβή [Γραμματικού, Μεσούντα, Ραψάνη, Χρυσοβίτσα] | του νιρουτρουβιό [Γουριά, Πρέβεζα, Τιθορέα] | η νιρουτριβιά [Δομνίστα, Δραμεσιοί, Λιλαία, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα] | η νιρουτρουβιά [Γουριά] | η ντριστέλα [Αγιά, Άγιος, Δράκεια, Έλατος, Κιλελέρ,
Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Ραψάνη, Σταγιάδες] | η ντριστίλα
[Αγία Ευθυμία, Πάργα] | η δριστίλια [Μέγαρα] | η τριστέλα [Ραψάνη] | η τριστίλα
[Πρέβεζα]. || Κρήτη: η νεροτριβή [Παλαιοχώρα].
νεροτριβιάρης || επαγγέλματα
|| Πελοπόννησος: ο νεροτριβιάρης [Τρόπαια]. || Ρούμελη: ου νιρουτρουβιάρς [Γουριά] | ου ντριστιλιάρς
[Μακρολίβαδο] | ου ντριστλιάρς [Κιλελέρ].
νεροφαγιά || η
φύση || Πελοπόννησος: η νεροφαγιά [Λαγκάδια, Παραδείσια] | το
νεροφάημα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η νιρουφαγιά [Κανάλια]
| η νιρουφαϊά [Έλατος, Σιάτιστα] το νεροφάγωμα
[Μέγαρα, Πάργα] | το φάωμα [Πάργα].
νερόφιδο /
Natrix natrix || πανίδα || Πελοπόννησος: το νερόφιδο [Άγιος Δημήτριος]. ||
Ρούμελη: η νιρουφίδα [Έλατος] | η νιρόφδα [Γραμματικού].
νεροχελώνα || πανίδα
|| Πελοπόννησος: η νεροχελώνα [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: η νιρουχιλώνα [Κουμαρίτσι].
νεροχύτης || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: ο νεροχύτης [Αγρίδι, Αλποχώρι, Βρέσθενα,
Καρυά, Λυγουριό, Νεοχώρι, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο νεροχύτα [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: ο νεροχύτης
[Πηγή] | ου νιρουχύτς [Σιάτιστα] | η πλύστρα [Κανάλια]. ||
Κρήτη: ο νεροχύτης [Τύλισος].
νεύρα /
ψυχολογικές αντιδράσεις || φυσιολογικά ||
Κρήτη: τα νεύρα [Ανατολή].
νευροκαβαλίκεμα || αρρώστιες
|| Κρήτη: το νευροκαβαλίκεμα [Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Μιαμού] | τα δάκαμα [Άγιος Γεώργιος] | το τρίχισμα
[Σάσαλος] | το στρούφισμα [Τύλισος] | το νινοτάραμα [Αποδούλου].
νεφραμιά || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η νεφραμιά [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η νεφραμιά [Πάργα] | η νιφραμιά
[Γέρμας, Έλατος].
νεφρό (ALE) || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: το νεφρό [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κρέστενα, Πάκια, Πηγαδάκια,
Προάστιο, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το νεφρέ
[Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το νεφρό [Μέγαρα,
Τσαμαντάς] | του νιφρό [Αγία Ευθυμία, Άγιος Νικόλαος,
Αμφίκλεια, Γέρμας, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Πρέβεζα, Ραψάνη, Τιθορέα, Χουλιαράδες]. ||
Κρήτη: το νεφρό [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βραχάσι, Βρύσες,
Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Τύλισος] | ο νεφρός [Άγιος
Γεώργιος].
νέφτι ||
σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το νέφτι [Κανδήλα, Λεβίδι]. ||
Κρήτη: το νέφτι [Παλαιοχώρα].
νηροκόσκινο /
κόσκινο για το διαχωρισμό της νήρας (ήρας) από το στάρι || γεωργία
|| Κρήτη: το νηροκόσκινο [Ανατολή].
νησί (Buck list) || η φύση ||
Πελοπόννησος: το νησί [Εξωχώρι]. || Ρούμελη: το νησί
[Πάργα] | του νησί [Μηλίνα]. || Κρήτη: το νησί [Θεοδώρα, Σέλλες].
νια /
νέα || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Πελοπόννησος: η νια [Αγία Άννα, Βαλύρα, Ελληνίτσα,
Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Μάλη, Νεοχώρι, Πάκια, Πιάνα, Ροεινό,
Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: η νια [Αγιά,
Αγία Ευθυμία, Γραμματικού, Κουμαρίτσι, Πηγή, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Στυλίδα,
Τσαμαντάς, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο]. ||
Κρήτη: η νια [Ανατολή, Βουλγάρω, Σάσαλος].
νιάνιαρο || ο
άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: το νιάνιαρο [Κρέστενα]. ||
Ρούμελη: το νιάνιαρο [Δολό].
νιάτα || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: τα νιάτα [Γυμνό, Δροσοπηγή, Λυγουριό,
Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: τα νιάτα [Γέρμας, Γουριά, Δελβινάκι, Έλατος, Κανάλια,
Μακρινή, Πάργα]. || Κρήτη: τα νιάτα
[Άγιος Βασίλειος, Θεοδώρα, Σιρίλι] | η νιότη [Βώροι]
| τα νεϊκάτα [Θεοδώρα].
νίλα || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: η νίλα [Πάργα, Τσαμαντάς, Χρυσή].
νιογέννητο /
νεογέννητο || η γέννα - το μωρό ||
Πελοπόννησος: το νιογέννητο [Κρέστενα, Λεχαινά] | το γεννησαρούδι [Αλποχώρι, Σκεπαστό] | το γεννησιαρούδι [Τρόπαια]. ||
Ρούμελη: του νιουγένητου [Φαρκαδόνα] | του νιουγέντου
[Βράχα, Δομνίστα, Καρίτσα] | του νιόγινου [Μικρό Βουνό] | του κουπανέλ [Χουλιαράδες, Χρυσή] | η κουπανούσκα [Έλατος] | του φόσνου
[Χρυσή] | του λιχούδ [Έλατος] | του γιντσάρκου [Αγιά, Σταγιάδες]. ||
Κρήτη: το νιογέννητο [Βουλγάρω, Σέλλες] | το νερόγεννο [Ανώγεια].
νιόνυφη || ο
γάμος || Πελοπόννησος: η νιόνυφη [Αμπελιώνα, Ελάτη, Κανδήλα,
Λαγκάδια, Λυγουριό, Νεοχώρι, Παραδείσια, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι,
Σκεπαστό] | η νιόπαντρη [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Κάτω
Λουσοί, Λαγκάδια, Πιάνα] | α νιόνυθη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η νιόνυφη [Δελβινάκι, Σταυροδρόμι] | η νιόνυφ [Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Γουριά, Σταγιάδες] | η νιόνφ [Έλατος] | η νιόπαντρη
[Θαρούνια, Τσαμαντάς] | η νιόπαντρ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος
Νικόλαος, Γραμματικού, Κιλελέρ]. ||
Κρήτη: η νιόνυφη [Σιρίλι].
νιόπαντροι || ο
γάμος || Πελοπόννησος: οι νιόπαντροι [Αγία Άννα, Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Ελάτη, Καλούσι, Καστρί, Κρέστενα, Ρούτσι, Σπαρτιά] | τα
νιόπαντρα [Κρέστενα] | τα νιόπαντρα [Κρέστενα] | οι νιόγαμπροι [Αγία Άννα, Αρχαία Φενεός, Μάλη, Πάκια, Προάστιο,
Τσέρια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | τα νιογάμπρια [Αγία
Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βεργαδαίικα, Δολιανά, Ελάτη, Ελληνίτσα,
Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια, Λυγουριό, Μάλη, Μυγδαλιά,
Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | τα νιόγαμπρα [Σπαρτιά] | οι νιογάμπροι [Εξωχώρι,
Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | οι νιόνυφοι [Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Καρυά, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Προάστιο,
Ροζενά, Σαρακίνι] | τα νεονύφια [Αμπελιώνα, Μαγούλα] | τα νιονύφια [Αρχαία Φενεός]. ||
Ρούμελη: οι νιόπαντροι [Άγιος Λουκάς] | τα νιόπαντρα
[Βράχα, Δαύλεια, Κουμαρίτσι, Μικρό Βουνό, Πάργα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες] | οι νιόπαντρ [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα,
Δαύλεια, Δομνίστα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί,
Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα, Χουλιαράδες] | τα νιουνύφια [Μακρινή] | τα νιόνυφα
[Γουριά, Κουμαρίτσι, Ωραιόκαστρο] | τα νιόνφα
[Άγιος Νικόλαος, Δομνίστα, Μακρολίβαδο, Πρέβεζα] | οι νιόνυφοι [Θαρούνια] | οι νιόνυφ
[Μακρινή, Μασχολούρι, Φαρκαδόνα] | οι νιονφ
[Γραμματικού, Δομνίστα, Δράκεια, Χρυσοβίτσα] | τα νιόγαμπρα
[Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Γουριά, Δαύλεια, Δελβινάκι, Δολό,
Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα, Πηγή, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς,
Χουλιαράδες] | τα νιουγάμπρια [Μελισσουργοί, Σταγιάδες] | το γαμπρολόι [Δολό]. ||
Κρήτη: οι νιόπαντροι [Ανατολή, Βουλγάρω, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα,
Κελλάρια, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | οι νιόνυφοι [Παλαιοχώρα,
Σάσαλος, Τύλισος] | οι καινουριοπαντρεμένοι
[Παλαιοχώρα].
νιος
/νέος || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Πελοπόννησος: ο νιος [Αγία Άννα, Βαλύρα, Δροσοπηγή,
Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λυγουριό, Προάστιο, Στεμνίτσα]. ||
Ρούμελη: ο νιος [Δολό, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου νιος [Αγία Ευθυμία, Βράχα, Γουριά, Έλατος, Μακρινή,
Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Τιθορέα] | ι νιος [Μηλίνα]. || Κρήτη: ο νιος [Ανατολή, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες]
| ο νεαρός [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Κελλάρια] | ο ντελικανής [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, Βραχάσι, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα,
Μιαμού, Σάσαλος, Τύλισος] | ο ντελικαλής [Βρύσες, Σέλλες] | ο άγουρος [Εμπρόσνερος] | το τζαναβάρι
[Μιαμού].
νισεστές || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: ο νισεστές [Νεοχώρι]. || Ρούμελη: ο νισεστές [Πάργα] | νισιστέ [Άγιος
Λουκάς, Μηλίνα].
νιτερέσο || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το νιτερέσο [Κρέστενα]. || Ρούμελη: το νιτερέσο [Μέγαρα, Πάργα].
νιφτήρα || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: η νιφτήρα [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: ο λαβαμάς [Πάργα].
Νοέμβρης || χρόνος
|| Πελοπόννησος: ο Νοέμβρης [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά,
Λεβίδι, Μάλη, Μελιγού, Σαρακίνι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός] | ο Νοέβρης [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Βαλύρα, Εξωχώρι,
Κανδήλα, Λυγουριό, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια] | ο Αγιαντριάς [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα] | ο Κρασομηνάς [Κρέστενα] | ο Μικρομηνάκης [Άγιος
Δημήτριος] | ο Χαϊμένος [Κανδήλα] | ο Αντριάς [Καστρί, Μελιγού] | ο Βροχάρης [Κρέστενα] | ο Σποριάς [Κρέστενα]
| ο Μεσοσπορίτης [Κρέστενα]. ||
Ρούμελη: ο Νοέμβρης [Θαρούνια] | ο Νοέβρης
[Άγιος Λουκάς, Μέγαρα] | ου Νουέμβρς [Γουριά, Γραμματικού,
Δομνίστα, Μακρινή, Ραψάνη, Χρυσοβίτσα] | ι Νουέμβρς
[Δράκεια] | ο Αντριάς [Τσαμαντάς] | ου Αντριάς [Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Γραμματικού] | ο Αϊαντριάς [Πηγή] | ου Αϊαντριάς [Λιλαία] | ι
Αΐαντριάς [Μηλίνα] | ι Αγιαντριάς
[Δράκεια] | ο Παχνιστής [Μέγαρα] | ου Παχνιστής [Έλατος, Μασχολούρι] | ι Παχνιστής [Μικρό Βουνό] | ου Χαμένους
[Γραμματικού, Κανάλια, Μεσούντα, Χουλιαράδες] | ο Ταξιάρχης [Δελβινάκι]
| ι Ταξιάρχς [Δράκεια] | ο Αηξάρχης
[Σταυροδρόμι] | ο Αξιάρχης [Τσαμαντάς] | ο Σποριάς [Θαρούνια] | ου Σπουριάς
[Άγιος, Κιλελέρ, Στροφυλιά] | ι Σπουριάς [Δράκεια, Μηλίνα] | ι Βρουχάρς [Δράκεια]. ||
Κρήτη: ο Νοέμβρης [Λαμπιώτες] | ο Νοέμπρης
[Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Βώροι, Θεοδώρα, Μιαμού, Παλαιοχώρα,
Σέλλες] | ο Νεόμπρης [Βώροι, Σέλλες] | ο Κρασομηνάς [Βώροι] | ο Αγαντρέας
[Βώροι] | ο Μεσοσπορίτης [Βώροι] | ο Βροχάρης [Βώροι].
νοικάρης || ιδιότητες
|| Ρούμελη: ο νοικιαστής
[Θαρούνια].
νοίκι || πλούτος-χρήματα
|| Πελοπόννησος: το νοίκι [Αγία Άννα, Βρέσθενα, Λυγουριό,
Ρούτσι, Σκεπαστό] | το νοίτσι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το νοίκι [Πηγή] | του νοικ
[Κιλελέρ, Χρυσοβίτσα] | του νοίκιου [Γέρμας, Γουριά].
νοίκιασμα || πλούτος-χρήματα
|| Πελοπόννησος: το νοίκιασμα [Βρέσθενα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: το νοίκιασμα [Θαρούνια] | του νοίκιασμα [Γραμματικού,
Χουλιαράδες].
νοικοκυρά || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: η νοικοκυρά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Ελληνίτσα, Θαλάμες, Καλούσι, Καστρί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά] | η νοικοκερά [Προάστιο] |Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα,
Προάστιο, Ροεινό] | η νοικοτσυρά [Εξωχώρι, Κανδήλα, Λαγκάδια,
Στεμνίτσα, Τσέρια] | η α νοικοτσουρά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η νοικοκυρά [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πηγή, Σταυροδρόμι] |
η νοικοτσουρά [Μέγαρα] | η νοικοτσυρά
[Θαρούνια] | η νκουκυρά [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια,
Βράχα, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μεσούντα, Πρέβεζα,
Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η νγκουκυρά
[Γέρμας, Έλατος] | η νοικουκυρά [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος,
Γουριά, Δαύλεια, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σιάτιστα,
Στυλίδα]. || Κρήτη: η νοικοκυρά [Εμπρόσνερος]
| η νοικοκερά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Βραχάσι, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού,
Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | η νοικουκερά
[Ανώγεια] | οι νοικοκεράδες [Άγιος Βασίλειος, Θεοδώρα,
Κελλάρια, Λαμπιώτες, Σιρίλι, Παλαιοχώρα] | οι νοικουκεράδες [Ανώγεια].
νοικοκύρης || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: ο νοικοκύρης [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Θαλάμες, Καλούσι, Καρυά, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μάλη,
Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό,
Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά] | ο νοικοτσύρης
[Εξωχώρι, Κανδήλα, Λαγκάδια, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο νοικοτσούρη
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο νοικοτσούζη
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο νοικοκύρης [Δελβινάκι, Δολό, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς] | ο νοικοτσύρης [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια,
Μέγαρα] | ου νκουκύρς [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια,
Βράχα, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Λιλαία, Μακρινή, Μελισσουργοί, Μηλίνα,
Πρέβεζα, ΠρέβεζαΧουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ου νοικουκύρς [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Γέρμας, Γουριά, Δαύλεια,
Έλατος, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Σιάτιστα, Φαρκαδόνα,
Χρυσή] | ι νοικουκύρς [Αγιά, Δράκεια, Μικρό Βουνό,
Κουμαρίτσι] | ι νκουκύρς [Μηλίνα]. || Κρήτη: ο νοικοκύρης [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βραχάσι, Θεοδώρα,
Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | οι νοικοκυρέοι [Κελλάρια].
νοικοκυριό || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το νοικοκυριό [Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα,
Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κρέστενα, Μάλη, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το νοικοτσυριό [Τρόπαια, Τσέρια] | η σπιτοσυγύριση [Βρέσθενα] | το νοικοτσουρίε [Πέρα
Μέλανα] | το νοικοτσουζίε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το νοικοκυριό [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | του νκουκυριό [Αγία Ευθυμία, Δομνίστα, Έλατος, Μεσούντα,
Μηλίνα] | του νγκοκυριό [Γέρμας] | του νοικουκυριό [Χρυσή]. ||
Κρήτη: το νοικοκυριό [Ανατολή, Σάσαλος, Σέλλες] | το νοικοκεράτο [Σιρίλι] | το νοικουκεράτο
[Ανώγεια].
νοικοκυροπούλα || ιδιότητες
|| Ρούμελη: η
νοικουκυρουπούλα [Μικρό Βουνό].
νοικοκυροσύνη ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: η νοικοκυροσύνη [Λυγουριό, Πιάνα] | α νοικοτσυροσύνα
[Πέρα Μέλανα] | α νοικοτσουροσύνα [Πέρα Μέλανα]. || Κρήτη: η νοικοκεροσύνη [Παλαιοχώρα].
νομάτοι /
άτομα || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: οι νομάτοι [Αγία Άννα, Αλποχώρι, Ελληνίτσα, Ρούτσι, Πέρα
Μέλανα] | οι νοματαίοι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Ρούτσι, Σαρακίνι,
Σπαρτιά]. || Ρούμελη: οι νομάτοι [Πάργα]
| οι νοματαίοι [Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Τσαμαντάς,
Ωραιόκαστρο] | οι νουματαίοι [Γουριά, Κανάλια, Μακρινή] | οι νουμάτ [Γέρμας, Κανάλια, Μικρό Βουνό, Στυλίδα] | οι νουμάτς [Σιάτιστα] | οι νουματοί
[Γέρμας, Σταγιάδες]. || Κρήτη: οι νομάτοι
[Άγιος Γεώργιος, Εμπρόσνερος, Κελλάρια, Θεοδώρα, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα,
Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].
νομπέτι /
ουρά (αναμονή) για νερό στη βρύση || αταξινόμητα ||
Κρήτη: το νομπέτι [Τύλισος].
νονά || η
βάφτιση || Ρούμελη: η νονά [Θαρούνια] | η νούνα
[Αγία Παρασκευή, Δολό, Πηγή, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι] | η νουνά [Δαύλεια, Κιλελέρ, Μικρό Βουνό, Στροφυλιά] | η νόνα [Πάργα] | η να [Πρέβεζα]
| η λνα [Γουριά]. ||
Κρήτη: η σάντολα [Βραχάσι, Θεοδώρα].
νονός || η βάφτιση
|| Πελοπόννησος: ο νονός [Εξωχώρι, Νεοχώρι, Τσέρια] | ο νουνός [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα,
Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη,
Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα,
Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα,
Φενεός] | ο νονέ [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο νονός [Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα] | ο νούνος [Δολό, Ωραιόκαστρο] | ο νουνός [Άγιος, Άγιος Λουκάς, Δαύλεια, Δελβινάκι, Δολό,
Κουμαρίτσι, Πηγή, Ραψάνη, Τσαμαντάς] | ο νούνος
[Αγία Παρασκευή, Δελβινάκι, Έλατος, Πάργα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | ου νουνός [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα,
Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι,
Μελισσουργοί, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες,
Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ου νος [Άγιος
Νικόλαος, Γουριά, Δομνίστα, Μελισσουργοί, Πρέβεζα, Χουλιαράδες] | ι νος [Δράκεια] | ου λνος
[Γουριά, Γραμματικού] | ου νούνους [Γέρμας, Σιάτιστα] | ι νουνός [Αγιά, Κανάλια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | ι νινός [Μηλίνα] | ου νούνας
[Σιάτιστα]. || Κρήτη: ο νονός
[Βουλγάρω, Βώροι, Λαμπιώτες, Σιρίλι] | ο σάντολος
[Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μιαμού, Σέλλες,
Τύλισος] | ο σάντουλος [Αποδούλου] | ο ντάντος [Εμπρόσνερος, Παλαιοχώρα, Σάσαλος].
νοστιμιά || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η νοστιμάδα [Αλποχώρι, Βρέσθενα, Ρούτσι,
Σκεπαστό] | η νόστα [Λαγκάδια] | ο νόστος [Βρέσθενα] | α νοστσιμάδα [Πέρα
Μέλανα] | α νοστιμάδα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η νοστιμιά [Ωραιόκαστρο] | η νουστιμιά [Κανάλια]
| η νοστιμάδα [Δελβινάκι] | η νουστιμάδα
[Κανάλια] | η νουστμάδα [Γέρμας, Γουριά, Δράκεια,
Χουλιαράδες]. || Κρήτη: η ανοστιμιά
[Σιρίλι].
νοτιά /
υγρασία || η φύση || Πελοπόννησος: η νοτιά [Άγιος Δημήτριος] | α γουκία [Πέρα
Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νότια [Χρυσή]
| η νοτς [Άγιος, Σιάτιστα] | η νουτιά [Γέρμας, Έλατος, Μεσούντα] | ο ρόγος [Μέγαρα]. ||
Κρήτη: η ογρασά [Ανατολή] | η ανάδοση
[Ανώγεια] | η ανεδεράδα [Μιαμού].
νοτιάς || η
φύση || Πελοπόννησος: ο νοτιάς [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Ελάτη, Καλούσι, Καρυά, Λυγουριό, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια] | η όστρια [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Κέρτεζη] | ο βροχάρης [Καλούσι] | ο νοκία [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: ο νοτιάς
[Τσαμαντάς] | ου νουτιάς [Άγιος Νικόλαος, Γέρμας,
Έλατος, Μακρινή, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι νοτιάς [Μικρό Βουνό] | η νοτία [Μέγαρα]
| ου νότους [Βράχα, Κουμαρίτσι] | ου λίβας ( ο ζεστός) [Κουμαρίτσι, Τιθορέα] | ι λίβας [Μικρό Βουνό] | η όστρια
[Γουριά, Πάργα]. || Κρήτη: η νοθιά
[Βραχάσι, Θεοδώρα, Σέλλες] | ο νοθιάς [Βραχάσι] | ο νότος [Θεοδώρα].
νούμερο /
ο αριθμός (Buck list) || μέτρα-σταθμά
|| Πελοπόννησος: το νούμερο [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: το νούμερο [Θαρούνια] | του νούμιρου
[Γραμματικού, Μακρινή, Τιθορέα, Χουλιαράδες].
νους (Buck list) || αταξινόμητα ||
Πελοπόννησος: ο νους [Αγρίδι, Αμπελιώνα, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι, Μαγούλα, Μελιγού,
Παραδείσια, Ροεινό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο νου [Τσέρια]. ||
Ρούμελη: ο νους [Μέγαρα, Πάργα, Ωραιόκαστρο] | ου νους [Γέρμας, Γουριά, Λιλαία, Μακρινή, Σιάτιστα,
Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | ι νους [Κανάλια] | το νιονιό [Πάργα] | του νιονιό [Σιάτιστα] | ου σουμπαής [Σιάτιστα] | του καρκαλές [Μηλίνα]. ||
Κρήτη: ο νους [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Αποδούλου, Βουλγάρω, Βρύσες, Κελλάρια, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες,
Σιρίλι].
νούφαρο /
φυτά του γένους Nymphaea || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το νούφαρο [Λυγουριό].
νταβαντούρι || ήχοι
|| Πελοπόννησος: το νταβαντούρι [Λυγουριό]. || Ρούμελη: το νταβαντούρι [Μέγαρα, Πάργα].
νταβάς /
ταψί με δυο λαβές || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: ο νταβάς [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Βρέσθενα, Καστρί, Μαγούλα, Πάκια, Ροεινό, Σκεπαστό] | ο ταβάς [Κρέστενα] | ο ταβά [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο νταβά [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ο νταβάς [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα, Πάργα, Τσαμαντάς] | ου νταβάς [Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Δαύλεια,
Πρέβεζα, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | ο ταβάς [Θαρούνια]
| ου ταβάς [Αγία Παρασκευή, Κιλελέρ, Μασχολούρι,
Πλατύστομο, Σιάτιστα] | ι ταβάς [Αγιά, Δράκεια] | του ταβάν [Σιάτιστα].
νταβραμπάς /
χοντρός ή καβγατζής παπάς || ιδιότητες ||
Κρήτη: ο νταβραμπάς [Θεοδώρα, Μάρθα].
νταηλίκι || βία ||
Πελοπόννησος: το νταηλίκι [Δολιανά]. || Ρούμελη: το νταηλίκι [Πάργα] | του νταηλίκ
[Γέρμας].
ντακιά /
κριθαρένιο ψωμί ορθογώνιου σχήματος || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Κρήτη: η ντακιά [Άγιος Γεώργιος].
νταλάκι /
άνθρακας, αρρώστια των ζώων || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Ρούμελη: το νταλάκ [Δραμεσιοί]. ||
Κρήτη: το καρβούνι [Θεοδώρα] | το σπληνόκακο
[Θεοδώρα].
νταμάρι || ο
οικισμός || Πελοπόννησος: το νταμάρι [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα]. || Ρούμελη: το νταμάρι [Πάργα] | του νταμάρ
[Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Σιάτιστα, Χρυσή]. ||
Κρήτη: το νταμάρι [Βώροι, Θεοδώρα].
νταμάρια /
τα αρσενικά κριάρια και τραγιά || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Ρούμελη: τα νταμάρια [Αγία Ευθυμία].
ντάμι /
αποθήκη || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Ρούμελη: του νταμ [Μικρό Βουνό, Φαρκαδόνα].
νταμιζάνα || έπιπλα
- αναχρικά || Πελοπόννησος: η νταμιζάνα [Δολιανά] | η νταμουζάνα [Ρούτσι] | η ντραμουτζάνα [Λαγκάδια]
| η τραμπουζάνα [Λαγκάδια] | α νταμιτζάνα
[Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η νταμιτζάνα
[Μηλίνα] | η νταντζιάνα [Τιθορέα] | η νταμουζάνα [Πάργα, Πλατύστομο] | η νταμζάνα [Μεσούντα] | η ντραμζάνα
[Χουλιαράδες] | η ντραμτζάνα [Ραψάνη] | η τραμαντζάνα
[Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η τραμαζάνα
[Μηλίνα] | η νταμζάνα [Γουριά, Χρυσοβίτσα] | τραμπουζάνα [Ωραιόκαστρο]. ||
Κρήτη: η νταμιτζάνα [Τύλισος] | η νταμουτζάνα
[Άγιος Γεώργιος] | η νταμιτζάνα [Σέλλες] | η νταρμετζάνα [Βρύσες, Σάσαλος].
νταντά || επαγγέλματα
|| Κρήτη: η νταντά [Εμπρόσνερος].
ντανταδίτσες /
καλαμπόκι φτιαγμένο σε ποπ-κορν || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Ρούμελη: οι ντανταδίτσις [Χουλιαράδες] | οι παπαδίτσις
[Χουλιαράδες] | οι κοκοσιάρες [Πάργα] | η πρόφκα [Χρυσή] | η παπούσκα [Έλατος].
νταούλι || μουσική
|| Πελοπόννησος: το νταούλι [Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα,
Καρυά, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Μαγούλα, Μάλη, Ροζενά, Ρούτσι, Στεμνίτσα,
Φενεός] | το νταβούλι [Κρέστενα, Ρούτσι, Σαρακίνι,
Πέρα Μέλανα] | το ταβούλι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αλποχώρι, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεχαινά, Μαγούλα, Σκεπαστό,
Σπαρτιά] | το τούμπανο [Βεργαδαίικα, Δολιανά, Ελάτη,
Καστρί, Μελιγού, Πηγαδάκια, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το τούμπανε
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το νταούλι
[Πάργα] | του νταούλ [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος
Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γουριά, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μασχολούρι, Μηλίνα, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα,
Φαρκαδόνα] | το ταούλι [Μέγαρα] | του τούμπανου [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Δαύλεια, Κανάλια,
Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Τιθορέα] | ου τούμπανους
[Τιθορέα]. || Κρήτη: το νταούλι [Άγιος
Γεώργιος, Ανατολή, Κελλάρια].
νταουλόβεργα ||
μουσική || Πελοπόννησος: η ταβουλόβεργα [Σκεπαστό].
νταουλτζής ||
μουσική || Πελοπόννησος: ο ταβουλιάρης [Λαγκάδια, Σκεπαστό].
νταουτζιάς /
καρδιακή προσβολή || αρρώστιες ||
Ρούμελη: ο νταουτζιάς [Τσαμαντάς].
νταραβέρι || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το νταραβέρι [Κρέστενα]. || Ρούμελη: του νταλαβέρ [Κιλελέρ, Σιάτιστα] | του νταραβέρ [Χρυσή]. ||
Κρήτη: η νταλαβέρα [Ανώγεια].
ντάσκα /
θήκη από δέρμα κατσικιού για εργαλεία τσαγκαρικής || σύνεργα-υλικά
|| Κρήτη: η ντάσκα [Άγιος Γεώργιος].
ντάσκα /
φυλοχτό για το μάτιασμα || δοξασίες ||
Ρούμελη: η ντάσκα [Μακρινή].
ντεβέτι /
μαγική τελετή για το κάλεσμα πνευμάτων || δοξασίες
|| Κρήτη: το νταβέτι [Μάρθα, Σέλλες].
ντελάλης || επαγγέλματα
|| Πελοπόννησος: ο ντελάλης [Βρέσθενα, Κρέστενα, Στεμνίτσα]
| ο τελάλης [Δολιανά, Κανδήλα] | ο τελάλη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ντελάλης [Τσαμαντάς] | ου ντιλάλς [Κανάλια].
ντελίριο || αταξινόμητα
|| Κρήτη: το ντελίριο [Ανώγεια].
ντενεκές (Buck list) || σύνεργα-υλικά ||
Πελοπόννησος: ο ντενεκές [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Προάστιο,
Ροεινό, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Φενεός] | ο τενεκές [Θαλάμες,
Καστρί, Λυγουριό, Πηγαδάκια, Σκεπαστό] | ο ντενετσές [Τσέρια]
| η λάτα [Αγρίδι, Κρέστενα, Λαγκάδια, Μυγδαλιά] | ο ντενεκέ [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ντενεκές [Μέγαρα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ο τενεκές [Πάργα] | ου ντινικές [Αγία
Ευθυμία, Δραμεσιοί, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα,
Χρυσοβίτσα] | ι ντινικές [Μηλίνα] | ου τινικές [Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Γραμματικού, Έλατος,
Κουμαρίτσι, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα] | ου τσινικές
[Σιάτιστα] | τα τινικέδια [Δραμεσιοί] | τα ντινικέδια [Γραμματικού, Μηλίνα, Στροφυλιά, Χουλιαράδες] | η λάτα [Πάργα]. ||
Κρήτη: ο ντενεκές [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου,
Βρύσες, Βώροι, Κελλάρια, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Θεοδώρα, Σέλλες, Τύλισος] | η ντενέκα [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βώροι, Μιαμού].
ντενταρούκι /
το δώρο στον γάμο || ο γάμος ||
Πελοπόννησος: το ντενταρούκι [ντενταρούκι] | η μπαλάσκα [Ελληνίτσα]. ||
Κρήτη: τα ντανταρίκια [Παλαιοχώρα].
ντεπόζιτο || σύνεργα-υλικά
|| Πελοπόννησος: το ντεπόζιτο [Αμπελιώνα, Δολιανά] | το τεπόζιτο [Βρέσθενα] | το τιπόζιτο [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: το ντεπόζιτο [Πάργα] | το ντιπόζιτο
[Πάργα] | το ντιπόζτο [Πάργα] | το τιπόζιτο [Άγιος Λουκάς] | του τιπόζιτου
[Τιθορέα].
ντέρτι || συναισθήματα
|| Πελοπόννησος: το ντέρτι [Αγρίδι, Κρέστενα, Μυγδαλιά]. || Ρούμελη: το ντέρτι [Πάργα] | του ντερτ [Μακρολίβαδο,
Σταγιάδες, Χρυσή] | του ντερτς [Σιάτιστα].
ντέφι || μουσική
|| Ρούμελη: το ντέφι [Δελβινάκι, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι] | του ντεφ [Χουλιαράδες, Χρυσή] | του ντελφ [Άγιος Νικόλαος, Γουριά] | ου νταϊρές [Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες].
ντζάκα /
είδος γιλέκου, πάνω από τη φουστανέλα || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: η ντζάκα [Καρυά].
ντζορμπάς /
ρύζι σούπα με λάδι και λεμόνι || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Κρήτη: ο ντζορμπάς [Βουλγάρω].
ντιβάνι || έπιπλα
- αναχρικά || Πελοπόννησος: το ντιβάνι [Δολιανά]. || Ρούμελη: το ντιβάνι [Τσαμαντάς].
ντιβανοσκέπασμα || υφαντική
|| Ρούμελη: του ντιβανουσκέπασμα [Μασχολούρι].
ντικλίνι /
το πίσω μέρος από το γόνατο - το κοίλωμα στο πόδι || το
σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Κρήτη: το ντικλίνι [Ανατολή].
ντολιά /
έθιμο του γάμου, όπου έπιναν (μετά από προπόσεις) πέντε ποτήρια κρασί, στην
υγειά του γαμπρού, της νύφης, του κουμπάρου, του πεθερού και ενός συμπέθερου
|| ο γάμος || Ρούμελη: τα ντολιά
[Δελβινάκι, Δολό, Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο] | τα ντουλιά [Πηγή].
ντολίπασας /
ο γέροντας που έκανε την πρώτη πρόποση στο τραπέζι του γάμου || ο
γάμος || Ρούμελη: ο ντολίπασας [Δολό].
ντολμάς || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: ο ντολμάς [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: ου ντουλμάς [Μακρινή, Τιθορέα] | του γιαπράκ [Αγία Παρασκευή] | του ιαπράκ [Σιάτιστα] | ου σαρμάς
[Σιάτιστα]. || Κρήτη: ο ντολμάς [Άγιος
Γεώργιος], Λαμπιώτες | ο ντορμάς [Ανατολή] | ο ντουλουμάς [Παλαιοχώρα] | οι ντολουμάδες
[Μιαμού].
ντομάτα (ALE) || καρποί ||
Πελοπόννησος: η ντομάτα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Λεβίδι,
Λυγουριό, Μαγούλα, Νεοχώρι, Πάκια, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | η δομάτα [Λαγκάδια] | το κομιντόρι [Σκεπαστό]
| α ντουμάτα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ντομάτα [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς] | η ντουμάτα [Γουριά, Γραμματικού, Δράκεια,
Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα,
Πλατύστομο, Ραψάνη, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | το πομοντόρο [Πάργα | του κουμουντόρ
[Γραμματικού]. || Κρήτη: η ντομάτα [Μάρθα,
Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].
ντοματάδα /
τριμμένες ντομάτες στο τηγάνι με λάδι, τυρί και αλατοπίπερο || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Κρήτη: η ντοματάδα [Σάσαλος].
ντοματόρυζο || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Κρήτη: το ντοματόρυζο [Τύλισος].
ντοματοσαλάτα || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: η ντουματοσαλάτα [Δραμεσιοί]. ||
Κρήτη: η ντοματοσαλάτα [Σέλλες].
ντοντόνα /
πέτρα-αντίβαρο του γερανιού || γεωργία ||
Κρήτη: η ντοντόνα [Άγιος Γεώργιος].
ντόπιος || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: ο ντόπιος [Καστρί, Κρέστενα]. || Ρούμελη: ου ντόπιους [Λιλαία] | ι ντόπιους
[Μηλίνα].
ντορβάς || σύνεργα-υλικά
|| Πελοπόννησος: ο ντορβάς [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καστρί, Μαγούλα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | ο τορβάς [Ελάτη Κρέστενα, Τρόπαια] | ο τουρβάς [Προάστιο] | ο ντουρβάς [Άγιος
Δημήτριος] | ο ντρουβάς [Μελιγού] | ο ντροβά [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | ο ντρουβά [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ντορβάς [Πάργα] | ο ντουρβάς [Δελβινάκι,
Πάργα, Τσαμαντάς] | ο τορβάς [Θαρούνια] | ου τουρβάς [Αμφίκλεια] | ου τρουβάς
[Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Έλατος,
Κιλελέρ, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Σταγιάδες,
Χουλιαράδες] | ι τουρβάς [Κανάλια] | ου ντουρβάς [Αγία Ευθυμία, Λιλαία, Πάργα] | ι ντουρβάς [Μηλίνα] | ο ντρουβάς
[Δελβινάκι] | ου ντρουβάς [Δραμεσιοί, Καρίτσα, Πρέβεζα,
Χουλιαράδες] | του τρουβάδ [Άγιος Νικόλαος, Πλατύστομο,
Στυλίδα] | τα τρουβάδια [Δραμεσιοί, Μελισσουργοί,
Πηγή] | η ντραγατσίκα [Αγία Παρασκευή] | η τραγατσίκα [Έλατος, Σταγιάδες]. || Κρήτη: ο ντρουβάς [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Κελλάρια] | ο τριχοντρουβάς (από μαλλί γίδας) [Ανατολή] | ο τρουβάς [Βραχάσι, Σέλλες] | ο ντορμπάς [Παλαιοχώρα] | ο σακουμάς [Κελλάρια].
ντουβαλέτα /
γιορτινό δέσιμο μαντίλας || χτένισμα - καλλωπισμός ||
Ρούμελη: η ντουβαλέτα [Μηλίνα].
ντουγένι /
σανίδα ή σιδερένια πλάκα αλωνίσματος || γεωργία
|| Πελοπόννησος: το ντουγένι [Δροσοπηγή, Φενεός] | το ντουένι [Γυμνό, Δολιανά, Κανδήλα, Καρυά, Λεβίδι, Μελιγού,
Πηγαδάκια]. || Ρούμελη: το ντουγένι
[Μέγαρα] | του ντουγέν [Τιθορέα] | του δουκάν [Ραψάνη] | η αδουκάν
[Αγιά, Κανάλια, Κιλελέρ, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό] | η δουκάν [Μηλίνα, Σταγιάδες] | η αλουνόσβαρνα [Λιλαία]. ||
Κρήτη: ο βολόσυρος [Ανώγεια, Λαμπιώτες, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος].
ντουζένια ||
συναισθήματα || Πελοπόννησος: τα ντουζένια [Κάτω Λουσοί].
ντουζίνα || μέτρα-σταθμά
|| Πελοπόννησος: η ντουζίνα [Άγιος Δημήτριος, Βεργαδαίικα,
Λαγκάδια, Μαγούλα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η ντουζίνα
[Γέρμας, Κανάλια].
ντουλαμάς /
αντρική φορεσιά || φορεσιά || Ρούμελη: ο ντουλαμάς
[Δελβινάκι, Πάργα] | ου ντουλαμάς [Άγιος Νικόλαος, Έλατος,
Καρίτσα, Μελισσουργοί, Σιάτιστα, Χρυσοβίτσα] | του μαντίου
[Μελισσουργοί].
ντουλαμάς /
μαύρος, χωρίς γιακά, με φαρδιά μανίκια, το φορούσαν οι γυναίκες πάνω από το
κατωσέγκουνο || φορεσιά || Ρούμελη: ο ντουλαμάς
[Δελβινάκι, Δολό, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | ου ντουλαμάς [Σιάτιστα].
ντουλάπα || έπιπλα
- αναχρικά || Πελοπόννησος: η ντουλάπα [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Λεχαινά, Λυγουριό]. || Ρούμελη: η ντουλάπα
[Χρυσοβίτσα] | η άρκλα [Σταγιάδες]. ||
Κρήτη: η ντολάπα [Μιαμού].
ντουλάπι || έπιπλα
- αναχρικά || Πελοπόννησος: το ντουλάπι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αλποχώρι, Βαλύρα, Δολιανά, Κανδήλα, Λυγουριό, Ροεινό, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ντουλάπι
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του ντλαπ [Άγιος, Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μηλίνα, Μασχολούρι, Ραψάνη, Μελισσουργοί, Σταγιάδες,
Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή]. || Κρήτη: το ντουλάπι
[Σιρίλι] | το ντολάπι [Παλαιοχώρα, Τύλισος].
ντουμάνι /
πυκνός καπνός || η φύση || Ρούμελη: του ντουμάν [Έλατος,
Μηλίνα, Σταγιάδες].
ντουρμπέτι /
λεπτό ύφασμα || υφαντική || Κρήτη: το ντουρμπέτι [Τύλισος].
ντουσέκι /
στρώμα γεμισμένο με άχυρο || υφαντική ||
Πελοπόννησος: το ντουσέκι [Δολιανά, Καστρί, Λαγκάδια,
Παραδείσια, Ροεινό] | το ντουσέτσι [Κανδήλα]. || Ρούμελη: το ντουσιέκι [Ωραιόκαστρο].
ντούσκα /
το δέντρο Quercus pedunculiflora || χλωρίδα ||
Ρούμελη: η ντούσκα [Κουμαρίτσι, Λιλαία] | το ντούσκο [Δελβινάκι].
ντουφεξήδες /
οπλουργοί || επαγγέλματα || Πελοπόννησος: οι ντουφεξήδες [Στεμνίτσα].
ντουχιουμάνηδες /
πνεύματα που έκαναν κακό στα αβάφτιστα μωρά || η
γέννα - το μωρό || Κρήτη: οι ντουχιουμάνηδες [Ανατολή, Κελλάρια].
ντραγκατζίκα /
δερμάτινη σακούλα || σύνεργα-υλικά ||
Ρούμελη: η ντραγκατζίκα [Δελβινάκι].
ντρένια /
το πουλί Anas platyrhynchos || πανίδα ||
Πελοπόννησος: η ντρένια [Δροσοπηγή].
ντριβάλα /
μεγάλη πέτρα που τρίβει το χοντρό αλάτι ή τις ελιές || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η ντριβάλα [Αλποχώρι, Κρέστενα].
ντρίλι /
φτηνό χοντρό βαμβακερό ύφασμα || υφαντική ||
Πελοπόννησος: το ντρίλι [Βρέσθενα, Κανδήλα, Προάστιο,
Ρούτσι, Φενεός, Πέρα Μέλανα] | το ντζίλι [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: του δριλ [Μακρινή] | του ντρίλιου
[Αγία Ευθυμία, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | του ντριλ
[Αμφίκλεια, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Πρέβεζα, Ραψάνη] | το χομαΐ [Τσαμαντάς].
ντροπή (Buck list) || συναισθήματα ||
Πελοπόννησος: η ντροπή [Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα,
Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λυγουριό,
Μάλη, Προάστιο, Σκεπαστό] | α ντροκή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός].
|| Ρούμελη: η ντροπή [Δελβινάκι] | η ντρουπή
[Γραμματικού, Δραμεσιοί, Μακρινή, Μικρό Βουνό, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες]
| η αντροπή [Σταυροδρόμι] | η αντρουπή [Αγία Παρασκευή, Γέρμας,
Κανάλια, Μηλίνα, Σιάτιστα] | του αντρόπιασμα [Γέρμας, Έλατος] | το ίρτζι [Πάργα]. ||
Κρήτη: η ντροπή [Ανατολή, Ανώγεια, Σέλλες].
ντυμασιά /
ενδυμασία || φορεσιά || Πελοπόννησος: η ντυμασιά [Κανδήλα, Μυγδαλιά, Πιάνα] | η ντυμασία [Ρούτσι]. ||
Ρούμελη: η ντυμασιά [Γέρμας, Μηλίνα] | η ντυμασά
[Γουριά] | η ντμη [Χουλιαράδες]. || Κρήτη: η ντυμασιά [Παλαιοχώρα] | η ντυμασά
[Κελλάρια] | η εντυμασά [Άγιος Βασίλειος, Βώροι].
ντύσιμο || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: το ντύσιμο [Βεργαδαίικα, Κανδήλα, Ρούτσι]
| η ντυμασιά [Λαγκάδια] | το γκιούσιμο [Πέρα
Μέλανα] | το γκιούμα [Πέρα Μέλανα] | α γκιουμασία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ντύσιμο [Πάργα, Πηγή] | του ντύσμου
[Γέρμας, Λιλαία, Μακρινή, Μεσούντα, Μηλίνα, Φαρκαδόνα] | η ντυμασιά [Γέρμας, Μηλίνα] | η ντυμασά [Γουριά,
Έλατος] | η ντμη [Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το ντύσιμο [Παλαιοχώρα].
νυστέρι ||
σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το νυστέρι [Κρέστενα, Σκεπαστό, Πέρα Μέλανα] | το νυστέζι [Πέρα Μέλανα].
νύφη (ALE) || ο γάμος ||
Πελοπόννησος: η νύφη [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι,
Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια,
Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό,
Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | α νύθη
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α νύιθη [Πέρα
Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νύφη [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια,
Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η νυφ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος,
Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια,
Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι,
Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Μελισσουργοί,
Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τσουκαλάδες,
Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. ||
Κρήτη: η νύφη [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια,
Μιαμού, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | οι νυφάδες [Ανώγεια, Κελλάρια, Σάσαλος].
νύφη /
συγγένεια (ALE, Buck list) || ο
γάμος || Πελοπόννησος: η νύφη [Άγιος
Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κάτω Λουσοί,
Λαγκάδια, Λεχαινά, Μαγούλα, Μάλη, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα, Τσέρια] | α νύθη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] |
α νύιθη [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νύφη [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Μέγαρα, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η νυφ [Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια,
Γέρμας, Γουριά, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μεσούντα, Μηλίνα, Μασχολούρι, Πλατύστομο, Σιάτιστα,
Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | η νυφαδιά [Έλατος]. ||
Κρήτη: η νύφη [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Κελλάρια, Λαμπιώτες,
Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος] | οι νυφάδες [Άγιος
Βασίλειος, Παλαιοχώρα, Σέλλες].
νυφιάτικα /
τα δώρα του γαμπρού στη νύφη, για να στολιστεί για τον γάμο || ο
γάμος || Ρούμελη: τα νυφιάτκα [Αγία Παρασκευή, Γουριά, Κουμαρίτσι] | τα νυφικά [Δραμεσιοί].
νυφικό
(φόρεμα) || ο γάμος || Πελοπόννησος: το νυφικό [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βαλύρα,
Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Καστρί, Κρέστενα,
Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Πάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι,
Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | το νυφιάτικο [Αμπελιώνα, Σκεπαστό] | το νυθιάτσιχο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το νυφικό [Δελβινάκι, Θαρούνια] | του νυφικό [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Γουριά, Γραμματικού,
Δράκεια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί,
Μεσούντα, Σιάτιστα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα] | του νυφκό
[Άγιος, Πρέβεζα, Ραψάνη] | του νυφιάτκου [Ραψάνη] | τα νυφιάτικα [Τσαμαντάς] | τα νφιάτκα
[Λιλαία] | του στουλίδ [Γουριά]. || Κρήτη: το νυφικό [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Βουλγάρω, Κελλάρια,
Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].
νυφίτσα /
το θηλαστικό Mustela nivalis (ALE) || πανίδα
|| Πελοπόννησος: η νυφίτσα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Μυγδαλιά, Στεμνίτσα]
| α νυφίτσα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η νυφίτσα [Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Ωραιόκαστρο] | η νφίτσα [Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μεσούντα, Μηλίνα, Τιθορέα]. || Κρήτη: η καληγιανού [Παλαιοχώρα] | η καλογιανούσα
[Θεοδώρα].
νυφοπάζαρο || ο
γάμος || Ρούμελη: του νφουδιάλιμα [Δομνίστα]. ||
Κρήτη: το νυφοπάζαρο [Ανώγεια].
νυφόσπιτο /
το σπίτι των γονιών της νύφης || ο γάμος ||
Κρήτη: το νυφόσπιτο [Κελλάρια].
νυφοστόλι /
το δωμάτιο που στολιζόταν η νύφη || ο γάμος ||
Πελοπόννησος: το νυφοστόλι [Βεργαδαίικα, Πιάνα, Ροεινό,
Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του νφουστόλ
[Αγία Ευθυμία].
νυχάκι /
το φυτό Melilotus officinalis || χλωρίδα ||
Ρούμελη: του ανυχάκ [Γουριά].
νύχι (Swadesh list, Buck list)
|| το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: το νύχι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά,
Σκεπαστό, Σπαρτιά, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το νύχι [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του νυχ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα,
Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή,
Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη,
Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | τα ανύχ [Λιλαία] | του γκρίτζανου
[Έλατος]. || Κρήτη: το ανύχι
[Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βώροι, Θεοδώρα, Μάρθα, Μιαμού,
Παλαιοχώρα, Σέλλες] | το νύχι [Άγιος Βασίλειος, Βρύσες,
Σάσαλος, Τύλισος] | το ανυφίδι (οπλή) [Ανατολή].
νυχιά || βία ||
Ρούμελη: η νυχιά [Τσαμαντάς] | η νχια
[Βράχα].
νύχτα (Swadesh list, ALE, Buck list) || χρόνος ||
Πελοπόννησος: η νύχτα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί,
Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη,
Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο,
Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια,
Τσέρια] | η νυχτιά [Εξωχώρι, Καλούσι, Κρέστενα] |
α νιούτα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η νύχτα [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος,
Άγιος Λουκάς, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού,
Δαύλεια, Δελβινάκι, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Κανάλια, Καρίτσα,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μελισσουργοί,
Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πάργα, Πηγή, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη,
Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες,
Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο]. ||
Κρήτη: η νύχτα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, Βραχάσι, Βρύσες, Βουλγάρω, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα,
Μιαμού, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | η νύκτα [Εμπρόσνερος,
Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα].
νυχτέρι || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το νυχτέρι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: του νυχτέρ [Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά,
Δαύλεια, Έλατος, Λιλαία, Ραψάνη, Τιθορέα] | του νχτερ
[Καρίτσα].
νυχτερίδα /
Chiroptera (ALE) || πανίδα
|| Πελοπόννησος: η νυχτερίδα [Δροσοπηγή, Λυγουριό] | η νυχτερίθρα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι] | α νυχτερίδα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α νυχτεζίδα [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η νυχτιρίδα [Γουριά, Δομνίστα, Κουμαρίτσι, Μηλίνα, Τιθορέα]. || Κρήτη: η νυχτερίδα [Θεοδώρα] | η λαχταρίδα [Παλαιοχώρα].
νυχτικιά || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: η νυχτικιά [Αλποχώρι, Λαγκάδια, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η νυχτικιά [Δαύλεια, Μασχολούρι]. || Κρήτη: η νυχτικιά [Σάσαλος].
νυχτικό || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: το νυχτικό [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Δολιανά, Κρέστενα, Μαγούλα]. || Ρούμελη: του νυχτικό
[Γραμματικού, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το νυχτικό
[Βουλγάρω, Σιρίλι].
νυχτοβοσκή /
η νυχτερινή βοσκή του κοπαδιού || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Ρούμελη: η νυχτουβουσκή [Μηλίνα] | ο σκάρος
[Τσαμαντάς] | ου σκάρους [Γουριά, Έλατος, Ραψάνη,
Σταγιάδες, Χρυσή]. || Κρήτη: το νυχτοτάγισμα [Ανώγεια].
νυχτοκόρακας /
το πουλί Nycticorax nycticorax || πανίδα ||
Ρούμελη: τα νυχτουκουράκια [Κουμαρίτσι]. ||
Κρήτη: ο νυχτοκόρακας [Σάσαλος].
νυχτολούλουδο /
το φυτό Mirabilis jalapa || χλωρίδα ||
Ρούμελη: το νυχτολούλουδο [Πάργα] | του νυχτουλέλδου
[Κουμαρίτσι].
νυχτοπερπατήματα || αταξινόμητα
|| Κρήτη: τα νυχτοπροπατήματα [Σέλλες].
νυχτοπεταλούδα || πανίδα
|| Κρήτη: το ψυχάρι [Βουλγάρω, Σάσαλος] | η σβούρα [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | η καλοχαμπερούσα [Βώροι].
νυχτόσκαρο /
νυχτερινό σκάρισμα || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: το νυχτόσκαρο [Βρέσθενα, Κανδήλα].
νύχτωμα || χρόνος
|| Κρήτη: τα μουχλιάσματα [Τύλισος].
ξάγναντο || η
φύση || Πελοπόννησος: το ξάγναντο [Βρέσθενα, Δολιανά, Κέρτεζη,
Πιάνα] | το κιρμεϊντάνι [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: του μιϊντάν [Έλατος].
ξαγοράρης /
εξομολογητής || θρησκεία || Κρήτη: ο ξαγοράρης [Αποδούλου,
Σάσαλος].
ξαδέρφη (ALE, Buck list)
|| ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Πελοπόννησος: η ξαδέρφη [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Ελάτη, Κανδήλα, Κρέστενα, Παραδείσια, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα] | η εξαδέρφη [Στεμνίτσα] | α τσάδεφο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ξαδέρφη [Δολό] | η ξαδέρφ
[Δομνίστα, Δραμεσιοί, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η αξαδέρφη [Άγιος Λουκάς] | η αξαδέρφ
[Γέρμας, Τιθορέα]. || Κρήτη: η ξαδέρφη
[Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | οι ξαδερφάδες [Ανώγεια, Σιρίλι].
ξαδέρφια || ο
άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: τα ξαδέρφια [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα,
Ελάτη, Κρέστενα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Τσέρια]. ||
Ρούμελη: τα ξαδέρφια [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος Νικόλαος, Γουριά,
Δαύλεια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Σιάτιστα, Τιθορέα] | τα αξαδέρφια [Κανάλια, Σταγιάδες]. || Κρήτη: τα ξαδέρφια [Ανώγεια, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σιρίλι] | τα αξαδέρφια [Κελλάρια, Τύλισος].
ξάδερφος (ALE, Buck list)
|| ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Πελοπόννησος: ο ξάδερφος [Κανδήλα, Λυγουριό, Μαγούλα,
Σκεπαστό, Τσέρια] | ο εξάδερφος [Στεμνίτσα] | ο τσάδεφο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: ο ξάδερφος [Άγιος Λουκάς] | ου ξάδιρφους [Αγία
Ευθυμία, Αμφίκλεια, Δαύλεια, Δομνίστα, Καρίτσα, Λιλαία, Ραψάνη, Τιθορέα,
Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ου αξάδιρφους [Γέρμας, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | ι αξάδιρφους [Κανάλια] | ου φούτσους [Χρυσή]. ||
Κρήτη: ο ξάδερφος [Αποδούλου, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σιρίλι] | ο αξάδερφος [Άγιος Γεώργιος, Τύλισος].
ξάι /
τα αλεστικά, η αμοιβή του μυλωνά σε αλεύρι || ο
μύλος || Πελοπόννησος: το ξάι [Αμπελιώνα, Βρέσθενα,
Δροσοπηγή, Ελάτη, Καστρί, Λυγουριό, Μάλη, Νεοχώρι, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το αξάι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Καλούσι, Λεβίδι] | το ξάγι [Μυγδαλιά] | το αξάγι [Κανδήλα]
| το αλεστικό [Ελάτη, Σκεπαστό] | το λεστικό [Προάστιο] | τα αλεστικά [Λεβίδι] | το αλεστσικό
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το αλεσικό
[Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το ξάι
[Δελβινάκι, Δολό, Πάργα, Πηγή, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] |
του ξάι [Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα,
Χουλιαράδες, Χρυσή] | του αξάι [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Έλατος, Κιλελέρ,
Μασχολούρι, Μέγαρα, Μηλίνα] | το ξάγι [Θαρούνια] | τα αλιστικά [Λιλαία] | του νοίκιασμα
[Στροφυλιά]. || Κρήτη: το αξάι
[Ανώγεια, Τύλισος] | το μυλωνιάτικο [Ανατολή, Τύλισος].
ξαλί /
για το κόψιμο ξύλων || σύνεργα-υλικά ||
Πελοπόννησος: το ξαλί [Λυγουριό].
ξαμόνι /
λειτουργία σε ξωκλήσι || θρησκεία ||
Πελοπόννησος: το ξαμόνι [Βρέσθενα].
ξάναμμα ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξάναμμα [Στεμνίτσα].
ξανάστροφη || βία ||
Ρούμελη: η ανάποδη [Πάργα].
ξαντό /
ίνες λιναριού || υφαντική || Ρούμελη: του ξαντό
[Μηλίνα].
ξάπλα || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: η ξάπλα [Έλατος].
ξάσιμο /
του μαλλιού || υφαντική || Πελοπόννησος: το ξάσιμο [Αλποχώρι, Αμπελιώνα] | το τσάσιμο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ξάσιμο [Άγιος Λουκάς] | το ξιάσιμο
[Μέγαρα] | του ξάσιμου [Μασχολούρι] | του γράντσμου [Έλατος].
ξαστεριά || η
φύση || Πελοπόννησος: η ξαστεριά [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Κανδήλα, Ρούτσι] | το κιάλι [Λαγκάδια] | α ξαστερία [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α ξαστεζία [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. ||
Ρούμελη: η ξαστιριά [Λιλαία, Μασχολούρι, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | η ξιστιριά [Γέρμας] | η ξεστερία [Μέγαρα] | η ξαστσιριά
[Σιάτιστα] | η λαγάρα [Χρυσή]. || Κρήτη: η ξαστεριά [Παλαιοχώρα].
ξάστρα /
για το ξάσιμο των μαλλιών || υφαντική ||
Πελοπόννησος: η ξάστρα [Βρέσθενα, Λαγκάδια, Σαρακίνι].
ξαφνικό || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το ξαφνικό [Αμπελιώνα]. || Ρούμελη: το ξαφνικό [Πάργα] | η ξαφνιά
[Πάργα] | η αξαφνιά [Πάργα].
ξέβγαλμα || καθαριότητα
|| Ρούμελη: του ξέβγαλμα [Άγιος, Δαύλεια].
ξεδιάλεγμα || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: του ξιδιάλιγμα [Ραψάνη].
ξεθράκισμα ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξεθράκισμα [Μυγδαλιά] | το ξέθαλμα
[Ρούτσι].
ξεκαλοκαίριασμα || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Ρούμελη: το ξεκαλοκαίριασμα [Σταυροδρόμι] | του ξικαλουκαίριασμα
[Λιλαία].
ξεκάπνισμα /
τζακιού || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Ρούμελη: του
ξικάπνισμα [Μηλίνα].
ξεκίνημα || κίνηση
|| Ρούμελη: του ξικίνμα [Μεσούντα] | του κίνμα
[Έλατος, Σταγιάδες].
ξεκολόγιασμα /
το τέλος της κολιγιάς || γεωργία ||
Ρούμελη: το ξεκολίγιασμα [Θαρούνια].
ξεκοπή /
ο καλλιεργητής έπαιρνε τα 2/3 της σοδιάς || γεωργία
|| Ρούμελη: η ξικουπή [Κουμαρίτσι, Πρέβεζα].
ξελάκωμα || γεωργία
|| Πελοπόννησος: το ξελάκωμα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Λυγουριό, Ρούτσι] | το ξελάκουμα
[Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του ξιλάκουμα
[Κιλελέρ, Ραψάνη] | του ξιλάκισμα [Γουριά]. || Κρήτη: το ξελάκισμα [Μιαμού, Τύλισος].
ξέλαση /
δωρεάν βοήθεια || προσφορά || Πελοπόννησος: η ξέλαση [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα,
Δολιανά, Καστρί, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μελιγού, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα, Τρόπαια] | η εξέλαση [Δροσοπηγή]. || Ρούμελη: η παρακαλιά [Μακρινή] | του μντατ [Χουλιαράδες] | του μιτζί
[Καρίτσα] | το αράρι [Μέγαρα].
ξελόντζα /
σκεπασμένο μαντρί || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: η ξελόντζα [Κανδήλα, Κέρτεζη, Στεμνίτσα] |
η ξελότζα [Στεμνίτσα].
ξεμάτιασμα || δοξασίες
|| Πελοπόννησος: το ξεμάτιασμα [Άγιος Δημήτριος, Αρχαία
Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό, Κανδήλα, Κέρτεζη, Ρούτσι, Φενεός]. || Ρούμελη: το ξεμάτιασμα [Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του ξιμάτιασμα [Δράκεια, Κιλελέρ, Τιθορέα, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα] | του ξιβάσκαμα [Κουμαρίτσι, Ραψάνη]. || Κρήτη: το ξεμάτιασμα [Λαμπιώτες] | ο σαραντισμός [Ανώγεια].
ξεματιάστρα || δοξασίες
|| Πελοπόννησος: η ξεματιάστρα [Βρέσθενα, Γυμνό]. || Ρούμελη: η σαραντίστρα [Χρυσοβίτσα]. ||
Κρήτη: η σαραντίστρα [Θεοδώρα[.
ξενέφρισμα /
πόνος από θλάση στην περιοχή των νεφρών || αρρώστιες
|| Κρήτη: το ξενέφρισμα [Βώροι].
ξενίτης /
ξενιτεμένος || ιδιότητες || Ρούμελη: ο ξενίτης
[Δελβινάκι].
ξενιτιά || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: η ξενιτιά [Αγία Άννα, Αγρίδι, Αμπελιώνα,
Λυγουριό, Πάκια, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | τα ξένα [Βρέσθενα, Κρέστενα, Μυγδαλιά] | α ξενικία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ξενιτιά [Δελβινάκι, Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς] | η ξινιτιά [Βράχα, Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος, Λιλαία,
Μακρινή, Χρυσοβίτσα] | η ξινιτσιά [Σιάτιστα] | τα ξένα [Αγία Ευθυμία, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Δελβινάκι,
Δολό, Έλατος, Μέγαρα, Μηλίνα, Ραψάνη, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες,
Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | το κουρμπέτι [Πάργα]. || Κρήτη: η ξενιτιά [Εμπρόσνερος, Λαμπιώτες] | η ξενιθιά [Βουλγάρω] | τα ξένα [Βρύσες,
Βώροι, Εμπρόσνερος, Λαμπιώτες].
ξενομάλλια /
εξτένσιον || χτένισμα - καλλωπισμός ||
Ρούμελη: τα ξινουμάλλια [Μελισσουργοί].
ξενομερίτης ||
ιδιότητες || Πελοπόννησος: ο ξενομερίτης [Κανδήλα, Κρέστενα] | ο ξενοχωρίτης [Αμπελιώνα, Λεβίδι, Πιάνα, Σκεπαστό]. || Κρήτη: ο ξενομπάτης [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Εμπρόσνερος,
Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Τύλισος] | ο ξενομπάφουρος
[Ανατολή] | ο ξενοχωριανός [Κελλάρια] | ο ξενοχωρίτης [Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | ο ξενομπασάρης [Ανώγεια, Αποδούλου, Μιαμού].
ξένος (Buck list) || ιδιότητες ||
Πελοπόννησος: ο ξένος [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα,
Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό,
Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | ο ξένε [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ξένος
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο]
| ου ξένους [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος,
Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος,
Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μεσούντα, Πλατύστομο,
Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι ξένους [Δράκεια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | ι ξιένους [Αγιά]. ||
Κρήτη: ο ξένος [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια,
Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού,
Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι] | ο απόξω [Ανώγεια].
ξενοχώρι ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξενοχώρι [Αμπελιώνα, Ελληνίτσα] | το ξωχώρι [Αμπελιώνα, Πέρα Μέλανα] | το ξωχώζι [Πέρα Μέλανα]. ||
Κρήτη: το ξενοχώρι [Βρύσες, Βώροι, Μιαμού].
ξενύχτι || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το ξενύχτι [Λαγκάδια, Μαγούλα, Σπαρτιά,
Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: του ξινύχτ
[Κανάλια, Λιλαία] | του ξινύχτιου [Γέρμας]. || Κρήτη: το ξενύχτι [Βώροι, Σιρίλι].
ξενύχτισμα /
νεκρού || ο θάνατος || Πελοπόννησος: το ξενύχτισμα [Βρέσθενα, Κρέστενα, Ρούτσι].
ξεπασούλιμα /
το καθάρισμα της καμένης άκρης του φιτιλιού με το ξεπασουλιστήρι || αταξινόμητα
|| Κρήτη: το ξεπασούλιμα [Άγιος Γεώργιος].
ξεπασουλιστήρι /
ξυλαράκι για καθάρισμα της καμένης άκρης του φιτιλιού || σύνεργα-υλικά
|| Κρήτη: το ξεπασουλιστήρι [Άγιος Γεώργιος].
ξεπέζεμα /
της νύφης || ο γάμος || Ρούμελη: του ξιπέζιμα
[Δομνίστα].
ξέπλυμα || καθαριότητα
|| Ρούμελη: το ξέπλυμα [Τσαμαντάς].
ξεράδια /
ξερά κομμάτια || αταξινόμητα || Ρούμελη: τα ξιράδια
[Μηλίνα].
ξέρασμα /
εμετός || φυσιολογικά || Πελοπόννησος: το ξέραμα [Θαλάμες]. ||
Ρούμελη: του ξέρασμα [Γέρμας] | το ξερνοβολητό
[Πάργα] | του ξιρατό [Έλατος]. || Κρήτη: το ξεραθιό [Ανατολή].
ξεριά ||
η φύση || Πελοπόννησος: η ξεριά [Καρυά].
ξερόβηχας ||
αρρώστιες || Πελοπόννησος: ο ξερόβηχας [Λαγκάδια].
ξεροβόρι || η
φύση || Πελοπόννησος: το ξεροβόρι [Σκεπαστό] | το καφούρι [Λαγκάδια]. ||
Ρούμελη: του ξιρουβόρ [Κανάλια, Μακρινή].
ξεροβούνι || η
φύση || Ρούμελη: του ξηρουβούν [Κουμαρίτσι].
ξερόκλαδα || φυτολογικά
|| Πελοπόννησος: τα ξερόκλαδα [Παραδείσια, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: τα ξηρόκλαδα [Δαύλεια].
ξεροκόμματο ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξεροκόμματο [Γυμνό].
ξερολιθιά || ο
οικισμός || Πελοπόννησος: η ξερολιθιά [Βρέσθενα, Ροεινό] | το ξεροτοίχι [Γυμνό, Κανδήλα, Λεχαινά, Προάστιο] | ο τράφος [Θαλάμες, Λεχαινά, Προάστιο] | ο ξερότοιχος [Προάστιο] | η ξερόπετρα [Μυγδαλιά]
| η πεζούλα [Μελιγού] | ο τσερότοιχο [Πέρα
Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η ξερολιθιά [Πάργα]
| η ξιρουλιθιά [Δαύλεια, Δραμεσιοί, Λιλαία, Τιθορέα] | η ξιρουλθιά [Αγία Ευθυμία] | το ξερολίθι
[Πάργα] | του ξιρουλίθ [Λιλαία] | ου ξιρότχους
[Τιθορέα] | του ξιρότχου [Λιλαία] | η λιθιά [Πάργα]. ||
Κρήτη: η ξερολιθιά [Ανατολή, Κελλάρια, Παλαιοχώρα, Τύλισος] | το ξεροτρόχαλο [Παλαιοχώρα] | το ξεροπέτρι
[Μιαμού] | ο τράφος [Ανατολή, Θεοδώρα, Σέλλες].
ξερολίτρουβο ||
ελαιοκομία || Πελοπόννησος: το ξερολίτρουβο [Παραδείσια].
ξεροτήγανα /
γλυκό που μοιάζει με τις δίπλες || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: τα ξεροτήγανα [Καστρί, Μελιγού]. || Ρούμελη: τα ξεροτήγανα [Πάργα] | τα κατμάρια
[Γουριά, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: τα ξεροτήγανα
[Ανατολή, Βουλγάρω, Κελλάρια, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σιρίλι].
ξερότοπος || η
φύση || Πελοπόννησος: ο ξερότοπος [Λεβίδι, Σκεπαστό, Τσέρια]. || Ρούμελη: ου ξηρότοπους [Αγία Ευθυμία]. ||
Κρήτη: ο ξερότοπος [Λαμπιώτες].
ξεστάχυασμα ||
γεωργία || Πελοπόννησος: το ξεστάχυασμα [Λεβίδι].
ξεστρίψιμο /
του αφαλού || αρρώστιες || Ρούμελη: του ξίστριμα
[Χουλιαράδες].
ξεσυνέρισμα /
ανταγωνισμός || αταξινόμητα || Κρήτη: η συνορισά
[Άγιος Γεώργιος] | το συνορισιό [Σιρίλι].
ξεφάντωμα || διασκέδαση
|| Ρούμελη: του ξιφάντουμα [Μηλίνα]. ||
Κρήτη: το
ξεφάντωμα [Εμπρόσνερος] | η ξεφάντωση [Σάσαλος, Σιρίλι, Τύλισος].
ξεφλίτσισμα /
του καλαμποκιού || γεωργία || Πελοπόννησος: το ξεφλίτσισμα [Παραδείσια]. ||
Ρούμελη: ο ξέφλος [Πηγή, Σταυροδρόμι] | ου ξέφλους [Δραμεσιοί].
ξεφλούδισμα (ALE) || γεωργία ||
Πελοπόννησος: το ξεφλούδισμα [Λεβίδι, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του ξιφλούδισμα [Δομνίστα, Μεσούντα] | του ξιφλούδσμα [Βράχα, Τιθορέα] | του ξέφλιμα [Έλατος].
ξεφόρτωμα ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξεφόρτωμα [Βρέσθενα] | το ξιφόρτωμα [Λαγκάδια]. || Κρήτη: το ξεφόρτωμα [Άγιος Γεώργιος].
ξεφουρνιά /
το ψωμί όταν βγαίνει ζεστό από το φούρνο || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Κρήτη: η ξεφουρνιά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι].
ξεφτέρι /
εξαπτέρυγο || θρησκεία || Κρήτη: το ξεφτέρι
[Άγιος Γεώργιος] | τα εξαφτέρυγα [Κελλάρια, Σέλλες] | τα ξεφτέρυγα [Ανατολή] | τα ξαφτέρυγα
[Σάσαλος] | τα ξεφτέρια [Βραχάσι] | τα ξαφτέρια [Σέλλες].
ξεφτέρι /
πουλιά της οικογένειας Falconidae και της οικογένειας Accipitridae | ξεφτέρι
|| πανίδα || Ρούμελη: του ξτερ
[Μεσούντα].
ξέφτι || φορεσιά
|| Ρούμελη: του ξεφτ [Κιλελέρ].
ξέφτια || υφαντική
|| Πελοπόννησος: τα ξέφτια [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: τα ζνταχάλια [Σιάτιστα] | του ξεφτς [Σιάτιστα].
ξεφύλλισμα /
του αμπελιού || αμπελουργία || Πελοπόννησος: το ξεφύλλισμα [Βρέσθενα, Παραδείσια] | ο ξέφυλλος [Αλποχώρι]. ||
Ρούμελη: του ξιφίλσμα [Τιθορέα] | του ξέφλτζμα [Γέρμας] | του ξέβλτζμα
[Γέρμας] | ου ξιφίλους [Λιλαία].
ξεφυχιάρικα /
τα στρωσίδια στο κρεβάτι του νεκρού || ο θάνατος ||
Ρούμελη: τα ξιψυχιάρκα [Κιλελέρ].
ξεφώτισμα ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξεφώτισμα [Άγιος Δημήτριος].
ξέφωτο || η
φύση || Πελοπόννησος: το ξάριο [Κανδήλα]. || Ρούμελη: το ξέφωτο [Πάργα] | του ξέφουτου
[Γραμματικού, Κανάλια, Μακρινή] | η μαδάρα
[Μέγαρα].
ξεχειμώνιασμα ||
κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: το ξεχειμώνιασμα [Βεργαδαίικα].
ξεχέρσωμα || αμπελουργία
|| Ρούμελη: του ξιχέρσουμα [Ραψάνη].
ξέχωμα /
εκταφή || ο θάνατος || Πελοπόννησος: το ξέχωμα [Ρούτσι, Σαρακίνι] | το ξέχωσμα [Παραδείσια] | τα ξεχώματα [Ελληνίτσα,
Καστρί] | το ξέθαμα [Βρέσθενα]. ||
Ρούμελη: του ξέχουμα [Αγιά, Αμφίκλεια, Μελισσουργοί, Στροφυλιά] | τα ξιχώματα [Άγιος] | του ξινάχουμα [Σιάτιστα] | του ξιπαράχουμα [Ραψάνη]| τα ξεθάματα
[Τσαμαντάς].
ξεψείριασμα || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το ξεψείριασμα [Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: του ξιψείριασμα [Έλατος].
ξεψύχισμα || ο
θάνατος || Πελοπόννησος: το ξεψύχισμα [Κρέστενα, Λαγκάδια]. || Ρούμελη: του ξιψύχμα [Έλατος, Σταγιάδες] | του ξιψύχσμα [Στροφυλιά].
ξημέρωμα || η
φύση || Πελοπόννησος: το ξημέρωμα [Κρέστενα, Μαγούλα, Σκεπαστό,
Σπαρτιά] | το φώτημα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Λαγκάδια, Σπαρτιά] | το ξημέρουμα
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ξημέρωμα
[Άγιος Λουκάς, Δολό, Τσαμαντάς] | του ξημέρουμα
[Γέρμας, Φαρκαδόνα] | του ξμέρουμα [Πρέβεζα] | τα ξμιρώματα [Γουριά, Λιλαία] | τα ξημερώματα
[Άγιος Λουκάς] | τα ξημιρώματα [Αγιά, Άγιος, Μελισσουργοί]. || Κρήτη: το ξημέρωμα [Τύλισος] | τα ξημερώματα
[Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα,
Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Σάσαλος, Σιρίλι, Τύλισος] | τα αποξημερώματα [Θεοδώρα] | η ταχινή
[Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βραχάσι,
Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Σέλλες, Τύλισος].
ξίγκι (Swadesh list) || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: το ξίγκι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Γυμνό, Καλούσι, Κανδήλα, Μυγδαλιά, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι,
Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το ξίτζι [Τσέρια] | η γλίνα [Βρέσθενα] | το παχύ
[Ελληνίτσα] | το ξίντζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: του ξιγκ [Αγία Ευθυμία, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια,
Κουμαρίτσι, Μακρινή, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του ξιγ [Γουριά] | του αξούνγκ
[Γέρμας, Έλατος] | του αξούγκ [Αγία Παρασκευή, Σιάτιστα] |
του ξουγκ [Σταγιάδες] | το ξίτζι
[Μέγαρα] | η γλίνα [Κουμαρίτσι, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το ξίγκι [Ανώγεια, Βρύσες, Βώροι, Σάσαλος, Σιρίλι,
Τύλισος] | η γλίνα [Βώροι, Μάρθα, Τύλισος].
ξιγκοκέρι || σύνεργα-υλικά
|| Ρούμελη: του ξιγκουκέρ [Αγία Ευθυμία].
ξιγκολύχναρο ||
έπιπλα - αναχρικά ||
Πελοπόννησος: το ξιγκολύχναρο [Σκεπαστό].
ξίδι (Buck list) || αμπελουργία ||
Πελοπόννησος: το ξίδι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Κανδήλα, Καστρί,
Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Προάστιο, Ρούτσι,
Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] |
το ξούδι [Προάστιο] | το γλυκάδι [Καστρί,
Σκεπαστό, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το γλυκάιδι [Πέρα
Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το ξίδι
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του ξιδ [Αγιά, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας,
Γουριά, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο,
Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα,
Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | το ξούδι
[Μέγαρα] | το γλυκάδι [Μέγαρα] | του γλυκάδ [Μακρινή] | η λιμιρίδα
[Κανάλια] | το αμίλητο [Μέγαρα]. || Κρήτη: το ξίδι [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω,
Βραχάσι, Βώροι, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος].
ξιδόνερο ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξιδόνερο [Κανδήλα].
ξιδόπανο /
για πονοκέφαλο || αρρώστιες || Πελοπόννησος: το ξιδόπανο [Ελληνίτσα].
ξιδοπαπάρα /
σούπα με ξίδι, λάδι, νερό και κομμάτια ψωμί μέσα || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η ξιδοπαπάρα [Πηγαδάκια] | η ξιδοτριψιάνα [Ρούτσι]. ||
Ρούμελη: η ξιδοπαπάρα [Ωραιόκαστρο] | η ξιδουτριψάνα
[Κανάλια] | η ξιδότριψα [Δραμεσιοί] | το ξιδότριμμα [Δολό]
ξιδόσουπα ||
μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: η ξιδόσουπα [Σκεπαστό].
ξίνα /
ξινισμένο γάλα για παραγωγή βούτυρου || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Ρούμελη: η ξίνα [Γουριά].
ξινά /
τα εσπεριδοειδή || γεωργία || Πελοπόννησος: τα ξινά [Αμπελιώνα, Δολιανά]. || Ρούμελη: τα ξινά [Πηγή].
ξιναράς ||
γεωργία || Πελοπόννησος: ο ξιναράς [Πιάνα, Στεμνίτσα].
ξινάρι || γεωργία
|| Πελοπόννησος: το ξινάρι [Αγία Άννα, Αγρίδι, Βρέσθενα,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Κάτω Λουσοί, Μελιγού, Μυγδαλιά,
Παραδείσια, Προάστιο, Σκεπαστό, Τρόπαια, Τσέρια] | το ξινιάρι [Γυμνό, Δολιανά, Κανδήλα, Καρυά, Λεβίδι,
Λυγουριό, Ροεινό, Ρούτσι]. || Ρούμελη: του αξνάρ [Βράχα]. || Κρήτη: το ξινάρι [Άγιος Γεώργιος].
ξινήθρα /
το φυτό Oxalis grandiflora || χλωρίδα ||
Κρήτη: η οξινίδα [Ανατολή, Τύλισος].
ξινίλα || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: η ξινίλα [Τσαμαντάς].
ξινό /
κιτρικό [Χουλιαράδες] || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Ρούμελη: του ξνό [Γουριά, Γραμματικού, Χουλιαράδες].
ξινόγαλα (ALE) || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: το ξινόγαλα [Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] |
το ξινόγαλο [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Μυγδαλιά, Ροεινό,
Τρόπαια] | το ξινόγαλε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το ξινόγαλο [Δολό, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του ξνόγαλου [Γουριά, Γραμματικού, Κανάλια, Καρίτσα,
Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μηλίνα, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα,
Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του ξινόγαλου [Αγία Παρασκευή, Μεσούντα] | του κουπανόγαλου [Στυλίδα] | το σερπέτι [Δολό] | η ντάλα [Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες]. || Κρήτη: το ξινόγαλο [Άγιος Βασίλειος, Μάρθα].
ξινομηλιά /
το δέντρο Pyrus malus subsp. sylvestris || χλωρίδα
|| Ρούμελη: η ξνουμλιά [Δομνίστα, Χουλιαράδες].
ξινομυζύθρα /
την έφτιαχναν με γάλα που είχε ξινίσει από τη ζέστη || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Κρήτη: η ξινομυζύθρα [Άγιος Γεώργιος].
ξινοτυρόπιτα /
πίτα με ξινοτύρι || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Ρούμελη: η ξινουτρόπτα [Πλατύστομο].
ξινόχοντρος /
τραχανάς με ξινόγαλα || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Κρήτη: ο ξινόχοντρος [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Μάρθα, Μιαμού,
Σέλλες, Τύλισος].
ξιόνι /
το κάτω μέρος της βουκέντρας || γεωργία ||
Πελοπόννησος: το ξιόνι [Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα,
Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού] | το ξόνι
[Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η ξιάλη [Μέγαρα] | η αξάλ
[Άγιος, Έλατος] | η αξιάλ [Αγία Παρασκευή, Κανάλια] | η ξαλ [Γουριά] | του ξαλ
[Κουμαρίτσι] | του αξιαλουσίδηρου [Σταγιάδες] | η γκέλμπουρη [Μέγαρα] | ο γκέλμπουρης
[Μέγαρα].
ξιποταρά /
ξύλινο εργαλείο τυροκομίας σχήματος Λ || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Κρήτη: η ξιποταρά [Σέλλες].
ξιφάρα /
το φυτό Erianthus Ravennae || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η ξιφάρα [Αγία Άννα, Αλποχώρι,
Κρέστενα] | η αξιφάρα [Αλποχώρι].
ξιφίας /
το ψάρι Xiphias gladius || πανίδα ||
Πελοπόννησος: ο ξιφίας [Προάστιο]. || Ρούμελη: οι ξιφίιδις [Πέρα Μέλανα].
ξόβεργα || το
κυνήγι || Πελοπόννησος: η ξόβεργα [Αμπελιώνα] | η οξόβεργα [Καστρί]. ||
Ρούμελη: η ξόβεργα [Τσαμαντάς] | η αξόβεργα
[Πάργα] | η ξόβιργα [Αμφίκλεια, Μεσούντα].
ξόδεμα || αταξινόμητα
|| Κρήτη: η ξόδεψη [Παλαιοχώρα].
ξόδι /
κηδεία || ο θάνατος || Ρούμελη: το ξόδι
[Πάργα, Τσαμαντάς] | του ξοδ [Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το ξόδι [Κελλάρια, Τύλισος] | η θανή [Θεοδώρα, Κελλάρια].
ξόρκια || δοξασίες
|| Πελοπόννησος: τα ξόρκια [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Δολιανά, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Προάστιο, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: τα ξόρκια
[Αγία Ευθυμία, Γουριά, Δομνίστα, Μακρινή, Μηλίνα, Πάργα, Στροφυλιά, Τιθορέα,
Χρυσοβίτσα] | το ξόρτσι [Μέγαρα]. || Κρήτη: τα ξόρκια [Άγιος Γεώργιος, Βουλγάρω].
ξόρκισμα /
εξορκισμός || θρησκεία || Πελοπόννησος: το ξόρκισμα [Κανδήλα].
ξορκίστρα || δοξασίες
|| Πελοπόννησος: η ξορκίστρα [Κρέστενα]. || Ρούμελη: η ξορκίστρα [Πάργα] | η ξουρκίστρα
[Γουριά, Πρέβεζα, Χρυσοβίτσα].
ξυλάγγουρο || καρποί
|| Πελοπόννησος: το ξυλάγγουρο [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: το ξυλάγγουρο [Σταυροδρόμι] | του ξλάγγουρου
[Έλατος, Σταγιάδες] | του καστραβέτς [Κανάλια].
ξυλάλετρο || γεωργία
|| Πελοπόννησος: το ξυλάλετρο [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά,
Νεοχώρι, Τρόπαια]. || Ρούμελη: του ξυλάλιτρου
[Δραμεσιοί, Ραψάνη] | του ξλάλιτρου [Αμφίκλεια, Κανάλια] | του ξλιάλιτρου [Σιάτιστα].
ξυλή /
ξυλεία || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: η ξυλή [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι]. || Ρούμελη: ου κιριστές [Έλατος, Σιάτιστα, Χρυσή] | ι κιριστές [Μηλίνα] | τα κιριστόξλα
[Σταγιάδες].
ξυλιά || βία ||
Πελοπόννησος: η ξυλιά [Άγιος Δημήτριος, Γυμνό,
Προάστιο]. || Ρούμελη: η ξλια [Αγία
Ευθυμία, Γραμματικού, Μακρινή, Μεσούντα]. ||
Κρήτη: η ξυλιά [Βραχάσι, Θεοδώρα, Μάρθα] | οι ραβδές [Σιρίλι].
ξυλίκι /
παιδικό παιχνίδι || το παιχνίδι || Κρήτη: το ξυλίκι
[Βραχάσι, Παλαιοχώρα, Σέλλες].
ξύλο (Buck list) || η φύση ||
Πελοπόννησος: το ξύλο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι,
Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια,
Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά,
Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το κάλι
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ξύλο
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς,
Ωραιόκαστρο] | του ξύλου [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία
Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά,
Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα,
Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί,
Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα,
Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή,
Χρυσοβίτσα] | το ξούλο [Μέγαρα]. || Κρήτη: το ξύλο [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια,
Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].
ξυλογαϊδάρα /
ξύλινο τρίποδο - πάνω του κοπάνιζαν το λινάρι με τη σπάθη || υφαντική
|| Κρήτη: η ξυλογαϊδάρα [Παλαιοχώρα].
ξυλοδεσιά /
τοίχου || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: η ξυλοδεσιά [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Δολιανά,
Ελάτη, Λαγκάδια] | το ξυλόδεμα [Σκεπαστό] | το χατίλι [Πηγαδάκια] | α ξυλοδεσία [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: η ξυλουδισιά [Γραμματικού]
| η ξυλόδις [Γουριά, Μασχολούρι] | του ξυλόδεμα [Βράχα] | του ζώσμα [Μηλίνα]
| η σκάρα [Γραμματικού, Τιθορέα] | το χατίλι [Ωραιόκαστρο] | τα σιδηρώματα
[Δράκεια]. || Κρήτη: το χατίλι
[Τύλισος].
ξυλοκάνατο ||
έπιπλα - αναχρικά ||
Πελοπόννησος: το ξυλοκάνατο [Λαγκάδια, Μάλη].
ξυλοκάρβουνα ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: τα ξυλοκάρβουνα [Βρέσθενα].
ξυλοκαρδάρα ||
κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: η ξυλοκαρδάρα [Σκεπαστό].
ξυλοκουτάλα ||
μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: η ξυλοκουτάλα [Σκεπαστό].
ξυλοκρέβατο || ο
θάνατος || Πελοπόννησος: το ξυλοκρέβατο [Ελληνίτσα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: το ξυλοκρέβατο [Τσαμαντάς] | του ξλουκρέβατου
[Γουριά].
ξυλόσβαρνα || γεωργία
|| Ρούμελη: η ξυλόσβαρνα [Μασχολούρι].
ξυλοσέλια /
τα ξύλινα κομμάτια του σαμαριού || αγωγιάτης ||
Ρούμελη: τα ξλουσέλια [Λιλαία]. || Κρήτη: οι σπάθες
[Άγιος Γεώργιος].
ξυλόσκαρα /
ξύλα στα θεμέλια || δοξασίες || Πελοπόννησος: τα ξυλόσκαρα [Βρέσθενα].
ξυλοφάς /
λίμα ξύλου || σύνεργα-υλικά || Κρήτη: ο ξυλοφάς
[Μιαμού].
ξυλόφτυαρο /
αλωνίσματος || γεωργία || Πελοπόννησος: το ξυλόφτυαρο [Σκεπαστό]. ||
Κρήτη: το ξυλόφκιαρο [Βουλγάρω].
ξυλόχτενο /
του αργαλειού || υφαντική || Πελοπόννησος: το ξυλόχτενο [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αρχαία Φενεός,
Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεχαινά, Μελιγού,
Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια]. || Ρούμελη: το ξυλόχτενο [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Πάργα] | του ξυλόχτινου [Αγιά, Λιλαία, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χρυσή] | το ξουλόχτενο [Μέγαρα] | του ξλόχτινου [Αμφίκλεια,
Γουριά, Έλατος, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Σταγιάδες] | του ξλόχτσινου [Σιάτιστα] | το χτενόξυλο
[Πηγή]
ξυραφάκι || σύνεργα-υλικά
|| Ρούμελη: το ξυραφάκι [Τσαμαντάς].
ξυράφι (Buck list) || σύνεργα-υλικά ||
Πελοπόννησος: το ξυράφι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Λυγουριό] | το ξουράφι [Αρχαία Φενεός, Κανδήλα,
Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το ξουράθι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] |
το ξουράιθι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ξουράφι [Δολό, Μέγαρα, Πάργα] | του ξουράφ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος,
Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Δράκεια, Καρίτσα, Μεσούντα, Μικρό Βουνό, Πρέβεζα,
Πρέβεζα Ραψάνη, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | το ξιουράφι [Ωραιόκαστρο] | του ξυράφ
[Κουμαρίτσι, Μελισσουργοί]. || Κρήτη: το ξυράφι
[Ανώγεια, Βώροι, Κελλάρια].
ξυραφιά || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: η ξυραφιά [Πάκια] | η ξουραφιά [Αρχαία Φενεός]. ||
Ρούμελη: η ξουραφιά [Γουριά, Μέγαρα, Μεσούντα] | η ξουρισά [Θαρούνια]. ||
Κρήτη: η ξυραφιά [Σιρίλι] | οι ξυραφές [Βρύσες].
ξυραφικά || χτένισμα
- καλλωπισμός || Ρούμελη: τα ξουραφκά [Χρυσοβίτσα].
ξύρισμα || χτένισμα
- καλλωπισμός || Πελοπόννησος: το ξύρισμα [Αγία Άννα]. || Ρούμελη: του ξούρισμα [Θαρούνια, Πρέβεζα] | του ξύρσμα [Βράχα, Δράκεια, Δομνίστα, Χρυσοβίτσα] | του ξιούρσμα [Δραμεσιοί] | του ξουρ
[Σταγιάδες].
ξύσιμο || επαγγέλματα
|| Πελοπόννησος: το ξύσιμο [Κρέστενα]. || Ρούμελη: του ξύσμου [Γέρμας, Χουλιαράδες].
ξύσμα || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το ξύσμα [Άγιος Δημήτριος, Προάστιο,
Σκεπαστό]. || Ρούμελη: το ξύσμα [Τσαμαντάς]
| του ξύσμα [Μελισσουργοί].
ξύστρα /
αλετριού || γεωργία || Πελοπόννησος: η ξύστρα [Προάστιο] | η ξάλη
[Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: η ξύστρα
[Δραμεσιοί, Λιλαία, Μέγαρα].
ξύστρα /
άλογου (ALE) || αγωγιάτης
|| Πελοπόννησος: η ξέστρα [Λυγουριό]. || Ρούμελη: η ξύστρα [Πάργα] | του ξυστρί [Μασχολούρι,
Ραψάνη] | του ξτρι [Αγία Παρασκευή, Έλατος,
Σιάτιστα] | του κασαΐ [Έλατος].
ξύστρα /
βαρελιού || σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: η ξύστρα [Ρούτσι] | α ξύστρα [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: η ξύστρα
[Μέγαρα].
ξύστρα /
για τη σκάφη του ζυμαριού || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: η ξύστρα [Στεμνίτσα, Τρόπαια] | α ξύστρα [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η ξύστρα [Αμφίκλεια, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Κανάλια,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Πάργα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες, Ωραιόκαστρο] | η ζμόξστρα [Κανάλια] | ου ξύστρους [Γέρμας,
Σιάτιστα] | η ξυστρουπούλα [Αγιά, Μασχολούρι].
ξύστρα /
γνεσίματος || υφαντική || Πελοπόννησος: η ξύστρα [Προάστιο].
ξύστρα /
κολοκύθας || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Ρούμελη: η ξύστρα [Μελισσουργοί].
ξυφαντίκια /
τα κεράσματα για το τέλειωμα ενός υφαντού || υφαντική
|| Κρήτη: τα ξυφαντίκια [Άγιος Γεώργιος].
ξωκλήσι || θρησκεία
|| Πελοπόννησος: το ξωκλήσι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Καλούσι, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Παραδείσια, Ρούτσι,
Σκεπαστό] | το εξωκλήσι [Αλποχώρι] | το ερημοκλήσι [Θαλάμες, Κάτω Λουσοί, Προάστιο, Σκεπαστό] | το ρημοκλήσι [Βρέσθενα, Κανδήλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Ρούτσι] | το αγιούτσι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ξωκλήσι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Πηγή,
Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | το εξωκλήσι [Δελβινάκι, Σταυροδρόμι] | του ξουκλής [Γουριά, Δαύλεια, Δράκεια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι,
Λιλαία, Μηλίνα, Τιθορέα] | του ιξουκλής [Δαύλεια, Δραμεσιοί, Λιλαία,
Μακρινή, Σιάτιστα, Τιθορέα] | το ρημοκλήσι [Μέγαρα] | του βακούφ [Ραψάνη]. ||
Κρήτη: το εξωκλήσι [Τύλισος] | το ερημοκλήσι
[Τύλισος].
ξωμαχιά /
οι αγροτικές δουλειές || γεωργία ||
Πελοπόννησος: η ξωμαχιά [Μελιγού] | το ξωμαχιλίκι [Αμπελιώνα].
ξωμάχος || γεωργία
|| Ρούμελη: ι ξουμιρίτς [Μηλίνα].
ξώρουχα /
εξώρουχα || φορεσιά || Κρήτη: τα ξώρουχα [Βουλγάρω].
ξώσπιτο /
αχυρώνας ή στάβλος || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: το ξώσπιτο [Βρέσθενα].
ξώστρι /
περιστύλιο εκκλησίας || θρησκεία ||
Ρούμελη: το ξώστρι [Τσαμαντάς].
ξωτέρες ||
δοξασίες || Πελοπόννησος: οι ξωτέρες [Γυμνό].
ξωτικά || δοξασίες
|| Πελοπόννησος: τα ξωτικά [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Δολιανά, Κρέστενα, Λυγουριό, Μαγούλα, Παραδείσια, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα]
| τα ξωτερικά [Ρούτσι, Πέρα Μέλανα] | τα συνεπαρτικά [Βεργαδαίικα, Ρούτσι] | τα ζούδια [Δολιανά] | τα ξωτεζικά
[Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα ξωτικά [Δελβινάκι]
| τα ξουτκά [Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χρυσή] | τα ξοδικά [Πάργα] | τα ξουδκά
[Πλατύστομο] | τα ξουθκά [Κουμαρίτσι] | τα ζούζλα [Μακρινή]. ||
Κρήτη: τα ξωτικά [Παλαιοχώρα] | οι ξωτικοί [Παλαιοχώρα]
| τα κακά πράματα [Άγιος Βασίλειος].
οκά || μέτρα-σταθμά
|| Πελοπόννησος: η οκά [Αγία Άννα, Αγρίδι, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη,
Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι,
Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο,
Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός, Πέρα Μέλανα,
Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η οκά
[Αγιά, Άγιος, Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πάργα, Τσαμαντάς,
Ωραιόκαστρο] | η όκα [Πάργα] | η ουκά [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος, Άγιος Νικόλαος,
Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος,
Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι,
Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα,
Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: η οκά
[Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βρύσες, Βώροι,
Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].
οκά /
πήλινο δοχείο με νερό που κρεμούν στην πόρτα του σπιτιού του πεθαμένου, για να
πίνει - τη σπάνε μετά σαράντα μέρες πάνω στον τάφο || ο
θάνατος || Κρήτη: η οκά [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή].
Οκτώβρης || χρόνος
|| Πελοπόννησος: ο Οκτώβρης [Αγία Άννα, Βαλύρα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Παραδείσια, Ροζενά, Ρούτσι, Τρόπαια, Φενεός]
| ο Οχτώβρης [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Λυγουριό, Μελιγού, Προάστιο, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο Χτώβρης [Προάστιο] | ο Αηδημήτρης [Άγιος Δημήτριος,
Βρέσθενα, Παραδείσια, Τρόπαια] | ο Αηδημητριάτης
[Κρέστενα] | ο Σπαρτής [Κρέστενα] | Σποριού [Καστρί] | ο Παχνιστής
[Κρέστενα] | ο Μπρουμάρης [Κρέστενα] | ο Οχτώμπζη [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | ο Οχτούμπζη [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ο Οκτώβρης
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | ου Ουχτώμβρς
[Μακρινή] | ου Ουχτώβρς [Χρυσοβίτσα] | ου Ουκτώβρς [Ραψάνη, Τιθορέα] | ου Ουκτώμπρς [Στυλίδα] | ι Ουκτώμπρς
[Δράκεια] | ου Ουκτώμβρς [Γραμματικού] | ο Αηδημήτρης [Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | ου Αηδημήτρς [Άγιος, Γέρμας, Γραμματικού, Λιλαία, Μακρινή,
Τιθορέα, Χουλιαράδες] | ι Αηδημήτρς [Δράκεια, Μικρό Βουνό] | ου Αηδμήτρης [Μεσούντα] | ου Αηδμήτρς
[Άγιος Νικόλαος] | ι Αηδημητριάς [Μηλίνα] | ο Αηδημητρίτης [Μέγαρα] | ο Αηδημιτριάτης [Άγιος
Λουκάς, Θαρούνια] | ι Σπουριάς [Μηλίνα] | ι Σπαρτός [Δράκεια]. ||
Κρήτη: ο Οκτώβρης [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Βρύσες, Λαμπιώτες,
Μιαμού, Παλαιοχώρα] | ο Οχτώβρης [Ανατολή, Ανώγεια, Βώροι,
Εμπρόσνερος, Μάρθα, Σέλλες, Τύλισος] | ο Οκτώμπρης
[Άγιος Γεώργιος, Παλαιοχώρα] | ο Αγιοδημητρίτης [Λαμπιώτες]
| ο Αηδημητριάτης [Βώροι] | ο Σπαρτάς [Βώροι]
| ο Παχνιστής [Βώροι].
οματιά /
είδος χοιρινού λουκάνικου με γέμιση συκωταριάς || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η οματιά [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Καστρί, Λαγκάδια, Μάλη, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό] | η ματιά [Στεμνίτσα]. ||
Ρούμελη: η ματιά [Γραμματικού, Μακρινή] | η νουματιά [Κουμαρίτσι]. ||
Κρήτη: η ομαθιά [Σάσαλος, Σιρίλι] | η αμαθιά [Τύλισος].
ομορφιά || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: η ομορφιά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Καρυά, Λυγουριό, Τσέρια] | η εμορφιά [Άγιος
Δημήτριος, Βαλύρα, Στεμνίτσα] | η εμορφάδα [Καστρί,
Σκεπαστό] | η ομορφάδα [Τσέρια] | α ομορθία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ομορφιά [Θαρούνια] | η ομορφία
[Μέγαρα] | η ουμουρφιά [Αγία Ευθυμία, Κανάλια,
Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες] | η μουρφιά [Μηλίνα] | η ομορφάδα
[Τσαμαντάς] | η ουμουρφάδα [Κανάλια, Τσουκαλάδες] | η μουρφάδα [Δράκεια, Σιάτιστα] | η εμορφιά [Πάργα, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: η ομορφιά [Βουλγάρω, Βώροι, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος].
όμπιο /
πύον || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: το όμπιο [Βρέσθενα, Λαγκάδια, Ρούτσι,
Σκεπαστό] | το έμπιο [Κανδήλα, Προάστιο] | το γουρουνόμυαλο [Κρέστενα] | το πούι
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το όμπιο
[Πάργα] | του όμπιου [Κανάλια, Λιλαία, Μασχολούρι,
Τιθορέα, Χουλιαράδες] | το έμπιο [Πάργα] | ο έμπυος [Μέγαρα, Σιάτιστα] | ου ιόμπιους [Σιάτιστα] | η ουργή
[Μακρινή] | ου γέμιους [Γέρμας] | ου έμιους
[Γέρμας] | ο δρόπικας [Μέγαρα] | το λίκομα [Μέγαρα] | τα λιάκατα [Έλατος] | τα κιρασόσματα [Σταγιάδες]. ||
Κρήτη: ο όμπιος [Παλαιοχώρα].
ομπρέλα || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: η ομπρέλα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Δολιανά, Καστρί, Λαγκάδια, Ρούτσι, Σκεπαστό] | α ομπλέρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α ομπρέα [Πέρα Μέλανα] | το παρασόλι [Πέρα
Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η ουμπρέλα
[Γέρμας, Μελισσουργοί, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η αμπρέλα [Δραμεσιοί] | η λουμπρέλα
[Γουριά] | του παρασόλ [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: η ομπρέλα [Βρύσες] | το παρασόλι
[Σάσαλος].
όνειρο (Buck list) || φυσιολογικά ||
Πελοπόννησος: το όνειρο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό, Δροσοπηγή,
Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λυγουριό, Μάλη, Μυγδαλιά,
Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Φενεός] | το όνειρε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το όνειρο [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Μέγαρα, Πηγή,
Τσαμαντάς] | του όνειρου [Αγιά, Άγιος, Αμφίκλεια,
Βράχα, Γραμματικού, Κιλελέρ, Λιλαία, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Μελισσουργοί,
Πλατύστομο, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | το όνερο [Πάργα] | το ίνορο [Πάργα]
| του ίνουρου [Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Σιάτιστα, Σταγιάδες,
Τσουκαλάδες] | τα νείρατα [Μηλίνα]. || Κρήτη: το όνειρο [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Βουλγάρω, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σιρίλι, Τύλισος] | τα ονείρατα [Αποδούλου, Σέλλες].
όνομα (Swadesh list, Buck list)
|| αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το όνομα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Ελάτη, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί,
Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού,
Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι,
Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το όνουμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το παψιμάρι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το παψιμάζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το όνομα [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια,
Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του όνουμα [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος,
Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια,
Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πρέβεζα,
Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα] | τα νόματα [Μηλίνα]. || Κρήτη: το όνομα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια,
Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].
ονωνίδα /
το φυτό Ononis vulgaris || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η παλαμωνίδα [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η παλαμουνίδα [Σταγιάδες]. ||
Κρήτη: η ανωνίδα [Ανώγεια, Παλαιοχώρα].
οξιά /
το πουλί Gypaetus barbatus || πανίδα ||
Ρούμελη: η ουξιά [Κουμαρίτσι].
οξιά /
φυτά του γένους Fagus (ALE, Buck list) || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η οξιά [Παραδείσια]. || Ρούμελη: η ουξά [Χουλιαράδες] | η ουξιά [Ραψάνη].
οξίγκλα /
βέργα αργαλειού || υφαντική || Πελοπόννησος: η οξίγκλα [Προάστιο]. ||
Ρούμελη: η ξίγκλα [Δαύλεια, Θαρούνια]. || Κρήτη: η ξίγκλα [Άγιος Γεώργιος, Βώροι, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος].
οξωγάλαρο ||
κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: το οξωγάλαρο [Σκεπαστό].
οργή (Buck list) || συναισθήματα ||
Πελοπόννησος: η οργή [Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα] | α οργή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ουργή [Βράχα, Γέρμας] | η οργέα [Μέγαρα]. || Κρήτη: η οργή [Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια].
οργιά || μέτρα-σταθμά
|| Πελοπόννησος: η οργιά [Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δολιανά,
Ελληνίτσα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Πάκια, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι] | η οργέα [Τσέρια] | α οργία [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η οργιά
[Δολό, Θαρούνια, Πάργα, Τσαμαντάς] | η ουργιά
[Αγία Ευθυμία, Άγιος, Γουριά, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο,
Πρέβεζα, Σταγιάδες, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: η οργιά [Άγιος Γεώργιος, Αποδούλου, Βραχάσι, Μιαμού].
οργιό /
ρίγος || αρρώστιες || Ρούμελη: το οργιό
[Τσαμαντάς] | του ουργιό [Χρυσή] | η νταρντάκουλη [Τσαμαντάς] | η τσέτνα
[Χρυσή] | η τσουτίνια (από πυρετό) [Έλατος]. || Κρήτη: το σύγκρυο [Κελλάρια].
όργος /
λουρίδα χωραφιού στο θερισμό || γεωργία ||
Πελοπόννησος: ο όργος [Αλποχώρι, Λαγκάδια, Σκεπαστό]
| ο έργος [Βρέσθενα, Δολιανά, Ελάτη, Λεβίδι, Παραδείσια]. || Ρούμελη: το έργος [Θαρούνια, Μέγαρα] | ου έργους [Χρυσή] | ου όργους [Λιλαία,
Σταγιάδες, Τιθορέα] | ι όργους [Κανάλια] | ου όλγους [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: το όργο [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Παλαιοχώρα] | τα όργατα [Άγιος Βασίλειος, Βραχάσι, Λαμπιώτες].
όργωμα || γεωργία
|| Πελοπόννησος: το όργωμα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Θαλάμες, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Προάστιο, Ρούτσι] | το οργωτό [Μάλη] | το καμάτι [Κανδήλα,
Λαγκάδια, Λεβίδι] | το καματίκι [Αμπελιώνα] | το ζευγάρωμα [Βαλύρα] | το έργουμα
[Πέρα Μέλανα] | το όργουμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]
| το καμάκι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το όργωμα [Δελβινάκι, Δολό, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς] | το όργουμα [Θαρούνια] | του όργουμα [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Γέρμας, Γουριά,
Γραμματικού, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κιλελέρ, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι,
Μηλίνα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του κάμουμα [Κανάλια] | το ζευγάρι
[Θαρούνια] | του ζιβγάρ [Μηλίνα]. || Κρήτη: το όργωμα [Άγιος Βασίλειος] | το κάμωμα [Βραχάσι] | το ζευγάρι
[Σάσαλος, Σέλλες].
οργώματα /
χωράφια σε αγρανάπαυση || γεωργία ||
Ρούμελη: τα ουργώματα [Μικρό Βουνό].
όρεξη || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: η όρεξη [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Θαλάμες, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ρούτσι] | α όρεξη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το ζέφτι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η όριξ [Μηλίνα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Φαρκαδόνα]
| το απετίτο [Πάργα] | το απιτίτο
[Πάργα] | το πετίτο [Πάργα]. || Κρήτη: η όρεξη [Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βρύσες, Βώροι,
Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Τύλισος].
όρκος (Buck list) || δοξασίες ||
Πελοπόννησος: ο όρκος [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Σκεπαστό] | ο όρκο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο όρκος [Δελβινάκι, Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς,
Ωραιόκαστρο] | ου όρκους [Γέρμας, Έλατος, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Σιάτιστα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: ο όρκος [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Σέλλες].
όρκυνος /
το ψάρι Thunnus thynnus || πανίδα ||
Ρούμελη: ου γουφός [Πρέβεζα] | ι όρκυνους [Μηλίνα].
ορμήνια /
συμβουλή || λόγια-γράμματα || Πελοπόννησος: η ορμήνια [Δραμεσιοί, Κρέστενα] | α οργήνια [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ορμήνια [Πάργα, Τσαμαντάς] | η ορμηνία [Μέγαρα] | η ουρμήνια [Γέρμας,
Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η αρμηνία
[Μέγαρα] | το τεμπίχι [Πάργα].
ορμίδι ||
σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το ορμίδι [Προάστιο].
όρνιο /
το πουλί Gyps fulvus || πανίδα ||
Πελοπόννησος: το όρνιο [Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Σκεπαστό] | το όρνιε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το όρνιο [Μέγαρα, Πάργα] | του όρνιου
[Άγιος Νικόλαος, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κουμαρίτσι,
Μακρινή, Σιάτιστα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή] | ου γύπας [Τιθορέα] | ου τυρουκόμπους [Σταγιάδες]. ||
Κρήτη: ο καναβός [Παλαιοχώρα] | η σκάρα
[Θεοδώρα].
ορταλίκι /
συνεταιρισμός || αταξινόμητα || Κρήτη: το ορταλίκι
[Ανώγεια] | το ορακλίκι [Ανώγεια].
ορτύκι /
το πουλί Coturnix coturnix || πανίδα ||
Πελοπόννησος: το ορτύκι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Δολιανά, Κανδήλα, Λυγουριό, Σκεπαστό]. ||
Ρούμελη: του ουρτύκ [Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού,
Μακρινή, Μασχολούρι, Σιάτιστα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα]. || Κρήτη: το ορτύκι [Μιαμού] | τα ορθύκια [Παλαιοχώρα].
ορφανά /
ξύλα της σκεπής || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: τα ορφανά [Άγιος Δημήτριος].
ορφάνια || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: η αρφάνια [Καστρί]. || Ρούμελη: η ουρφάνια [Γέρμας, Έλατος] | η αρφάνια [Μέγαρα].
ορφανός (Buck list) || ο θάνατος ||
Πελοπόννησος: ο ορφανός [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αρχαία Φενεός, Δολιανά, Εξωχώρι, Λεβίδι, Λυγουριό, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό,
Ρούτσι, Σκεπαστό] | ο αρφανός [Αγία Άννα, Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Καστρί] | ο αρφάνης [Λαγκάδια] | ο αρφανέ [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ορφανός [Δολό, Πηγή, Τσαμαντάς] | ου αρφανός [Αμφίκλεια, Δομνίστα, Μακρινή, Τιθορέα,
Τσουκαλάδες] | ου ουρφανός [Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μασχολούρι, Μεσούντα, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα] | ο αρφανός [Μέγαρα] | ου αρφανός
[Λιλαία] | ι αρφανός [Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | ο γεντίμης [Πάργα] | ο γιατίμης [Πάργα]. ||
Κρήτη: ο ορφανός [Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Σάσαλος] | ο αρφανός [Ανατολή, Τύλισος].
οστρακιά || αρρώστιες
|| Πελοπόννησος: η αστρακιά [Αγία Άννα, Λαγκάδια, Μυγδαλιά,
Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η αστράκα
[Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η αστρακιά [Γουριά].
ούγαινα /
το ψάρι Puntazzo puntazzo || πανίδα ||
Ρούμελη: η γούγαινα [Πρέβεζα] | ου σαργουμύτς [Πρέβεζα].
ούγια || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: η ούγια [Τρόπαια]. || Ρούμελη: η ούγια [Τιθορέα] | η γούγια
[Πρέβεζα] | το τσεφαλάρι [Μέγαρα]. || Κρήτη: η ούγια [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα] | η κούδα [Κελλάρια].
ουγιοτό /
πανί του αργαλειού || υφαντική ||
Πελοπόννησος: το ουγιοτό [Τρόπαια].
ούζο || αμπελουργία
|| Πελοπόννησος: το ούζο [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Καλούσι, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό,
Μυγδαλιά, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: το ούζο
[Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πάργα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του ούζου [Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Δραμεσιοί,
Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Στροφυλιά,
Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η ρακή [Μελισσουργοί].
ούλα || το
σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: τα ούλα [Λυγουριό] | τα γούλα [Αρχαία Φενεός, Κάτω Λουσοί] | τα γούλια [Αλποχώρι, Βεργαδαίικα, Τσέρια] | τα γούα [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: τα ούλα [Μακρινή] | τα ούλια [Πάργα]
| τα γούλια [Πάργα] | οι ζαντούρις
[Γέρμας, Έλατος] | του ζαντζί [Σταγιάδες]. ||
Κρήτη: τα γούλα [Θεοδώρα].
ουρά (
Swadesh list, ALE, Buck list) || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: η ουρά [Αγία Άννα, Αμπελιώνα, Αρχαία
Φενεός, Βεργαδαίικα, Δολιανά, Ελάτη, Θαλάμες, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Πάκια,
Παραδείσια, Πιάνα, Τρόπαια] | η νουρά [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Μυγδαλιά,
Παραδείσια, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Φενεός] | η νορά [Προάστιο] | α νουρά
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ουρά [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Λουκάς,
Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δελβινάκι, Δολό, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μεσούντα,
Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σταγιάδες, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά,
Τσαμαντάς, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | η νουρά
[Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος, Λιλαία, Μασχολούρι,
Μηλίνα, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσή,
Χρυσοβίτσα] | ου νούρους [Σταγιάδες] | η ορά [Μέγαρα] | η νορά [Θαρούνια]. || Κρήτη: η ορά [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Βουλγάρω, Βραχάσι,
Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες] | η οριά [Μιαμού].
ουρανός (Swadesh list, Buck list)
|| η φύση || Πελοπόννησος: ο ουρανός [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Ελληνίτσα, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί,
Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεχαινά, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια,
Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο ουρανέ [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ουρανός [Δελβινάκι,
Θαρούνια, Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου ουρανός
[Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα,
Δραμεσιοί, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι,
Μεσούντα, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες,
Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | ι ουρανός [Αγιά, Δράκεια, Κανάλια, Μικρό Βουνό] | ουρανός [Ραψάνη] | ο ερανός [Μέγαρα]. || Κρήτη: ο ουρανός [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω,
Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες,
Σιρίλι].
ούρδα /
σκληρό τυρί που βγαίνει από τυρόγαλα || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Ρούμελη: η ούρδα [Έλατος, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες,
Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο].
ούρλιασμα || ήχοι
|| Πελοπόννησος: το ούρλιασμα [Ρούτσι] | το αρούλημα [Δροσοπηγή, Λαγκάδια] | το αρουλητό [Λαγκάδια]. ||
Ρούμελη: του ουρλιαχτό [Στροφυλιά] | του γούριασμα
[Χρυσή]. || Κρήτη: οι σκληρές
[Σιρίλι].
ούτι || μουσική
|| Ρούμελη: το ούτι [Πάργα].
οχιά /
το φίδι Vipera ammodytes || πανίδα ||
Πελοπόννησος: η οχιά [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Κανδήλα, Κρέστενα, Πιάνα, Πιάνα, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα] | ο κοντοστέρης [Βρέσθενα, Δολιανά, Ρούτσι] | α οχία [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η οχιά [Θαρούνια, Πάργα] | η ουχιά [Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Κουμαρίτσι,
Λιλαία, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Ραψάνη, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η οχέα [Μέγαρα] | η οχέντρα
[Πάργα]. || Κρήτη: η όχεντρα [Άγιος
Γεώργιος, Κελλάρια] | η λιόχεντρα [Βώροι, Μιαμού].
οχίστρα /
φυτά του γένους Reseda || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η οχίστρα [Τρόπαια].
όχτος || η
φύση || Πελοπόννησος: ο όχτος [Βρέσθενα, Δολιανά, Καλούσι,
Σκεπαστό] | ο νόχτος [Αλποχώρι] | η όχτη [Λαγκάδια] | ο όχτε [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο όχτος [Δελβινάκι,
Πάργα, Τσαμαντάς] | ου όχτους [Γουριά, Σταγιάδες,
Χουλιαράδες] | ι όχτους [Κανάλια] | ου νόχτους [Γέρμας, Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χρυσή] | η οχτ [Μεσούντα].
οψιμίδια /
τα όσπρια || γεωργία || Ρούμελη: τα ουψιμίδια
[Σιάτιστα] | οι ουψμιές [Δραμεσιοί] | οι τσουρβάδις [Κιλελέρ]. ||
Κρήτη: τα ψιμικά [Τύλισος] | τα λοϊσίματα [Άγιος
Γεώργιος, Βραχάσι, Σέλλες] | τα μαγερέματα [Ανώγεια, Αποδούλου,
Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | τα μαγερεψίδια [Ανατολή] | τα μαγεροψίματα
[Μιαμού] | τα μαγεριούλια [Ανώγεια] | η μαγεριά [Αποδούλου, Βώροι, Θεοδώρα, Μάρθα, Τύλισος].
οψιμοβρόχια ||
η φύση || Πελοπόννησος: τα οψιμοβρόχια [Κρέστενα].
οψυγιάς /
επίπεδο και καθαρό έδαφος για λιάσιμο της σταφίδας || αμπελουργία
|| Κρήτη: ο οψυγιάς [Τύλισος] | η αψυγιά
[Ανώγεια].
παγανιά /
παγάνα || το κυνήγι || Πελοπόννησος: η παγανιά [Καστρί, Προάστιο, Στεμνίτσα] | α παγανία [ Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η παγανιά [Άγιος Νικόλαος, Πάργα, Χρυσή] | η παγάνα [Αμφίκλεια, Βράχα, Μασχολούρι, Πάργα, Σταγιάδες,
Τιθορέα, Χρυσή] | το ντέβρι [Μέγαρα].
παγανιά /
πρόχειρο μαντρί || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: η παγανιά [Λαγκάδια, Μυγδαλιά].
παγίδα || το
κυνήγι || Πελοπόννησος: η παγίδα [Δολιανά, Λεχαινά, Λυγουριό,
Προάστιο] | α παγίδα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η παγίδα [Αμφίκλεια, Δομνίστα, Λιλαία, Μακρινή, Πηγή,
Ραψάνη] | η παΐδα [Άγιος, Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Μασχολούρι,
Μηλίνα, Σιάτιστα]. || Κρήτη: η παγίδα
[Μάρθα].
παγκάρι
/της εκκλησίας || θρησκεία || Ρούμελη: του παγκαρό
[Αμφίκλεια].
πάγκος (ALE) || έπιπλα - αναχρικά ||
Πελοπόννησος: ο πάγκος [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Δροσοπηγή] | το τουράκι [Βρέσθενα, Μελιγού, Μυγδαλιά]. ||
Ρούμελη: ου πάγκους [Βράχα] | ο μπάγκος
[Πάργα, Σταυροδρόμι] | ι μπάγκους [Δράκεια] | του τουράκ [Αμφίκλεια].
πάγος (Swadesh list, Buck list)
|| η φύση || Πελοπόννησος: ο πάγος [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό,
Δροσοπηγή, Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Σαρακίνι] | ο πάγο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: ου πάγους [Γέρμας, Γουριά, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι,
Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χουλιαράδες] | ο πάος [Πάργα]
| το κρούσταλο [Μέγαρα] | του κρούσταλου
[Γέρμας, Έλατος, Χουλιαράδες] | του κρουστάλ
[Σιάτιστα] | η κουκάλα [Μασχολούρι] | το μπούζι [Πάργα] | του μπουζ [Σιάτιστα].
παγούρι || έπιπλα
- αναχρικά || Πελοπόννησος: το παβούρι [Λαγκάδια] | το μπαβούρι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το μπαβούζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το μπαμπούρι [Τυρός] | το μπαμπούζι
[Τυρός]. || Ρούμελη: το παγούρι
[Δολό, Ωραιόκαστρο] | του παγούρ [Αγία Παρασκευή, Έλατος,
Κανάλια, Στυλίδα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες] | το παούρι
[Μέγαρα].
παγωνιά || η
φύση || Πελοπόννησος: η παγωνιά [Στεμνίτσα] | το καούρι [Λαγκάδια] | το κρυάκουρο
[Λαγκάδια] | το τσιάφι [Λαγκάδια] | α παγουνία [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η παγωνιά [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | η παγουνιά [Βράχα, Δράκεια, Σιάτιστα] | η παγουτή [Γέρμας, Έλατος] | η παγουτσή [Σιάτιστα] | η κουκάλα
[Κανάλια] | η παΐλα [Μέγαρα] | ο φίος [Μέγαρα] | το κιαμίτι
[Μέγαρα] | ο ψόφος [Δελβινάκι] | η τσιβούρα [Σιάτιστα, Χρυσή] | του καούν [Μηλίνα] | του τσαφ [Χρυσή]. || Κρήτη: πάγος [Ανώγεια] | η κρυγιώτη
[Θεοδώρα].
παζαρέματα || πλούτος-χρήματα
|| Πελοπόννησος: τα παζαρέματα [Δροσοπηγή, Θαλάμες, Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: τα παζαρέματα
[Αγιά, Γέρμας, Δαύλεια, Έλατος]. ||
Κρήτη: το παζάρι [Τύλισος].
παζάρι /
εβδομαδιαίο (ALE) || ο
οικισμός || Πελοπόννησος: το παζάρι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Λυγουριό, Μάλη,
Παραδείσια, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Πέρα
Μέλανα, Τυρός] | το παζάζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το παζάρι [Δελβινάκι, Πάργα, Ωραιόκαστρο] | του παζάρ [Αγιά, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γραμματικού, Δράκεια,
Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Ραψάνη,
Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στυλίδα, Φαρκαδόνα, Χρυσή]. ||
Κρήτη: το
παζάρι [Ανώγεια, Αποδούλου].
πάθημα || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το πάθημα [Ρούτσι]. || Ρούμελη: το πάθημα [Τσαμαντάς]. ||
Κρήτη: το πάθημα [Παλαιοχώρα] | η κασκαρίκα
[Θεοδώρα].
παιδεμός /
κόπος || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: ο παιδεμός [Στεμνίτσα] | η παιδεμάρα [Αλποχώρι]
| ο παιδεμό [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το παίδι [Πέρα Μέλανα] | το παίιδι
[Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: του παίδιμα
[Γέρμας, Έλατος, Σταγιάδες] | η πιδιμάρα [Γέρμας, Έλατος, Κουμαρίτσι,
Σταγιάδες].
παΐδες /
του σαμαριού || αγωγιάτης || Πελοπόννησος: οι παΐδες [Δολιανά] | οι σαμαροπαΐδες
[Βρέσθενα]. || Ρούμελη: οι παΐδες [Πάργα]
| οι παΐδις [Μηλίνα, Σιάτιστα, Χρυσή] | τα παΐδια [Έλατος].
παιδί (Swadesh list, ALE, Buck list) || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Πελοπόννησος: το παιδί [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι,
Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια,
Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό,
Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το καμπζί [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το τέκνι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το παιδί [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια,
Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του πιδί [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος,
Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα,
Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Πλατύστομο,
Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες,
Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του πδι [Σιάτιστα] | τα κούτσκα [Κιλελέρ,
Ραψάνη]. || Κρήτη: το παιδί [Άγιος
Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βρύσες,
Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα,
Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | το κοπέλι [Άγιος
Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι,
Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού,
Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].
παΐδια || το
σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Ρούμελη: τα παΐδια [Αγία Ευθυμία, Μακρινή, Μηλίνα, Σιάτιστα,
Σταγιάδες, Χρυσή].
παιδομάνι || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το παιδολόι [Μελιγού] | το καμπζοβόλι [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: ο παιδομάνι [Πάργα] | το παιδομανιό
[Πάργα] | το παιδολάσι [Πάργα].
παίνεμα || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το παίνεμα [Βεργαδαίικα, Ρούτσι]. || Ρούμελη: το παίνεμα [Άγιος Λουκάς] | του παίνιμα [Γέρμας]
| η παίνια [Σταγιάδες] | τα πινιέδια [Σταγιάδες]. || Κρήτη: το παίνεμα [Βουλγάρω, Βραχάσι, Σιρίλι].
παιχνίδι || το
παιχνίδι || Πελοπόννησος: το παιχνίδι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Καλούσι, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια,
Λυγουριό, Μάλη, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το παιγνίδι [Κρέστενα] | το παιγνίιδι [Πέρα
Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το παιχνίδι [Δελβινάκι,
Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του πιχνίδ [Άγιος, Γέρμας, Γραμματικού,
Δραμεσιοί, Κανάλια, Λιλαία, Μακρινή, Μεσούντα, Μηλίνα, Ραψάνη, Σιάτιστα,
Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | του πιγνίδ
[Αγιά, Αγία Παρασκευή, Γουριά, Δομνίστα, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το παιγνίδι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βουλγάρω, Σάσαλος] | το παιγνίδι [Βραχάσι, Βρύσες, Σέλλες].
πακέτο || χώρος-σχήματα
|| Πελοπόννησος: το πακέτο [Λεχαινά] | το μπακέτο [Βρέσθενα, Δολιανά, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μυγδαλιά,
Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: το πακέτο
[Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του μπακέτου [Κανάλια, Τιθορέα].
παλαμάκια || ήχοι
|| Πελοπόννησος: τα παλαμάκια [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Ελάτη, Κανδήλα]. || Ρούμελη: τα παλαμάκια [Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: τα παλαμάκια [Βραχάσι,
Μάρθα] | τα κουρταλάκια [Θεοδώρα].
παλαμαριά /
ξύλινο γάντι για την προστασία του θεριστή από το δρεπάνι || γεωργία
|| Ρούμελη: η παλαμαριά [Αγιά, Έλατος, Μικρό Βουνό, Σταγιάδες] | η παλαμαρά [Σιάτιστα].
παλάμη || το
σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: η παλάμη [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Προάστιο, Ρούτσι,
Σκεπαστό, Τρόπαια, Τσέρια] | η απαλάμη [Δροσοπηγή, Προάστιο, Σπαρτιά]
| α απάμα [Πέρα Μέλανα] | α πάμα
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η παλάμη
[Τσαμαντάς] | η παλάμ [Αγιά, Βράχα, Γέρμας, Γουριά,
Γραμματικού, Κανάλια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα,
Ραψάνη, Χουλιαράδες] | η απαλάμη [Μέγαρα, Πάργα] | η απαλάμ
[Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Κανάλια, Πρέβεζα, Σταγιάδες,
Χουλιαράδες] | οι παλαμουσιές [Μηλίνα]. || Κρήτη: η παλάμη [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βρύσες,
Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι,
Τύλισος] | η απαλάμη [Θεοδώρα].
παλαμίδα /
το ψάρι Sarda sarda || πανίδα ||
Ρούμελη: η παλαμίδα [Μηλίνα, Πάργα, Στυλίδα] | του παλαμίδ [Πρέβεζα].
παλάντζα /
είδος ζυγαριάς || μέτρα-σταθμά || Πελοπόννησος: η παλάντζα [Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Ρούτσι, Στεμνίτσα,
Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | η πελάντζα [Προάστιο]
| η παλάτζα [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα] | η πελέτζα [Αλποχώρι]. ||
Ρούμελη: η παλάντζα [Αμφίκλεια, Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Μακρινή,
Πάργα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η παλάτζα [Πρέβεζα, Φαρκαδόνα] | η μπελάντζα [Πάργα] | η πελάντζα [Πάργα].
παλαντζόξυλο /
πάνω του συνδέονται τα παλατζόνια του αλετριού || γεωργία
|| Ρούμελη: του παλαντζόξλου [Λιλαία].
παλάτι || ο
οικισμός || Πελοπόννησος: το παλάτι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Δολιανά, Εξωχώρι, Κανδήλα, Καρυά, Μάλη, Πιάνα, Προάστιο, Σκεπαστό, Τρόπαια,
Τσέρια] | το παλάκι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το παλάτι [Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του παλάτ [Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Λιλαία, Μακρινή,
Μεσούντα, Τιθορέα] | το παλάτσο [Πάργα]. ||
Κρήτη: το παλάτι [Ανώγεια, Βουλγάρω, Βώροι] | τα απαλάθια [Μάρθα].
πάλεμα || βία ||
Πελοπόννησος: το πάλεμα [Αρχαία Φενεός]. || Ρούμελη: του πάλιμα [Γέρμας, Έλατος] | του πάλμα
[Σταγιάδες]. || Κρήτη: το πάλεμα
[Κελλάρια].
παλιανθρωπιά ||
ιδιότητες || Πελοπόννησος: η παλιανθρωπιά [Ρούτσι].
παλιανθρωπιά ||
κίνηση || Πελοπόννησος: η παλιανθρωπιά [Ρούτσι].
παλιάνθρωπος || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: ο παλιάνθρωπος [Βρέσθενα, Δολιανά, Κρέστενα,
Προάστιο, Ρούτσι] | ο παλιάνθρωπο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο παλιάνθρωπος [Πάργα] | ου παλιάνθρουπους
[Γέρμας].
παλιάτσες /
τρίφυλλες || υφαντική || Πελοπόννησος: οι παλιάτσες [Αλποχώρι].
παλιές /
οι γυναίκες που έζησαν στο παρελθον || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Κρήτη: οι παλιές [Βραχάσι, Παλαιοχώρα].
παλικαράς || ιδιότητες
|| Ρούμελη: ου παλκαράς [Λιλαία]. ||
Κρήτη: ο παλικαράς [Βώροι].
παλικάρι || ο άνθρωπος
(ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: το παλικάρι [Αμπελιώνα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Εξωχώρι,
Λαγκάδια, Μαγούλα, Μάλη, Νεοχώρι, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Σκεπαστό, Στεμνίτσα,
Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το παλικάζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το παλικάρι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Θαρούνια,
Κιλελέρ, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς] | του παλκάρ
[Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Γέρμας, Δομνίστα, Στροφυλιά,
Τιθορέα] | του παλικάρ [Βράχα, Δραμεσιοί, Καρίτσα,
Μικρό Βουνό]. || Κρήτη: το παλικάρι [Άγιος
Βασίλειος, Ανώγεια, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα].
παλικαριάτικα /
χρήματα που δίνουν όταν φεύγουν τα προικιά || ο
γάμος || Πελοπόννησος: τα παλικαριάτικα [Κανδήλα].
παλιόγρια || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: η παλιόγρια [Αμπελιώνα, Λεβίδι] | α κακογρία [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: του παλιουζαγρί [Σιάτιστα].
παλιοί /
οι άνθρωποι που έζησαν στο παρελθον || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Κρήτη: οι παλιοί [Αποδούλου, Ανώγεια, Αποδούλου, Βώροι, Μιαμού,
Παλαιοχώρα, Τύλισος] | οι παλαιινοί [Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια,
Σέλλες] | οι πρωτινοί [Παλαιοχώρα].
παλιοκόριτσο ||
ιδιότητες || Πελοπόννησος: το παλιοκόριτσο [Αμπελιώνα].
παλιόπαιδο || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: το παλιόπαιδο [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Ρούτσι] | το παλιοκάμπζουλε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός].
|| Ρούμελη: του παλιόπιδου [Χουλιαράδες].
παλιοπράματα || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: τα παλιοπράματα [Ωραιόκαστρο].
παλιόρουχα || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: τα παλιόρουχα [Ρούτσι]. || Ρούμελη: τα παλιόρουχα [Άγιος
Λουκάς] | τα μπαρμπούκλια [Κανάλια]. || Κρήτη: τα παλιόρουχα [Σιρίλι].
παλιόσκυλο || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: το παλιόσκυλο [Ελληνίτσα]. || Ρούμελη: του παλιόσκλου [Κανάλια, Μασχολούρι].
παλιούρι /
ο θάμνος Paliurus spina-christi || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το παλιούρι [Βεργαδαίικα] | ο πάλιουρας
[Κρέστενα] | ο πάλιουρε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το παλιούρι [Πάργα] | ο πάλιουρας
[Τσαμαντάς] | ου πάλιουρας [Κουμαρίτσι, Πλατύστομο] | του παλιούρ [Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Έλατος, Κανάλια,
Λιλαία, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | η παλιουριά [Έλατος, Μασχολούρι] | ι πάλιουρας [Κανάλια].
παλουκαριά /
βαγενιού νερόμυλου || ο μύλος ||
Πελοπόννησος: η παλουκαριά [Σκεπαστό].
παλούκι || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το παλούκι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Θαλάμες,
Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι,
Σκεπαστό, Φενεός] | η παλούκα [Προάστιο] | το παλούτσι [Κανδήλα, Τρόπαια, Τσέρια] | ο πάσακα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το παλούκι [Πηγή, Τσαμαντάς] | το παλούτσι [Θαρούνια, Μέγαρα] | του παλούκ [Αγιά, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας,
Γουριά, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Πλατύστομο,
Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα] | ο πάλος [Πάργα]. ||
Κρήτη: το τζένιο [Άγιος Βασίλειος, Μάρθα].
παλτό (Buck list) || φορεσιά ||
Πελοπόννησος: το παλτό [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Δροσοπηγή, Λεβίδι, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το μπαλτό [Βρέσθενα, Λαγκάδια] | το παλιτό [Δολιανά]. ||
Ρούμελη: το παλτό [Δελβινάκι, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο]
| του παλτό [Δαύλεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Σιάτιστα, Τιθορέα,
Χουλιαράδες, Χρυσή]. || Κρήτη: το παλιτό
[Σάσαλος].
πάνα /
μωρού - μέσα από τη φασκιά || η γέννα - το μωρό ||
Πελοπόννησος: η πάνα [Αμπελιώνα, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: η πάνα [Άγιος, Γραμματικού, Έλατος, Μελισσουργοί]. || Κρήτη: η πάνα [Άγιος Γεώργιος, Παλαιοχώρα, Τύλισος].
Παναγιά || θρησκεία
|| Κρήτη: η Παναγιά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βώροι,
Θεοδώρα, Παλαιοχώρα] | η Παναγία [Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι,
Βρύσες, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος].
παναγιόχορτο /
το φυτό Teucrium polium || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το παναγιόχορτο [Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: τς Παναγίας του βουτάν [Ραψάνη].
πανάδες || το
σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: οι πανάδες [Δολιανά, Καρυά] | οι πάνες [Βεργαδαίικα] | οι μελισσάδες
[Προάστιο]. || Ρούμελη: οι πανάδες [Μέγαρα]
| οι πανάδις [Άγιος, Μακρολίβαδο, Μακρινή]. || Κρήτη: οι νεφέλες [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Βρύσες, Μιαμού,
Σάσαλος].
πανάρι /
το ντυμένο με πανί καπάκι του φέρετρου || ο
θάνατος || Πελοπόννησος: το πανάρι [Βρέσθενα].
πανέρι || έπιπλα
- αναχρικά || Πελοπόννησος: το πανέρι [Γυμνό, Δολιανά, Λυγουριό,
Νεοχώρι, Πάκια, Προάστιο, Στεμνίτσα] | το κανίστρι
[Εξωχώρι, Λαγκάδια, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το κάνιστρο
[Βεργαδαίικα, Παραδείσια] | η κανίστρα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Βαλύρα, Καλούσι, Κέρτεζη, Μυγδαλιά, Σκεπαστό, Σπαρτιά] | το κάνεστρε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πανέρι [Άγιος Λουκάς] | του πανέρ
[Αγιά, Γουριά, Δράκεια, Κιλελέρ, Μεσούντα, Μηλίνα, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα]
| το κάνεστρο [Μέγαρα] | του κανέστρ
[Ραψάνη, Σιάτιστα] | το κάνιστρο [Άγιος Λουκάς] | του κάνιστρου [Άγιος Νικόλαος, Τιθορέα] | του κάνστρου [Δαύλεια] | η κανίστρα
[Αγία Ευθυμία, Γουριά, Γραμματικού, Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι,
Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Πάργα, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Χρυσοβίτσα] | η κάνστρα [Μελισσουργοί] | η κανέστρα
[Αγία Παρασκευή] | το κανίστρι [Πάργα, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: το πανέρι [Ανώγεια] | το πανιέρι [Άγιος
Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού,
Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος] | η πανιέρα [Ανώγεια,
Βουλγάρω, Σάσαλος] | η πανέρα [Σιρίλι].
πάνες /
τις έστρωναν στη γη για να περάσουν το στάρι από το δριμόνι || γεωργία
|| Ρούμελη: οι πάνες [Δελβινάκι].
πανηγύρι (ALE) || διασκέδαση ||
Πελοπόννησος: το πανηγύρι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη,
Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά,
Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά,
Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το πανηγύζι [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το πανεγύζι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το πανηγύρι [Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή,
Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του παγκύρ
[Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια,
Κανάλια, Κιλελέρ, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο,
Ραψάνη] | του παγύρ [Τιθορέα] | του πανγύρ [Αμφίκλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι,
Μελισσουργοί, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες] | του πανγκύρ
[Ραψάνη, Χρυσοβίτσα] | του πανηγύρ [Γουριά, Έλατος, Στυλίδα] | του παναΰρ [Γέρμας, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το πανηγύρι [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω,
Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σάσαλος,
Σιρίλι, Τύλισος] | το πανεγύρι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια] | τα παναγύρι [Μιαμού] | το
αγομήσι [Θεοδώρα].
πανηγυριώτες || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: οι πανηγυριώτες [Καλούσι]. || Ρούμελη: ου παναϋριώτς [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: οι πανηγυριώτες [Σιρίλι] | οι πανηγυρολόγοι [Παλαιοχώρα].
πανί /
ύφασμα (Buck list) || υφαντική
|| Πελοπόννησος: το πανί [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Γυμνό,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί,
Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα,
Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό,
Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το υφασίδι [Βρέσθενα] | ο ίτε [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πανί
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς,
Ωραιόκαστρο] | του πανί [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος,
Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια,
Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη,
Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το πανί
[Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω,
Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα,
Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].
πανιάρα /
κοντάρι με πανί στην άκρη, για το βρέξιμο ή πανιάρισμα του φούρνου πριν μπει το
ψωμί || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: η πανιάρα [Αρχαία Φενεός, Βαλύρα,
Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Ελάτη, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Λεβίδι, Λυγουριό,
Παραδείσια, Ροεινό, Τσέρια] | η πάνα [Άγιος Δημήτριος] | η μπανιάρα [Μελιγού, Προάστιο] | η νιφτήρα [Αλποχώρι] | η ξεπανιστήρα [Στεμνίτσα]
| η ρούτα [Θαλάμες] | α πανιάρα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πάνα
[Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Γέρμας, Δράκεια, Έλατος, Θαρούνια, Λιλαία,
Μακρινή, Μέγαρα, Πάργα, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Ραψάνη, Στροφυλιά, Στυλίδα,
Τιθορέα] | η παν [Μηλίνα] | του πανόξλου [Γουριά] | του σταχτόπανου
[Γραμματικού] | ου σφούνγκους [Χρυσή] | το ταμπανόξυλο [Πάργα]. ||
Κρήτη: ο πανιστής [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Μιαμού, Τύλισος] | το πάνιστρο [Βουλγάρω, Βραχάσι, Κελλάρια, Εμπρόσνερος,
Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Τύλισος].
πανιάρισμα /
του φούρνου || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: το πανιάρισμα [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: του πάνιασμα [Αγιά].
πανίδα /
το τυλιγμένο νήμα στη τυλιγάδι || υφαντική ||
Ρούμελη: η πανίδα [Γουριά, Χρυσοβίτσα].
πανικά /
π.χ. σεντόνια, μαξιλαροθήκες, μπόλιες || υφαντική
|| Πελοπόννησος: τα πανικά [Στεμνίτσα]. || Κρήτη: τα πανικά [Θεοδώρα].
πανούκλα || αρρώστιες
|| Πελοπόννησος: η πανούκλα [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Δροσοπηγή, Κρέστενα, Λεβίδι, Σκεπαστό, Τσέρια] | α πανιούκα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πανούκλα
[Άγιος, Άγιος Λουκάς, Αμφίκλεια, Γουριά, Μηλίνα, Σιάτιστα, Σταγιάδες]. || Κρήτη: η πανούκλα [Σάσαλος] | η πανόγλα
[Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Σέλλες].
πάντα /
μάλλινο υφαντό για τον τοίχο || υφαντική ||
Πελοπόννησος: η πάντα [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Καλούσι,
Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Μυγδαλιά, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | η μπάντα [Αλποχώρι, Μαγούλα]. || Ρούμελη: η πάντα [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Γουριά, Δράκεια, Κανάλια,
Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πρέβεζα,
Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | η μπάντα [Δραμεσιοί,
Μικρό Βουνό, Σιάτιστα, Σταγιάδες]. ||
Κρήτη: η πάντα [Αποδούλου, Μιαμού, Σιρίλι] | η μπάντα [Βώροι, Παλαιοχώρα, Τύλισος].
παντελόνι (Buck list) || φορεσιά ||
Πελοπόννησος: το παντελόνι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Θαλάμες, Καρυά, Καστρί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό,
Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα,
Τρόπαια, Τσέρια] | το παντιλόνι [Ελληνίτσα]. || Ρούμελη: το παντελόνι [Δελβινάκι, Θαρούνια] | το πανταλόνι [Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του παντιλόν [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά,
Γραμματικού, Δομνίστα, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί,
Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα,
Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του πανταλόν [Δραμεσιοί, Κανάλια] | το σιουρέλο [Μέγαρα]. ||
Κρήτη: το παντελόνι [Μάρθα, Σάσαλος, Σέλλες] | το πατελόνι [Βουλγάρω, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος].
παντεσπάνι || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: το παντεσπάνι [Άγιος Δημήτριος, Λεχαινά]. || Ρούμελη: του παντισπάν [Κανάλια, Μασχολούρι].
παντζούρι /
εξώφυλλο παραθύρου || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: το μπαντζούρι [Δολιανά] | το πατζούρι [Ρούτσι] | το ξώφυλλο [Μελιγού]
| το σκούρο [Λαγκάδια]. ||
Ρούμελη: το παντζούρι [Πάργα] | του παντζούρ
[Αμφίκλεια, Μηλίνα, Σιάτιστα] | του παντζιούρ
[Μασχολούρι, Φαρκαδόνα] | του ξώφλου [Αμφίκλεια] | του παραθυρόφλου [Κουμαρίτσι] | του παραθρόφλου
[Καρίτσα] | του ιξώφλου [Αμφίκλεια] | το σκούρο [Πάργα] | του σκούρου
[Χουλιαράδες] | του κανάτ [Κανάλια] | του κανάτς [Σιάτιστα] | τα κανατλίκια
[Μηλίνα] | του φύλου [Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το
παραθυρύφυλλο [Κελλάρια].
παντόφλα (Buck list) || φορεσιά ||
Πελοπόννησος: η παντόφλα [Αγρίδι, Ελάτη, Θαλάμες,
Μαγούλα, Προάστιο, Ρούτσι] | η παντούφλα [Βαλύρα, Ροζενά, Στεμνίτσα] | η ποντόφολα [Αγία Άννα]. ||
Ρούμελη: η παντόφλα [Γουριά, Δελβινάκι, Δράκεια, Μακρινή, Μασχολούρι,
Μέγαρα, Μηλίνα, Σιάτιστα] | η παντούφλα [Αγιά] | το πατίκι [Πάργα]. ||
Κρήτη: η παντόφλα [Σάσαλος] | η κλατσάρα
[Βουλγάρω].
παντρειά || ο
γάμος || Πελοπόννησος: η παντρειά [Αγία Άννα, Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Δολιανά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια, Ρούτσι, Τρόπαια, Φενεός] | α παντρειά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α παντζειά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η παντρειά [Αγία Ευθυμία, Γέρμας, Γουριά, Δελβινάκι,
Δραμεσιοί, Κανάλια, Μεσούντα, Μηλίνα, Πάργα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες] | η παντρά [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: η παντρειά [Ανώγεια, Βουλγάρω, Βώροι, Παλαιοχώρα, Σιρίλι] |
η παντρεγιά [Άγιος Γεώργιος] | η παντριγιά
[Μιαμού].
πανωβράκι /
φαρδύ παντελόνι με σούρα || φορεσιά ||
Πελοπόννησος: το πανωβράκι [Δροσοπηγή, Καρυά] | η πανωβράκα [Λυγουριό]. ||
Ρούμελη: του πανουβράκ [Αμφίκλεια, Βράχα, Δαύλεια, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μηλίνα, Στυλίδα, Τιθορέα] | το πανωβράτσι [Μέγαρα].
πανωγέλεκο || φορεσιά
|| Ρούμελη: του πανουγέλικου [Χουλιαράδες].
πανωκόρμι || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: το πανωκόρμι [Λαγκάδια, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: του πανουκόρ [Μηλίνα].
πανωπόρτι /
το πάνω χώρισμα της πόρτας || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Κρήτη: το πανωπόρτι [Βώροι, Κελλάρια, Μάρθα, Σέλλες, Τύλισος].
πανωπροίκι /
δινόταν κάποιες φορές, μετά το γάμο, αν η νύφη δεν ήταν παρθένα || ο
γάμος || Πελοπόννησος: το πανωπροίκι [Βρέσθενα, Δολιανά, Καρυά,
Κρέστενα, Πάκια, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το απανωπροίκι [Κάτω
Λουσοί, Σκεπαστό, Φενεός] | το πανωπροίτσι [Τσέρια, Πέρα Μέλανα] | το πανωπζοίτσι [Πέρα Μέλανα] | το απανωτίμι [Άγιος
Δημήτριος, Κανδήλα, Λαγκάδια] | το πανωτίμι [Ρούτσι]. || Ρούμελη: το πανωπροίκι [Πάργα] | του πανουπροίκ
[Βράχα, Γουριά, Δαύλεια, Κουμαρίτσι, Μηλίνα] | του πανουτίμ [Μακρινή]. || Κρήτη: το πανωπρούκι [Ανατολή, Ανώγεια].
πανωσάμαρο /
φλοκιαστό πανί της νεροτριβής || υφαντική ||
Πελοπόννησος: το πανωσάμαρο [Βρέσθενα] | η καβάλα [Βρέσθενα].
πανωσιάγιακο /
νυφικός επενδύτης || ο γάμος ||
Ρούμελη: το πανωσιάγιακο [Ωραιόκαστρο].
πανωσόγανο ||
το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: το πανωσόγανο [Βρέσθενα].
πανωτίμι /
σε αγοροπωλησία || πλούτος-χρήματα || Ρούμελη: του πανουτίμ
[Κουμαρίτσι].
πανωφόρι || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: το πανωφόρι [Κανδήλα, Λυγουριό, Μάλη,
Προάστιο, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τσέρια]. ||
Ρούμελη: του πανουφόρ [Καρίτσα, Μηλίνα, Σιάτιστα, Χουλιαράδες].
παξιμάδι || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: το παξιμάδι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καρυά, Λυγουριό, Προάστιο, Ροεινό,
Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τσέρια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το παξιμάιδι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του παξμάδ
[Γραμματικού, Μακρινή, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Χουλιαράδες] | του παξιμάδ [Αγιά, Γέρμας, Λιλαία, Μασχολούρι, Ραψάνη] | του καψμάδ [Αμφίκλεια, Μηλίνα, Στροφυλιά, Τιθορέα] | το καψιμάδι [Μέγαρα]. ||
Κρήτη: το παξιμάδι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Βουλγάρω,
Βραχάσι, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος] | ο ντάκος [Ανώγεια, Βραχάσι, Μάρθα, Σέλλες, Τύλισος] | ο ντάγκος [Βώροι, Λαμπιώτες].
παξιμαδοκουλούρα || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Κρήτη: η παξιμαδοκουλούρα [Τύλισος].
παπαβρακάκι /
αγριόχορτο που βάζουν στις πίτες || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το παπαβρακάκι [Λαγκάδια, Μαγούλα, Σκεπαστό].
παπαδάκι || θρησκεία
|| Κρήτη: το παπαδάκι [Άγιος Γεώργιος].
παπάδες /
ψάρια || πανίδα || Πελοπόννησος: οι παπάδες [Προάστιο].
παπαδιά || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: η παπαδιά [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αλποχώρι, Δολιανά, Κανδήλα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Μάλη, Μυγδαλιά,
Προάστιο, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | η παπαδία [Εξωχώρι]
| α παπαδία [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α παπαϊδία [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η παπαδιά [Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μασχολούρι, Μέγαρα, Πλατύστομο, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: η παπαδιά [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βραχάσι, Κελλάρια,
Μάρθα].
παπαδικό /
πληρωμή του παπά σε είδος στο αλώνι || γεωργία ||
Πελοπόννησος: το παπαδικό [Δροσοπηγή]. || Ρούμελη: του παπαδκό [Έλατος, Λιλαία].
παπαδιλίκι || επαγγέλματα
|| Ρούμελη: του παπαδιλίκ [Βράχα]. ||
Κρήτη: η
παπαδοσύνη [Βώροι].
παπαδοδάσκαλος ||
επαγγέλματα || Πελοπόννησος: ο παπαδοδάσκαλος [Μυγδαλιά].
παπαδονύφη /
με πεθερό παπά || ο γάμος || Ρούμελη: η παπαδονύφη
[Τσαμαντάς].
παπάζι /
φέσι με μακριά φούντα || φορεσιά ||
Πελοπόννησος: το παπάζι [Βεργαδαίικα, Δολιανά, Κανδήλα,
Λεβίδι, Λυγουριό, Πηγαδάκια]. || Ρούμελη: το παπάζι [Μέγαρα]
| του παπάζ [Αγία Ευθυμία, Καρίτσα]. || Κρήτη: το παπάζι [Βουλγάρω].
παπαλίνα /
το ψάρι Sprattus sprattus phalericus || πανίδα
|| Ρούμελη: η παπαλίνα [Πρέβεζα].
παπάρα || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: η παπάρα [Αμφίκλεια, Έλατος, Πάργα, Σιάτιστα, Σταγιάδες] |
ο τσορβάς [Πάργα] | η ζουματούρα [Γουριά].
παπαρούνα /
το φυτό Papaver rhoeas || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η παπαρούνα [Δολιανά, Δροσοπηγή, Λεβίδι, Λυγουριό, Σκεπαστό]
| η παπαρούντα [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Στεμνίτσα] | η παπαρούντζα [Λαγκάδια] | η μαγκουνίδα [Αρχαία Φενεός, Δροσοπηγή, Λαγκάδια,
Στεμνίτσα] | α παπαρούνα [Πέρα Μέλανα,
Πραστός, Τυρός] | α μακουνία [Πέρα Μέλανα,
Τυρός]. || Ρούμελη: η παπαρούνα [Αμφίκλεια, Γουριά, Γραμματικού, Δελβινάκι, Μηλίνα, Ραψάνη,
Στροφυλιά, Τιθορέα, Ωραιόκαστρο] | η
παπαρούντα [Μακρινή] | η πιρπιρούνα [Έλατος] | η μεγκουνίδα [Μέγαρα] | η κούκλα [Σιάτιστα] | η τσιτσιέκα [Μικρό
Βουνό]. ||
Κρήτη: η παπαρούνα [Θεοδώρα,
Σάσαλος] | η κουτσουνάδα [Μιαμού, Παλαιοχώρα].
παπάς (ALE, Buck list)
|| θρησκεία || Πελοπόννησος: ο παπάς [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί,
Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα,
Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα,
Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα,
Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | ο παπούλης [Καρυά, Παραδείσια, Ρούτσι] | ο παπά [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ο παπάς [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα,
Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου παπάς [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος,
Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί,
Έλατος, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι,
Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες,
Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] |
ι παπάς [Αγιά, Δράκεια, Κανάλια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | ου παπούλς [Στυλίδα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: ο παπάς [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα,
Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | ο γέροντας [Παλαιοχώρα].
παπάς /
κάθετο ξύλο, στη μέση στο πατερό, που στηρίζει τα ψαλίδια της σκεπής || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: ο παπάς [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Κανδήλα, Καρυά, Λαγκάδια, Μυγδαλιά, Πιάνα] | ο παπά [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: ο παπάς
[Πάργα] | ου παπάς [Γουριά, Μακρινή, Μασχολούρι,
Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα] | ι παπάς [Δράκεια]
| ου μπαμπάς [Χρυσή] | ι παπαδάκους
[Κανάλια].
παπί || πανίδα
|| Πελοπόννησος: το παπί [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι] | το φιφί [Κανδήλα]. ||
Ρούμελη: του παπί [Γουριά, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι].
πάπια /
πουλιά της οικογένειας των Anatidae (ALE, Buck list) || πανίδα ||
Πελοπόννησος: η πάπια [Αγρίδι, Κρέστενα, Μαγούλα] | α πάπια [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πάπια [Άγιος, Θαρούνια, Λιλαία, Ραψάνη, Τιθορέα,
Χουλιαράδες, Ωραιόκαστρο] | η μπίμπα [Γέρμας, Σιάτιστα] | η πάτκα [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: η πάπια [Παλαιοχώρα].
παπίρι /
από κέρατο ή ξύλο, για το κούμπωμα της κουδούνας || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Πελοπόννησος: το παπίρι [Τρόπαια].
πάπλωμα || υφαντική
|| Πελοπόννησος: το πάπλωμα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη,
Καστρί, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια, Λυγουριό, Μαγούλα, Ροζενά, Στεμνίτσα, Τρόπαια] |
το πάπουμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πάπλωμα [Δολό, Ωραιόκαστρο] | του πάπλουμα [Αγιά, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια,
Δράκεια, Έλατος, Πρέβεζα, Σιάτιστα] | το γιοργάνι
[Δολό, Σταυροδρόμι] | του γιουργάν [Γέρμας, Έλατος] | του ιουργάν [Σιάτιστα] | του γιργάν
[Αγιά]. || Κρήτη: το πάπλωμα [Άγιος Βασίλειος, Βουλγάρω, Βραχάσι, Σάσαλος, Τύλισος] | το γιοργάνι [Βώροι, Μιαμού].
παπουδολαλάδες /
οι πρόγονοι || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Κρήτη: οι παπουδολαλάδες [Θεοδώρα].
παπουτσάδικο || ο
οικισμός || Πελοπόννησος: το παπουτσάδικο [Στεμνίτσα] | το τσαγκάρικο [Ρούτσι]. ||
Ρούμελη: του παπτσίδικου [Γέρμας] | του παπτσίδκου
[Έλατος] | του παπτσίκθου [Σιάτιστα].
παπουτσάρης /
πουλί || πανίδα || Πελοπόννησος: ο παπουτσάρης [Σκεπαστό].
παπουτσής (ALE, Buck list)
|| επαγγέλματα || Πελοπόννησος: ο παπουτσής [Αγία Άννα, Αρχαία Φενεός, Δροσοπηγή, Καρυά,
Κρέστενα, Ροζενά] | ο μπαλωματής [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Μάλη, Προάστιο, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | ο τσαγκάρης [Ελληνίτσα,
Κανδήλα, Καρυά, Προάστιο, Τσέρια] | ο μπαλώση [Πέρα
Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ου παπτσής
[Γέρμας, Έλατος, Σιάτιστα, Χουλιαράδες] | ο τσαγκάρης
[Μέγαρα, Τσαμαντάς] | ου τσαγκάρς [Αγία Ευθυμία, Γέρμας,
Γραμματικού, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Πλατύστομο, Τιθορέα] | ι τσαγκάρς [Αγιά] | ου τσιαγκάρς
[Σιάτιστα] | ου τζαγκάρς [Δαύλεια] | ο μπαλωματής [Ωραιόκαστρο] | ου κουντουράς [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: ο τσαγκάρης [Κελλάρια] | ο τζαγκάρης
[Παλαιοχώρα].
παπούτσι (Buck list) || φορεσιά ||
Πελοπόννησος: το παπούτσι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά,
Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη,
Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο,
Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια,
Τσέρια] | το τσέρβουλε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το παπούτσι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα,
Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του παπούτς
[Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας,
Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια,
Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί,
Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα,
Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες,
Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | τα κουρτσέλια (τα παπούτσια) [Σιάτιστα] | τα κουρδέλια [Αγία Παρασκευή]. ||
Κρήτη: το παπούτσι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Βουλγάρω,
Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σιρίλι, Τύλισος] | τα παπούτσα [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βώροι, Κελλάρια,
Λαμπιώτες, Σέλλες, Σιρίλι] | τα καλίκια (ήταν μυτερά) [Παλαιοχώρα] | τα ποντίνια [Βώροι].
παπουτσοκλωνές ||
φορεσιά || Πελοπόννησος: οι παπουτσοκλωνές [Βρέσθενα].
παππούς (ALE, Buck list)
|| ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Πελοπόννησος: ο παππούς [Λεχαινά, Λυγουριό, Προάστιο,
Ρούτσι, Στεμνίτσα] | ο παππούλης [παππούλης, Αγρίδι, Αμπελιώνα,
Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καστρί,
Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Μαγούλα, Μάλη, Ροεινό, Ρούτσι,
Σκεπαστό] | ο πάππος [Τσέρια] | ο παππού [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο παππούλο [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: ο παππούς [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα,
Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ο πάππος
[Πηγή] ου παππούς [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή,
Αμφίκλεια, Κιλελέρ, Λιλαία, Μασχολούρι, Μεσούντα, Πλατύστομο, Σιάτιστα,
Στροφυλιά, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες] | ι παππούς [Αγιά, Δράκεια, Κανάλια] | παππούς [Ραψάνη] | ο πάπους [Πάργα,
Σταγιάδες, Τσαμαντάς] | ου πάπους [Γέρμας, Λιλαία, Μελισσουργοί,
Χρυσή] | ου παπούλς [Βράχα, Γουριά, Γραμματικού,
Δομνίστα, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Χρυσοβίτσα] | ο πάπης [Δελβινάκι] | ο αφέντης [Πηγή]
| ου αφέντς [Σταγιάδες] | ο νόνος [Πάργα] | ου μπαμπάτσιους [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: ο παππούς [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου,
Βουλγάρω, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | ο λάλος [Σιρίλι].
παπύρι /
το φυτό Typha latifolia || χλωρίδα ||
Ρούμελη: του παπύρ [Δραμεσιοί, Μεσούντα, Χρυσοβίτσα].
παράβολο /
τμήμα του αλετριού, πριν από το υνί || γεωργία ||
Ρούμελη: του παράβουλου [Κουμαρίτσι].
παραγάδι || ψάρεμα
|| Πελοπόννησος: το παραγάδι [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: το παραγάδι [Πάργα] | του παραγάδ
[Άγιος, Γουριά, Στυλίδα]. || Κρήτη: το παραγάδι
[Μιαμού, Παλαιοχώρα].
παραγγελιά || λόγια-γράμματα
|| Πελοπόννησος: η παραγγελιά [Αμπελιώνα, Δροσοπηγή,
Λυγουριό, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η παραγγελιά [Τσαμαντάς]
| η παραγγιλιά [Γέρμας, Γραμματικού, Λιλαία] | η παραγγλιά [Έλατος, Σιάτιστα] | του βασκέτ [Έλατος] | του τιμπίχ
[Έλατος]. || Κρήτη: η παραγγελιά
[Ανατολή, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Τύλισος] | η παραγγενιά [Σάσαλος].
παραγιομιστά /
φαγητό με πλιγούρι || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: τα παραγιομιστά [Βρέσθενα].
παραγιομιτό /
γλυκό του δεκαπενταύγουστου || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: το παραγιομιτό [Άγιος Δημήτριος].
παραγιός || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: ο παραγιός [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: ου παραγιός [Άγιος, Κιλελέρ].
παράγκα || ο
οικισμός || Πελοπόννησος: η μπαράκα [Αγία Άννα]. || Ρούμελη: η παράγκα [Κουμαρίτσι] | η μπαράγκα
[Πάργα, Σιάτιστα]. || Κρήτη: η παράγκα [Τύλισος].
παραγώνι /
το μέρος δίπλα στην άκρη του τζακιού || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: το παραγώνι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί,
Κρέστενα, Λεβίδι, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Ροεινό, Ρούτσι,
Στεμνίτσα, Τρόπαια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | η παραγωνάδα [Λαγκάδια] | η αγκωνή [Ροεινό]. || Ρούμελη: του παραγών [Αμφίκλεια] | του παραγκόμ
[Χρυσή] | η κοχ [Σιάτιστα].
παράδεισος || θρησκεία
|| Ρούμελη: ου παράδεισους [Άγιος, Στροφυλιά, Τσουκαλάδες] | ου παράδσους [Κουμαρίτσι, Λιλαία, Ραψάνη]. || Κρήτη: ο παράδεισος [Ανατολή, Ανώγεια, Βρύσες] | η παράδεισος [Βραχάσι, Θεοδώρα, Σέλλες].
παράθυρο (ALE, Buck list)
|| οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: το παράθυρο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Καρυά,
Καστρί, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού,
Μυγδαλιά, Πάκια, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Τρόπαια, Φενεός] | το παραθύρι [Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Κανδήλα, Λαγκάδια,
Νεοχώρι] | το παρεθύρι [Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Μυγδαλιά, Παραδείσια,
Σκεπαστό, Τρόπαια] | το παράθουρο [Αλποχώρι] | το παραθούρι [Κανδήλα] | το παρεθούρι [Αλποχώρι,
Στεμνίτσα] | η παρεθούρα [Αλποχώρι, Κρέστενα] | το παράθερο [Κρέστενα] | το πανεθύρι [Βαλύρα,
Εξωχώρι, Προάστιο, Τσέρια] | το παναθούρι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το παναθούζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το πανεθούρι [Πέρα Μέλανα] | το πανεθούζι [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: το παράθυρο
[Δελβινάκι, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του παράθυρου [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος,
Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι,
Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Σιάτιστα, Στυλίδα,
Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του παράθρου
[Γραμματικού, Πρέβεζα] | του παλαθύρ [Μακρινή, Τιθορέα] | το παραθύρι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό] | του παραθύρ [Αγιά, Άγιος, Βράχα, Γέρμας, Γουριά,
Γραμματικού, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι,
Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τσουκαλάδες,
Χουλιαράδες, Χρυσή] | το παλεθούρι [Μέγαρα] | το παλεθύρι [Θαρούνια] | η παραθούρα [Έλατος]
| η φανέστρα [Δράκεια, Πάργα] | η φενέστρα [Πάργα]. || Κρήτη: το παράθυρο [Άγιος Βασίλειος] | το παραθύρι [Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βρύσες, Βώροι,
Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].
παρακαλετό || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: το
παρακαλετό [Τσαμαντάς].
παρακάλι || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το παρακάλι [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του παράκλιου [Έλατος] | τα παρακάλια
[Τσαμαντάς]. || Κρήτη: το παρακάλι [Θεοδώρα,
Μάρθα].
παρακάσελο /
μικρό κλειστό χώρισμα μέσα στην κασέλα, με καπάκι και κλειδί, για φύλαξη
εγγράφων ή κοσμημάτων || έπιπλα - αναχρικά ||
Κρήτη: το παρακάσελο [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου,
Βραχάσι, Κελλάρια, Μιαμού, Τύλισος] | το πορταλαμίδι
[Σάσαλος] | το βαρθαλαμίδι [Εμπρόσνερος].
παρακατιανοί || ιδιότητες
|| Ρούμελη: οι παρακατιανοί [Μηλίνα]. ||
Κρήτη: οι παρακαθιανοί [Ανώγεια].
παρακλάδι ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το παρακλάδι [Θαλάμες, Λεβίδι]. ||
Κρήτη: το παρακλάδι [Τύλισος].
παράκληση || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: οι παράκλησες [Άγιος Λουκάς]. ||
Κρήτη: οι παράκλησες [Θεοδώρα, Κελλάρια].
παράκλι /
συρτάρι || έπιπλα - αναχρικά ||
Πελοπόννησος: το παράκλι [Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: το παράκλι (ιδιαίτερο μέρος μέσα στην κασέλα, για πολύτιμα
πράγματα) [Μέγαρα] | του παράκλ [Δραμεσιοί].
παρακούμπαρος /
βοηθός του κουμπάρου στο γάμο || ο γάμος ||
Πελοπόννησος: ο παρακούμπαρος [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά,
Ελάτη, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια, Λυγουριό, Μελιγού, Πηγαδάκια, Ροεινό]. || Ρούμελη: ου παρακούμπαρους [Άγιος Νικόλαος, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι]
| ι παρακούμπαρους [Μικρό Βουνό]. ||
Κρήτη: ο παρακούμπαρος [Άγιος Γεώργιος].
παράμαλλο /
παραγαδιού || ψάρεμα || Ρούμελη: του παράμαλου
[Στυλίδα].
παραμάνα /
για ρούχα || φορεσιά || Πελοπόννησος: η παραμάνα [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Λαγκάδια, Λεβίδι,
Στεμνίτσα, Τσέρια]. || Ρούμελη: η παραμάνα [Αγιά,
Άγιος Λουκάς, Γέρμας, Έλατος, Καρίτσα, Μακρολίβαδο, Πάργα, Ραψάνη]. || Κρήτη: η παραμάνα [Τύλισος].
παραμιλητό ||
φυσιολογικά || Πελοπόννησος: το παραμιλητό [Παραδείσια] | το παραμίλημα [Βεργαδαίικα].
παραμονή /
η προηγούμενη μέρα || χρόνος ||
Πελοπόννησος: η παραμονή [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Ελληνίτσα, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι,
Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Προάστιο,
Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | α παραμονά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η παραμονή [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα,
Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η παραμουνή [Αγιά,
Αγία Ευθυμία, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα,
Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο,
Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα,
Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: η παραμονή [Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες,
Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σιρίλι,
Τύλισος].
παραμύθι (ALE) ||
λόγια-γράμματα || Πελοπόννησος: το παραμύθι [Αγία Άννα, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Κανδήλα, Λεβίδι,
Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | το παρανύθι [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το παρανύιθι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] |
το μασάλι [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: το παραμύθι [Δελβινάκι, Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του παραμύθ [Αγία Παρασκευή, Γουριά, Γραμματικού,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το παραμύθι [Βουλγάρω, Σέλλες, Σιρίλι].
παράνομα /
επίθετο || αταξινόμητα || Ρούμελη: του παρούνουμα
[Ραψάνη].
παράνυφοι /
αγόρια ή κορίτσια || ο γάμος ||
Πελοπόννησος: τα παρανύφια [Βαλύρα] | οι παρανυφάδες [Σκεπαστό] | οι ντάγιες [Σκεπαστό]
| οι μπραζιέρες [Κάτω Λουσοί] | ο παράνυφος [Άγιος
Δημήτριος, Μυγδαλιά, Ρούτσι] | η παράνυφη [Άγιος
Δημήτριος] | ο μπουραζέρης [Κανδήλα, Λυγουριό] | η μπουραζέρα [Κανδήλα] | η μπραζέρα [Φενεός]. || Ρούμελη: οι παράνυφοι [Μέγαρα] | τα παράνφα
[Γραμματικού] | οι περγένυφες [Δολό] | η παράνυφη [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια] | η βλάμσα [Άγιος] | ο παράγαμπρος
[Άγιος Λουκάς]. || Κρήτη: οι παράνυφοι [Ανατολή,
Βουλγάρω, Κελλάρια, Παλαιοχώρα] | οι παράγαμπροι
[Ανατολή, Κελλάρια].
παραξενιά || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: η παραξενιά [Αμπελιώνα, Ρούτσι]. || Ρούμελη: η παραξενιά [Πάργα, Τσαμαντάς] | η παραξινιά [Γραμματικού] | η ζάντζα
[Έλατος, Σταγιάδες, Χρυσή].
παράπονο || λόγια-γράμματα
|| Πελοπόννησος: το παράπονο [Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα,
Λυγουριό, Μαγούλα] | το παράπονε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το παράπονο [Τσαμαντάς] | του παράπουνου [Αγιά,
Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Σιάτιστα] | το σικιαέτι
[Πάργα]. || Κρήτη: το παράπονο
[Άγιος Βασίλειος, Βραχάσι, Εμπρόσνερος, Μάρθα, Σέλλες] | η παραπόνεση [Σάσαλος].
παραπόρτι || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: το παραπόρτι [Αμπελιώνα, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: η πορτοπούλα [Δελβινάκι] | η πουρτουπούλα [Έλατος,
Μελισσουργοί, Χουλιαράδες] | το πορτέλο [Πάργα] | του πουρτέλ [Δράκεια] | ντου παραθύρ [Σιάτιστα].
παραπούλια /
αμπελιού, λάχανου || αμπελουργία ||
Πελοπόννησος: τα παραπούλια [Βρέσθενα, Δροσοπηγή,
Παραδείσια, Σκεπαστό]. || Κρήτη: τα τσιμούλια (παραπούλια
του λάχανου) [Σέλλες].
Παρασκευή (ALE, Buck list)
|| χρόνος || Πελοπόννησος: η Παρασκευή [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Θαλάμες, Καλούσι, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί,
Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού,
Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό,
Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Φενεός] | η Παραστσευή [Εξωχώρι, Τσέρια] | η Παραστσιεβή [Κανδήλα, Τρόπαια] | το Παράστσι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το Παράσι [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η Παρασκευή [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πηγή,
Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η Παρασκιβή
[Αγιά, Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γραμματικού, Δαύλεια,
Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι,
Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στροφυλιά,
Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η Παραστσευγή [Μέγαρα] | η Παρασκιουβή
[Έλατος]. || Κρήτη: η Παρασκή [Άγιος
Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Βρύσες, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια,
Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].
παράστρατο /
ο συντομότερος δρόμος || ο οικισμός ||
Κρήτη: το παράστρατο [Ανατολή] | το παραστράτι
[Αποδούλου] | η ζυγωματαρά (στράτα) [Άγιος Γεώργιος,
Βραχάσι] | η κονταρίδα [Εμπρόσνερος, Σάσαλος].
παρασύκωτο /
φαγητό με συκωταριά και χόρτα || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Ρούμελη: το παρασύκωτο [Τσαμαντάς].
παρατσούκλι || λόγια-γράμματα
|| Πελοπόννησος: το παρατσούκλι [Δολιανά, Κρέστενα, Σκεπαστό,
Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το παρατσούκλι
[Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς] | του παρατσούκλ
[Κανάλια, Μασχολούρι, Χρυσοβίτσα] | το περιγκόμι
[Τσαμαντάς] | το παραγκόμι [Πάργα] | του παραγκόμ [Χρυσοβίτσα] | του παρανόμ [Γέρμας,
Σιάτιστα] | του καλκέπ [Τιθορέα] | το παραγκόμι [Μέγαρα] | το παράβγαλμα [Πάργα].
παράχερο /
χειρωνακτική βοήθεια || προσφορά ||
Ρούμελη: του παραχέρ [Λιλαία].
παρέα || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: η παρέα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Καλούσι, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό,
Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Ρούτσι, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η παρέα [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος Λουκάς,
Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δελβινάκι, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κανάλια,
Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μέγαρα, Μικρό Βουνό, Πάργα,
Πηγή, Σιάτιστα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: η παρέα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια,
Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα,
Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | η πατούλια
[Ανώγεια].
παρεκκλήσι || θρησκεία
|| Ρούμελη: το παρεκκλήσι [Τσαμαντάς] | του παρικλής
[Δραμεσιοί, Χουλιαράδες].
παρηγοριά || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: η παρηγοριά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κανδήλα,
Καστρί, Λυγουριό, Μάλη, Μυγδαλιά, Πηγαδάκια, Προάστιο, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | α παρηγορία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α παζηγοζία [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η παρηγοριά [Άγιος Λουκάς, Δολό, Μέγαρα, Τσαμαντάς] | η παρηγουριά [Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού,
Δομνίστα, ραμεσιοί, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σταγιάδες, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η παληγουριά [Γέρμας, Έλατος]. ||
Κρήτη: η παρηγοριά [Ανώγεια, Βραχάσι, Θεοδώρα].
παρθένα || ο
γάμος || Πελοπόννησος: η παρθένα [Άγιος Δημήτριος, Βαλύρα,
Βρέσθενα, Καστρί, Λεβίδι, Πάκια, Πηγαδάκια, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η παρθένα [Άγιος Λουκάς, Άγιος, Γουριά, Δαύλεια,
Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μικρό Βουνό, Πρέβεζα, Στυλίδα] | η απάρθιν [Σταγιάδες] | η κόφα (η
μη παρθένα) [Θαρούνια]. || Κρήτη: η παρθένα
[Άγιος Γεώργιος, Σάσαλος].
παρθενιά ||
ο γάμος || Πελοπόννησος: η παρθενιά [Δολιανά, Κανδήλα, Λεβίδι, Πηγαδάκια]. || Κρήτη: η παρθενιά [Βραχάσι, Μιαμού].
παρθενούλι /
αγριόχορτο || χλωρίδα || Πελοπόννησος: το παρθενούλι [Βρέσθενα].
παρμάρα /
λοιμώδης αγαλαξία, αρρώστια των γιδοπροβάτων - παραλύουν τα πόδια τους || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Ρούμελη: η παρμάρα [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Βράχα, Γουριά,
Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μεσούντα,
Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η παραμάρα
[Δολό, Πηγή, Χουλιαράδες, Χρυσή] | ου παρμός [Στροφυλιά]
| ι παρμός [Μηλίνα].
πάρτη /
για ίδιο συμφέρον || αταξινόμητα ||
Ρούμελη: η πάρτη [Πάργα, Τσαμαντάς].
παρτίδα /
τμήμα || χώρος-σχήματα || Πελοπόννησος: η παρτίδα [Αλποχώρι]. ||
Ρούμελη: η παρτίδα [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Πάργα].
παρχάλια /
ξύλινες κρεμάστρες || σύνεργα-υλικά ||
Πελοπόννησος: τα παρχάλια [Αλποχώρι].
πασάλειμμα || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το πασάλειμμα [Δροσοπηγή]. || Ρούμελη: του πασάλμα [Γέρμας].
πασάς || ιδιότητες
|| Κρήτη: ο πασάς [Ανώγεια].
πασέτο /
ξύλινο μέτρο || σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το πασέτο [Άγιος Δημήτριος, Λαγκάδια].
πασκαλογιόρτια /
η μέρα του Πάσχα και η Δευτέρα του Πάσχα || θρησκεία
|| Ρούμελη: τα πασκαλογιόρτια [Τσαμαντάς].
πασουμάκι || φορεσιά
|| Ρούμελη: του πασουμάκ [Μικρό Βουνό] | του πασούμ
[Κιλελέρ]. || Κρήτη: το πασουμάκι [Σάσαλος]
| το πασούμι [Σιρίλι].
πασπαλάς /
κομμάτια βραστού χοιρινού διατηρημένα σε κιούπι || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: ο πασπαλάς [Άγιος Λουκάς] | ου πασπαλάς [Αμφίκλεια,
Μακρολίβαδο].
πασπάλη /
ψιλά αλεσμένο αλεύρι || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Ρούμελη: η πασπάλη [Πάργα, Τσαμαντάς] | η πασπάλ [Έλατος] | του πασπάλ
[Σιάτιστα].
πασπαλιαρέοι /
παιδιά που δούλευαν στους μύλους || ο μύλος ||
Πελοπόννησος: οι πασπαλιαρέοι [Κανδήλα].
πασπαλόπιτα /
πίτα με καλαμποκάλευρο || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Ρούμελη: η πασπαλόπτα [Σταγιάδες] | η πασπάλα
[Σταγιάδες].
πασπάτεμα || κίνηση
|| Κρήτη: το πασπάτεμα [Θεοδώρα].
παστάλι /
στοίβα αποξηραμένων φύλλων καπνού ίδιου μεγέθους || γεωργία
|| Ρούμελη: του παστάλ [Σιάτιστα].
παστάλιασμα /
των φύλλων του καπνού || γεωργία ||
Ρούμελη: του παστάλιασμα [Σιάτιστα].
παστέλι || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: το παστέλι [Νεοχώρι]. || Ρούμελη: το παστέλι [Πάργα]. ||
Κρήτη: το παστέλι [Άγιος Βασίλειος].
παστικά /
τραγούδια που λέγονται στο στόλισμα του πάστου || ο
γάμος || Κρήτη: τα παστικά [Βρύσες, Βώροι].
παστίτσιο || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: του παστίτσιου [Δραμεσιοί].
παστό || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: το παστό [Αμπελιώνα, Βαλύρα, Ελάτη,
Κανδήλα, Καστρί, Λεβίδι, Νεοχώρι, Ρούτσι, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: το μπαστό [Άγιος Λουκάς] | του παστό
[Αμφίκλεια, Μακρινή, Ραψάνη, Χρυσοβίτσα] | ου παστός
[Έλατος, Μασχολούρι, Σταγιάδες] | η λίπα
[Αμφίκλεια, Κανάλια, Μασχολούρι, Πλατύστομο] | η λίγδα [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: το παστό [Άγιος Βασίλειος, Κελλάρια, Βρύσες].
παστολιές || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Κρήτη: οι αλατσολιές [Παλαιοχώρα].
πάστος /
το στόλισμα του νυφικού κρεβατιού || ο γάμος ||
Κρήτη: ο πάστος [Ανώγεια, Σέλλες] | ο μπάστος [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Βραχάσι, Λαμπιώτες, Τύλισος] | το παστό
[Μάρθα].
παστουρμάς || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: ο παστρουμάς [Ωραιόκαστρο] | ου παστρουμάς [Σταγιάδες].
Πάσχα (ALE) || θρησκεία ||
Ρούμελη: το Πάσκα [Μεσούντα, Πηγή, Τσαμαντάς] | του Πάσκα [Αγία Παρασκευή, Δράκεια, Κιλελέρ] | του Πάσχα [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος,
Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Ραψάνη,
Σιάτιστα, Στυλίδα, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα]
| η Λαμπρή [Άγιος Λουκάς, Άγιος Νικόλαος, Γουριά, Δαύλεια,
Θαρούνια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Μεσούντα,
Σιάτιστα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η Πασχαλιά [Αγιά,
Αγία Παρασκευή, Δελβινάκι, Δολό, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πάργα,
Ραψάνη, Τσαμαντάς] | η Πασκαλιά [Δραμεσιοί, Έλατος, Σταγιάδες,
Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: το Πάσχα
[Άγιος Βασίλειος, Βώροι, Θεοδώρα, Τύλισος] | το Πάσκα
[Παλαιοχώρα] | η Λαμπρή [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος,
Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού,
Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].
πασχαλίτσα /
το έντομο Coccinella (ALE) || πανίδα
|| Πελοπόννησος: η λαμπρίτσα [Ροεινό, Ρούτσι] | ο παπουτσής [Δολιανά, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η πασχαλίτσα [Κουμαρίτσι] | η πασκαλίτσα
[Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η πασχαλιά
[Ραψάνη]. || Κρήτη: η πασχαλίτσα [Θεοδώρα].
πατάκι || υφαντική
|| Ρούμελη: του πατάκ [Αγιά, Δράκεια, Μασχολούρι].
πατάτα (ALE, Buck list)
|| καρποί || Πελοπόννησος: η πατάτα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα,
Γυμνό, Ελάτη, Καρυά, Κέρτεζη, Λεβίδι, Λυγουριό, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τσέρια] | η μπατάκα [Αρχαία Φενεός, Δολιανά, Δροσοπηγή, Εξωχώρι,
Κανδήλα, Καστρί, Λαγκάδια, Προάστιο, Σκεπαστό, Σπαρτιά] | η πατάκα [Βρέσθενα, Μελιγού, Μυγδαλιά] | α μπατάτα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α μπατάκα [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η πατάτα [Αγία Παρασκευή, Δαύλεια, Δελβινάκι, Δολό,
Δράκεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Μακρινή, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Πάργα,
Πηγή, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | η μπατάτα [Άγιος Λουκάς, Τιθορέα] | η πατάκα [Βράχα, Γουριά, Δομνίστα, Κουμαρίτσι, Λιλαία] | η μπατάκα [Μέγαρα, Τιθορέα]. ||
Κρήτη: η πατάτα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια,
Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα,
Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].
πατατοκεφτέδες ||
μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: οι πατακοκεφτέδες [Βρέσθενα].
πατατοσαλάτα ||
μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: η πατακοσαλάτα [Βρέσθενα].
πατατούκα /
αντρικό πανωφόρι || φορεσιά || Πελοπόννησος: η πατατούκα [Προάστιο, Στεμνίτσα] | η μπανταντούκα [Κρέστενα, Ρούτσι] | α μπατατούκα [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η πατατούκα [Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα,
Θαρούνια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Πάργα, Πλατύστομο, Στυλίδα, Τιθορέα] | ου πατατούκους [Πρέβεζα] | πατατούκ [Καρίτσα, Μακρολίβαδο].
πατέρας (Swadesh list, ALE, Buck list) || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Πελοπόννησος: ο πατέρας [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι,
Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια,
Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά,
Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | ο πατέρα
[Ρούτσι, Σκεπαστό] | ο αφέντης [Αμπελιώνα, Λυγουριό] | ο αφέγκη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο φέγκη [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: ο πατέρας [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα,
Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου πατέρας [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος
Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα,
Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή,
Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη,
Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα] | ι πατέρας [Αγιά, Δράκεια, Κανάλια, Μηλίνα,
Μικρό Βουνό] | ο αφέντης [Μέγαρα] | ου αφέντς [Λιλαία, Ραψάνη] | ι αφέντς [Μηλίνα]
| του αφιντικό [Μηλίνα] | ο τάτος [Τσαμαντάς]
| ο κύρης [Δελβινάκι] | ου μπαμπάς [Σιάτιστα]. || Κρήτη: ο πατέρας [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα,
Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος] | ο κύρης [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, ΒραχάσιΒρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Σέλλες, Τύλισος] | ο αφέντης [Ανατολή, Λαμπιώτες, Σιρίλι] | ο αφεντάκης [Βώροι].
πατερό /
αργαλειού || υφαντική || Πελοπόννησος: το πατερό [Τρόπαια].
πάτερο /
χοντρό δοκάρι της σκεπής (Buck list) || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: το πάτερο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Καλούσι, Καρυά, Λυγουριό, Μάλη, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ροεινό,
Σκεπαστό] | το πατερό [Αγία Άννα, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Γυμνό, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Μάλη, Μυγδαλιά,
Σαρακίνι, Στεμνίτσα, Φενεός] | το πατερέ [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: το πατερό
[Μέγαρα] | του πατιρό [Μηλίνα] | του πάτιρου [Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Γουριά, Κουμαρίτσι,
Μακρινή, Πλατύστομο].
πάτημα || κίνηση
|| Πελοπόννησος: το πάτημα [Αγία Άννα, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Κανδήλα, Λυγουριό, Μελιγού, Παραδείσια, Ρούτσι, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα, Τσέρια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: το πάτημα [Θαρούνια, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του πάτμα Γέρμας, Γραμματικού, Έλατος, Λιλαία, Μασχολούρι,
Πρέβεζα, Τιθορέα]. || Κρήτη: το πάτημα
[Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βρύσες, Βώροι, Λαμπιώτες].
πατημασιά || κίνηση
|| Πελοπόννησος: η πατημασιά [Νεοχώρι] | η πατημασά [Σκεπαστό] | η πατησά [Αγία
Άννα, Δολιανά] | α πατηματία [Πέρα Μέλανα] | α πατουσία [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η πατημασιά [Τσαμαντάς] | η πατσιά
[Γέρμας, Καρίτσα, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η πατλιά [Σταγιάδες]
| η πατούνα [Σταγιάδες] | η μπλαμούτσα
[Κανάλια]. || Κρήτη: η πατουχιά [Σέλλες].
πατησιά /
ποσότητα μούστου στο πατητήρι || αμπελουργία ||
Πελοπόννησος: η πατησιά [Κρέστενα].
πατηταρόξυλο /
στερεωμένο στα δυο μπροστινά πόδια του αργαλειού - σε αυτό δένουν την κάτω άκρη
των πατητήρων (ποδαρικών) || υφαντική ||
Κρήτη: το πατηταρόξυλο [Βουλγάρω, Τύλισος].
πατητή/
μάλλινη υφαντή κουβέρτα με χνούδι || υφαντική ||
Κρήτη: η πατητή [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι,
Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος].
πατητήρι || αμπελουργία
|| Πελοπόννησος: το πατητήρι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Νεοχώρι] | η πατητήρα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Καλούσι, Λαγκάδια, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | ο ληνός [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Βρέσθενα,
Δολιανά, Κανδήλα, Καρυά, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια,
Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το σκαφόνι [Άγιος
Δημήτριος, Αλποχώρι] | το σταφυλοπάτι [Λαγκάδια] | το πακηκήζι [Πέρα Μέλανα] | α πακηκήρα
[Πέρα Μέλανα] | ο ληνέ [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το πατητήρι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα] | του πατητήρ [Δραμεσιοί, Μασχολούρι, Μηλίνα] | του πατήρ [Αμφίκλεια, Λιλαία, Μακρινή, Ραψάνη, Τιθορέα,
Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | η πατήρα [Γουριά, Κανάλια] | ο πατητής [Ωραιόκαστρο] | ου κουφνέλους
[Μακρινή] | ου κάδους [Γραμματικού] | η καδ
[Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γουριά, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρολίβαδο,
Μασχολούρι, Μηλίνα, Ραψάνη] | η τραπιζουνιά [Αμφίκλεια, Κουμαρίτσι] | του πουστάφ [Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η καρούτα [Κιλελέρ] | η ανέμ
[Μακρολίβαδο] | του στουμπιστήρ [Λιλαία]. || Κρήτη: το πατητήρι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Βραχάσι, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σιρίλι, Τύλισος].
πατητής /
σταφυλιών, υφαντών || ιδιότητες ||
Κρήτη: ο πατητής [Σέλλες].
πατητό /
άρτος (με ζάχαρη και μυρωδικά) για μνημόσυνο || ο
θάνατος || Κρήτη: το
πατητό [Σάσαλος].
πατινάδα /
τραγούδι της γαμήλιας πομπής || ο γάμος ||
Ρούμελη: η μπατνάδα [Πρέβεζα].
πατιρντί || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: του πατιρντί [Μηλίνα].
πατόξυλα /
τα ξύλα του πατώματος || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: τα πατόξυλα [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Σκεπαστό]. || Ρούμελη: τα πατόξλα
[Τιθορέα].
πάτος (Buck list) || χώρος-σχήματα ||
Πελοπόννησος: ο πάτος [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό,
Μυγδαλιά, Παραδείσια, Προάστιο, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | ο πάτε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο πάτος [Άγιος Λουκάς, Δολό, Μέγαρα, Πάργα, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου πάτους [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Γέρμας,
Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή,
Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα] | ι πάτους [Αγιά, Μηλίνα, Μικρό Βουνό]. || Κρήτη: ο πάτος [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού,
Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες].
πατούδα /
γλυκό από ζύμη, πασπαλισμένο με ζάχαρη άχνη - μέσα έχει ξηρούς καρπούς, κανέλα,
γαρίφαλο, μοσχοκάρυδο, μέλι, ζάχαρη, λεμόνι, λάδι, ρακή || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Κρήτη: τα πατούδα [Ανατολή].
πατουλιά /
συστάδα θάμνων || φυτολογικά || Πελοπόννησος: η πατουλιά [Γυμνό, Λεβίδι] | η πατουκλιά [Μυγδαλιά]. || Ρούμελη: η πατιλιά [Τσουκαλάδες] | η πατλιά
[Έλατος, Κανάλια, Ραψάνη, Σιάτιστα].
πατούνες /
μάλλινες, για το κρύο - φοριούνται μέσα από τις κάλτσες || φορεσιά
|| Ρούμελη: οι πατούνες [Ωραιόκαστρο] | τα πατούνια
[Δελβινάκι, Δολό, Σταυροδρόμι].
πατούρα /
για κουκούλια || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: η πατούρα [Μυγδαλιά].
πατούρα /
σανίδας || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Ρούμελη: η
πατούρα [Κουμαρίτσι].
πατούσα || το
σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: η πατούσα [Αγία Άννα, Αλποχώρι,
Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Λεχαινά, Παραδείσια, Προάστιο, Ρούτσι,
Στεμνίτσα, Φενεός] | το πατούχι [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η πατούσα [Αγία Ευθυμία, Βράχα, Κανάλια, Λιλαία, Μακρινή,
Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πάργα, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Χουλιαράδες] | η πατούχα [Μέγαρα, Τιθορέα] | η πατούνα [Κανάλια, Πάργα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τσαμαντάς]
| η μπάτσα [Χρυσή]. || Κρήτη: η πατούχα
[Θεοδώρα, Σέλλες] | η πατσούχα [Λαμπιώτες].
πατούχα /
η πατούσα της κάλτσας || φορεσιά ||
Πελοπόννησος: η πατούχα [Μυγδαλιά].
πατόφτυαρο (Buck list) || σύνεργα-υλικά ||
Πελοπόννησος: το πατόφτυαρο [Σκεπαστό] | το πατητό [Αλποχώρι, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του μπελ [Χουλιαράδες].
πατόφυλλα /
τα κάτω φύλλα σε φυτό καπνού || γεωργία ||
Ρούμελη: τα πατόφλα [Γουριά, Μασχολούρι, Χρυσοβίτσα].
πατρίδα (Buck list) || αταξινόμητα ||
Πελοπόννησος: η πατρίδα [Προάστιο, Ρούτσι] |α πατζίδα
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πατρίδα
[Βράχα, Γέρμας, Ωραιόκαστρο].
πατρικό /
σπίτι || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: το πατρικό [Αμπελιώνα, Δολιανά, Καλούσι,
Καρυά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Πάκια, Στεμνίτσα] | το πατζικό [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πατρικό [Δελβινάκι, Σταυροδρόμι] | του πατρικό [Άγιος, Γουριά, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρολίβαδο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το πατρικό [Βρύσες, Σέλλες] | το γονικό
[Μάρθα].
πατριός ||
ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Πελοπόννησος: ο πατριός [Σκεπαστό].
πατριώτης /
συμπατριώτης || ιδιότητες || Πελοπόννησος: ο πατριώτης [Βρέσθενα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: ου πατριώτς [Γέρμας].
πατρόν || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: το ξόμπλι [Παραδείσια]. || Ρούμελη: το ξόμπλι [Μέγαρα]. ||
Κρήτη: το ξόμπλι [Ανώγεια].
πατσά /
κοιλιά ζώου || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: η πατσά [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Δολιανά, Πάκια, Σκεπαστό] | η πατσιά [Γυμνό, Δροσοπηγή, Καστρί,
Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Προάστιο, Ρούτσι] | η μπατσά [Στεμνίτσα] | α πατσά [Πέρα
Μέλανα] | α μπατσά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: η πατσά [Αμφίκλεια, Μέγαρα] | η πατσιά [Μακρινή, Πηγή] | η πατσιάδα
[Γέρμας] | το πατσό [Θαρούνια] | ου πατσάς [Σταγιάδες, Χρυσή] | ου πατσιάς [Γέρμας, Δραμεσιοί, Σιάτιστα] | του πατσί [Λιλαία] | τα πατσιά
[Λιλαία, Πλατύστομο, Τιθορέα] | τα πατσά
[Άγιος Λουκάς, Θαρούνια].
πατσαβούρα || υφαντική
|| Πελοπόννησος: η πατσαβούρα [Τσέρια] | η πατσιαβούρα [Κρέστενα] | η πατσαγούρα [Άγιος
Δημήτριος, Αλποχώρι] | το πατσαβούρι [Αγία Άννα, Δολιανά] | το πατσιαβούρι [Βρέσθενα] | α μπατσαβούρα
[Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η πατσαβούρα [Τσαμαντάς]
| η πατσαούρα [Πάργα, Σταγιάδες] | η πατσαγούρα [Γουριά] | του πατσιαούρ
[Μακρινή, Πλατύστομο, Στυλίδα, Φαρκαδόνα] | του πατσαούρ
[Έλατος, Λιλαία, Μακρολίβαδο] | η πατσιαούρα
[Γραμματικού] | το σκουβάτσο [Πάργα]. ||
Κρήτη: το πατσάβρι [Άγιος Γεώργιος] | το πατσαούρι [Παλαιοχώρα]
| η πατσαούρα [Παλαιοχώρα] | το κανεβάτσι
[Άγιος Βασίλειος].
πατσιούρι /
μικρό ξύλινο, δοχείο που μέτραγαν το γάλα, ίσο περίπου με μισό κιλό || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Πελοπόννησος: το πατσιούρι [Ρούτσι].
πατσοπόδαρα ||
μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: τα πατσοπόδαρα [Άγιος Δημήτριος, Σκεπαστό].
πατσοπόδαρα /
πατσάς και ποδάρια βραστά || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Ρούμελη: τα πατσοπόδαρα [Άγιος Λουκάς].
πατωκολόνα ||
σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: η πατωκολόνα [Άγιος Δημήτριος].
πάτωμα (Buck list) || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: το πάτωμα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κρέστενα,
Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πάκια, Παραδείσια,
Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | το πάτουμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πάτωμα [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πάργα,
Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του πάτουμα
[Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά,
Γραμματικού, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα,
Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του πάτμα [Τιθορέα] | η πάτωση [Μέγαρα]. || Κρήτη: το πάτωμα [Άγιος Γεώργιος, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σιρίλι] | ο πάτος [Κελλάρια] | η πάτα [Παλαιοχώρα].
πατωσά /
επίστρωση || αταξινόμητα || Κρήτη: η πατωσά [Άγιος
Γεώργιος, Βώροι, Μάρθα, Τύλισος].
πάτωση /
το τμήμα του ληνού για το πάτημα των σταφυλιών || αμπελουργία
|| Πελοπόννησος: η πάτωση [Στεμνίτσα] | η πατητήρα [Στεμνίτσα].
πατωσιά /
υπερυψωμένος χώρος στο σπίτι για σανό || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: η πατωσιά [Δολιανά] | η μπατωσιά [Μελιγού].
πατώταβλα ||
σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: η πατώταβλα [Άγιος Δημήτριος].
πάφιλας /
ορείχαλκος || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το πάφιλο [Βρέσθενα, Λαγκάδια]. || Ρούμελη: ο πάφιλας [Μέγαρα, Πάργα] | ου πάφλας
[Γουριά, Μεσούντα, Σιάτιστα, Χουλιαράδες] | ου πάφλους
[Δαύλεια, Έλατος, Σταγιάδες] | ι πάφλους
[Κανάλια] | το παφίλι [Πάργα, Ωραιόκαστρο] | του παφίλ [Άγιος Νικόλαος, Δραμεσιοί] | του πάφλου [Κουμαρίτσι].
παχάντερο /
το παχύ άντερο || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: το παχιάντερο [Αρχαία Φενεός]. || Ρούμελη: του παχάντιρου [Μασχολούρι].
πάχνη || η
φύση || Πελοπόννησος: η πράχνη [Λαγκάδια] | ο ασπρόπαγος [Λαγκάδια] | η τσιάφη
[Βρέσθενα] | το τσάφι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]
| α πάχνα [Πέρα Μέλανα] | ο δροσόπαγο
[Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η πάγνη
[Μέγαρα] | η πάχν [Γέρμας, Σιάτιστα] | η τσάφη [Πάργα] | η τσιαφ [Κανάλια]
| το τσάφι [Πάργα]. ||
Κρήτη: η πάχνη [Σάσαλος] | το απόι
[Σάσαλος, Σέλλες].
παχνί || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: το παχνί [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Γυμνό, Κανδήλα, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | η πάχνη [Καλούσι, Κανδήλα, Σκεπαστό] | το παγνί [Αμπελιώνα, Λαγκάδια, Μυγδαλιά, Ρούτσι] | ο πλέχτης [Γυμνό, Κανδήλα] | ο μπλέχτης [Μυγδαλιά,
Πιάνα, Ροεινό, Στεμνίτσα] | ο μπλοκός [Καλούσι, Τρόπαια] | ο πλόχτης [Κρέστενα] | ο μπροκό [Πέρα
Μέλανα, Τυρός] | ο εμροκό [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | εμποκό [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: το παχνί [Δελβινάκι] | του παχνί [Αγιά,
Αγία Παρασκευή, Άγιος, Γουριά, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Μακρολίβαδο,
Μασχολούρι, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά] | του παχν [Κουμαρίτσι] | του παθνί [Γέρμας,
Δολό] | η παχν [Αμφίκλεια, Στροφυλιά] | η πλοκαριά [Ωραιόκαστρο] | ου πλουκός
[Γουριά, Έλατος, Σταγιάδες, Χρυσή] | ι πλοκός
[Αγιά]. || Κρήτη: η ματζαδούρα [Βώροι,
Λαμπιώτες] | η μαντζαδούρα [Θεοδώρα, Μιαμού] | η μαντζαντούρα [Μάρθα].
πάχνισμα /
τάισμα των οικόσιτων ζώων || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Ρούμελη: το πάνθιασμα [Δολό]. ||
Κρήτη: το πάχνισμα [Τύλισος].
παχολάχανα /
χόρτα || χλωρίδα || Πελοπόννησος: τα παχολάχανα [Μαγούλα, Μυγδαλιά].
πάχος || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το πάχος [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Δροσοπηγή, Ρούτσι] | το πάχι [Πέρα
Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το πάχος [Τσαμαντάς] | του πάχους [Γέρμας,
Γραμματικού, Κανάλια, Καρίτσα, Μηλίνα, Χουλιαράδες] | ου χόντρους [Έλατος]. ||
Κρήτη: το πάχος [Άγιος Γεώργιος, Μιαμού, Σάσαλος] | το χόντρος [Μιαμού].
πάχτος /
το νοίκι του βοσκότοπου ή της καλλιεργούμενης γης || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Κρήτη: ο πάχτος [Ανατολή, Τύλισος].
πεδούκλα /
δέσιμο στα δυο πόδια των υποζυγίων || αταξινόμητα ||
Πελοπόννησος: το πείσμα [Άγιος Δημήτριος] | το γκιστίουμα [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: του κουστέκ [Δραμεσιοί] | του πεϊβάν
[Δραμεσιοί].
πεδούκλι || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Πελοπόννησος: το πεδούκλι [Αλποχώρι] | το γουστέκι [Λαγκάδια]. ||
Ρούμελη: του πιδούκλ [Γέρμας] | ου πέδικλους [Έλατος]. ||
Κρήτη: τα μπέρδουκλα [Θεοδώρα].
πέζα /
γκρεμός με βράχια || η φύση ||
Κρήτη: η πέζα [Μάρθα].
πεζόβολος || σύνεργα-υλικά
|| Πελοπόννησος: ο πιζόβολος [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: ου πιζόβλους [Σιάτιστα] | ι πιζιόβουλους
[Μηλίνα].
πεζούλι || ο
οικισμός || Πελοπόννησος: το πεζούλι [Αμπελιώνα, Δολιανά, Καστρί,
Ροεινό, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | η πεζούλα [Βρέσθενα,
Καστρί, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Ρούτσι] | α πεζούα [Πραστός]. || Ρούμελη: το πεζούλι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Μέγαρα, Πάργα,
Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του πιζούλ [Αμφίκλεια, Γέρμας, Δομνίστα,
Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα,
Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το πεζούλι [Άγιος
Γεώργιος, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος] | η πεζούλα [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Κελλάρια].
πεθερά (Buck list) || ο γάμος ||
Πελοπόννησος: η πεθερά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά,
Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό,
Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο,
Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός]
| α πεθερά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πεθερά [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια,
Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η πιθιρά [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος,
Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια,
Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό,
Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα,
Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | η μαλ (για τη νύφη) [Αγία Παρασκευή]. || Κρήτη: η πεθερά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια,
Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σιρίλι, Τύλισος].
πεθερικά || ο
γάμος || Πελοπόννησος: τα πεθερικά [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία
Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Λεβίδι,
Λεχαινά, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Παραδείσια] | το πεθερικό [Προάστιο,
Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | τα πεθεριακά [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | τα πεθεζακά [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: τα πεθερικά [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Τσαμαντάς] | τα πεθερκά [Πηγή] | τα πιθιρκά [Αγιά,
Αγία Παρασκευή, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Έλατος,
Κουμαρίτσι, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σταγιάδες, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: τα πεθερικά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Βρύσες,
Θεοδώρα, Κελλάρια, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Τύλισος].
πεθερός (Buck list) || ο γάμος ||
Πελοπόννησος: ο πεθερός [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι,
Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια,
Πιάνα, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός]
| ο πεθερέ [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο πεθερός [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα,
Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου πιθιρός
[Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας,
Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα,
Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες,
Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι πιθιρός
[Δράκεια, Ραψάνη, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | ο αφέντης
(για τη νύφη) [Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο] | ου αφέντς
[Έλατος, Λιλαία] | ου αφιντάκς (για τη νύφη) [Καρίτσα] | ου μπαμπάλς (για τη νύφη) [Αγία Παρασκευή]. || Κρήτη: ο πεθερός [Άγιος Γεώργιος, Βουλγάρω, Θεοδώρα, Κελλάρια,
Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].
πείνα (Buck list) || φυσιολογικά ||
Πελοπόννησος: η πείνα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Μάλη, Μυγδαλιά,
Προάστιο, Ρούτσι, Τσέρια] | η λόρδα [Αμπελιώνα] | α λόρδα [Πέρα Μέλανα] | α κίνα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πείνα
[Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Πάργα, Πηγή,
Σιάτιστα, Τσαμαντάς, Χρυσή] | η λίμα [Μέγαρα, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η λόρδα [Πάργα] | η λιόρδα [Σιάτιστα] | η κόρδα
[Σιάτιστα] | η νηστκουμάρα [Έλατος]. || Κρήτη: η πείνα [Άγιος Γεώργιος, Μιαμού].
πείραγμα /
καζούρα || διασκέδαση || Ρούμελη: το πείραγμα
[Δελβινάκι]. || Κρήτη: τα πειράγματα
[Ανατολή, Βουλγάρω, Σάσαλος].
πειρασμός /
κακό πνεύμα || δοξασίες || Ρούμελη: ο πειρασμός
[Τσαμαντάς] | ου πειρασμός [Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: ο πειρασμός [Κελλάρια].
πείσμα || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: του πείσμα [Άγιος Νικόλαος] | το γινάτι [Δελβινάκι, Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του γινάτ [Έλατος, Στροφυλιά, Χρυσή] | του γνατ [Δαύλεια] | το ινάτι [Μέγαρα]
| του ινάτ [Κανάλια, Σταγιάδες] | του ινάτς [Σιάτιστα] | το αϊντίνι [Μέγαρα].
πέλαγο || η
φύση || Πελοπόννησος: το πέλαγο [Μάλη] | το πέλαο [Προάστιο] | το πέαγο
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πέλαγο
[Μέγαρα, Πάργα] | το πέλαγου [Στυλίδα] | του πέλαου [Πρέβεζα] | το πέλαο [Πάργα].
πελεκητής /
ξυλουργός || επαγγέλματα || Ρούμελη: ο πελεκητής
[Δελβινάκι]. || Κρήτη: ο ταλιαδόρος
[Παλαιοχώρα].
πελέκι /
πελεκημένη πέτρα || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Κρήτη: το πελέκι [Άγιος Γεώργιος, Αποδούλου, Μιαμού].
πελεκούδι || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: η πιλικούδα [Αγιά]. ||
Κρήτη: η φλιτζασκούδα [Θεοδώρα].
πελετζόνι /
εξάρτημα του αλετριού - συνδέεται με το ζυγό || γεωργία
|| Πελοπόννησος: το πελετζόνι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι] | το παλατζόνι [Μαγούλα]. ||
Ρούμελη: τα παλαντζέτα [Γουριά].
πελτές || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: ο πελτές [Στεμνίτσα] | ο μπελτές [Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Λεβίδι, Προάστιο,
Στεμνίτσα] | η πάστα [Άγιος Δημήτριος, Κρέστενα,
Ροζενά, Σκεπαστό, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: μπελτέ
[Θαρούνια, Μέγαρα] | ο μπελιτές [Άγιος Λουκάς] | ου μπιλτές [Τιθορέα] | ου μπιλντές
[Λιλαία, Κουμαρίτσι, Τιθορέα] | ι μπιλτές [Μηλίνα]
| ου πιλτσές [Σιάτιστα] | ι πιλτές [Μηλίνα]
| η πάστα [Γουριά, Γραμματικού, Πάργα]. || Κρήτη: ο πελτές [Βρύσες] | ο μπελτές [Μιαμού].
πένα || λόγια-γράμματα
|| Ρούμελη: η πένα [Κουμαρίτσι, Χουλιαράδες, Χρυσή].
πενηνταράκι || πλούτος-χρήματα
|| Κρήτη: το πενηνταράκι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια].
πενηντάρι || πλούτος-χρήματα
|| Ρούμελη: του πινηντάρ [Στυλίδα]. ||
Κρήτη: το πενηντάρι [Άγιος Γεώργιος, Θεοδώρα].
πενηνταριά || αταξινόμητα
|| Κρήτη: η πενηνταριά [Ανώγεια].
πένσα ||
σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το τσίφτι [Βρέσθενα].
πεντακοσάρικο || πλούτος-χρήματα
|| Ρούμελη: το πεντακοσάρκο [Δελβινάκι]. ||
Κρήτη: το πεντακοσάρικο [Θεοδώρα, Σάσαλος].
πεντάνευρο /
φυτά του γένους Plantago (ALE) || χλωρίδα
|| Πελοπόννησος: το πεντάνευρο [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Λαγκάδια, Σκεπαστό] | το πεντάνευρε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πεντάνευρο [Σταυροδρόμι] | του πιντάνιβρου
[Μακρινή, Ραψάνη] | τα πουντόβουλα [Κανάλια].
πεντάρα || πλούτος-χρήματα
|| Ρούμελη: η πιντάρα [Άγιος Λουκάς, Γουριά, Κουμαρίτσι, Μηλίνα]. || Κρήτη: η πεντάρα [Ανώγεια].
πεντάρι /
δοχείο χωρητικότητας πέντε οκάδων || μέτρα-σταθμά ||
Κρήτη: το πεντάρι [Άγιος Βασίλειος].
πεντόβολα || το
παιχνίδι || Πελοπόννησος: τα πεντόβολα [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Κρέστενα, Πιάνα] | τα μπόκολα [Κρέστενα]. || Ρούμελη: τα πεντόβολα [Μέγαρα, Ωραιόκαστρο] | τα πιντόβουλα [Γραμματικού, Δραμεσιοί, Κανάλια, Λιλαία,
Μακρινή, Στυλίδα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | τα πιντόβιλα
[Κουμαρίτσι] | τα πουντόβουλα [Κανάλια] | τα μπόλια [Τσαμαντάς] | τα τσόκανα
[Έλατος, Σταγιάδες]. || Κρήτη: οι αλεκατρίδες
[Ανατολή, Εμπρόσνερος, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες] | τα κισκιντά [Αποδούλου, Μιαμού] | το κισκιντάκι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι,
Τύλισος].
πεντοζάλης /
χορός || διασκέδαση || Κρήτη: ο πεντοζάλης
[Άγιος Γεώργιος, Βρύσες, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | ο σιγανός [Βρύσες].
πεντόλιρο || πλούτος-χρήματα
|| Ρούμελη: το πεντόλιρο [Δελβινάκι, Πάργα] | του πιντόλιρου [Αγιά, Άγιος, Δαύλεια, Μασχολούρι, Μηλίνα,
Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στυλίδα] | η πιντόλιρα [Ραψάνη]. || Κρήτη: το πεντόλιρο [Βουλγάρω] | οι πεντόλιρες
[Άγιος Βασίλειος, Βουλγάρω, Βώροι, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Τύλισος].
πέπελη /
μελίγκρα || γεωργία || Πελοπόννησος: η πέπελη [Αμπελιώνα, Πιάνα]. || Ρούμελη: η μελούρα [Δελβινάκι].
πέπλο || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: το πέπλο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Λεχαινά, Λυγουριό,
Μυγδαλιά, Προάστιο, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | ο πέπλος [Ελάτη]. || Ρούμελη: το πέπλο [Πηγή] | του πέπλου
[Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος Νικόλαος, Γουριά, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κιλελέρ,
Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μεσούντα, Μηλίνα, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα,
Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | του μπούλουμα [Χουλιαράδες] | του καμάρ [Μικρό
Βουνό] | του μαγνάδ [Μηλίνα]. || Κρήτη: το πέπλο [Άγιος Βασίλειος, Βρύσες, Κελλάρια, Παλαιοχώρα,
Τύλισος] | το πέμπλο [Σάσαλος, Σιρίλι] | το πέμπουλο [Βουλγάρω].
πεπόνι || καρποί
|| Πελοπόννησος: το πεπόνι [Δολιανά, Κανδήλα, Λυγουριό,
Παραδείσια, Ρούτσι, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το ποπόνι [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το καούνι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το πεπόνι [Πάργα, Σταυροδρόμι] | του πιπόν [Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κιλελέρ,
Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Σιάτιστα, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | του καόν [Κανάλια].
περαματιστή /
λεπτό υφαντό με σχέδια || υφαντική ||
Κρήτη: η περαματιστή [Σέλλες] | οι περαμάτες
[Βώροι].
πέρασμα || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το πέρασμα [Άγιος Δημήτριος, Κανδήλα,
Τσέρια] | το αράδι [Λαγκάδια] | το περάιμα [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το γιάβα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πέρασμα [Πάργα, Πηγή] | του πέρασμα
[Αγιά, Γέρμας, Έλατος, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | του πέραμα
[Πρέβεζα] | η πιραταριά [Μακρινή] | του διάβα [Γέρμας, Κανάλια, Σιάτιστα, Χουλιαράδες] | η σύρτα [Κουμαρίτσι] | η ρούγα [Έλατος]. ||
Κρήτη: το πέραμα [Μάρθα].
περάσματα /
δρόμοι || ο οικισμός || Πελοπόννησος: τα περάσματα [Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός]. || Ρούμελη: τα πιράσματα [Κανάλια].
περατίκι /
του Χάρου || ο θάνατος || Πελοπόννησος: το περατίκι [Προάστιο].
περγαμόντο ||
καρποί || Πελοπόννησος: το περγαμόντο [Δολιανά].
περγέλεσμα /
κοροϊδία || αταξινόμητα || Ρούμελη: το περγέλασμα
[Τσαμαντάς] | του πιργέλιου [Έλατος, Μηλίνα, Σταγιάδες] | το μαϊτάπι [Πάργα].
πέρδικα /
το πουλί Perdix perdix (ALE) || πανίδα
|| Πελοπόννησος: η πέρδικα [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καστρί, Λυγουριό, Μυγδαλιά,
Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | α πέντζικα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πέρδικα [Αγιά,
Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μέγαρα, Μεσούντα, Μηλίνα, Πηγή, Πλατύστομο,
Τιθορέα, Τσαμαντάς, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Ωραιόκαστρο] | η πιρδίκα [Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Έλατος, Ραψάνη,
Σιάτιστα, Σταγιάδες]. || Κρήτη: η πέρδικα [Άγιος
Γεώργιος, Ανώγεια, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Παλαιοχώρα,
Τύλισος].
περδικάβγουλο /
αβγό πέρδικας || αταξινόμητα || Κρήτη: το περδικάβγουλο [Θεοδώρα].
περδικάκι /
φυτό της οικογένειας Parietaria || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το περδικάκι [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του πιρδικάκ [Γουριά] | η περδικούλα
[Πάργα] | το περδικόχορτο [Πάργα] | το περδικοχόρτι [Πάργα].
περδικόφτερο || αταξινόμητα
|| Κρήτη: το περδικόφτερο [Μάρθα].
περέτια /
διάφορες δουλειές || αταξινόμητα ||
Ρούμελη: τα περέτια [Τσαμαντάς].
περιβολάρης || επαγγέλματα
|| Πελοπόννησος: ο περιβολάρης [Άγιος Δημήτριος, Καλούσι] | ο περιβοάρη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο πεζιβοάζη [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | ο περβοάζη [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: ο μπαξεβάνος [Πάργα] | ου μπαχτσιαβάνους [Σιάτιστα]. || Κρήτη: ο περβολάρης [Τύλισος].
περιβόλι (Buck list) || γεωργία ||
Πελοπόννησος: το περιβόλι [Αγρίδι, Βαλύρα, Δολιανά,
Κανδήλα, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός, Πιάνα, Τσέρια] | το περβόλι [Αμπελιώνα,
Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό] | ο μπαξές [Αγία Άννα] | ο μπαξέ
[Πέρα Μέλανα] | το πεζιβόλι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το περιβόλι
[Άγιος Λουκάς, Τσαμαντάς] | το περβόλι [Άγιος Λουκάς] | του πιριβόλ [Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά,
Κανάλια, Μακρινή, Μασχολούρι, Τιθορέα, Τσουκαλάδες] | του πιρβόλ [Κουμαρίτσι] | ο μπαξές
[Πάργα] | ου μπαξές [Άγιος] | μπακτσιές [Ραψάνη] | ου μπαχτσές
[Σιάτιστα, Φαρκαδόνα] | ι μπακτσές [Μηλίνα] | τα μπαχτσέδια [Μικρό Βουνό, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το περβόλι [Ανώγεια, Βρύσες, Θεοδώρα, Μιαμού, Τύλισος] | το πρεβόλι [Ανατολή, Σέλλες] | ο μπαξές [Θεοδώρα].
περιβολικά ||
γεωργία || Πελοπόννησος: τα περιβολικά [Λυγουριό, Σκεπαστό] | τα περβολικά [Ρούτσι].
περίγυρος || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Κρήτη: το πέργυρο [Παλαιοχώρα, Σάσαλος].
περικοκλάδα /
το φυτό Calystegia sepium || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η περικοκλάδα [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: το περικοκλάδι [Πάργα]. ||
Κρήτη: το περιμποκλάδι [Παλαιοχώρα].
περιστέρι /
το πουλί Columba livia (ALE) || πανίδα
|| Πελοπόννησος: το περιστέρι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Λυγουριό,
Μάλη, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Πέρα Μέλανα] | το αγριοπερίστερο [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Λυγουριό, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το πεζιστέζι [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: το περιστέρι
[Πάργα, Τσαμαντάς] | του πιριστέρ [Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια,
Γέρμας, Κανάλια, Λιλαία, Σιάτιστα, Τιθορέα] | του πιρστσέρ [Σιάτιστα] | το πελιστέρι
[Θαρούνια, Μέγαρα] | το αγριοπερίστερο [Πηγή, Τσαμαντάς] | του αγριουπιρίστιρου [Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι] | του αγρουπιρίστιρου [Μασχολούρι]. ||
Κρήτη: το περιστέρι [Παλαιοχώρα] | η περιστέρα
(το θηλυκό) [Άγιος Γεώργιος, Εμπρόσνερος] | το αγριοπερίστερο [Μάρθα].
πέρκα /
το ψάρι Perca fluviatilis || πανίδα ||
Πελοπόννησος: η πέρκα [Προάστιο]. || Ρούμελη: η πέρκα [Πρέβεζα] | η μπέρκα
[Μηλίνα].
περούκα || χτένισμα
- καλλωπισμός || Πελοπόννησος: η μπερούκα [Καρυά]. || Ρούμελη: η πιρούκλια [Σταγιάδες].
περούκα /
χτένισμα με δυο πλεξίδες || χτένισμα - καλλωπισμός ||
Πελοπόννησος: η περούκα [Κανδήλα].
περπάτημα || κίνηση
|| Πελοπόννησος: το περπάτημα [Θαλάμες, Κανδήλα]. || Ρούμελη: του πιρπάτμα [Γέρμας].
περπατησιά || κίνηση
|| Πελοπόννησος: η περπατησιά [Παραδείσια] | η περπατηγιά [Προάστιο]. ||
Ρούμελη: η πιρπατσιά [Γέρμας, Σιάτιστα] | η πιρπατσά [Γουριά, Έλατος, Σταγιάδες] | η περβατισιά [Δελβινάκι]. ||
Κρήτη: η πορπατηξά [Βραχάσι].
περπερίτσα /
έθιμο για να βρέξει σε περίοδο αναβροχιάς || δοξασίες
|| Πελοπόννησος: περπερίτσα [Δολιανά] | η πιπερίτσα [Κανδήλα, Ρούτσι]. ||
Ρούμελη: η πιρπιρούνα [Αγία Παρασκευή, Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η βιρβιρίτσα [Βράχα, Πλατύστομο] | η μπιρμπιρίτσα [Μακρολίβαδο, Ραψάνη, Χουλιαράδες] | η πιρπιρίτσα [Αγιά, Μικρό Βουνό] | η πιρπιλίτσα [Φαρκαδόνα].
πέσιμο || κίνηση
|| Πελοπόννησος: το πέσιμο [Άγιος Δημήτριος, Σκεπαστό] | το τσίταμα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του πέσμου [Γέρμας, Έλατος].
πεσκέσι /
δώρο σε φαγώσιμα και ποτά || προσφορά ||
Πελοπόννησος: το πεσκέσι [Αμπελιώνα, Δολιανά, Κρέστενα,
Μυγδαλιά, Σκεπαστό, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το πισκέσι [Λαγκάδια, Στεμνίτσα] | το πιστσιέσι [Τρόπαια]. ||
Ρούμελη: το πεσκέσι [Πάργα] | του πισκές
[Αγία Παρασκευή, Βράχα, Δομνίστα, Δράκεια, Κανάλια, Ραψάνη, Σιάτιστα] | του πσκες [Λιλαία] | το πιστσέσι
[Μέγαρα] | το πεσκελίκι [Πάργα]. || Κρήτη: το πεσκέσι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Βραχάσι, Θεοδώρα, Μάρθα, Μιαμού, Σάσαλος, Τύλισος].
πεσκίρι /
μακρόστενο υφαντό αρκετών μέτρων, κάλυπτε το άψητο ψωμί στην πινακωτή ή είχε
χρήση πετσέτας σε τραπέζι για πολλά άτομα στη σειρά || υφαντική
|| Πελοπόννησος: το πεσκίρι [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Βρέσθενα,
Λεβίδι, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι] | το πισκίρι [Αλποχώρι,
Ελάτη, Θαλάμες, Πιάνα] | το πιστσίρι [Κανδήλα] | το πεστσίρι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το πεστσίζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πεσκίρι [Θαρούνια] | του πισκίρ
[Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Σιάτιστα] | του πσκιρ
[Γουριά, Λιλαία, Πρέβεζα] | το πιστσίρι [Μέγαρα] | το μεσάλι [Θαρούνια] | του μισάλ [Αγιά, Έλατος, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Χρυσή] | η μσάλα [Στροφυλιά].
πέστροφα /
το ψάρι Salmo trutta || πανίδα ||
Πελοπόννησος: η πέστροφα [Κανδήλα, Στεμνίτσα] | η πέστρουφα [Μυγδαλιά]. ||
Ρούμελη: η πέστρουφα [Μεσούντα, Ωραιόκαστρο].
πετάλες ||
το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: οι πετάλες [Αλποχώρι, Κάτω Λουσοί,
Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά].
πεταλίδα /
το μαλάκιο Patella caerulea || πανίδα ||
Ρούμελη: η πεταλίδα [Άγιος Λουκάς] | η πιταλίδα [Μηλίνα,
Πρέββεζα]. || Κρήτη: η πεταλίδα
[Μιαμού].
πέταλο || αγωγιάτης
|| Πελοπόννησος: το πέταλο [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Βρέσθενα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πάκια, Προάστιο,
Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | το πέταλε [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πέταλο [Δελβινάκι,
Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του πέταλου [Άγιος, Γέρμας, Μακρινή,
Πρέβεζα, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το πέταλο
[Μάρθα, Σέλλες, Κελλάρια, Παλαιοχώρα, Σάσαλος].
πέταλο /
του ξυλόχτενου || υφαντική || Κρήτη: το πέταλο [Βουλγάρω,
Βώροι, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος] | ο πέταλος [Βουλγάρω].
πεταλόπροκα || αγωγιάτης
|| Πελοπόννησος: τα πεταλόπροκα [Δολιανά]. || Ρούμελη: του λαγουκάρφ [Έλατος].
πεταλούδα (ALE) || πανίδα ||
Πελοπόννησος: η πεταλούδα [Αμπελιώνα, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Λυγουριό, Πιάνα, Προάστιο, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα] | η κατσιμπούλα [Λαγκάδια] | η κατσαμπούλα [Σκεπαστό]
| η πούλια [Λαγκάδια] | α ψούχα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α ψουχαρούδα [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α ψυχαρούδα [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η πεταλούδα [Θαρούνια, Μέγαρα] | η πιταλούδα [Γραμματικού, Μελισσουργοί, Μικρό Βουνό,
Χρυσοβίτσα] | η θερμασιά [Τσαμαντάς] | ου κατσουιάνους [Σιάτιστα] | ου πέρπιρας [Έλατος,
Σταγιάδες]. || Κρήτη: η πεταλούδα
[Άγιος Βασίλειος, Βραχάσι, Λαμπιώτες, Τύλισος] | η ψυχάρα
[Ανώγεια, Παλαιοχώρα] | το ψυχάρι [Ανώγεια].
πεταλούδα /
μυλόπετρας || ο μύλος || Πελοπόννησος: η πεταλούδα [Καρυά].
πετάλωμα || αγωγιάτης
|| Πελοπόννησος: το πετάλωμα [Άγιος Δημήτριος] | το καλίγουμα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το καλίγωμα [Μέγαρα] | του καλίγουμα [Κανάλια]
| το καλίβωμα [Πάργα].
πεταλωτής || επαγγέλματα
|| Πελοπόννησος: ο πεταλωτής [Άγιος Δημήτριος, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: ου πιταλουτής [Αμφίκλεια, Στυλίδα] | ο αλμπάνης [Μέγαρα, Πάργα] | ου αλμπάνς [Αμφίκλεια]
| ου αλμπάντς [Σιάτιστα] | ο καλιβωτής
[Πάργα].
πέταμα /
απόρριψη || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το πέταμα [Βρέσθενα]. ||
Ρούμελη: του πέταμα [Αγία Ευθυμία, Κανάλια, Μασχολούρι, Στυλίδα].
πέταυρο /
λεπτό σανίδι της σκεπής || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: το πέταυρο [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Δροσοπηγή, Καλούσι, Λεβίδι, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι,
Στεμνίτσα] | το σκαρτσόνι [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: το πέταυρο [Δολό, Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς] | του πέταυρου [Γέρμας, Δομνίστα, Δράκεια, Κανάλια, Κουμαρίτσι,
Λιλαία, Τιθορέα, Χρυσή] | του μπέντρουβου [Δραμεσιοί] | η απέλα
[Κιλελέρ].
πετιμέζι || αμπελουργία
|| Πελοπόννησος: το πετιμέζι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αμπελιώνα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Κανδήλα, Καστρί, Κρέστενα, Λαγκάδια,
Μαγούλα, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Ροζενά, Σκεπαστό] | πιτιμέζι [Βρέσθενα]
| πετουμέζι [Προάστιο] | το πετμέζι [Ροεινό]
| το μπετιμέζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το πετιμέζι [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα, Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο]
| του πιτμέζ [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Γουριά,
Γραμματικού, Δαύλεια, Δράκεια, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή,
Μηλίνα, Πρέβεζα, Σταγιάδες, Ραψάνη, Τιθορέα] | του πιτσμέζ
[Σιάτιστα] | το πεκουμέζι [Ωραιόκαστρο] | το πικουμέζι [Δελβινάκι] | το πετμέζι [Πάργα] | του ριτσέλ
[Σιάτιστα]. || Κρήτη: πετιμέζι
[Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βραχάσι, Βώροι, Μιαμού, Τύλισος] | πετουμέζι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Εμπρόσνερος,
Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Τύλισος].
πέτο || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: το πέτο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Μυγδαλιά,
Παραδείσια, Σκεπαστό, Στεμνίτσα]. ||
Ρούμελη: το πέτο [Πάργα] | του πέτου
[Λιλαία, Μακρινή, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το πέτο
[Παλαιοχώρα, Τύλισος].
πετονιά || ψάρεμα
|| Πελοπόννησος: η πετονιά [Άγιος Δημήτριος] | η πετουνιά [Προάστιο] | α πετονία
[Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η πετονιά [Πάργα] | η πιτουνιά
[Άγιος, Γουριά, Μηλίνα] | η μπιτουνιά [Πρέβεζα, Στυλίδα] | η ντουνιά [Μεσούντα]. ||
Κρήτη: η απετονιά [Μιαμού, Παλαιοχώρα].
πετουμεζόχυλος /
με πετιμέζι, λάδι, νερό και αλεύρι || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Κρήτη: ο πετουμεζόχυλος [Παλαιοχώρα].
πετούμενα /
πουλιά || η φύση || Πελοπόννησος: τα πετούμενα [Κρέστενα].
πέτρα (Swadesh list, Buck list)
|| η φύση || Πελοπόννησος: η πέτρα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κέρτεζη, Κρέστενα,
Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια,
Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια,
Τσέρια, Φενεός] | το λιθάρι [Αγρίδι, Αλποχώρι, Γυμνό,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κέρτεζη, Κρέστενα,
Λαγκάδια, Λεβίδι, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πιάνα,
Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | ο πέτσε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: η πέτρα [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος Λουκάς, Άγιος,
Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια,
Δελβινάκι, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Θαρούνια, Κανάλια, Καρίτσα,
Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό
Βουνό, Πάργα, Πηγή, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι,
Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή,
Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | το λιθάρι [Θαρούνια, Μέγαρα, Τσαμαντάς,
Ωραιόκαστρο] | του λθαρ [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια,
Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή,
Μεσούντα, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του αλθάρ [Σταγιάδες]. ||
Κρήτη: η πέτρα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα,
Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Μιαμού, Σέλλες, Σιρίλι,
Τύλισος] | το λιθάρι [Εμπρόσνερος].
πετράδι || πλούτος-χρήματα
|| Πελοπόννησος: το πετράδι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Ελάτη, Εξωχώρι, Μαγούλα]. || Ρούμελη: του πιτράδ
[Αγιά].
πετράλωνο /
αλώνι στρωμένο με πλάκες || γεωργία ||
Πελοπόννησος: το πετράλωνο [Αλποχώρι, Βρέσθενα, Ελάτη]. || Ρούμελη: του πιτράλουνου [Γραμματικού, Μηλίνα].
πετράς || επαγγέλματα
|| Ρούμελη: ου πιλικάνους [Χουλιαράδες].
πετραχήλι || θρησκεία
|| Ρούμελη: το πετραχήλι [Δολό] | του πιτραχήλ
[Μακρινή] | του πατραχήλ [Έλατος]. || Κρήτη: το πετραχήλι [Άγιος Γεώργιος, Κελλάρια, Σέλλες].
πετριά || βία ||
Ρούμελη: του στουμπ [Γουριά]. ||
Κρήτη: η πετρά [Άγιος Γεώργιος, Παλαιοχώρα] | η χαρακιά [Ανώγεια].
πετροκότσυφας /
του πουλί Monticola solitarius || πανίδα ||
Πελοπόννησος: ο πετροκότσυφας [Άγιος Δημήτριος].
πετρολεκανίδα /
μεγάλη πήλινη λεκάνη || έπιπλα - αναχρικά ||
Κρήτη: η πετρολεκανίδα [Άγιος Γεώργιος, Μάρθα] | το πετρολεκανίδι [Άγιος Βασίλειος].
πετρολύχναρο / λυχνάρι που καίει πετρέλαιο || έπιπλα - αναχρικά ||
Πελοπόννησος: το πετρολύχναρο [Άγιος Δημήτριος, Λεβίδι] | το τσιμπλί [Άγιος Δημήτριος]. ||
Κρήτη: ο πετρόλυχνος [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια] | ο γαζόλυχνος [Σέλλες].
πετροπόλεμος || βία ||
Πελοπόννησος: ο πετροπόλεμος [Βρέσθενα, Θαλάμες, Κρέστενα,
Λυγουριό]. || Ρούμελη: ου πιτρουπόλιμους [Δραμεσιοί,
Σιάτιστα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. ||
Κρήτη: ο πετροπόλεμος [Ανώγεια, Λαμπιώτες].
πετρόστρουγκα ||
κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: η πετρόστρουγκα [Βρέσθενα].
πέτσα || το
σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: η πέτσα [Αγία Άννα, Αγρίδι, Αλποχώρι,
Βρέσθενα, Ροεινό] | α τσέπα [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η πέτσα [Γουριά, Κουμαρίτσι, Μελισσουργοί, Μηλίνα,
Πλατύστομο, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | το πετσί [Ωραιόκαστρο] | η τσίπα [Μέγαρα]
| η τσέπα [Μέγαρα].
πέτσα /
γάλακτος || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: η πέτσα [Αλποχώρι, Ροεινό, Τρόπαια] | η κορφή [Ροεινό, Τρόπαια] | η χόχλιτσα [Τσέρια]. ||
Ρούμελη: η πάνα [Πάργα, Τσαμαντάς]. ||
Κρήτη: η τσίπα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Μάρθα,
Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες].
πέτσα /
γιαουρτιού || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: η τσέπα [Λυγουριό].
πέτσα /
γουρουνιού || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: η πέτσα [Αρχαία Φενεός, Δροσοπηγή,
Σκεπαστό].
πέτσα /
ρεβιθιών || φυτολογικά || Πελοπόννησος: η πέτσα [Σκεπαστό].
πετσέτα /
φαγητού (Buck list) || υφαντική
|| Πελοπόννησος: η πετσέτα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Πηγαδάκια,
Στεμνίτσα, Τσέρια] | η πετσιέτα [Κάτω Λουσοί] | το πεσκίρι [Βαλύρα, Γυμνό, Δολιανά, Λαγκάδια, Παραδείσια,
Ρούτσι, Τρόπαια] | το πισκίρι [Βεργαδαίικα, Κανδήλα,
Κρέστενα, Μαγούλα, Προάστιο] | το μπεσκίρι [Στεμνίτσα]
| το βαγιόλι [Βαλύρα, Κρέστενα, Λεβίδι, Σαρακίνι, Στεμνίτσα] |
το ντουβαλίδι [Τσέρια] | το ντουβαλίθι [Κρέστενα]
| το τουβαλίθι [Αλποχώρι] | το πετσάφι [Προάστιο]
| η μπόλια [Αμπελιώνα, Λεβίδι]. || Ρούμελη: η πετσέτα [Άγιος Λουκάς, Δολό, Θαρούνια, Τσαμαντάς] | η πιτσέτα [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος,
Αμφίκλεια, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Λιλαία, Μακρινή,
Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Τιθορέα,
Τσουκαλάδες, Χρυσοβίτσα] | η πιτσιέτα [Αγιά, Δαύλεια, Ραψάνη,
Σιάτιστα] | η μπόλια [Γραμματικού, Πρέβεζα,
Χρυσοβίτσα] | το μεσάλι [Πάργα] | του μισάλ
[Άγιος] | το πεσκίρι [Πάργα] | το ντουβαέλι [Πάργα]. ||
Κρήτη: η πετσέτα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια,
Βουλγάρω, Βρύσες, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος]
| η πέτσα [Παλαιοχώρα, Τύλισος] | το πεσκίρι [Παλαιοχώρα].
πετσετοθήκη ||
έπιπλα - αναχρικά ||
Πελοπόννησος: η πετσετοθήκη [Αλποχώρι, Στεμνίτσα] | η πετσιετοθήκη [Κάτω Λουσοί].
πετσί || σύνεργα-υλικά
|| Πελοπόννησος: το πετσί [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία
Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κρέστενα, Μυγδαλιά,
Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πετσί [Δελβινάκι, Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του πιτσί [Αγία Ευθυμία, Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Λιλαία,
Μακρινή, Μασχολούρι, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το πετσί [Σάσαλος, Σιρίλι].
πετσόκολλα /
η μαστίχα που βγάζει η αγκαθοκολιά (Carlina gummifera) || φυτολογικά
|| Κρήτη: η πετσόκολλα [Ανατολή].
πεύκο /
δέντρα του γένους Pinus (ALE, Buck list) || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το πεύκο [Άγιος Δημήτριος, Αρχαία
Φενεός, Βρέσθενα, Δολιανά, Λυγουριό, Μάλη, Πηγαδάκια] | η πεύκα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Κρέστενα,
Μαγούλα] | ο πεύκος [Βρέσθενα, Κανδήλα] | ο πεύκο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πεύκο [Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς] | του πεύκου [Αγία Ευθυμία, Γέρμας, Λιλαία, Πρέβεζα, Ραψάνη,
Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή] | ο πεύκος [Μέγαρα] | ου πεύκους
[Στροφυλιά]. || Κρήτη: το πεύκο
[Μάρθα] | ο πεύκος [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή,
Λαμπιώτες, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Τύλισος] | ο τσιράς
[Άγιος Γεώργιος].
πευκόκλαδο || φυτολογικά
|| Κρήτη: το πευκόκλαδο [Παλαιοχώρα].
Πέφτη /
η Πέμπτη (ALE, Buck list) || χρόνος ||
Πελοπόννησος: η Πέφτη [Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα,
Βαλύρα, Βρέσθενα, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Πάκια,
Παραδείσια, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Τσέρια] | α Πέφτα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η Πέφτη [Άγιος Λουκάς, Δολό, Πηγή, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η Πεφτ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος,
Βράχα, Γέρμας, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος,
Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μεσούντα,
Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τιθορέα,
Χουλιαράδες] | η Πεμπτ [Μακρινή, Μελισσουργοί,
Χρυσοβίτσα] | η Πέφτς [Σιάτιστα]. || Κρήτη: η Πέφτη [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι,
Βρύσες, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες,
Τύλισος].
πηγάδι (ALE, Buck list)
|| οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: το πηγάδι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Ελάτη, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί,
Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα,
Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | το κηγάδι [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το κηγάιδι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] |
το φρι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πηγάδι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Μέγαρα, Μηλίνα,
Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του πγαδ
[Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Γουριά, Λιλαία, Μακρινή, Πλατύστομο, Πρέβεζα,
Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του πιαδ [Μασχολούρι, Χρυσοβίτσα] | του πηγιάδ [Κανάλια] | του πηγάδ
[Αγιά, Άγιος, Γέρμας, Έλατος, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μηλίνα, Σιάτιστα] | το πουγάδι [Πάργα] | ου πήγαδους
[Σιάτιστα] | του μπγαδ [Τσουκαλάδες] | τα μπηγιάδια [Φαρκαδόνα] | ο αμπαντζάς
[Μέγαρα] | το πούσι [Τσαμαντάς] | του μπναρ [Έλατος] | του συρτό
[Έλατος]. || Κρήτη: το πηγάδι
[Άγιος Βασίλειος, Αποδούλου, Εμπρόσνερος, Βουλγάρω, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα,
Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι] | το πηγάιδι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, Βώροι, Θεοδώρα, Μάρθα, Μιαμού, Τύλισος] | το πηγάγδι [Βραχάσι] | η παγαΐδα [Ανώγεια].
πήγμα /
για τους μούστους || αμπελουργία ||
Πελοπόννησος: το πήγμα [Ελληνίτσα].
πήδημα || κίνηση
|| Πελοπόννησος: το πήδημα [Άγιος Δημήτριος, Κανδήλα,
Καρυά, Μελιγού, Παραδείσια] | ο πήδος [Αμπελιώνα] | η πηδουκλιά [Κανδήλα, Καρυά] | το ασπήδημα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: του αμπήδαμα
[Κανάλια] | του απήδμα [Πρέβεζα] | ου πήδος [Αμφίκλεια]. ||
Κρήτη: ο πήδος [Αποδούλου, Θεοδώρα].
πηδηχτός /
χορός || διασκέδαση || Ρούμελη: ο πηδηχτός
[Δελβινάκι]. || Κρήτη: ο πηδηχτός
[Άγιος Γεώργιος] | ο πηδηκτός [Βρύσες, Λαμπιώτες].
πηλάσβεστος /
λάσπη με πηλό και ασβέστη || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Κρήτη: ο πηλάσβεστος [Παλαιοχώρα, Σάσαλος].
πηλός (ALE, Buck list)
|| η φύση || Πελοπόννησος: ο πηλός [Αμπελιώνα, Δολιανά] | η γλίνα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Κρέστενα, Στεμνίτσα]
| η σγλίνα [Αμπελιώνα]. ||
Ρούμελη: ο πηλός [Τσαμαντάς] | η γλίνα [Κανάλια]. || Κρήτη: ο πηλός [Άγιος Βασίλειος, Βώροι, Κελλάρια, Λαμπιώτες,
Παλαιοχώρα, Σέλλες].
πηλοφόρι || σύνεργα-υλικά
|| Πελοπόννησος: το πλοφόρι [Παραδείσια]. || Ρούμελη: του φραγκόφκιαρου [Σιάτιστα].
πήξιμο ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το πήξιμο [Βρέσθενα, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Μυγδαλιά].
πήχες || μέτρα-σταθμά
|| Πελοπόννησος: οι πήχες [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κρέστενα, Λυγουριό,
Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Σαρακίνι] | τα χεροπήχια [Αλποχώρι,
Μαγούλα] | οι χεροπήχες [Αμπελιώνα] | οι πήχε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: οι πήχες [Μέγαρα, Ωραιόκαστρο] | οι πήχις [Γέρμας, Γραμματικού, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μικρό
Βουνό, Πρέβεζα, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | τα πήχια [Αμφίκλεια, Γουριά, Τιθορέα]. || Κρήτη: οι πήχες [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω,
Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες].
πήχης /
μακρόστενη σανίδα || σύνεργα-υλικά ||
Κρήτη: ο πήχης [Σέλλες].
πηχτή /
από πόδια και κεφάλι γουρουνιού || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: η πηχτή [Λαγκάδια, Λυγουριό, Ροεινό] | το ποδόμυτο [Στεμνίτσα]. ||
Ρούμελη: η πηχτή [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Πάργα]. || Κρήτη: η πηχτή [Σιρίλι] | η τζιλαδιά [Τύλισος]
| η τσιλαδιά [Βώροι, Τύλισος] | η τσιλαριδιά [Μάρθα].
πιάτα /
πιάτο βαθύ || έπιπλα - αναχρικά ||
Κρήτη: η πιάτα [Μιαμού].
πιατέλα || έπιπλα
- αναχρικά || Πελοπόννησος: η πιατέλα [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Κάτω Λουσοί, Παραδείσια, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | πλαδέρα [Κρέστενα]
| απλάδα [Λεβίδι] | λεγκέρα [Λεβίδι]
| α πιατέλα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α πιατέα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πιατέλα [Αγιά, Γραμματικού, Πάργα, Σιάτιστα, Τιθορέα] | η πιατάντσα [Σιάτιστα] | του λιγκέρ
[Αμφίκλεια, Λιλαία, Σιάτιστα] | του λιτζέρ
[Δαύλεια] | η απλάδα [Μέγαρα, Μελισσουργοί,
Μεσούντα, Σιάτιστα, Χρυσοβίτσα] | η σκουτέλα [Άγιος
Λουκάς, Πάργα]. || Κρήτη: η πιατέλα [Βουλγάρω,
Σιρίλι].
πιατικά || έπιπλα
- αναχρικά || Πελοπόννησος: τα πιατικά [Αλποχώρι, Δροσοπηγή, Λεβίδι,
Μαγούλα]. || Ρούμελη: τα πιατικά
[Πάργα]. || Κρήτη: τα πιατικά [Κελλάρια].
πιάτο (Buck list) || έπιπλα - αναχρικά ||
Πελοπόννησος: το πιάτο [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί,
Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη,
Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο,
Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια,
Φενεός] | το πιάτε [Πέρα Μέλανα, Πραστός] | ο πιάτε [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: το πιάτο [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια,
Μέγαρα, Πάργα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του πιάτου
[Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά,
Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό
Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα,
Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του πιάτσου
[Σιάτιστα] | πινάκι [Πάργα, Τσαμαντάς] | του τσιανάκ [Σιάτιστα] | η μσούρα
(φτηνό πήλινο) [Έλατος]. || Κρήτη: το πιάτο [Άγιος
Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι,
Βρύσες, Βώροι, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες,
Σιρίλι, Τύλισος].
πίγκες /
κόκκινα καλά τσαρούχια με φούντα || φορεσιά ||
Πελοπόννησος: οι πίγκες [Αρχαία Φενεός, Γυμνό,
Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού,
Πηγαδάκια, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Φενεός] | οι πίντζες [Ροζενά]. || Ρούμελη: οι πίγκες [Πάργα] | τα τσάμικα
[Άγιος Λουκάς, Θαρούνια].
πιγούνι || το
σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Ρούμελη: του πιγούν [Φαρκαδόνα]. ||
Κρήτη: το πιγούνι [Ανατολή, Κελλάρια, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες].
πιέτα || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: η πιέτα [Αρχαία Φενεός, Δολιανά, Ελάτη,
Κανδήλα, Καρυά, Λεβίδι, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | η πιγέτα [Κάτω Λουσοί]. ||
Ρούμελη: η πιέτα [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Θαρούνια, Μέγαρα,
Μελισσουργοί, Πάργα, Τσαμαντάς, Χρυσοβίτσα] | η πιγέτα [Τιθορέα]
| το λαγκιόλι [Πάργα] | το λιαγκιόλι
[Τσαμαντάς] | του λαγκιόλ [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή,
Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Λιλαία, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Σιάτιστα,
Σταγιάδες, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες] | του λατζόλ [Αμφίκλεια] | του λατζούλ
[Δαύλεια] | του αναγκιόλ [Γουριά] | η τόκα [Πλατύστομο] | η κουφή [Μέγαρα]
| η κουφοσέα [Μέγαρα] | η φούρλα
[Έλατος] | τα τσακίσματα [Φαρκαδόνα]. || Κρήτη: η πιέτα [Βουλγάρω, Βραχάσι, Μάρθα, Παλαιοχώρα] | οι πλέτες [Μιαμού] | η πένσα
[Σάσαλος].
πιθαμές || μέτρα-σταθμά
|| Πελοπόννησος: οι πιθαμές [Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καρυά, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | οι πιθαμάδες [Παραδείσια] | οι σπιθαμέ
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: οι πιθαμές [Γέρμας,
Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | οι πθαμές
[Άγιος, Αμφίκλεια, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι,
Μελισσουργοί, Μηλίνα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες]
| οι απθμές [Καρίτσα, Χρυσοβίτσα] | οι απθαμές [Άγιος Νικόλαος, Λιλαία] | οι πεθαμές [Πάργα] | οι πιθαμάδις
[Άγιος]. || Κρήτη: οι πιθαμές
[Άγιος Γεώργιος, Κελλάρια, Παλαιοχώρα] | οι απιθαμές
[Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος].
πιθάρι || έπιπλα
- αναχρικά || Πελοπόννησος: το πιθάρι [Βαλύρα, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα,
Καστρί, Λυγουριό, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | η πιθάρα [Εξωχώρι, Θαλάμες, Προάστιο, Τσέρια]. || Ρούμελη: το πιθάρι [Θαρούνια, Μέγαρα] | του πλιθάρ [Κανάλια, Μασχολούρι, Πλατύστομο] | του πιθάρ [Κιλελέρ, Ραψάνη] | του πθαρ [Άγιος, Δράκεια, Μηλίνα] | του πλθαρ [Σταγιάδες] | η φτίνα
[Μικρό Βουνό] | η καπάσα [Πρέβεζα]. ||
Κρήτη: το πιθάρι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα,
Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | το κουρούπι [Άγιος
Βασίλειος, Ανατολή, Βρύσες, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος] | η τζάρα [Σέλλες].
πίκερος /
είχε το γενικό πρόσταγμα στο τραπέζι του γάμου || ο
γάμος || Κρήτη: ο πίκερος [Τύλισος].
πικούνι /
σφυρί του πετρά || σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το πικούνι [Βρέσθενα].
πίκρα || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: η πίκρα [Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Λεβίδι]
| η πικρίλα [Βαλύρα] | α κίκρα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πίκρα
[Γέρμας, Δελβινάκι, Πηγή, Σταγιάδες] | η πικρίλα
[Τιθορέα] | η πικράδα [Αγία Ευθυμία]. || Κρήτη: η πρίκα [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Θεοδώρα] | πρικάδα [Βραχάσι].
πικραγγουριά /
το φυτό Ecballium elaterium || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η πικραγγουριά [Αλποχώρι, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Κανδήλα, Στεμνίτσα] | α κικραγγουρία [Πέρα Μέλανα] | α κικραγγουζία [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η πικραγγουριά [Αγία Ευθυμία, Κουμαρίτσι, Πάργα] | η πικρανγκουριά [Σταγιάδες] | το πικράγγουρο
[Τσαμαντάς] | του πικράγγρου [Μακρινή] | η αγρουγγουρά [Σιάτιστα].
πικραλίδα /
το φυτό Taraxacum officinale (ALE) || χλωρίδα
|| Πελοπόννησος: η πικραλήθρα [Αμπελιώνα] | η πικρουλίθρα [Βρέσθενα]. ||
Ρούμελη: η πικραλίδα [Μακρινή, Μηλίνα, Πάργα, Τσαμαντάς]. || Κρήτη: τα γλυκοσιρίδια [Σέλλες].
πικροδάφνη /
ο θάμνος Nerium odorum || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η πικροδάφνη [Βαλύρα, Λυγουριό] | α κικροδαφνία [Πέρα Μέλανα] | α δαφνία [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: η πικρουδάφν
[Χρυσοβίτσα] | του ζουκούμ [Σιάτιστα] | η μπαμπζίνα [Λιλαία]. ||
Κρήτη: η σφάκα [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βραχάσι, Θεοδώρα,
Λαμπιώτες, Σιρίλι].
πικρομύγδαλο || καρποί
|| Πελοπόννησος: το πικρομύγδαλο [Δροσοπηγή]. || Ρούμελη: του πικραμύγδαλου [Τιθορέα].
πιλάφι || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: το πιλάφι [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Λεβίδι, Προάστιο, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πιλάφι [Δελβινάκι,
Δολό, Πάργα, Σταυροδρόμι] | του πιλάφ [Γέρμας, Μασχολούρι, Μηλίνα,
Μικρό Βουνό, Πλατύστομο] | του πλιαφ [Αγία Παρασκευή, Σιάτιστα] | του πλαφ [Μελισσουργοί] | του πιλιάφ [Αγιά]. || Κρήτη: το πιλάφι [Άγιος Βασίλειος, Βουλγάρω, Μιαμού, Παλαιοχώρα,
Σιρίλι, Τύλισος] | το πιλάβι [Ανώγεια, Σάσαλος].
πίνακας /
σε αυτόν πλάθουν τη μυτζήθρα || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Κρήτη: ο πίνακας [Ανατολή, Ανώγεια].
πινάκι /
μέτρο ίσο με 50 οκάδες || μέτρα-σταθμά ||
Πελοπόννησος: το πινάτσι [Τρόπαια]. || Ρούμελη: του πνακ ( ίσο με 12 οκάδες) [Στροφυλιά].
πινάκι /
το μισό σε βάρος του μουζουριού || μέτρα-σταθμά ||
Κρήτη: το πινάκι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος].
πινακωτή /
για να φουσκώσουν τα ψωμιά πριν το ψήσιμο || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η πινακωτή [Αγρίδι, Αλποχώρι, Αρχαία
Φενεός, Βαλύρα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό,
Μαγούλα, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | α πινακουτά [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η πινακουτή [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Λιλαία, Μακρινή,
Πλατύστομο, Πρέβεζα] | η πανακωτή [Μέγαρα] | η πανακουτή [Άγιος Λουκάς, Αμφίκλεια, Θαρούνια, Κουμαρίτσι,
Τιθορέα] | του πινακουτό [Μικρό Βουνό] | η πνακουτή [Μηλίνα, Σταγιάδες] | του πνακουτό [Αγιά, Ραψάνη] | η πλακουτή
[Γουριά, Έλατος] | η πνακουτσή [Σιάτιστα] | η πάσα [Πάργα]. ||
Κρήτη: η πινακωτή [Μιαμού] | ο πίνακας [Παλαιοχώρα].
πινέζα ||
σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: η πινέζα [Σκεπαστό].
πινέλο ||
σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το πινέλο [Λυγουριό].
πινιάτα /
χάλκινο μαγειρικό σκεύος || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: η πινιάτα [Θαλάμες, Προάστιο, Τσέρια]. || Ρούμελη: η πινιάτα [Πάργα] | η πνιάτα [Μακρινή,
Πρέβεζα] | η πενιάτα [Μέγαρα] | η μπινιάτα [Πηγή].
πινιότα /
πήλινο δοχείο || έπιπλα - αναχρικά ||
Ρούμελη: η πινιότα [Άγιος Λουκάς].
πίννα /
μαλάκια οστρακόδερμα της οικογένειας Pinna || πανίδα
|| Ρούμελη: η πίννα [Μηλίνα, Πρέβεζα].
πίνος /
βρόμα στο μαλλί του πρόβατου || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: ο πίνος [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Κανδήλα, Σαρακίνι, Στεμνίτσα] | η σαριά [Βρέσθενα,
Ρούτσι] | το σαζί [Πέρα Μέλανα] | το σαρί [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο κίνα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο πίνε [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: ου πίνους [Αγία Ευθυμία, Γουριά, Δομνίστα, Λιλαία, Μακρινή,
Μεσούντα, Χρυσοβίτσα] | ο νιπός [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια] | η σαριά [Αγιά, Δράκεια, Δραμεσιοί, Μηλίνα, Πάργα,
Τσαμαντάς, Φαρκαδόνα] | ου σιάρβους [Σιάτιστα] | η σάρβα [Χρυσή]
| ου σούκους [Ραψάνη, Σταγιάδες]. || Κρήτη: ο μαρόλιπος [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα, Σέλλες] | ο μαρόλουπος [Μάρθα].
πιοτό /
ποτό || διασκέδαση || Πελοπόννησος: το πιοτό [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός,
Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Εξωχώρι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί,
Παραδείσια, Προάστιο, Ρούτσι, Φενεός] | το πιόμα [Σπαρτιά]
| το πιοτέ [Πέρα Μέλανα] | το γκιτέ [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: το πιοτό
[Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του πιουτό [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Γουριά, Λιλαία, Μακρινή,
Μεσούντα, Στυλίδα, Χουλιαράδες] | το πιοτί [Τσαμαντάς] | του πιουτί [Βράχα] | το πιόμα
[Πάργα]. || Κρήτη: το πιοτό [Ανώγεια,
Βουλγάρω, Βρύσες, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος] | το πιοτί [Άγιος Βασίλεος].
πιπέρι (Buck list) || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: το πιπέρι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καστρί, Λεβίδι,
Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το πιπέζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το πιπέρι [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα, Θαρούνια, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς] | του πιπέρ [Αγιά, Αμφίκλεια, Γέρμας,
Γουριά, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μικρό
Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το πιπέρι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Βρύσες, Βώροι,
Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Σάσαλος, Τύλισος].
πιπεριά /
κόκκινη καυτερή || καρποί || Πελοπόννησος: η πιπεριά [Δολιανά, Κανδήλα, Καστρί, Λυγουριό, Προάστιο] | η σπέτσα [Λαγκάδια, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Ρούτσι] | α πιπεράδα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: τα πιπέρια [Μηλίνα] | η τσιούτσκα
[Σιάτιστα]. || Κρήτη: η κοκκινοπιπεριά [Σέλλες].
πιπεριά /
μη καυτερή || καρποί || Πελοπόννησος: η πιπεριά [Αμπελιώνα, Λεχαινά, Σκεπαστό] | το πιπέρι [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα] | η σπέτσα [Βαλύρα, Κρέστενα] | α πιπεράδα [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α πιπερία [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α πιπεζία [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η πιπεριά [Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | η πιπιριά [Γέρμας, Γραμματικού, Δράκεια, Δραμεσιοί,
Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Φαρκαδόνα] | η πιριά [Μηλίνα] | τα πιπέρια
[Μηλίνα]. || Κρήτη: η πιπεριά [Μιαμού].
πιπερικά ||
μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: τα πιπερικά [Ρούτσι].
πιπερόμυλος ||
μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: ο πιπερόμυλος [Δολιανά].
πίπιζες /
μεγάλα κουδούνια για γκεσέμια || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: οι πίπιζες [Στεμνίτσα].
πίρος /
βαρελιού || αμπελουργία || Πελοπόννησος: ο πίρος [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Μυγδαλιά]
| το πιράφι [Ρούτσι] | ο πίρο [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: ο πίρος
[Μέγαρα] | ου πίρους [Άγιος Νικόλαος, Γουριά,
Λιλαία, Πρέβεζα, Χρυσή] | το πιρί [Δελβινάκι] | του κουφουτίλ [Έλατος].
πιρούνα || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η πιρούνα [Βρέσθενα, Ελληνίτσα,
Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η πιρούνα
[Στυλίδα].
πιρούνα / ξύλινη
διχάλα για τη στερέωση της ανάπλας (λιοπάνας) στο χώμα, στο μάζεμα των ελιών
|| ελαιοκομία || Κρήτη: η πιρόνα
[Βραχάσι].
πιρούνι (ALE, Buck list) || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: το πιρούνι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί,
Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Ρούτσι,
Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | το κιρούνι [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πιρούνι
[Θαρούνια, Τσαμαντάς] | το περόνι [Άγιος Λουκάς] | το περούνι [Δολό, Μέγαρα] | του πιρούν [Άγιος,
Αμφίκλεια, Γουριά, Γραμματικού, Δράκεια, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Μακρινή,
Μασχολούρι, Μηλίνα, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα,
Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | του προυν [Μελισσουργοί, Πρέβεζα,
Χουλιαράδες] | η πιρούλα [Κανάλια] | του πιρούλ
[Μικρό Βουνό] του πιρίγκ [Έλατος] | η πρόκα [Σταγιάδες] | η φουκλίτσα [Σιάτιστα]. || Κρήτη: το πιρούνι [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βρύσες, Βώροι,
Λαμπιώτες, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες].
πιρουνιά ||
μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: η πιρουνιά [Αμπελιώνα, Δολιανά, Κρέστενα]
| α κιρουνία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α μπερονία [Πέρα Μέλανα]. ||
Κρήτη: η πιρουνιά [Ανατολή, Σιρίλι].
πιρουνοθήκη || έπιπλα
- αναχρικά || Πελοπόννησος: η πιρουνοθήκη [Βρέσθενα].
πισάντι /
το πίσω αντί του αργαλειού || υφαντική ||
Πελοπόννησος: το πισάντι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Βρέσθενα, Κανδήλα, Πιάνα, Σκεπαστό] | το πασαντί
[Τρόπαια] | το κισάγκι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πισαντί [Τσαμαντάς] | του πισάντ
[Γουριά, Μηλίνα, Τιθορέα].
πισλί /
τύπος γιλέκου από καλή τσόχα || φορεσιά ||
Ρούμελη: του πισλί [Έλατος, Κανάλια, Μελισσουργοί, Πρέβεζα].
πισολούρι /
του τσαρουχιού || φορεσιά || Πελοπόννησος: το πισολούρι [Καρυά, Λαγκάδια, Μυγδαλιά].
πίσσα || σύνεργα-υλικά
|| Πελοπόννησος: η πίσσα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Κρέστενα, Προάστιο, Στεμνίτσα] | α κίσα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πίσσα
[Γέρμας, Πλατύστομο]. || Κρήτη: η πίσσα
[Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Ανατολή, Αποδούλου, Θεοδώρα,
Κελλάρια, Μιαμού, Σέλλες].
πίστη || θρησκεία
|| Κρήτη: η πίστη [Αποδούλου].
πιστρόφια /
το τραπέζι που γίνεται στο πατρικό της νύφης, για τους νιόπαντρους και το
συμπεθεριό, συνήθως μια βδομάδα (αλλού δυο ή και τρεις βδομάδες) μετά το γάμο
|| ο γάμος || Πελοπόννησος: τα πιστρόφια [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα,
Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα,
Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια,
Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Ρούτσι,
Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός] | τα επιστρόφια
[Γυμνό, Καστρί, Πάκια, Ροζενά]. ||
Ρούμελη: τα πιστρόφια [Άγιος, Δαύλεια, Δολό, Δράκεια, Κανάλια, Μέγαρα,
Μελισσουργοί, Πάργα, Πηγή, Σταγιάδες, Τσαμαντάς, Χρυσή] | τα πστρόφια [Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά,
Έλατος, Κουμαρίτσι, Δομνίστα, Μακρινή, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | τα πιστόφια [Μικρό Βουνό] | η αντίχαρα [Δολό]
| τα γυρίσματα [Αγιά, Βράχα, Καρίτσα] | το μπόγιασμα [Θαρούνια]. ||
Κρήτη: ο αντίγαμος [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Κελλάρια, Λαμπιώτες,
Τύλισος] | η αντιχαρά [ Λαμπιώτες] | αντίχαρα [Βουλγάρω, Σιρίλι].
πισωβελονιά || φορεσιά
|| Ρούμελη: η πισωβελονιά [Πηγή, Τσαμαντάς] | η πισουβιλουνιά [Δραμεσιοί, Κιλελέρ]. || Κρήτη: η πισωκεδιά [Παλαιοχώρα].
πισωστρούγκι /
το πίσω μέρος της στρούγκας || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: το πισωστρούγκι [Βρέσθενα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του πισουστρούγκ [Δαύλεια, Στροφυλιά].
πισωσφίγγι /
αλετριού || γεωργία || Πελοπόννησος: το πισωσφίγγι [Λαγκάδια, Τρόπαια].
πισωσφίγγι /
του τσαρουχιού || φορεσιά || Πελοπόννησος: το πισωσφίγγι [Αγρίδι].
πίτα (Buck list) || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: η πίτα [Αγρίδι, Αμπελιώνα, Αρχαία
Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Ελληνίτσα, Εξωχώρι,
Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια,
Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό,
Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια, Φενεός] | α κίτα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η πίτα [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος
Λουκάς, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια,
Δελβινάκι, Δολό, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Θαρούνια, Κανάλια,
Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι,
Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πάργα, Πηγή, Πλατύστομο, Πρέβεζα,
Ραψάνη, Σταγιάδες, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς,
Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | η πίτσα
[Σιάτιστα]. || Κρήτη: η πίτα [Άγιος
Γεώργιος, Ανώγεια, Βραχάσι, Βρύσες, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα,
Μιαμού, Τύλισος].
πιταράκι /
τυροπιτάκι || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Κρήτη: το πιταράκι [Μιαμού].
πιτάρι /
πλάκα κεριού || μελισσοκομία || Πελοπόννησος: το πιτάρι [Βρέσθενα] | το πετάκια
[Δροσοπηγή]. || Κρήτη: το πιταρόνι
[Παλαιοχώρα].
πιτζάμα || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: η πιτζάμα [Λεχαινά] | η μπιτζάμα [Άγιος Δημήτριος] | η μπιντζάμα [Αλποχώρι]. ||
Ρούμελη: η μπιτζάμα [Αγιά, Σιάτιστα].
πιτολόγοι /
γάμος || ο γάμος || Πελοπόννησος: οι πιτολόοι [Σκεπαστό].
πιτοπούλι /
μικρή πίτα χωρίς προζύμι - τηγανίζεται με λάδι || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Κρήτη: το πιτοπούλι [Άγιος Γεώργιος].
πίτουρα || γεωργία
|| Πελοπόννησος: τα πίτουρα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καστρί, Λεβίδι, Λυγουριό, Παραδείσια,
Πιάνα, Στεμνίτσα, Τσέρια] | τα κίτουρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: τα πίτουρα [Λιλαία, Πάργα, Τσαμαντάς] | τα πίτρα [Κανάλια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Πλατύστομο,
Στυλίδα, Τιθορέα] | τα πίτιρα [Γέρμας] | τα πίτσιρα
[Μηλίνα, Σιάτιστα] | τα σνάδια [Χουλιαράδες] | τα πουσνάδια [Κανάλια]. ||
Κρήτη: τα πίτερα [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βώροι, Μιαμού,
Τύλισος].
πιτούρι /
κοντό υφαντό παντελόνι || φορεσιά ||
Πελοπόννησος: το πιτούρι [Αγρίδι, Ελάτη, Κρέστενα,
Λεβίδι, Στεμνίτσα] | το ποτούρι [Δολιανά] | το μπουντούρι [Καρυά]. ||
Ρούμελη: το πιτούρι [Ωραιόκαστρο] | το ποτούρι [Πάργα,
Σταυροδρόμι] | του πουτούρ [Σιάτιστα] | το μπουντούρι [Μέγαρα].
πίτσια /
παιχνίδι || το παιχνίδι || Πελοπόννησος: τα πίτσια [Παραδείσια].
πιτσιλιά || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: οι τσιλάγρες [Αλποχώρι]. ||
Ρούμελη: η πιτσιλιά [Πάργα] | η πιτσίλα [Πάργα] | οι πιτσιλάδες
[Σταυροδρόμι].
πιτσιρίκι || ο
άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: το πιτσιρίκι [Λυγουριό] | το κουτσούμπελο
[Δολιανά] | το μαξούνι [Λαγκάδια] | το μαξούμι [Σκεπαστό] | το μαμούρι [Λαγκάδια]
| το τσιρομπίλι [Λαγκάδια, Σπαρτιά] | το τσορομπίλι [Σπαρτιά] | το κουτσούβελε [Πέρα
Μέλανα] | το κουτσουβέλι [Πέρα Μέλανα] | το κουτσουμπέλι [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: ο πιτσιρίκος [Πηγή] | του γκουτζουβέλ
[Σταγιάδες, Χρυσή] | το γκουσδουβέλι [Τσαμαντάς] | του κουτσιουρουμπίλ [Μακρινή] | του μαξούμ
[Αμφίκλεια] | το κουτσούβελο [Μέγαρα, Πάργα] | το κουτσουβέλι
[Πάργα] | το κουσκούδι [Μέγαρα] | το κούσκουδο [Μέγαρα] | του μαξούμ [Σιάτιστα] | τα λιανόπιδα [Μηλίνα] | του γκουτζαβέλ [Έλατος] | του τζουτζουκλιάρ
[Έλατος].
πίτσος /
το ξύλο που σημαδεύουν στις αμάδες || το παιχνίδι ||
Ρούμελη: ου πίτσιους [Λιλαία].
πιτσούνι /
το μικρό περιστέρι || πανίδα ||
Πελοπόννησος: το πιτσούνι [Άγιος Δημήτριος, Κανδήλα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του μπιτσούν [Κανάλια].
πιτυρίδα || αρρώστιες
|| Πελοπόννησος: η πιτυρίδα [Λυγουριό] | η ψαγνίδα [Λαγκάδια]. ||
Ρούμελη: η πιτυρίδα [Άγιος, Κιλελέρ, Ραψάνη] | η πιτυρίθρα [Σταγιάδες].
πιχραμανίτες /
είδος πικρού μανιταριού || η φύση ||
Κρήτη: οι πριχαμανίτες [Ανατολή].
πλαγιά || γεωργία
|| Πελοπόννησος: η πλαγιά [Δροσοπηγή, Προάστιο, Ρούτσι,
Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η πλαγιά
[Αγία Ευθυμία, Γέρμας, Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Μακρινή, Πηγή, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το πλαγούρι [Ανατολή].
πλάκα /
πέτρινη || η φύση || Πελοπόννησος: η πλάκα [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα,
Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Καλούσι, Κανδήλα,
Καρυά, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια,
Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα,
Φενεός] | ο πλάκος [Λαγκάδια] | η τίκλα [Τσέρια] | α πάκα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πλάκα [Αγία
Ευθυμία, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γραμματικού, Δαύλεια, Δελβινάκι,
Δολό, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Πηγή, Πρέβεζα, Ραψάνη,
Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα,
Ωραιόκαστρο] | η πλακούτα [Μέγαρα] | η πλακαριά [Δραμεσιοί]. ||
Κρήτη: η πλάκα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια,
Βουλγάρω, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος,
Σέλλες, Σιρίλι] | η πλακούρα (η μεγάλη πλάκα) [Παλαιοχώρα].
πλάκα /
σχολική - συνήθως ήταν πέτρινη, μέσα σε ξύλινο πλαίσιο - οι μαθητές έγραφαν
πάνω της με το κοντύλι || λόγια-γράμματα ||
Κρήτη: η πλάκα [Ανατολή, Παλαιοχώρα, Τύλισος].
πλακί /
φαγητό στο φούρνο || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Ρούμελη: του
πλακί [Μηλίνα].
πλακούδες /
ποταμίσια ψάρια || πανίδα || Ρούμελη: οι πλακούδες
[Ωραιόκαστρο].
πλακώματα /
τα ξύλα μέσα στους τοίχους, πάνω από τις πόρτες και τα παράθυρα || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: τα πλακώματα [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Λαγκάδια]. || Ρούμελη: τα πλακώματα
[Γουριά, Κουμαρίτσι, Σταγιάδες] | τα πρέκια
[Πάργα].
πλακωτάρι /
η ξύλινη βάση του μύλου μέσα στο πηγάδι || γεωργία
|| Κρήτη: το πλακωτάρι [Άγιος Γεώργιος].
πλακωτάρι /
ξύλινο κούτσουρο - πάνω από τους μποξάδες στο ελαιοτριβείο || ελαιοκομία
|| Κρήτη: το πλακωτάρι [Μάρθα].
πλακωτή /
σκεπή με πλάκες || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: η πλακωτή [Αμπελιώνα].
πλάνεμα || αταξινόμητα
|| Κρήτη: το πλανέτο [Κελλάρια].
πλάντρα /
μηχανή παλιού ελαιοτριβείου || ελαιοκομία ||
Πελοπόννησος: η πλάντρα [πλάντρα] | το πλαντρόνι [Άγιος Δημήτριος].
πλάντρα /
σκαφίδι-πατητήρι || αμπελουργία || Πελοπόννησος: η πλάντρα [Αγία Άννα].
πλάσιμο || κίνηση
|| Ρούμελη: του πλάσμου [Αμφίκλεια].
πλαστήρι /
ξύλο που πάνω του απλώνουν το ζυμάρι || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: το πλαστήρι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Καλούσι, Κανδήλα, Κρέστενα,
Λαγκάδια, Λεβίδι, Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Ροεινό, Ρούτσι,
Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | η πλαστήρα [Αλποχώρι]
| το παστσήρι [Πέρα Μέλανα] | το παστσήζι [Πέρα
Μέλανα] | το πασήζι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το πλαστήρι [Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Ωραιόκαστρο] | η πλαστήρα [Γουριά, Κουμαρίτσι, Μακρινή] | του πλαστήρ [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Βράχα, Δράκεια,
Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μασχολούρι, Μελισσουργοί,
Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα,
Χουλιαράδες] | του πλαστάρ [Δραμεσιοί] | ο νταβλάς [Μέγαρα] | ο ταβλάς [Μέγαρα].
πλάστης /
ξύλινος κύλινδρος για το στρώσιμο του ζυμαριού || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: ο πλάστης [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Αρχαία Φενεός, Κανδήλα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μελιγού, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | ο μπλάστρης [Βαλύρα, Καρυά, Προάστιο] | ο μπλάστης [Βρέσθενα, Κανδήλα, Καρυά, Λυγουριό, Μυγδαλιά,
Προάστιο, Ρούτσι, Σαρακίνι] | το πλασταρούνι [Θαλάμες] | το πιτόκαλε [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ο πλάστης [Πάργα] | ο πλάστρης [Πάργα]
| ο μπλάστρης [Πάργα] | ου πλάστς
[Άγιος, Αμφίκλεια, Κιλελέρ, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Πρέβεζα, Τιθορέα] | ι πλάστς [Αγιά, Κανάλια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | ου μπλαστρς [Πλατύστομο, Ραψάνη] | η πιτρόβιργα [Μελισσουργο] | ου πιτουριάρς
[Χουλιαράδες] | το πιτέβρικο [Δελβινάκι] | το πιτόβεργο
[Ωραιόκαστρο] | ι πιτρόβιργους [Κανάλια] | το βεργί [Τσαμαντάς] | του βιργί [Δραμεσιοί]
| η φυλλόροκα [Μέγαρα] | το καλαμίδι
[Δελβινάκ, Δολό, Σταυροδρόμι] | η οκλαή [Πάργα]
| το οκλαΐ [Πάργα] | ου κλωστς
[Σιάτιστα, Σταγιάδες] | ου κλωστρς [Έλατος] | η σαΐτα [Άγιος Λουκάς]. ||
Κρήτη: το ξυλίκι [Άγιος Γεώργιος, Βουλγάρω, Βώροι, Μάρθα, Μιαμού,
Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].
πλατανόξυλο || φυτολογικά
|| Πελοπόννησος: το πλατανόξυλο [Τρόπαια]. || Ρούμελη: η πλατανουφλάδα (λεπτή σανίδα από πλάτανο) [Μηλίνα]. || Κρήτη: το πλατανόξυλο [Παλαιοχώρα].
πλάτανος /
το δέντρο Platanus orientalis || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: ο πλάτανος [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αμπελιώνα, Δολιανά, Κανδήλα, Κρέστενα, Λυγουριό, Μαγούλα, Σκεπαστό,
Τρόπαια] | το πλατάνι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καστρί, Μάλη, Μυγδαλιά,
Ρούτσι, Σκεπαστό] | η πλατάνα [Βρέσθενα, Δολιανά, Καστρί] | α πατάνα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο πλάτανος [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | ου πλάτανους [Αμφίκλεια, Γουριά, Γραμματικού, Κουμαρίτσι,
Μακρινή, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | ι πλάτανους
[Αγιά, Κανάλια, Μηλίνα] | το πλατάνι [Πηγή, Τσαμαντάς] | του πλατάν [Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Μεσούντα, Πλατύστομο, Ραψάνη, Στροφυλιά, Τιθορέα,
Χουλιαράδες] | η πλατάνα [Θαρούνια]. ||
Κρήτη: ο πλάτανος [Βραχάσ, Μιαμούι, Παλαιοχώρα] | ο απλάτανος [Άγιος Γεώργιος, Μάρθα].
πλατανόφυλλο || φυτολογικά
|| Κρήτη: το πλατανόφυλλο [Βώροι, Τύλισος].
πλατάρι /
πουλιού || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Ρούμελη: του πλατούρ [Σταγιάδες].
πλατέα /
πλατεία || ο οικισμός || Πελοπόννησος: η πλατέα [Ροεινό, Σκεπαστό] | η πλάτσα [Σκεπαστό]. ||
Ρούμελη: η πλατέα [Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μέγαρα, Σιάτιστα,
Τιθορέα] | η πλατσέα [Σιάτιστα] | το μεϊντάνι [Πάργα] | του μιγντάν
[Σιάτιστα] | του μιιντάν [Έλατος, Σταγιάδες] | του τζουμουχούρ [Έλατος]. ||
Κρήτη: η πλατέα [Βρύσες, Εμπρόσνερος, Τύλισος] | το μεϊντάνι [Ανώγεια].
πλάτη (Swadesh list, ALE)
|| το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: η πλάτη [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καλούσι,
Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά,
Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι,
Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | η απλάτη [Προάστιο] | α πράκα
[Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α ίσα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η πλάτη
[Άγιος, Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η πλατ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος
Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δράκεια, Δραμεσιοί,
Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο,
Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Ραψάνη,
Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]
| ο πλάτης [Δελβινάκι] | ου πλατς
[Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος]. || Κρήτη: η πλάτη
[Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βώροι, Θεοδώρα,
Λαμπιώτες, Μιαμού, Σιρίλι, Τύλισος].
πλατοκούκια ||
καρποί || Πελοπόννησος: τα πλατοκούκια [Βρέσθενα, Κέρτεζη, Λαγκάδια].
πλάτος || μέτρα-σταθμά
|| Πελοπόννησος: το πλάτος [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Βαλύρα, Καρυά, Παραδείσια, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι] | ο πλάτος [Βρέσθενα] | το φάρδος [Άγιος
Δημήτριος, Αμπελιώνα, Ελληνίτσα, Λεβίδι, Λυγουριό, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο,
Ρούτσι] | το πράτι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] |
το φάρδι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πλάτος [Δελβινάκι] | του πλάτους
[Άγιος Νικόλαος, Γουριά, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Τιθορέα] | το φάρδος [Θαρούνια, Πάργα, Τσαμαντάς] | του φάρδους [Αγιά, Άγιος, Γέρμας, Γουριά, Έλατος,
Μασχολούρι, Μηλίνα, Σιάτιστα, Τιθορέα]. ||
Κρήτη: το πλάτος [Άγιος Γεώργιος, Μιαμού, Μιαμού] | το φάρδος [Βουλγάρω, Κελλάρια, Παλαιοχώρα, Σάσαλος,
Τύλισος].
πλατσατούρα /
πρωτοχρονιάτικο γλυκό ταψιού με φύλλα ζυμαριού – με πορτοκαλόφλουδα, σουσάμι
και πετιμέζι || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Ρούμελη: η πλατσατούρα [Αμφίκλεια].
πλατυκόλα /
φυτό || χλωρίδα || Πελοπόννησος: η πλατυκόλα [Βρέσθενα].
πλατύσκαλο || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: το πλατύσκαλο [Βρέσθενα, Δολιανά, Θαλάμες,
Σκεπαστό, Τρόπαια] | το αλώνι [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του πλατύσκαλου [Αγιά] | του αλουνάκ [Κουμαρίτσι].
πλατυτσάπι |
πλατύ τσαπί || γεωργία || Ρούμελη: του πλατσάπ
[Δραμεσιοί].
πλεμόνια (ALE) || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: τα πλεμόνια [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί,
Λεβίδι, Μελιγού, Μυγδαλιά, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα] | τα πνεμόνια [Άγιος Δημήτριος, Ρούτσι]. ||
Ρούμελη: τα πλεμόνια [Δελβινάκι, Μέγαρα] | τα πλιμόνια [Αγία Ευθυμία, Γέρμας, Γουριά, Δράκεια, Έλατος,
Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στυλίδα,
Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | τα πνεμόνια
[Τσαμαντάς] | τα φλισκούνια [Μέγαρα] | τα άσπρα σκότια [Πάργα]. ||
Κρήτη: ο φλέμονας [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βώροι, Σάσαλος] | τα φλεμόνια [Μιαμού].
πλεμονόχορτο /
το φυτό Alisma plantago-aquatica || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το πλεμονόχορτο [Αμπελιώνα, Ελληνίτσα, Κανδήλα,
Σπαρτιά] | το πλεμονόχοντε [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το πλεμονόχορτο [Μέγαρα].
πλεξίδα / μαλλιών || χτένισμα
- καλλωπισμός || Πελοπόννησος: η πλεξίδα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη,
Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καρυά, Λεβίδι, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πάκια, Παραδείσια,
Πηγαδάκια, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τσέρια] | η πλεξούδα [Καστρί, Λεβίδι, Στεμνίτσα] | α πλεξίδα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πλεξούδα [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Μέγαρα] | η πλιξίδα [Άγιος Νικόλαος, Γουριά, Έλατος, Χρυσοβίτσα] | η πλιξούδα [Άγιος, Γέρμας, Κιλελέρ, Πλατύστομο, Φαρκαδόνα]
| η πλέχτρα [Γέρμας] | τα πλιξούδια
[Φαρκαδόνα]. || Κρήτη: η πλεξίδα
[Σιρίλι] | η πλεξούδα [Βουλγάρω, Βρύσες, Βώροι,
Κελλάρια, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | το κουρλί
[Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Μάρθα, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος] | το κρουλί [Ανώγεια] | το κουρλάκι [Βραχάσι]
| η σουράδα [Σάσαλος].
πλέξιμο || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το πλέξιμο [Άγιος Δημήτριος, Στεμνίτσα] |
το πρέτσιμο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πλέξιμο [Τσαμαντάς] | του πλέξιμου
[Αγία Παρασκευή, Σιάτιστα] | του πλέξμου [Γουριά, Γραμματικού,
Δραμεσιοί, Έλατος] | η πλεξ [Χρυσή]. || Κρήτη: το πλέξιμο [Άγιος Βασίλειος].
πλευρά || χώρος-σχήματα
|| Πελοπόννησος: η πλευρά [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Ελάτη, Καρυά, Μαγούλα, Προάστιο, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα] | το πλευρό [Ελάτη, Θαλάμες] | η πάντα [Αμπελιώνα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα,
Λεβίδι, Παραδείσια, Ρούτσι, Τρόπαια, Τσέρια] | η μπάντα [Αλποχώρι,
Θαλάμες, Παραδείσια, Στεμνίτσα]. ||
Ρούμελη: η πλευρά [Άγιος Λουκάς] | η πλιβρά
[Άγιος Νικόλαος, Γουριά, Δράκεια, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μεσούντα,
Σιάτιστα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | η πάντα [Κουμαρίτσι] | η μπάντα
[Μηλίνα]. || Κρήτη: η πλευρά
[Μιαμού, Παλαιοχώρα, Τύλισος] | το πλευρό
[Βραχάσι, Σιρίλι] | η μπάντα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος
Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα,
Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι,
Τύλισος] | η μπάτα [Άγιος Γεώργιος] | η πάντα [Ανώγεια, Αποδούλου, Βρύσες, Κελλάρια].
πλεύρα /
χωράφι ή πλαγιά || γεωργία || Ρούμελη: τα γίρματα
[Άγιος]. || Κρήτη: η πλευρά
[Άγιος Βασίλειος, Παλαιοχώρα] | οι τσούρες [Ανώγεια].
πλευρό || το
σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: το πλευρό [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Δολιανά, Κανδήλα, Καστρί, Κέρτεζη, Λεχαινά, Λυγουριό, Πιάνα, Ρούτσι, Σαρακίνι,
Σπαρτιά, Τρόπαια] | το πλευρέ [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: το πλευρό [Σταυροδρόμι] | του πλιβρό
[Αμφίκλεια, Γέρμας, Δομνίστα, Έλατος, Κανάλια, Μασχολούρι, Σταγιάδες, Τιθορέα]. || Κρήτη: η πλευρά [Θεοδώρα].
πλεχτήρι /
κορδόνι για τις κοτσίδες || χτένισμα - καλλωπισμός ||
Πελοπόννησος: το πλεχτήρι [Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το πλεξίδι [Κανδήλα].
πλεχτό || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το πλεχτό [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα]. || Ρούμελη: του πλιχτό [Δραμεσιοί].
πλέχτρα || επαγγέλματα
|| Ρούμελη: η πλέχτρα [Χρυσοβίτσα].
πληγαδούρι /
μυτερή βέργα για το κέντρωμα των δέντρων || γεωργία
|| Κρήτη: το πληγαδούρι [Παλαιοχώρα].
πληγή (Buck list) || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: η πληγή [Άγιος Δημήτριος, Αρχαία
Φενεός, Βρέσθενα, Δολιανά, Ελληνίτσα, Κρέστενα, Λυγουριό, Προάστιο, Ροεινό,
Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα] | ο γεράς
[Βρέσθενα, Λαγκάδια] | α πληγά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] |
το μεγιάνι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η πληγή [Γουριά, Δράκεια, Κανάλια, Μακρινή,
Μελισσουργοί, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα,
Τσαμαντάς, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | η πληγιά [Γέρμας, Έλατος] | ο γεράς [Μέγαρα, Πάργα] | ο γιράς
[Έλατος, Μέγαρα] | ου πόνους [Σταγιάδες]. || Κρήτη: η πληγή [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Θεοδώρα,
Κελλάρια, Παλαιοχώρα, Σάσαλος].
πληρωμή || πλούτος-χρήματα
|| Πελοπόννησος: η πληρωμή [Λυγουριό, Πηγαδάκια] | η πλερωμή [Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Παραδείσια, Ρούτσι Σκεπαστό, Τσέρια] | η πλέρα
[Κανδήλα] | α πλέρα [Πέρα Μέλανα] | το πλέρουμα [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α πλερουνή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πλερωμή
[Πάργα] | η πληρουμή [Άγιος, Αμφίκλεια, Δραμεσιοί,
Σιάτιστα, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | το πλέρωμα
[Πάργα, Τσαμαντάς] | του πλέρουμα [Γέρμας, Έλατος] | η πάγα [Πάργα]. ||
Κρήτη: η πλερωμή [Άγιος Βασίλειος, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες,
Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα].
πλιγούρι /
χοντροκομμένο σιτάρι || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: το πλιγούρι [Στεμνίτσα] | το μπουλουγούρι [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Καρυά,
Καστρί, Λαγκάδια, Μελιγού, Ροεινό, Τρόπαια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το μπλουγούρι [Μάλη, Νεοχώρι, Σκεπαστό] | το μπολογούρι [Ρούτσι] | ο χόντρος [Θαλάμες]
| το μπουλουγούζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πλιγούρι [Μέγαρα]
| του μπλιγούρ [Αγία Παρασκευή, Χρυσή] | του μπουλουγούρ [Κιλελέρ, Λιλαία, Μακρινή, Μηλίνα, Πλατύστομο,
Τιθορέα] | του μπλουγούρ [Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι,
Μασχολούρι, Μικρό Βουνό] | του μπλιουγούρ [Ραψάνη] | του μπλιαγκούρ [Σιάτιστα]
| του μπλγουρ [Σταγιάδες] | το κοφτό
[Ωραιόκαστρο] | του κουφτό [Δραμεσιοί] | ο κοφτός [Δελβινάκι, Τσαμαντάς]. || Κρήτη: ο χόντρος [Βραχάσι, Βώροι, Λαμπιώτες, Μιαμού, Παλαιοχώρα,
Σέλλες, Τύλισος] | το μπουργούμι [Ανώγεια].
πλιγουρόγαλο /
ξερό πλιγούρι που έχει μουσκέψει σε γάλα || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: του μπλουγουρόγαλου [Πλατύστομο].
πλίθα || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: η πλίθα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Λεχαινά, Μάλη, Σκεπαστό] | η πλίθρα [Βαλύρα,
Δολιανά, Κανδήλα, Μαγούλα, Μελιγού, Ρούτσι]. ||
Ρούμελη: η πλίθα [Αμφίκλεια, Άγιος, Γουριά, Λιλαία, Μακρινή,
Τιθορέα] | η πλίθρα [Μέγαρα] | του πλιθί [Αγιά,
Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Κιλελέρ, Μασχολούρι, Σιάτιστα, Φαρκαδόνα] | του πλθαρ [Πρέβεζα]. ||
Κρήτη: η πλίθα [Κελλάρια] | οι πλίθοι
[Βώροι].
πλοκάμι || το
σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: ο κλαμός [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: του πλουκάμ [Κανάλια] | ου απουκλαμός [Γουριά].
πλόκαρα /
κλαδιά για το τζάκι || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Ρούμελη: τα πλόκαρα [Θαρούνια].
πλοκαριά /
ξύλινο πλέγμα από ξύλα λυγαριάς, πλατάνου ή πουρναριού - σκελετός τοίχου σε
τσοπάνικη καλύβα || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Ρούμελη: η πλοκαριά [Τσαμαντάς].
πλομιά /
πολύχρωμα, στον πάτο του παπουτσιού, πάχος ένα δάχτυλο, πλεγμένα με βελόνες ||
φορεσιά || Ρούμελη: τα πλομιά
[Ωραιόκαστρο].
πλουμίδια || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: τα πλουμίδια [Βρέσθενα] | τα πλουμούδια [Άγιος Δημήτριος, Κρέστενα] | τα πουνίδια [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | τα πουνιίδια [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: τα πλουμίδια [Γουριά, Κουμαρίτσι, Τσαμαντάς]. || Κρήτη: τα πλουμιά [Σάσαλος].
πλούτη /
τα || πλούτος-χρήματα || Πελοπόννησος: τα πλούτη [Λεχαινά]. ||
Ρούμελη: τα πλούτη [Γέρμας] | τα πλούτια [Τσαμαντάς]. || Κρήτη: τα πλούτη [Θεοδώρα, Λαμπιώτες].
πλούτος || πλούτος-χρήματα
|| Πελοπόννησος: ο πλούτος [Αλποχώρι, Κρέστενα, Τσέρια] | το πλούτος [Άγιος Δημήτριος, Ρούτσι] | το πλούτι [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: ου πλούτους [Γέρμας] | πλούτους
[Ραψάνη] | ι πλούτους [Μηλίνα] | τα πλούτη [Γέρμας, Πλατύστομο]. || Κρήτη: ο πλούτος [Ανώγεια, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα].
πλύμα /
νερό από ξέπλυμα σκεύους με φαγητό μαζί με πίτουρο - τροφή για τα γουρούνια ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το πλύμα [Αμπελιώνα, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κρέστενα,
Λεβίδι, Ρούτσι, Τσέρια]. || Ρούμελη: του πλύμα
[Έλατος, Κανάλια]. || Κρήτη: το απόπλυμα
[Άγιος Βασίλειος].
πλύμα /
το υγρό που στραγγίζει από την τσαντίλα και μετά το βράζουν για να γίνει η
μυτζήθρα || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Ρούμελη: το
πλύμα [Θαρούνια].
πλύσεις /
στον κόλπο της γυναίκας || η γέννα - το μωρό ||
Πελοπόννησος: οι πλύσες [Μυγδαλιά]. || Κρήτη: οι πλύσεις [Άγιος Γεώργιος].
πλύσιμο || καθαριότητα
|| Πελοπόννησος: το πλύσιμο [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα,
Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κανδήλα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Παραδείσια]
| το κρύσιμο [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το κσύσιμο [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το πλύσιμο
[Άγιος Λουκάς, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι] | του πλύσμου
[Γέρμας, Δαύλεια, Έλατος, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα]
| του πλύσιμου [Κανάλια, Πρέβεζα] | του πλύμα [Χουλιαράδες]. ||
Κρήτη: το πλύσιμο [Σιρίλι, Τύλισος].
πλυσταριό || καθαριότητα
|| Πελοπόννησος: το πλυσταριό [Βρέσθενα, Λεχαινά, Προάστιο]. || Ρούμελη: του πλυσταριό [Αγιά, Γέρμας, Σιάτιστα].
πλύστρες /
γούρνες που έπλεναν || καθαριότητα ||
Κρήτη: οι πλύστρες [Βουλγάρω, Κελλάρια].
πνέμα /
πνεύμα || θρησκεία || Κρήτη: το πνέμα
[Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια,
Παλαιοχώρα].
πνίξιμο || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: το πνίξιμο [Πηγή].
ποδάρι || το
σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: το ποδάρι [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Ελληνίτσα, Κρέστενα, Λεχαινά, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό] | η αρίδα [Αρχαία Φενεός, Κανδήλα, Πέρα Μέλανα, Πραστός,
Τυρός] | η αζίδα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το ποδάρι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα,
Πάργα, Τσαμαντάς] | του πουδάρ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία
Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά,
Γραμματικού, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό
Βουνό, Πλατύστομο, Λιλαία, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα,
Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η αρίδα [Σταγιάδες]. ||
Κρήτη: το ποδάρι [Θεοδώρα, Παλαιοχώρα, Σιρίλι].
ποδαρικά /
στενές σανίδες κρεμασμένες από τα μιτάρια του αργαλειού - τα πατούσαν οι
υφάντρες για να ανοίξει η σαΐτα και να περάσει το υφάδι || υφαντική
|| Πελοπόννησος: τα ποδαρικά [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Καλούσι,
Κανδήλα, Κρέστενα, Μαγούλα, Νεοχώρι, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι,
Στεμνίτσα, Τσέρια] | οι ποδαρίτσες [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: τα ποδαρικά [Μέγαρα] | οι πουδαρκές
[Χρυσή] | οι πατήθρες [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια,
Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς] | οι πατήθρις [Αγιά, Αμφίκλεια, Δράκεια,
Έλατος, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Πλατύστομο, Στυλίδα,
Τιθορέα, Χουλιαράδες] | οι πατήτρες [Πάργα] | οι πατσήτρις [Σιάτιστα] | οι πουδαρίτσις
[Πρέβεζα, Σταγιάδες]. || Κρήτη: οι πατητήρες [Βουλγάρω,
Βώροι, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος].
ποδαρικό /
πόδι επίπλου || έπιπλα - αναχρικά ||
Ρούμελη: το ποδαρικό [Τσαμαντάς] | του πουδαρκό
[Κουμαρίτσι].
ποδαρικό /
πρωτοχρονιάς ή πρωτομηνιάς || δοξασίες ||
Πελοπόννησος: το ποδαρικό [Αγία Άννα, Αλποχώρι, Βρέσθενα,
Κανδήλα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το προποδικό [Λαγκάδια] | το μποδικό
[Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το ποδαρικό
[Άγιος Λουκάς, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του πουδαρκό
[Αγιά, Αγία Ευθυμία, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Μακρινή,
Μακρολίβαδο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | του πουδαρικό [Αμφίκλεια] | το ποδάρι [Μέγαρα] | του αμπουδιακό
[Πρέβεζα]. || Κρήτη: το ποδαρικό [Άγιος
Γεώργιος, Ανατολή, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Λαμπιώτες,
Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | το ποδαρκιό [Σάσαλος]
| τα ποδαρικά [Άγιος Γεώργιος].
ποδαρόδρομος ||
κίνηση || Πελοπόννησος: ο ποδαρόδρομος [Αμπελιώνα].
ποδεμή /
υπόδηση || φορεσιά || Πελοπόννησος: η ποδεμή [Κανδήλα, Πιάνα, Ρούτσι] | η ποδέρμη [Λυγουριό] | το απόιμα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο αποϊμό [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]
| α απόιση [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το πόδεμα [Μέγαρα] | του πόδιμα [Λιλαία,
Πρέβεζα] | η πουδιμή [Δαύλεια] | η πουδισιά [Γέρμας, Μηλίνα] | η πουδισά
[Έλατος, Χρυσή] | οι γουντλιέτις [Πρέβεζα]. || Κρήτη: η καλίκωση [Ανατολή].
ποδετής /
σταλμένος από το γαμπρό στη νύφη για να ασημώσει την κάλτσα || ο
γάμος || Πελοπόννησος: ο ποδετής [Κανδήλα, Λεβίδι].
πόδι (
Swadesh list, ALE, Buck list) || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: το πόδι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά,
Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό,
Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα,
Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα,
Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | ο πούα
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πόδι
[Δελβινάκι, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του ποδ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος
Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τιθορέα,
Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το πόδι
[Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα,
Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι] | ο πόδας [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου,
Βουλγάρω, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].
ποδιά (Buck list) || φορεσιά ||
Πελοπόννησος: η ποδιά [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα,
Κανδήλα, Καρυά, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μάλη,
Μελιγού, Μυγδαλιά, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό,
Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό] | η μπροστοποδιά [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Βρέσθενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μαγούλα, Μάλη] | η μπροστέλα [Αλποχώρι,
Στεμνίτσα] | το μπροστομούνι [Λαγκάδια] | η ποδέα [Τσέρια] | α ποδία [Πέρα
Μέλανα, Τυρός] | α ποδιά [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α ποϊδά [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η ποδιά [Δελβινάκι, Δολό, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η ποδία [Μέγαρα] | η πουδιά [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα,
Γουριά, Γέρμας, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα,
Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | η πουδά [Σιάτιστα] | η τραχλουπουδιά
[Άγιος Νικόλαος] | η μπροστέλα [Μέγαρα] | η μπρουστέλα [Δομνίστα] | η μπρουσνέλα
[Φαρκαδόνα, Χρυσή] | η μπρουστουπουδιά [Άγιος, Μεσούντα, Τιθορέα,
Χρυσοβίτσα] | η αμπρουσνέλα [Γέρμας] | του πιστιμάλ
[Ραψάνη] | η τάβλα [Σιάτιστα] | η μισάλα (καθημερινή) [Αγία Παρασκευή] | η φίρτα (γιορτινή) [Αγία Παρασκευή]. || Κρήτη: η ποδιά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια,
Βουλγάρω, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού,
Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | η μποδιά [Σάσαλος]
| η προστομούνα [Άγιος Γεώργιος] | η προσποδιά [Μιαμού].
ποδιά /
μάρμαρο στο το κάτω μέρος στο παράθυρο || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: η ποδιά [Άγιος Δημήτριος].
ποδοβολητό || ήχοι
|| Ρούμελη: του πουδουβουλτό [Αγία Ευθυμία].
ποδόγυρος || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: ο ποδόγυρος [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Κανδήλα,
Κρέστενα, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | ο ποδόγιουρε [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: ο ποδόγιουρος [Θαρούνια,
Μέγαρα] | ου πουδόγυρους [Αγία Παρασκευή, Μασχολούρι,
Μελισσουργοί, Τιθορέα] | ι πουδόγυρους [Μικρό Βουνό] | ι πουδόυρους [Μηλίνα]. ||
Κρήτη: το γυροπόδι [Αποδούλου, Σέλλες].
ποδοκέφαλα /
σφαχτών || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Κρήτη: τα ποδοκέφαλα [Σάσαλος].
ποδόλουτρο ||
καθαριότητα || Πελοπόννησος: το ποδόλουτρο [Αλποχώρι]. ||
Κρήτη: το ποδόλουτρο [Θεοδώρα].
πόθος || συναισθήματα
|| Κρήτη: ο πόθος [Ανώγεια].
ποκάρι /
το μονοκόμματο μαλλί από το κούρεμα ενός πρόβατου || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Πελοπόννησος: το ποκάρι [Δροσοπηγή, Κανδήλα, Μελιγού,
Ροεινό, Στεμνίτσα] | το μποκάρι [Λαγκάδια] | το ποκάζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το ποκάρι [Δολό, Πάργα, Σταυροδρόμι] | του πουκάρ [Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Μεσούντα,
Σιάτιστα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του πλουκάρ [Ραψάνη,
Σταγιάδες]. || Κρήτη: το ποκάρι
[Άγιος Γεώργιος] | το κοκάρι [Ανατολή].
πολεμίστρα || ο οικισμός
|| Πελοπόννησος: η πολεμίστρα [Άγιος Δημήτριος, Αρχαία
Φενεός, Ελάτη, Ροζενά] | η πολεμότρουπα [Δολιανά]. || Ρούμελη: η πουλιμίστρα [Μακρινή] | το μπεντένι [Πάργα].
πόλεμος (Buck list) || βία ||
Πελοπόννησος: ο πόλεμος [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αλποχώρι, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λυγουριό, Μάλη,
Μυγδαλιά, Πάκια, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Τσέρια] | ο πόλεμο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο πόλεμος [Δελβινάκι, Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς,
Ωραιόκαστρο] | ου πόλιμους [Άγιος Νικόλαος, Γέρμας,
Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Κανάλια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Μακρινή,
Μελισσουργοί, Σιάτιστα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι πόλιμους [Κανάλια] | ο μουαρεμπές [Πάργα]. ||
Κρήτη: ο πόλεμος [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια,
Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | το σεφέρι [Σάσαλος].
πολίμι /
στέρνα στο ληνό για το μούστο || αμπελουργία ||
Πελοπόννησος: το πολίμι [Δολιανά, Κανδήλα, Μελιγού,
Πιάνα, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το πολίνι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η κάδ (τσιμεντένια ή ξύλινη) [Μακρινή]. || Κρήτη: ο ντοχιός [Τύλισος].
πολιτεία /
πόλη (Swadesh list, ALE, Buck list) || ο οικισμός ||
Πελοπόννησος: η πολιτεία [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Βαλύρα, Ελληνίτσα, Λαγκάδια, Μάλη, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | η χώρα [Καστρί, Μάλη, Προάστιο, Ροεινό, Στεμνίτσα] | α πολικεία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α χώρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πουλτεία [Μακρινή] | η πουλιτεία
[Γέρμας, Κουμαρίτσι, Χρυσοβίτσα] | η χώρα
[Μακρινή]. || Κρήτη: η πολιτεία
[Αποδούλου, Βώροι, Εμπρόσνερος, Κελλάρια] | η χώρα
[Ανώγεια, Βρύσες, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα, Τύλισος].
πόλκα /
χορός || διασκέδαση || Κρήτη: η πόλκα
[Άγιος Γεώργιος, Παλαιοχώρα].
πολύγυαλο /
πολυέλαιος || θρησκεία || Ρούμελη: του πουλιόγιαλου
[Χουλιαράδες].
πολυκόμπι /
το φυτό Equisetum arvense || χλωρίδα ||
Ρούμελη: του πουλυκόμπ [Άγιος Νικόλαος, Μεσούντα].
πολυσπόρια /
διάφορα όσπρια και δημητριακά βρασμένα μαζί || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: τα πολυσπόρια [Καλούσι, Μελιγού, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: τα πολυσπόρια [Ωραιόκαστρο] | τα πουλσπόρια
[Μακρινή] | τα πουλυσπόρια [Γουριά, Δομνίστα, Χρυσοβίτσα]
| τα πολσπόρια [Πάργα] | τα μπόλια
[Δραμεσιοί, Πάργα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες, Ωραιόκαστρο] | τα μπούλια [Μακρινή]. ||
Κρήτη: τα παπούδια [Άγιος Γεώργιος, Σέλλες] | τα φωτοπάπουδα (έτσι έλεγαν το φαγητό όταν το μαγείρευαν τη
γιορτή των Φώτων) [Σάσαλος] | τα φωτοκόλυβα [Βρύσες, Βώροι, Λαμπιώτες] | τα ψαροκόλυβα [Βώροι, Τύλισος] | τα ψαρακόλυβα [Μιαμού] | τα παλικάρια
[Βραχάσι, Θεοδώρα, Μάρθα, Μιαμού] | τα μεγεριά
[Βώροι].
πολυτρίχι /
το φυτό Adiantum capillus-veneris || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το πολυτρίχι [Βρέσθενα, Κανδήλα] | ο πολυτρίχης [Κανδήλα, Στεμνίτσα] | το πολυτζίχι [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: το πολυτρίχι [Μέγαρα, Πάργα] | του πολυτρίχ
[Τιθορέα].
πόμολο || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Ρούμελη: του καταπίδ [Αγιά].
πόμπεμα /
διαπόμπευση || βία || Πελοπόννησος: το πόμπεμα [Αμπελιώνα, Λυγουριό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | η πομπή [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Κάτω Λουσοί] | α πογκή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: του πόμπιμα [Δραμεσιοί] | η γαϊδουρουκαβάλα
[Μακρινή] | η πουμπή [Άγιος, Σταγιάδες, Τιθορέα,
Χουλιαράδες] | η μπομπή [Πάργα] | του σουργκούν [Έλατος].
πομπή /
γαμηλιωτών || ο γάμος || Πελοπόννησος: η πομπή [Ελάτη, Λεχαινά, Φενεός] | το ψίκι [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Θαλάμες]. || Ρούμελη: η πουμπή [Αγία Παρασκευή, Δαύλεια] | το ψίκι [Δελβινάκι, Δολό, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του ψικ [Δραμεσιοί]. ||
Κρήτη: το ψίκι [Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Τύλισος] | η συνεπαρσά (όταν η νύφη ήταν από άλλο χωριό) [Βρύσες,
Λαμπιώτες].
πόμπολο /
βελονάκι για πλέξιμο || σύνεργα-υλικά ||
Πελοπόννησος: το πόμπολο [Άγιος Δημήτριος].
πόνεμα /
απόστημα || αρρώστιες || Κρήτη: το πόνεμα [Θεοδώρα].
πονηριά || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: οι πονηράδες [Κρέστενα]. || Ρούμελη: η πονηριά [Μέγαρα] | η πουνηριά
[Μακρινή]. || Κρήτη: η μαριολιά [Θεοδώρα].
πονόδοντος || αρρώστιες
|| Πελοπόννησος: ο πονόδοντος [Κανδήλα, Σκεπαστό, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: ου πουνόδουντους [Ραψάνη, Πρέβεζα] | ι πουνόδουντους [Δράκεια].
πονοκέφαλος || αρρώστιες
|| Πελοπόννησος: ο πονοκέφαλος [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Βρέσθενα, Κανδήλα, Κέρτεζη, Λυγουριό, Προάστιο, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό,
Σπαρτιά, Στεμνίτσα] | ο πονοτσέφαλος [Εξωχώρι] | η κεφαλάρια [Λαγκάδια]. ||
Ρούμελη: ο πονοκέφαλος [Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου πουνουκέφαλους [Αγία Ευθυμία, Γραμματικού, Έλατος, Μασχολούρι,
Μελισσουργοί, Μεσούντα, Ραψάνη] | ι πουνουκέφαλους
[Αγιά] | ου κιφαλόπουνους [Μακρινή] | ου ήλιους [Χρυσοβίτσα]. ||
Κρήτη: ο πονοκέφαλος [Θεοδώρα] | ο κεφαλόπονος [Κελλάρια].
πονόλαιμος ||
αρρώστιες || Πελοπόννησος: ο πονόλαιμος [Λυγουριό, Προάστιο]. || Κρήτη: ο λαιμόπονος [Ανατολή, Θεοδώρα].
πονομάσταρο ||
αρρώστιες || Πελοπόννησος: το πονομάσταρο [Κρέστενα].
πονόματος || αρρώστιες
|| Πελοπόννησος: ο πονόματος [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Βρέσθενα, Κρέστενα, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: ου πουνόματους [Κουμαρίτσι] | ι πουνόματους [Δράκεια]. || Κρήτη: ο ματόπονος [Ανατολή].
πόνος (Buck list) || αρρώστιες ||
Πελοπόννησος: o πόνος [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Ελάτη,
Ελληνίτσα, Θαλάμες, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα,
Μάλη, Νεοχώρι, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά,
Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το πονίδι
[Αγρίδι, Ροεινό, Στεμνίτσα] | ο πόνε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] |
το μόζαμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: o πόνος [Άγιος Λουκάς, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα,
Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου πόνους
[Αγία Ευθυμία, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα,
Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί,
Μεσούντα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσουκαλάδες,
Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | ι πόνους
[Αγιά, Κανάλια, Μηλίνα] | πόνους [Ραψάνη] | του πουνίδ [Έλατος, Κανάλια, Μακρινή, Πρέβεζα, Σιάτιστα,
Σταγιάδες]. || Κρήτη: o πόνος
[Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω,
Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μιαμού,
Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].
πονόστομος || αρρώστιες
|| Ρούμελη: ου πουνόστουμους [Μασχολούρι] | του πουνόστομου
[Κουμαρίτσι].
ποντάλι /
κόσμημα με πετράδια || φορεσιά ||
Ρούμελη: του πουντάλ [Πρέβεζα].
ποντίκι (Buck list) || πανίδα ||
Πελοπόννησος: το ποντίκι [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Δολιανά, Ελάτη, Κανδήλα, Κρέστενα, Κρέστενα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια,
Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | ο ποντικός
[Δολιανά, Κανδήλα, Κρέστενα, Κρέστενα, Προάστιο, Ρούτσι, Τσέρια] | το κουφό [Αλποχώρι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα,
Τυρός] | το μπελέχι [Κρέστενα, Μυγδαλιά] | ο πογκικό [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το ερπετέ [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το αρπετέ [Πέρα Μέλανα] | το ρπετέ
[Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το ποντίκι
[Πηγή, Ωραιόκαστρο] | ο πεντικός [Μέγαρα] | του πουντίκ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος,
Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος,
Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα,
Πλατύστομο, Στυλίδα, Χουλιαράδες, Χρυσή] | ο ποντικός [Θαρούνια,
Πάργα, Ωραιόκαστρο] | ου πουντικός [Τσουκαλάδες] | ου πόντικους [Γέρμας] | ου πιντίκους
[Τιθορέα] | του πιντίκ [Τιθορέα] | του πουντζίκ [Σιάτιστα] | οι μπλουχ
[Μηλίνα]. || Κρήτη: το μποντίκι
[Σέλλες] | ο ποντικός [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια,
Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σέλλες] | ο μποντικός
[Θεοδώρα, Σάσαλος] | το έχνος [Θεοδώρα].
ποντίκι /
το ψάρι Phycis blennoides || πανίδα ||
Ρούμελη: του πουντίκ [Στυλίδα].
ποντικιά /
το φυτό Medicago falcata || χλωρίδα ||
Κρήτη: η ποντικιά [Θεοδώρα].
ποντικοκούραδο || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: τα μπλουχουκούραδα [Μηλίνα].
πόντος /
εκατοστόμετρο || μέτρα-σταθμά || Πελοπόννησος: ο πόντος [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα,
Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Καλούσι, Λεβίδι, Μελιγού, Ρούτσι, Σκεπαστό,
Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τσέρια, Τσέρια]. ||
Ρούμελη: ο πόντος [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | ου πόντους [Άγιος Νικόλαος, Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί,
Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Φαρκαδόνα] | ι πόντους [Δράκεια]. ||
Κρήτη: ο πόντος [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Λαμπιώτες,
Μιαμού, Σάσαλος, Τύλισος].
ποπλίνα /
ύφασμα || υφαντική || Πελοπόννησος: η πουπλίνα [Κρέστενα].
πορδή || ήχοι
|| Πελοπόννησος: η πορδή [Προάστιο]. || Ρούμελη: η πορδή [Πάργα] | η πουρδή
[Γέρμας, Έλατος, Κουμαρίτσι, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η κλανιά [Πάργα] | ι σβίκους [Κανάλια]. || Κρήτη: ο πόρδος [Ανατολή].
πορδόχορτο ||
χλωρίδα || Πελοπόννησος: το πορδόχορτο [Σκεπαστό].
ποριά /
είσοδος στη στρούγκα, στο περιβόλι, σε κάποιο χώρο || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Πελοπόννησος: η ποριά [Αμπελιώνα, Τρόπαια] | η μποριά [Αλποχώρι, Κρέστενα, Ρούτσι] | η αμποριά [Δροσοπηγή, Λεβίδι, Πιάνα, Ροεινό]. || Ρούμελη: η ποριά [Πάργα, Τσαμαντάς] | η αμπουριά [Αγία Ευθυμία, Κανάλια] | η μπουριά [Κανάλια, Χρυσοβίτσα] | η πουριά [Γέρμας, Δραμεσιοί, Κανάλια, Χουλιαράδες] | η πουρά [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: ο πόρος [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Ανώγεια, Θεοδώρα,
Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα] | το πορί [Μάρθα].
πορόκλαδο /
για το κλείσιμο του πόρου (εισόδου) της μάντρας || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Κρήτη: το πορόκλαδο [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή].
πορόκλι /
είσοδος της λόντζας || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: το πορόκλι [Ρούτσι].
πορόλιθος ||
οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: το πορί [Προάστιο] | η ποριά [Προάστιο].
πορπατούρα /
ξύλινη στράτα για το μωρό || η γέννα - το μωρό ||
Κρήτη: η πορπατούρα [Παλαιοχώρα].
πορπόδι /
τσαρουχιού || φορεσιά || Πελοπόννησος: το πορπόδι [Αγρίδι]. ||
Ρούμελη: του πουρπόδ [Λιλαία]
πόρτα (ALE, Buck list)
|| οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: η πόρτα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι,
Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό,
Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο,
Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια,
Τσέρια, Φενεός] | ο πόρε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πόρτα [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος,
Άγιος Λουκάς, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού,
Δαύλεια, Δελβινάκι, Δολό, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Θαρούνια,
Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο,
Μασχολούρι, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πάργα, Πηγή,
Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Στυλίδα,
Ραψάνη, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Τσαμαντάς, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή,
Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | η θύρα [Γέρμας, Δελβινάκι, Δολό, Σταγιάδες, Τσαμαντάς]. || Κρήτη: η πόρτα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα,
Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι,
Τύλισος].
πόρτεγο /
κύριο δωμάτιο των παλιών σπιτιών (συνήθως σάλα και κουζίνα μαζί) || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Κρήτη: το πόρτεγο [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Βώροι, Μάρθα, Τύλισος].
πορτοκαλάδα || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: η πουρτουκαλάδα [Γουριά, Σιάτιστα].
πορτοκάλι || καρποί
|| Πελοπόννησος: το πορτοκάλι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά,
Λυγουριό, Πηγαδάκια, Προάστιο, Ροεινό, Σαρακίνι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια,
Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πορτοκάλι
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς] | του πουρτουκάλ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Γέρμας,
Δράκεια, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μηλίνα, Σιάτιστα,
Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | το πορτογάλι [Πάργα]. ||
Κρήτη: το πορτακάλι [Ανώγεια, Βρύσες, Μιαμού].
πορτοκαλιά /
το δέντρο Citrus sinensis || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η πορτοκαλιά [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά,
Θαλάμες, Κρέστενα, Πηγαδάκια, Σκεπαστό] | πορτογαλιά
[Προάστιο] | α πορτοκαλία [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η πορτοκαλιά [Άγιος Λουκάς, Πάργα] | η πουρτουκαλιά [Άγιος, Γέρμας, Γουριά] | η πορτογαλιά [Πάργα]. ||
Κρήτη: η πορτοκαλιά [Βραχάσι, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα] | οι πορτοκαλές [Λαμπιώτες].
πορτοκαλόζουμο || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Κρήτη: το πορτοκαλόζουμο [Μιαμού, Σάσαλος].
πορτοκαλόφλουδα ||
φυτολογικά || Πελοπόννησος: η πορτοκαλόφλουδα [Βρέσθενα, Δολιανά, Λεβίδι, Σκεπαστό, Τσέρια].
πορτοκαλόφυλλα || φυτολογικά
|| Πελοπόννησος: τα πορτοκαλόφυλλα [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: τα πουρτουκαλόφλα [Μηλίνα, Πρέβεζα]. ||
Κρήτη: τα πορτοκαλόφυλλα [Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σέλλες].
πορτόξυλο /
αντί για σύρτη || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: το πορτόξυλο [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι] | το καντινάτσο [Αλποχώρι] | το μάνταλο
[Αλποχώρι].
πορτοπαράθυρα || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Κρήτη: τα πορτοπαράθυρα [Βουλγάρω].
πορτοτάπητο /
χαλάκι || υφαντική || Πελοπόννησος: το πορτοτάπητο [Άγιος Δημήτριος].
πορτοφόλι || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: το πορτοφόλι [Προάστιο]. || Ρούμελη: του πουρτουφόλ [Κανάλια, Χουλιαράδες] | ου πουρτουμανές [Σιάτιστα] | το τζαλμπένι
[Πάργα] | ου τζουλμπές [Χρυσή] | του μπαλασκόν [Λιλαία]. ||
Κρήτη: το πορτοφόλι [Βουλγάρω, Τύλισος].
πορτόφυλλο || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: το φύλλο [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: το φύλλο [Δελβινάκι] | του φύλου
[Δράκεια] | του καπάν [Μηλίνα]. || Κρήτη: το φύλλο [Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα].
πορτρομάγουλο /
η παραστάδα της πόρτας || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Κρήτη: το πορτομάγουλο [Σέλλες].
πόσια /
χρωματιστές λωρίδες στο φακιόλι || φορεσιά ||
Ρούμελη: τα πόσια [Δελβινάκι].
πόστα /
στρώση κομμένων φύλλων καπνού || γεωργία ||
Πελοπόννησος: η πλεύρα [Βρέσθενα, Κανδήλα, Λεβίδι,
Παραδείσια, Ροεινό, Ρούτσι, Φενεός] | η πλεύρη [Λαγκάδια]
| το πλεύρωμα [Αμπελιώνα, Λεβίδι] α πλεύρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πόστα [Γουριά].
πόστο ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το πόστο [Κρέστενα].
ποταμήθρα /
ξύλο του αργαλειού || υφαντική ||
Πελοπόννησος: η ποταμήθρα [Αρχαία Φενεός] | η αποταμίστρα [Σκεπαστό].
ποτάμι (Swadesh list, ALE, Buck list) || η φύση ||
Πελοπόννησος: το ποτάμι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Δολιανά, Ελάτη, Εξωχώρι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια,
Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια,
Πηγαδάκια, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια,
Τσέρια] | ο ποταμός [Αλποχώρι, Σκεπαστό] | ο ποταμό [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ποτάμι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Μέγαρα, Πάργα,
Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του πουτάμ
[Αγιά, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Δομνίστα,
Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή,
Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά,
Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: ο ποταμός [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα,
Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].
ποταμιά || η
φύση || Κρήτη: η ποταμίδα [Σέλλες].
ποταμός /
βασικό δοκάρι του πατώματος || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: ο ποταμός [Άγιος Δημήτριος, Λαγκάδια,
Μαγούλα] | η λαβδαριά [Πιάνα].
ποτάσα /
για την αποξήρανση της σταφίδας || αμπελουργία ||
Κρήτη: η ποτάσα [Τύλισος].
πότες /
μεγάλα αυλάκια δίπλα σε ρέματα || γεωργία ||
Πελοπόννησος: οι πότες [Βρέσθενα].
πότζι /
βραστό ρακί με ζάχαρη || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: το πόντζι [Κανδήλα]. || Ρούμελη: το πόντζι [Δολό, Πάργα, Τσαμαντάς].
ποτήρι (ALE) || έπιπλα - αναχρικά ||
Πελοπόννησος: το ποτήρι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Εξωχώρι, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω
Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μυγδαλιά,
Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροζενά, Ρούτσι,
Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός, Πέρα Μέλανα,
Πραστός, Τυρός] | το ποτήζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: το ποτήρι [Άγιος Λουκάς, Δολό, Θαρούνια, Πάργα, Πηγή,
Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του πουτήρ
[Αγιά, Αμφίκλεια, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού,
Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή,
Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη,
Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες,
Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του πουτσήρ [Σιάτιστα]. || Κρήτη: το ποτήρι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω,
Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα,
Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].
ποτηριά /
το περιεχόμενο ενός ποτηριού || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: η ποτηριά [Άγιος Δημήτριος, Μυγδαλιά].
πότισμα || γεωργία
|| Πελοπόννησος: το πότισμα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Βρέσθενα, Κανδήλα, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Σκεπαστό] | το πόκισμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: του πότσμα [Γέρμας, Δράκεια, Έλατος, Κανάλια, Λιλαία,
Μασχολούρι, Στυλίδα, Τιθορέα] | πότο [Πηγή]. ||
Κρήτη: το πότισμα [Παλαιοχώρα].
ποτιστήρι || γεωργία
|| Πελοπόννησος: το ποτιστήρι [Καρυά]. || Ρούμελη: του πουτιστήρ [Δράκεια, Σιάτιστα, Τιθορέα] | η πουτίστρα [Γουριά, Γραμματικού, Χρυσοβίτσα] | ι ριντές [Κανάλια].
ποτιτσιόνας /
εκεί ήταν η κορίτα || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: ο ποτιτσιόνας [Βρέσθενα].
πουγκί || φορεσιά
|| Ρούμελη: του πουγκί [Δαύλεια]. ||
Κρήτη: το παραδοσάκουλο [Παλαιοχώρα].
πουκαμίσα || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: η πουκαμίσα [Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καρυά, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό,
Μελιγού, Μυγδαλιά, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι] | η ποκαμίσα [Στεμνίτσα, Τσέρια] | α ποκαμίσα [Πέρα Μέλανα] | α μποκαμίσα [Πέρα
Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η πουκαμίσα
[Γέρμας, Θαρούνια, Μακρολίβαδο] | η ποκαμίσα [Δελβινάκι,
Μέγαρα] | η μπουκαμίσα [Αγία Ευθυμία] | η πκαμίσα [Κιλελέρ, Μακρινή, Ραψάνη] | η πουκαμούσα [Τιθορέα] | η πκαμσέλα [Δραμεσιοί]
| η πουκαμίστρα [Αγία Παρασκευή] | του φαρδουπχάμσου [Φαρκαδόνα]. ||
Κρήτη: η ποκαμίσα [Άγιος Γεώργιος, Κελλάρια, Τύλισος].
πουκάμισο (Buck list) || φορεσιά ||
Πελοπόννησος: το πουκάμισο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια,
Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια,
Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Φενεός] | το ποκάμισο [Ελληνίτσα, Θαλάμες, Καστρί, Σκεπαστό, Σπαρτιά,
Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια]. || Ρούμελη: το πουκάμισο
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο]
| το ποκάμισο [Μέγαρα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του πκάμσου [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος, Άγιος Νικόλαος,
Αμφίκλεια, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα,
Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Μεσούντα,
Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα,
Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του πκάμισου [Άγιος] | του πουκάμσου
[Αγιά, Γέρμας, Σιάτιστα, Χρυσή] | του πχάμσου [Μικρό
Βουνό] | του πχάμπσου [Σταγιάδες] | του πουκάμπσου [Αγία Παρασκευή] | του χάμσου
[Κανάλια] | του κάμσου [Μασχολούρι] | του κουντό [Κανάλια]. ||
Κρήτη: το ποκάμισο [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα,
Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].
πουλακίδα /
κότα μέχρι δύο μηνών || πανίδα ||
Πελοπόννησος: η πουλακίδα [Βαλύρα, Κρέστενα, Πιάνα] | α νησούα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η πουλακίθα [Γέρμας, Σιάτιστα] | η πλακίδα [Έλατος, Σταγιάδες] | η πούλα [Δραμεσιοί] | η πλακδούλα [Σταγιάδες]
| η πλάδα [Δράκεια] | η νοσίδα
[Μέγαρα]. || Κρήτη: η πουλάδα [Θεοδώρα].
πουλάρι (ALE, Buck list)
|| πανίδα || Πελοπόννησος: το πουλάρι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Γυμνό,
Κρέστενα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το πουάρι [Πέρα
Μέλανα] | το πουάζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: του πλαρ [Κανάλια, Μεσούντα, Πλατύστομο, Σιάτιστα,
Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα] | του πλαρί [Κανάλια]. || Κρήτη: το πουλάρι [Βραχάσι, Σέλλες, Τύλισος].
πουλερικά ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: τα πουλερικά [Αγία Άννα].
πούλημα || πλούτος-χρήματα
|| Πελοπόννησος: το πούλημα [Βρέσθενα] | η πούληση [Λυγουριό]. ||
Ρούμελη: του πούλμα [Γέρμας, Κανάλια, Χουλιαράδες] | η πουλσιά [Χρυσοβίτσα] | η πουλτς [Γέρμας]
|.
πουλητής /
πωλητής || πλούτος-χρήματα || Πελοπόννησος: ο πουλητής [Ρούτσι, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: ου πουλτής [Γέρμας, Μακρινή]. ||
Κρήτη: ο πουλητής [Θεοδώρα].
πουλί (Swadesh list, ALE, Buck list) || πανίδα ||
Πελοπόννησος: το πουλί [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Ελάτη, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί,
Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μυγδαλιά,
Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα,
Τσέρια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το πετούμενο [Προάστιο,
Σκεπαστό]. || Ρούμελη: το πουλί
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή,
Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του πλι [Αγία
Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα,
Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί,
Μεσούντα, Μηλίνα, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα,
Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του πιτούμινου [Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: το πουλί [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βρύσες,
Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι,
Τύλισος].
πούλια /
ο αστερισμός των Πλειάδων || η φύση ||
Πελοπόννησος: η πούλια [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά,
Ελάτη, Κανδήλα, Κρέστενα, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Προάστιο, Ρούτσι,
Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | η μαρουδή [Κρέστενα]
| α πούλια [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: η πούλια [Άγιος Λουκάς, Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Γουριά,
Θαρούνια, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μεσούντα, Πάργα, Τιθορέα,
Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η Μάρου
[Αγία Ευθυμία, Κουμαρίτσι, Τιθορέα] | η κοτίτσα [Δελβινάκι]. || Κρήτη: η πούλια [Σέλλες, Τύλισος] | η πιλιά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Μιαμού].
πουλιάντερα /
χόρτα || χλωρίδα || Πελοπόννησος: τα πουλιάντερα [Δολιανά].
πούλιες || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: οι πούλιες [Αρχαία Φενεός, Κρέστενα,
Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: οι πούλιες [Άγιος
Λουκάς, Θαρούνια, Πάργα] | οι πούλις [Αμφίκλεια, Δαύλεια, Μακρινή]. || Κρήτη: οι πούλιες [Βουλγάρω].
πούλος /
τα αυγά της βασίλισσας του μελισσιού || μελισσοκομία
|| Ρούμελη: ου πούλους [Αγία Ευθυμία].
πουλόσκυλο || το
κυνήγι || Πελοπόννησος: το πουλόσκυλο [Αμπελιώνα, Κανδήλα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του πουλόσκλου [Αμφίκλεια, Γραμματικού] | η φέρμα [Δραμεσιοί].
πούμα /
πώμα || σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το πούμα [Αγρίδι, Ελάτη, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καρυά,
Καστρί, Λεβίδι, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Κρήτη: το πούμα [Παλαιοχώρα].
πούμπωμα /
ασφυξία || αταξινόμητα || Ρούμελη: του πούμπουμα
[Μελισσουργοί].
πουνέντες /
ο δυτικός άνεμος || η φύση || Πελοπόννησος: ο πουνέντες [Δολιανά, Λυγουριό, Μελιγού] | ο πουνέντης [Μελιγού] | ο κουνέγκη [Πέρα
Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ο πουνέντες
[Πάργα].
πούντα /
πνευμονικό κρυολόγημα || αρρώστιες ||
Πελοπόννησος: η πούντα [Αγρίδι, Σκεπαστό] | α πούντα [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η πούντα [Δράκεια, Κανάλια, Καρίτσα,
Πάργα, Ραψάνη, Στροφυλιά, Τσαμαντάς] | η πόντα
[Πάργα]. || Κρήτη: η πόντα
[Λαμπιώτες].
πουντέλι /
υποστήριγμα || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: το πουντέλι [Προάστιο]. || Ρούμελη: το νταγιάκι [Πάργα] | του νταϊάκ [Έλατος,
Κανάλια, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χουλιαράδες] | τα νταϊακόματα
[Μηλίνα] | τα κουλντιμίρια [Μηλίνα] | του φουρούζ [Σιάτιστα] | του αντρόχ
[Έλατος] | του ντουρέκ [Έλατος].
πούπουλο (Swadesh list, ALE)
|| το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: το πούπουλο [Δροσοπηγή, Ελάτη, Καρυά,
Κρέστενα, Λυγουριό, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το πούπουλε
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: του πούπλου
[Τιθορέα] | του πούπουλου [Γέρμας] | του πέρπιρου [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: το πούπουλο [Παλαιοχώρα].
πούργι /
μακρόστενο κοφίνι || σύνεργα-υλικά ||
Πελοπόννησος: το πούργι [Παραδείσια, Ρούτσι].
πουρές || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Κρήτη: ο πουρές [Παλαιοχώρα].
πουρίθρα /
ένα κεφάλι σκόρδου || φυτολογικά ||
Ρούμελη: η πουρίθρα [Μακρολίβαδο].
πουρνάρι /
ο θάμνος Quercus coccifera || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το πουρνάρι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα,
Καρυά, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Ροεινό,
Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός] | ο πρίνος [Σκεπαστό]
| η πουρναριά [Σκεπαστό] | ο πρίνε [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο πζίνε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πουρνάρι [Πηγή, Τσαμαντάς] | του πουρνάρ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια,
Γέρμας, Γουριά, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Λιλαία, Κουμαρίτσι, Μακρινή,
Μακρολίβαδο, Μεσούντα, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Τιθορέα,
Χουλιαράδες] | το περνάρι [Θαρούνια] | η πουρναριά [Μακρινή] | η πουρνάρα
[Γουριά, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Τιθορέα] | η πιρνάρα [Χρυσοβίτσα] | το πρινάρι
[Άγιος Λουκάς] | η τούφα [Χουλιαράδες] | η κοπάτσα [Τσαμαντάς] | τες κοπάτσιες
[Ωραιόκαστρο] | τα τσιάκνα [Ραψάνη]. || Κρήτη: ο πρίνος [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Θεοδώρα,
Μάρθα] | το κατσοπρίνι [Ανώγεια] | πρινάρι [Μάρθα].
πουρναροβέλανο || φυτολογικά
|| Πελοπόννησος: το πουρναροβέλαγκο [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: του πουρναρουβέλαγκου [Μακρινή].
πουρναρόξυλο ||
φυτολογικά || Πελοπόννησος: το πουρναρόξυλο [Μυγδαλιά] | το δεντρόξυλο
[Μυγδαλιά].
πουρναρόριζα || φυτολογικά
|| Πελοπόννησος: η πουρναρόριζα [Λεβίδι]. || Ρούμελη: η πουρναρόρζα [Δαύλεια].
πουρναρότοπος || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: ου
πουρναρότουπους [Αγία Ευθυμία].
πουρναρόφυλλο ||
φυτολογικά || Πελοπόννησος: το πουρναρόφυλλο [Κρέστενα, Σκεπαστό] | το πιρνόφυλλο [Λαγκάδια].
πούσια /
ξεραμένα καλαμποκόφυλλα || γεωργία ||
Πελοπόννησος: τα πούσια [Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καρυά,
Λαγκάδια, Λεβίδι, Μυγδαλιά] | τα πούσα [Αλποχώρι, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: τα φλέστρα [Τσαμαντάς].
πουτάνα (Buck list) || ιδιότητες ||
Πελοπόννησος: η πουτάνα [Αγρίδι, Κρέστενα, Ρούτσι] | α πουτάνα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πουτάνα [Μακρινή, Πάργα] | η παστρικιά [Κανάλια] | η παστριτσή
[Μέγαρα] | η καθαρή [Πάργα] | η καρακαπέ [Μέγαρα] | η καχπέ
[Πάργα, Σιάτιστα, Χρυσή] | η καρακαχπέ [Πάργα] | η ροσπού [Πάργα] | η καλτάκα [Πάργα] | η καλντάκω
[Πάργα] | η κούρβα [Έλατος, Σταγιάδες, Χρυσή].
πούτσα (Buck list) || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: ο μπούτσος [Σπαρτιά]. || Ρούμελη: η πούτσα [Γέρμας, Πάργα] | ου πούτσους [Γέρμας]
| η τσιούνα [Μέγαρα] | η τσούνα
[Πάργα] | η τσουτσούνα [Πάργα] | η τσούρα [Σιάτιστα] | ο τσιόκος [Πάργα]
| ου μπίμπους [Σιάτιστα] | η ματσκαντάνα [Έλατος]
| η παλιά [Έλατος] | του πράμα [Έλατος].
πόχα /
φίμωτρο βοδιού || γεωργία || Ρούμελη: η πόχα
[Αγία Παρασκευή]. || Κρήτη: η μουστούχα
[Άγιος Γεώργιος, Μάρθα] | η μουστρούχα [Ανώγεια] | η μουρίδα [Εμπρόσνερος] | η μουστρουχίνα
[Αποδούλου, Μιαμού, Τύλισος] | η στουμούχα
[Ανατολή, Κελλάρια, Σέλλες] | το στουμούχι [Βραχάσι] | η καλαθίνα [Σάσαλος].
πράμα /
πράγμα (Buck list) || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το πράμα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη,
Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού,
Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα,
Τρόπαια, Τσέρια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: το πράμα [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα,
Πάργα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του πράμα
[Αγία Ευθυμία, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά,
Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό
Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα,
Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα]. ||
Κρήτη: το πράμα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια,
Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | το πραμάτι [Εμπρόσνερος].
πραμάτεια /
εμπόρευμα || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: η πραμάτεια [Λεβίδι, Λυγουριό]. ||
Ρούμελη: η πραμάτεια [Γέρμας, Δελβινάκι] | η πραμάτσια [Σιάτιστα].
πρασάγγουρας /
έντομο του γένους Gryllotalpa || πανίδα ||
Πελοπόννησος: οι πρασαγγουραίοι [Βρέσθενα]. || Κρήτη: ο περτσίγκουρας [Άγιος Γεώργιος] | ο περτσίκουρας
[Ανατολή, Βραχάσι] | ο πριτσίκουρας [Ανώγεια, Τύλισος] | ο πλατσίκουρας [Αποδούλου] | ο βρούχος
[Εμπρόσνερος, Σάσαλος].
πρασινάδα || φυτολογικά
|| Πελοπόννησος: η πρασινάδα [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά,
Προάστιο] | η χλωρασιά [Κανδήλα]. || Ρούμελη: η πρασινάδα [Γραμματικού, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Μέγαρα, Μικρό
Βουνό, Πηγή, Σιάτιστα, Τσαμαντάς] | η πρασνάδα
[Γέρμας, Καρίτσα, Χουλιαράδες] | η χλουρασιά
[Δομνίστα, Στυλίδα].
πρασινίλα ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: η πρασινίλα [Άγιος Δημήτριος].
πράσο /
το φυτό Allium ampeloprasum ή Allium porrum || χλωρίδα
|| Πελοπόννησος: το πράσο [Αρχαία Φενεός, Λαγκάδια,
Λυγουριό, Σκεπαστό] | α απάρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πράσο [Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του πράσου [Αμφίκλεια, Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα,
Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Φαρκαδόνα]. || Κρήτη: το πράσο [Μιαμού, Παλαιοχώρα] | ο καντανές [Ανώγεια].
πρασόφυλλο || φυτολογικά
|| Πελοπόννησος: το πρασόφυλλο [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: το πρασόφυλλο [Τσαμαντάς] | του πρασόφλου [Αμφίκλεια].
πραχάλια /
τα δόντια του δικρανιού || γεωργία ||
Πελοπόννησος: τα πραχάλια [Θαλάμες, Ρούτσι] | τα παραχάλια [Τσέρια].
πρεβάζι || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: το πρεβάζι [Κανδήλα]. || Ρούμελη: το πρεβάζι [Πάργα,
Τσαμαντάς] | το περβάζι [Πάργα] | του πιρβάζ [Σιάτιστα].
πρεβέντα /
ψωμί για το γάμο || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Ρούμελη: η πριβέντα [Αγία Ευθυμία, Λιλαία, Μακρινή, Τσουκαλάδες] | η προυβέντα [Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Στυλίδα]. || Κρήτη: το γαμοκούλουρο [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Εμπρόσνερος, Σέλλες] | το κουλούρι του γάμου (κουλούρα με σχέδια-στολίδια) [Ανώγεια].
πρέδα /
αμοιβή || προσφορά || Πελοπόννησος: η πρέδα [Ρούτσι]. || Ρούμελη: η ρόγα [Αμφίκλεια, Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χρυσή]
| η αρόγα [Σταγιάδες] | ου λουφές
(μισθός) [Σιάτιστα] | ο λιουφές (μισθός) [Πάργα] | το μεχάσι (μισθός) [Πάργα].
πρέζα /
μικρή ποσότητα σε σκόνη || μέτρα-σταθμά ||
Πελοπόννησος: η πρέζα [Κρέστενα]. || Ρούμελη: η πρέζα [Πάργα]. ||
Κρήτη: το κλαδί (sic) [Βραχάσι].
πρέκι || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Ρούμελη: του πρακ [Χουλιαράδες].
πρεπιά /
η πραγματοποίηση του σωστού || αταξινόμητα ||
Κρήτη: η πρεπιά [Βραχάσι].
πρήξιμο || αρρώστιες
|| Πελοπόννησος: το πρήσιμο [Αμπελιώνα, Ρούτσι] | το πζήτσιμο [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το πρήξιμο [Σταυροδρόμι] | του πρήξμου
[Αγία Ευθυμία, Πρέβεζα] | του πρήσμου [Μελισσουργοί] | του πρήσμα [Γέρμας]. ||
Κρήτη: το πρήξιμο [Άγιος Γεώργιος, Θεοδώρα].
πριγκιπέσα || ιδιότητες
|| Ρούμελη: η πριγκιπέσα [Τσαμαντάς].
πριόβολο /
εξάρτημα του τσακμακιού || σύνεργα-υλικά ||
Πελοπόννησος: το πριόβολο [Δροσοπηγή]. || Ρούμελη: του πριόβουλου [Άγιος Νικόλαος, Κουμαρίτσι, Λιλαία] | ο πριόβολος [Πάργα] | ο πιριόβολος [Τσαμαντά
| ου πριόβουλους [Δραμεσιοί] | τα πριουβουλκά
[Καρίτσα].
πριόνι (Buck list) || σύνεργα-υλικά ||
Πελοπόννησος: το πριόνι [Άγιος Δημήτριος, Αρχαία
Φενεός, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Λυγουριό, Προάστιο, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το πριγιόνι [Αλποχώρι, Προάστιο, Σκεπαστό] | το πιριόνι [Λαγκάδια, Πέρα Μέλανα] | το πζιόνι [Πέρα Μέλανα,
Τυρός] | το πιζόνι [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: το πριόνι [Θαρούνια, Πάργα] | το πριγιόνι [Μέγαρα] | το πιργιόνι
[Μέγαρα] | του πριόν [Τιθορέα] | του πιριόν [Γέρμας] | χράπα
μεγάλο) [Τιθορέα]. || Κρήτη: ο σάρακας
[Μιαμού, Σέλλες] | η σαράκα [Μιαμού] | το σαρακάκι (μικρό πριόνι) [Άγιος Γεώργιος].
πριονίδι ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το πριονίδι [Δολιανά].
πριονοκορδέλα || σύνεργα-υλικά
|| Ρούμελη: η κουρδέλα [Μεσούντα].
πρόβα ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: η πρόβα [Βρέσθενα, Μάλη].
προβατίνα /
λέγεται έτσι πάνω από 18 μηνών (ALE, Buck list) || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: η προβατίνα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα,
Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό,
Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό,
Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός] | η προβάτα [Βρέσθενα, Θαλάμες, Ρούτσι, Τρόπαια, Τσέρια] | α προβάτα [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η προβατίνα [Δελβινάκι, Μέγαρα, Πάργα] | η προυβατίνα [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια,
Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια,
Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Πρέβεζα, Σταγιάδες,
Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η προυβατσίνα [Σιάτιστα] | η προβάτα [Θαρούνια]
| η πρατίνα [Άγιος Νικόλαος, Γραμματικού, Δραμεσιοί,
Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Μεσούντα, Πλατύστομο, Στροφυλιά, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]
| η πατίνα [Σταγιάδες] | η μπιτιλίνα [Σταγιάδες]. || Κρήτη: η προβατίνα [Άγιος Βασίλειος, Βουλγάρω, Βραχάσι, Κελλάρια,
Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σιρίλι] | η προβάτα
[Ανατολή, Τύλισος].
πρόβατο (ALE, Buck list)
|| κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: το πρόβατο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι,
Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό,
Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια,
Φενεός] | το προύατε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός].
|| Ρούμελη: το πρόβατο [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή,
Σταυροδρόμι, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του πρόβατου [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος,
Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια,
Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή,
Μακρολίβαδο, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό
Βουνό, Πάργα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά,
Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | τα πράτα [Άγιος Λουκάς, Κουμαρίτσι, Πρέβεζα, Στυλίδα]. || Κρήτη: το πρόβατο [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια,
Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].
προβατοβοσκός || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Πελοπόννησος: ο προβατοβοσκός [Βρέσθενα, Θαλάμες] | ο προβατάρης [Πιάνα, Ροεινό, Σκεπαστό] | ο προβατάρη [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | ο προβατάζη [Τυρός]. ||
Ρούμελη: ο προβατάρης [Θαρούνια] | ου προυβατάρς
[Αγία Ευθυμία, Δαύλεια, Μακρινή, Ραψάνη, Στροφυλιά] | ο πρατάρης [Θαρούνια] | ου πρατάρς
[Γουριά, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Στυλίδα] | ου τσουπάνς
[Γουριά]. || Κρήτη: ο προβατάρης [Παλαιοχώρα].
προβατολάχανα ||
χλωρίδα || Πελοπόννησος: τα προβατολάχανα [Αμπελιώνα].
προβατόμαλλο ||
κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: το προβατόμαλλο [Αμπελιώνα, Κρέστενα, Σκεπαστό,
Φενεός].
προβατόπονο /
κακό σπυρί || αρρώστιες || Πελοπόννησος: το προβατόπονο [Σκεπαστό].
προβατοχόρταρο ||
χλωρίδα || Πελοπόννησος: το προβατοχόρταρο [Αμπελιώνα, Σκεπαστό].
προβατοψάλιδο || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Πελοπόννησος: το προβατοψάλιδο [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Κέρτεζη, Λαγκάδια, Ροεινό, Ρούτσι, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: το προβατοψάλιδο [Δολό] | του προυβατουψάλδου
[Κανάλια, Σταγιάδες] | του κουρουψάλδου [Άγιος, Γραμματικού, Καρίτσα,
Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Χουλιαράδες] | του κουρουψάλιδου
[Στροφυλιά]. || Κρήτη: η κουροψαλίδα
[Ανατολή] | τα κουροψάλιδα [Μάρθα].
προβάτσα /
φυτά του γένους Limonium || χλωρίδα ||
Κρήτη: τα προβάτσα [Σέλλες].
προβιά
(όχι μόνο του προβάτου) || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: η προβιά [Άγιος Δημήτριος, Άγιος
Δημήτριος]. || Ρούμελη: η προβιά
[Άγιος Λουκάς, Δολό, Θαρούνια, Πάργα] | η προυβιά
[Γέρμας, Γραμματικού, Δράκεια, Μασχολούρι, Μακρινή, Μηλίνα, Ραψάνη, Σιάτιστα,
Σταγιάδες]. || Κρήτη: η προβιά [Άγιος
Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού,
Παλαιοχώρα, Σάσαλος,Τύλισος] η προβέ [Βρύσες].
προγιαγιά || ο
άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: η προσκυρούλα [Αμπελιώνα]. ||
Ρούμελη: η προυσγιαγια [Αμφίκλεια] | η προμάμη [Δελβινάκι,
Μέγαρα] | η προυσβάβα [Γουριά] | η μαντρανή [Σιάτιστα].
προγιόρτι /
τα προεόρτια || διασκέδαση || Πελοπόννησος: το προγιόρτι [Τσέρια].
πρόγκα /
συνδέει το σταβάρι του αλετριού με το ζυγό || γεωργία
|| Πελοπόννησος: η πρόγκα [Λεβίδι, Μαγούλα, Στεμνίτσα,
Τρόπαια] | η πρόκα [Κανδήλα] | ο προσκός [Κανδήλα] | η προγκίδα
[Κανδήλα] | ο μπρογκός [Λυγουριό].
προγκίδες /
εξαρτήματα του αργαλειού για να τεντώνει το πανί - σιδερένια με δόντια στην
άκρη || υφαντική || Πελοπόννησος: οι προγκίδες [Μυγδαλιά, Πιάνα] | τα προγκιά [Λαγκάδια] | τα προγιά [Κρέστενα]
| οι προτζίδες [Κανδήλα]. ||
Ρούμελη: ου προυγκίδις [Λιλαία, Μηλίνα] | τα πριγκίδια [Κανάλια] | οι προγκοί
[Μηλίνα].
προγονή (Buck list) || ο γάμος ||
Πελοπόννησος: η προγονή [Σκεπαστό] | η προγονά [Παραδείσια]. ||
Ρούμελη: η προυγουνή [Σταγιάδες].
προγόνι (Buck list) || ο γάμος ||
Πελοπόννησος: το προγόνι [Αλποχώρι, Παραδείσια]. || Ρούμελη: το προγόνι [Πάργα, Τσαμαντάς] | του προυγόν [Γέρμας, Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες].
προγονός
(Buck list) || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Πελοπόννησος: τα προγόνια [Άγιος Δημήτριος].
προγούλι || το
σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Ρούμελη: η γκούσια [Έλατος, Πάργα] | η μαγουλιά [Αγία
Παρασκευή] | η μπρουκέλα [Έλατος].
προζύμι || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: το προζύμι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Θαλάμες, Κανδήλα, Καστρί, Κέρτεζη, Κρέστενα,
Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια,
Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό,
Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | το προζύνι [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το προζύμι
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς] | του προυζύμ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος,
Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί,
Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο,
Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη,
Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η κάσα [Χρυσή]. ||
Κρήτη: το προζύμι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα,
Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].
προζυμολόγος /
πήλινο αγγειό για το φύλαγμα του προζυμιού || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: ο προζυμολόγος [Δολιανά, Λυγουριό, Ροεινό]. || Ρούμελη: ο προζυμολόγος [Θαρούνια] | ου προυζμουλόγους [Αμφίκλεια,
Τιθορέα] | του προυζμουλόι [Κανάλια] | η προζυμόκουπα [Μέγαρα].
προζυμόπιτα /
μίγμα από ζεματισμένο καλαμποκάλευρο, λάδι και τυρί, ψημένο στο ταψί || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: η προυζμόπτα [Κουμαρίτσι, Μελισσουργοί].
προθιμιά /
ο αμνιακός σάκος με το υγρό και το μωρό || η
γέννα - το μωρό || Κρήτη: η προθιμιά [Μάρθα].
προίκα || ο
γάμος || Πελοπόννησος: η προίκα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αλποχώρι, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη,
Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια, Λεβίδι,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι,
Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το προικιό [Αγία
Άννα, Μάλη, Παραδείσια] | τα προικιά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί,
Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά,
Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι,
Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα] | τα προιτσιά [Λαγκάδια,
Τρόπαια] | τα προικιά [Τσέρια] | α προίκα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α πζοίκα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το προιτσίε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το πζοιτσίε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το πζουτσίε [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η προίκα [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος,
Άγιος Λουκάς, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού,
Δαύλεια, Δελβινάκι, Δολό, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Μηλίνα, Πηγή, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα,
Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Ωραιόκαστρο] | το προικιό [Πάργα]
| του προικιό [Αγιά, Γουριά, Δομνίστα, Δράκεια, Κιλελέρ,
Μελισσουργοί, Μηλίνα, Πλατύστομο, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | τα προικιά [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος
Λουκάς, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια,
Δελβινάκι, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό,
Πάργα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Τιθορέα, Τσαμαντάς,
Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | το προιτσίο [Μέγαρα] | τα προιτσία [Μέγαρα]
| τα προιτσιά [Άγιος Λουκάς] | τα προιτσά
[Θαρούνια] | του γκουμπίμ [Κιλελέρ] | του γαρλίκ (προίκα του γαμπρού στη νύφη) [Αγία Παρασκευή] | η αρμάτα [Έλατος, Σταγιάδες]. || Κρήτη: η προίκα [Βραχάσι, Βώροι, Σέλλες] | η προύκα [Ανατολή, Παλαιοχώρα] | τα προυκιά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες,
Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | το προυκιό [Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα] | το ξεπρούκι [Σάσαλος] | τα ξεπρούκια
[Βουλγάρω, Παλαιοχώρα].
προικολαβή /
παραλαβή της προίκας την Πέμπτη το απόγευμα || ο
γάμος || Πελοπόννησος: η προικολαβή [Αρχαία Φενεός, Δροσοπηγή].
προικολόγοι /
για την παραλαβή της προίκας || ο γάμος ||
Πελοπόννησος: οι προικολόοι [Ρούτσι] | οι πιτολόοι [Κέρτεζη]. ||
Ρούμελη: οι προικουλόοι [Άγιος Νικόλαος] | οι προικιαρέοι [Καρίτσα]. ||
Κρήτη: οι προυκολόοι [Βουλγάρω, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | οι προυκολόγοι [Σιρίλι].
προικοσύμφωνο || ο
γάμος || Πελοπόννησος: το προικοσύμφωνο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη,
Κανδήλα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Ροζενά, Ρούτσι,
Τρόπαια, Φενεός] | το προικοσύφωνο [Αρχαία Φενεός, Κάτω Λουσοί,
Λεχαινά, Προάστιο] | το προικοχάρτι [Κρέστενα] | η κόπια [Βεργαδαίικα] | το προικοσύφωνε [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το πζοικοσύφωνε [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α κόπια [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το προικοσύμφωνο [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πηγή, Τσαμαντάς,
Ωραιόκαστρο] | το προικοσύφωνο [Άγιος Λουκάς] | του προικουσύμφουνου [Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Δαύλεια, Δράκεια,
Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι] | του πιρκουσύμφουνου
[Χουλιαράδες] | το ξωφύλλι [Μέγαρα] | η κόπια [Γουριά] | του χαρτί
[Σιάτιστα] | η νότα [Πρέβεζα]. || Κρήτη: το προικοσύμφωνο [Βουλγάρω] | το προυκοσύφωνο [Παλαιοχώρα].
προκαδούρα /
στρώμα από πρόκες κάτω από στις σόλες || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: η προκαδούρα [Βρέσθενα, Πηγαδάκια, Ρούτσι] |
η προγκαδούρα [Κρέστενα, Λαγκάδια]. || Κρήτη: η προκαδούρα [Παλαιοχώρα] | η μπροκαδούρα [Σέλλες,
Τύλισος].
προκόβα /
χοντρή μάλλινη κουβέρτα || υφαντική ||
Πελοπόννησος: η προκόβα [Καρυά, Λυγουριό]. || Ρούμελη: η προυκόβα (από γιδόμαλλο) [Ραψάνη, Φαρκαδόνα].
προκοίλι || το
σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Ρούμελη: του προυκοίλ [Κουμαρίτσι].
προκοπή || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: η προκοπή [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κέρτεζη, Κρέστενα,
Λυγουριό, Πιάνα, Σκεπαστό] | η πρεκοπή [Προάστιο] | α προκοκή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το ασελί [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η προκοπή [Μέγαρα, Τσαμαντάς] | η προυκουπή [Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας,
Γουριά, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Μηλίνα, Ραψάνη, Σταγιάδες,
Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του χαΐρ
[Κανάλια, Σιάτιστα, Χρυσή] | ου τσιαρές [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: το καλιμέντο [Θεοδώρα].
προξενητής || ο
γάμος || Πελοπόννησος: ο προξενητής [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Ελάτη, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Καρυά, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό,
Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά,
Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός] | ο συμπεθεροκόπος
[Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Καλούσι, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια, Ροζενά] | ο συμπεθεροφτιάστης [Κρέστενα] | ο συμπεθεριάρης [Λαγκάδια] | ο προξενήτα
[Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ο προξενητής [Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς,
Ωραιόκαστρο] | ου προυξινητής [Άγιος, Γουριά, Γραμματικού,
Μακρινή, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Στυλίδα, Τσουκαλάδες, Χρυσοβίτσα] | ου προυξιντής [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Δαύλεια,
Δομνίστα, Έλατος, Μελισσουργοί, Πρέβεζα, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | ι προυξιντής [Αγιά, Δράκεια, Μηλίνα] | ου προυξιντσής [Σιάτιστα] | ο συμπέθερος
[Άγιος Λουκάς, Θαρούνια] | ου σμπέθιρους [Δαύλεια] | ου συμπιθιρουμάνους [Πλατύστομο] | ου σμπιθιρουμάνους
[Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: ο προξενητής
[Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βρύσες, Βώροι, Κελλάρια,
Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος] | οι προξενητάδες [Μιαμού, Τύλισος].
προξενήτρα || ο
γάμος || Πελοπόννησος: η προξενήτρα [Δολιανά, Ελληνίτσα, Λυγουριό,
Τσέρια]. || Ρούμελη: η
προξενήτρα [Δελβινάκι] | η προυξιντού [Ραψάνη, Σιάτιστα] | η προυξινήτρα
[Άγιος, Δαύλεια] | η προυξιντέσια [Δραμεσιοί] | η συμπιθέρα [Δαύλεια]. || Κρήτη: η προξενήτρα
[Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Κελλάρια].
προξενιό || ο
γάμος || Πελοπόννησος: το προξενιό [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Ελάτη, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω
Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Παραδείσια,
Σαρακίνι, Σκεπαστό, Τρόπαια, Φενεός] | τα προξενιά [Καλούσι,
Κέρτεζη, Κρέστενα, Πάκια, Ρούτσι] | το συμπεθεριό [Λυγουριό]
| τα συμπεθεριά [Αγία Άννα, Κέρτεζη, Πάκια] | το συμπεθερείε [Πέρα Μέλανα] | το συμπεθεζείε [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: το προξενιό
[Δελβινάκι, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του προυξινιό [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Γραμματικού, Δαύλεια,
Δραμεσιοί, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Ραψάνη, Σιάτιστα Τιθορέα, Τσουκαλάδες,
Χρυσοβίτσα] | τα προξενιά [Τσαμαντάς] | τα προυξινιά [Γουριά, Δαύλεια, Μακρινή, Μεσούντα, Πρέβεζα,
Σιάτιστα, Χρυσοβίτσα] | η προξενιά [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι,
Θαρούνια] | η προυξινιά [Αγία Ευθυμία, Γέρμας, Γουριά, Έλατος, Μικρό Βουνό,
Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | οι προυξινιές [Αγιά, Δραμεσιοί, Έλατος,
Τιθορέα, Χουλιαράδες] | του σμπιθιριό [Άγιος, Αμφίκλεια] | η συμπεθεριά [Θαρούνια] | η συμπιθιριά
[Πλατύστομο] | η σουμπεθεριά [Άγιος Λουκάς] | τα σμπιθιριά [Άγιος]. ||
Κρήτη: το προξενιό [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Αποδούλου, Βουλγάρω,
Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Τύλισος] | η προξενιά [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Βώροι, Μάρθα, Σέλλες,
Τύλισος] | τα προξενιά [Βραχάσι, Παλαιοχώρα, Σάσαλος,
Σιρίλι] | οι προξενιές [Μάρθα].
προπάππους || ο
άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: ο προσπάππος [Άγιος Δημήτριος, Κρέστενα, Πιάνα] | ο προσπάππους [Βρέσθενα] | ο προπαππούλης
[Μάλη, Ρούτσι] | ο παραπαππού [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ου προυπάπους [Τιθορέα] | ο προσπάπους [Μέγαρα]
| ου προυσπάπους [Αμφίκλεια, Γουριά] | ου παπς τ' παπς [Χουλιαράδες] | ου παραπαπούς
[Στροφυλιά] | ι παραπάπους [Μηλίνα] | ι προυπάπους [Δράκεια].
προπαραμονή || χρόνος
|| Ρούμελη: η προπαραμονή [Άγιος Λουκάς] | η προυπαραμουνή
[Γουριά]. || Κρήτη: η προπαραμονή [Μάρθα,
Σάσαλος].
προπόδι /
χοντρή κάλτσα για τσαρούχια || φορεσιά ||
Πελοπόννησος: το προπόδι [Λεβίδι].
προπόδια /
μάλλινες κάλτσες δίχως πέλμα || φορεσιά ||
Ρούμελη: τα προπόδια [Δελβινάκι].
προσάναμμα || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το προσάναμμα [Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Προάστιο,
Στεμνίτσα] | το χάχαλο [Κανδήλα, Λαγκάδια] | το σούφραλο [Λαγκάδια] | το ξάναμα
[Μαγούλα, Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το προυσάναμα
[Γουριά, Κανάλια, Μηλίνα, Ραψάνη] | η τσάκνα
[Αμφίκλεια, Δελβινάκι, Πλατύστομο, Χρυσή, Ωραιόκαστρο] | το τσάκνου [Κανάλια] | τα τσάκινα [Δελβινάκι] | τα τσάκνα [Αγιά, Δολό, Έλατος, Μηλίνα, Ραψάνη, Σιάτιστα,
Σταγιάδες] | τα τσιάκνα [Ραψάνη] | τα σιούμαλα [Δολό] | οι ξούρις [Μηλίνα].
πρόσγαλο /
άδαρτο γάλα || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: το πρόσγαλο [Αλποχώρι, Βεργαδαίικα,
Δολιανά, Θαλάμες, Κανδήλα, Κέρτεζη, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μάλη, Πιάνα, Ροεινό,
Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | το πρόσγαλα [Δολιανά]
| το πρόσγαλε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: του πρόσγαλου [Χρυσή].
προσευχή || θρησκεία
|| Πελοπόννησος: η προσευχή [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά,
Ελάτη, Λεβίδι, Προάστιο] | η προσευκή [Βρέσθενα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η προσευχή [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | η προυσιφχή [Γέρμας, Γουριά, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Σιάτιστα] | η προυσιφκή [Καρίτσα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: η προσευχή [Ανατολή] | η προσευκή
[Θεοδώρα, Παλαιοχώρα].
προσήλιο || η
φύση || Πελοπόννησος: το προσήλιο [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Κρέστενα, Ροεινό] | το προσήλι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: του προυσήλιου [Έλατος, Κουμαρίτσι] | του μπουσήλιου [Γουριά].
προσκομίδια /
ψωμάκια με ζάχαρη άχνη || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: τα προσκομίδια [Λυγουριό].
προσκυνητάρι ||
θρησκεία || Πελοπόννησος: το προσκυνητάρι [Αρχαία Φενεός, Δολιανά, Σκεπαστό] | το προστσυνητάρι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το προστσυνητάζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός].
προσομπούκι /
ψωμάκι || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: το προσομπούκι [Αγρίδι].
προσόψι /
πετσέτα προσώπου (ALE, Buck list) || υφαντική ||
Πελοπόννησος: το προσόψι [Βαλύρα, Ρούτσι] | η πετσέτα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα,
Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Κανδήλα, Καρυά, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα,
Μυγδαλιά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τρόπαια] | η πετσιέτα
[Κάτω Λουσοί, Παραδείσια] | η μπόλια [Ελάτη, Καστρί, Λαγκάδια,
Λεβίδι, Μαγούλα, Προάστιο, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το βαγιόλι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α μπόλια [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το προσόψι [Πηγή] | του προυσόψ
[Έλατος, Μικρό Βουνό, Τιθορέα] | η πετσέτα
[Μέγαρα] | η πιτσέτα [Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια,
Γραμματικού, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Λιλαία, Μακρινή, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Τιθορέα]
| η μπόλια [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Γουριά, Μακρινή,
Πάργα, Πρέβεζα] | του πισκίρ [Σιάτιστα]. || Κρήτη: η πετσέτα [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βώροι, Θεοδώρα,
Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σιρίλι] | ο μουχραμάς
[Ανατολή] | η μπόλια [Μιαμού].
πρόστα /
αρνάδα ή κατσικάδα που κρατάμε για αναπαραγωγή || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Πελοπόννησος: η πρόστα [Βρέσθενα].
προσταγή ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: η προσταγή [Σκεπαστό].
προσφάι || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: το προσφάι [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Πιάνα,
Προάστιο, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το προσφάγι [Λεβίδι]. || Ρούμελη: το προσφάι [Πάργα] | του προυσφάι
[Κανάλια, Μελισσουργοί, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Χουλιαράδες].
προσφορίτι /
το μαλάκιο οστρακόδερμο Gibbula Conemenosi ||
πανίδα || Ρούμελη: του προυσφουρίτ [Πρέβεζα]
| ου καρκάτζιλους [Πρέβεζα] | του γκουχύλ [Πρέβεζα].
πρόσφορο || θρησκεία
|| Πελοπόννησος: το πρόσφορο [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Καστρί, Κρέστενα,
Λεβίδι, Λεχαινά, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Στεμνίτσα, Τσέρια,
Φενεός] | η προσφορά [Αγρίδι, Κανδήλα, Καρυά,
Λαγκάδια, Λεβίδι, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Ροεινό, Σαρακίνι] | η λειτουργιά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Καλούσι, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Σκεπαστό, Σπαρτιά]
| το πρόσφορε [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το πρόσφορο
[Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι] | του πρόσφουρου [Δράκεια, Κανάλια, Μασχολούρι]
| η προυσφουρά [Μικρό Βουνό] | η λειτρουγιά
[Αμφίκλεια, Γουριά, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Μεσούντα,
Πλατύστομο, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η λειτουργιά
[Αγία Παρασκευή, Άγιος, Γουριά, Δελβινάκι, Έλατος, Κουμαρίτσι, Ραψάνη,
Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στυλίδα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες] | η λουτρουγιά [Πάργα] | η καρβέλα
[Δολό, Ωραιόκαστρο] | η βλογιά [Δελβινάκι] | η βλουγιά [Αγιά, Αγία Ευθυμία] | το πιτάρι [Δελβινάκι] | η αναφουρά [Βράχα]
| η μπαμπούκα [Σταγιάδες]. ||
Κρήτη: το πρόσφορο [Άγιος Βασίλειος, Βώροι, Θεοδώρα,Κελλάρια,
Μιαμού] | το προσφορίδι [Ανατολή, Κελλάρια, Παλαιοχώρα]
| η προσφορά [Βραχάσι, Τύλισος] | η λειτουργιά [Θεοδώρα] | η λειτρουγιά
[Βραχάσι, Σέλλες].
προσώμι /
χοντρό πανί για να ακουμπάει η στάμνα στον ώμο || υφαντική
|| Κρήτη: το προσώμι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Αποδούλου, Βραχάσι,
Βώροι, Μιαμού, Τύλισος] | το μπροσώμι [Μιαμού] | το μπροσονώμι [Ανώγεια, Βουλγάρω, Εμπρόσνερος, Σάσαλος].
προσωπίδα /
τμήμα του αμνιακού σάκου που καλύπτει το πρόσωπο σε κάποια νεογέννητα || η
γέννα - το μωρό || Πελοπόννησος: η προσωπίδα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Μαγούλα,
Μάλη, Νεοχώρι, Πάκια, Ροζενά, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Φενεός] | η προσωψίδα [Αγρίδι, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια,
Μυγδαλιά, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι] | η προσεψίδα
[Καρυά] | η τσίπα [Αλποχώρι, Βαλύρα, Εξωχώρι,
Καρυά, Προάστιο] | η μάσκα [Βεργαδαίικα]. || Ρούμελη: η προσωπίδα [Μέγαρα] | η προυσουπίδα
[Άγιος, Αμφίκλεια, Γουριά, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή,
Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Πλατύστομο, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η προυσουπίθρα [Κιλελέρ] | η πάνα
[Δομνίστα] | η τσίπα [Άγιος Λουκάς, Γραμματικού,
Μελισσουργοί, Πρέβεζα, Σιάτιστα] | η ανφουρά [Κανάλια] | το ντύμα [Σταυροδρόμι] | η μάσκα [Καρίτσα]. || Κρήτη: η προσωπίδα [Ανατολή, Βρύσες] | το καταπροσωπίδι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Κελλάρια] | η καταπροσωπίδα [Ανατολή] | το παραπροσωπίδι
[Θεοδώρα, Μιαμού] | η τσίπα [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια,
Βουλγάρω, Παλαιοχώρα, Τύλισος].
πρόσωπο (ALE, Buck list)
|| το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: το πρόσωπο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Κανδήλα,
Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Πάκια,
Παραδείσια, Πηγαδάκια, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Στεμνίτσα, Τρόπαια,
Τσέρια, Φενεός] | η μούρη [Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τρόπαια, Τσέρια] | η φάτσα [Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Καρυά, Μυγδαλιά, Προάστιο]
| η μουτσούνα [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Κρέστενα] | το μούτρο [Αλποχώρι, Κανδήλα, Μυγδαλιά] | τα μούτρα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη,
Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Μυγδαλιά, Προάστιο,
Νεοχώρι Ολυμπίας, Πιάνα, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Τρόπαια, Τσέρια,
Φενεός] | το μούτσουνε [Πέρα Μέλανα, Πραστός]. ||
Ρούμελη: το πρόσωπο [Δελβινάκι, Θαρούνια, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του πρόσουπου [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος,
Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα,
Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσουκαλάδες,
Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ου πρόσουπους [Έλατος, Σιάτιστα] | η μούρη [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα] | η μουρ [Δράκεια, Λιλαία, Μεσούντα, Πρέβεζα, Στροφυλιά]
| τα μούτρα [Αγιά, Άγιος, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού,
Δαύλεια, Δολό, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι,
Μέγαρα, Μεσούντα, Μηλίνα, Πάργα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Τιθορέα,
Τσαμαντάς, Χουλιαράδες, Ωραιόκαστρο] | το μούτρο
[Πάργα, Τσαμαντάς, Χρυσή] | του μούτρου [Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Τιθορέα,
Χουλιαράδες] | του μούσνου [Έλατος] | του μτσούνι [Μακρινή] | η μουτσούνα [Κουμαρίτσι,
Δραμεσιοί, Πάργα] | η μτσούνα [Αγία Ευθυμία, Κανάλια,
Στροφυλιά] | τα μούτσινα [Χρυσή] | η φάτσα
[Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το πρόσωπο
[Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Βρύσες, Μιαμού, Σάσαλος, Σέλλες] | η μούρη [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Βραχάσι, Βρύσες, Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι,
Τύλισος] | τα μούτρα [Άγιος Βασίλειος, Βουλγάρω,
Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σέλλες].
προφούρνι /
μικρή τρύπα για να παίρνει ο αέρας όταν ανάβει ο φούρνος, μετά την κλείνουν με
βρεμένο πανί || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: το προφούρνι [Στεμνίτσα | το προφύσι [Βρέσθενα].
προχώνι /
μύλου || ο μύλος || Πελοπόννησος: το προχώνι [Πέρα Μέλανα, Πραστός].
πρωί (ALE, Buck list)
|| χρόνος || Πελοπόννησος: το πρωί [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί,
Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα,
Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα,
Προάστιο, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια,
Φενεός] | το μπουρνό [Σκεπαστό] | α σύνταχα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πρωί [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα,
Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του προυί [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος,
Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια,
Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό,
Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα,
Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | το πουρνό [Δολό, Ωραιόκαστρο] | του πουρνού [Πρέβεζα, Τιθορέα] | το προυνό [Ωραιόκαστρο] | του ταχ
[Γέρμας] | του ταχνό [Έλατος]. || Κρήτη: το πρωί [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα,
Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | το προυνό [Εμπρόσνερος] | το πουρνό
[Εμπρόσνερος] | το ταχύ [Σάσαλος].
πρωϊμιά /
η πρωϊμότητα ( για ωρίμανση καρπών) || γεωργία ||
Ρούμελη: η πρωϊμιά [Δραμεσιοί, Τσαμαντάς].
πρωινό /
φαΐ (Buck list) || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: το πρωινό [Άγιος Δημήτριος].
Πρωταπριλιά || χρόνος
|| Πελοπόννησος: η Πρωταπριλιά [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά,
Καλούσι, Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Σαρακίνι]. ||
Ρούμελη: η Πρωταπριλιά [Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η Προυταπριλιά [Αγιά, Άγιος Νικόλαος, Γραμματικού, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μηλίνα, Ραψάνη, Χουλιαράδες] | η Προυταπλιά [Μικρό Βουνό]. ||
Κρήτη: η Πρωταπριλιά [Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Λαμπιώτες].
πρωτάρα || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: η πρωτάρα [Αμπελιώνα]. || Ρούμελη: η πρωτάρα [Πάργα] | η προυτάρα [Γουριά,
Σταγιάδες].
πρωταργάτης || επαγγέλματα
|| Πελοπόννησος: ο πρωταργάτης [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: ου προυταργάτς (ο καλύτερος θεριστής) [Άγιος, Σταγιάδες] | ου προυτιργάργτς [Κιλελέρ].
πρωταργάτης /
ο πρώτος αργάτης στο θερισμό || γεωργία ||
Πελοπόννησος: π πρωτεργάτης [Άγιος Βασίλειος] || Ρούμελη: ου προυταργάτς
[Μικρό Βουνό, Σιάτιστα] | ου προυτιργάτς [Μασχολούρι]. || Κρήτη: ο πρωταργάτης [Βραχάσι, Παλαιοχώρα] | ο πρωσαργάτης [Ανατολή].
Πρωταυγουστιά /
άρχιζαν τα μερομήνια || χρόνος ||
Ρούμελη: η Προυταυγουστιά [Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Ραψάνη].
πρωτοβρόχια || η
φύση || Πελοπόννησος: τα πρωτοβρόχια [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Λεβίδι]. || Ρούμελη: τα πρωτοβρόχια [Δελβινάκι,
Σταυροδρόμι] | τα προυτουβρόχια [Γουριά]. || Κρήτη: τα πρωτοβρόχια [Σέλλες] | τα πρωτοβρέξα
[Άγιος Γεώργιος, Θεοδώρα, Σέλλες] | τα πρωτοβρέξια [Παλαιοχώρα].
πρωτόγερος /
δημογέροντας || ιδιότητες || Ρούμελη: ο πρωτόερος
[Ωραιόκαστρο] | ο κοτσάμπασης [Πάργα] | ου κουντζιαμπάης [Σιάτιστα] | ου γκουτζάμπας
[Έλατος].
πρωτοκούμπαρος || ο
γάμος || Κρήτη: ο πρωτοκούμπαρος [Παλαιοχώρα, Σάσαλος].
Πρωτομαγιά || χρόνος
|| Πελοπόννησος: η Πρωτομαγιά [Αμπελιώνα, Βρέσθενα,
Ελληνίτσα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Πιάνα,
Ροζενά, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τσέρια] | α Πρωτομαγιά [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: η Πρωτομαγιά
[Άγιος Λουκάς, Τσαμαντάς] | η Προυτουμαγιά [Αγιά, Άγιος, Άγιος Νικόλαος,
Αμφίκλεια, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι,
Μακρινή, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η Προυτουμαϊά [Λιλαία, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό,
Στροφυλιά]. || Κρήτη: η Πρωτομαγιά [Εμπρόσνερος,
Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Τύλισος].
Πρωτομαρτιά || χρόνος
|| Πελοπόννησος: η Πρωτομαρτιά [Βαλύρα, Καλούσι, Κανδήλα,
Σκεπαστό, Σπαρτιά]. || Ρούμελη: η Πρωτομαρτιά
[Ωραιόκαστρο] | η Προυτουμαρτιά [Αγιά, Άγιος Νικόλαος, Δαύλεια,
Λιλαία, Μασχολούρι, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα].
πρωτομάστορας || επαγγέλματα
|| Πελοπόννησος: ο πρωτομάστορας [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα,
Δροσοπηγή] | ο πρωτομάστορης [Αλποχώρι, Κρέστενα] | ο πρωτομάστορα [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: ο πρωτομάστορας [Πηγή] | ου προυτουμάστουρας
[Γουριά, Δομνίστα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Τιθορέα] | ι προυτουμάστουρας [Αγιά] | ο ουστάς
[Πάργα] | ο ουστάμπασης [Πάργα]. || Κρήτη: ο πρωτομάστορας [Θεοδώρα].
Πρωτομηνιά || χρόνος
|| Πελοπόννησος: η Πρωτομηνιά [Δροσοπηγή, Λαγκάδια, Λεβίδι,
Φενεός] | η αρχιμηνιά [Πιάνα] | η αρχιμιά [Αμπελιώνα]. || Ρούμελη: η Πρωτομηνιά [Μέγαρα] | η Προυτουμνιά
[Χουλιαράδες] | η Προυτουμηνιά [Γέρμας, Μηλίνα] | η Προυτουμιά [Άγιος Νικόλαος]. ||
Κρήτη: η Πρωτομηνιά [Βραχάσι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Λαμπιώτες] | η αρχιμενιά [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Θεοδώρα, Μάρθα].
πρωτομπάρμπας /
αδερφός του πατέρα || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Ρούμελη: ου προυτουμπάρμπας [Δομνίστα, Χρυσοβίτσα].
πρωτομπράτιμοι || ο
γάμος || Ρούμελη: οι προυτουμπράτιμ [Κιλελέρ].
πρωτοξάδερφος || ο
άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: ο πρωτοξάδερφος [Άγιος Δημήτριος, Κανδήλα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: ου προυτουξάδιρφους [Πρέβεζα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: ο πρωτοξάδερφος [Άγιος Γεώργιος] | τα πρωτοξαδέφια [Παλαιοχώρα].
πρωτοπαίδι /
πρωτότοκο || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Πελοπόννησος: το πρωτοπαίδι [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του προυτουπούλ [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: το πρωτοπαίδι [Βρύσες, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα].
πρωτόπαπας || θρησκεία
|| Κρήτη: ο πρωτόπαπας [Μάρθα].
πρωτοπέτρα /
θεμέλιος λίθος || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Ρούμελη: η προυτουπέτρα [Σιάτιστα].
πρωτοπούλι /
η παλιά βασίλισσα μαζί με το μισό πληθυσμό της κυψέλης που φεύγει για άλλο
μέρος || μελισσοκομία || Ρούμελη: το πρωτοπούλι
[Τσαμαντάς].
πρωτοσπόρι || γεωργία
|| Κρήτη: το πρωτοσπόρι [Θεοδώρα].
πρωτοστάλαγμα /
τσίπουρου || αμπελουργία || Ρούμελη: το πρωτοστάλαγμα
[Πηγή] | του προυτουστάλαγμα [Μασχολούρι] | του πουρτουράκ [Γουριά, Μακρινή] | του χάμκου [Ραψάνη] | η σκούμπα
[Έλατος, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το πρωτοράκι [Παλαιοχώρα].
πρωτοσυγγενήδες ||
ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Πελοπόννησος: οι πρωτοσυγγενήδες [Βρέσθενα].
πρωτοσυμπέθεροι || ο
γάμος || Ρούμελη: οι πρωτοσυμπέθεροι [Τσαμαντάς].
Πρωτοχρονιά || χρόνος
|| Πελοπόννησος: η Πρωτοχρονιά [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι,
Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Προάστιο, Ρούτσι, Σαρακίνι,
Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια]. || Ρούμελη: η Πρωτοχρονιά
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Θαρούνια, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η Προυτουχρουνιά [Αγιά, Άγιος, Αμφίκλεια,
Βράχα, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Λιλαία, Μακρινή,
Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη,
Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η αρχιχρουνιά [Μακρινή] | η σούρβα
[Ραψάνη]. || Κρήτη: η Πρωτοχρονιά [Άγιος
Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Εμπρόσνερος, Κελλάρια,
Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | η Αρχιχρονιά [Άγιος Βασίλειος, Θεοδώρα, Λαμπιώτες,Τύλισος].
πυξάρι /
το δέντρο Buxus sempervirens || χλωρίδα ||
Ρούμελη: ου πύξους [Αμφίκλεια] | του πυξάρ
[Έλατος, Στροφυλιά] | η βάια [Έλατος, Σιάτιστα].
πύρα /
γωνιάς, φούρνου || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: η πύρα [Δροσοπηγή, Ροεινό, Ρούτσι, Τρόπαια] | α κύρα [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η πύρα [Γέρμας, Έλατος, Θαρούνια, Μηλίνα, Σιάτιστα,
Σταγιάδες]. || Κρήτη: η πυρά [Παλαιοχώρα]
| η κάψα [Βραχάσι].
πύργος (Buck list) || ο οικισμός ||
Πελοπόννησος: ο πύργος [Αρχαία Φενεός, Δολιανά, Καρυά,
Κέρτεζη, Λεβίδι, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια] | ο κύργο [Τυρός]. ||
Ρούμελη: ο πύργος [Θαρούνια, Μέγαρα] | ου πύργους [Αμφίκλεια, Κιλελέρ, Λιλαία, Σιάτιστα] | ο καλιάς [Πάργα] | η κούλια [Έλατος, Πάργα] | η κούλα
[Πάργα] | ο κουλές [Πάργα]. || Κρήτη: ο πύργος [Αποδούλου, Θεοδώρα].
πυρήνα /
ελαιοπυρήνας || ελαιοκομία || Κρήτη: η πυρήνα [Μάρθα].
πυροστιά || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η πυροστιά [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αρχαία Φενεός, Δολιανά, Κάτω Λουσοί, Λεχαινά, Μαγούλα, Προάστιο, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα, Φενεός] | η σιδεροστιά [Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα,
Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κρέστενα, Λαγκάδια,
Λεβίδι, Μελιγού, Νεοχώρι, Πάκια, Ροεινό, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Φενεός] | η σιδροστιά [Λυγουριό] | η σιδεροστία [Τσέρια]
| α κιάνα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η πυροστιά [Δολό, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η πυρουστιά [Αγιά, Άγιος Νικόλαος, Βράχα, Γέρμας, Γουριά,
Γραμματικού, Δελβινάκι, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κιλελέρ, Μασχολούρι,
Μεσούντα, Μηλίνα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στυλίδα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα] | η προυστιά [Χουλιαράδες] | η προυστσιά [Σιάτιστα] | η σιδεροστιά [Θαρούνια]
| η σιδηρουστιά [Αμφίκλεια, Δαύλεια, Καρίτσα] | η σδιδουστιά [Λιλαία] | η σιδροστία [Μέγαρα]
| η σιδρουστιά [Κουμαρίτσι, Πλατύστομο] | η ζιρουστιά [Μακρινή].
πυροφάνι || ψάρεμα
|| Ρούμελη: του πυρουφάν [Άγιος, Πρέβεζα] | η πυριά [Πρέβεζα].